Zaburzenia mowy

Dla dobra dziecka należy jak najwcześniej dokonać diagnozy jego mowy oraz
rozpoznać przyczyny ewentualnych zaburzeń i wad wymowy. Pozwoli to na właściwe
ukierunkowanie rodziców, którzy pracują z dzieckiem pod kierunkiem logopedy.
Często już kilkakrotne spotkanie z logopedą i kontynuacja zaleconych ćwiczeń
w domu dają natychmiastowy rezultat – gwałtowny rozwój mowy i usunięcie
zaburzenia, czy wady wymowy.
Przyczyny zaburzeń i wad wymowy mogą być różne. Opóźnienie rozwoju
mowy może mieć wielorakie przyczyny. Najczęściej spotykanymi są:
- zaniedbania środowiskowe
- wady wrodzone
- uszkodzenia okołoporodowe
- defekty aparatu mowy
- zaburzenia słuchu
Przyczynami dyslalii, będącej zaburzeniem poprawności wymowy jednej lub
kilku głosek, mogą być:
- nieprawidłowości (anomalie) w budowie narządów artykulacyjnych, a więc warg,
języka, zgryzu, podniebienia twardego lub miękkiego,
- nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów artykulacyjnych, czyli sprawności
języka, warg, dolnej szczęki.
Przy znacznych nieprawidłowościach w budowie i sprawności narządów
artykulacyjnych konieczna jest interwencja specjalistów: ortodonty, foniatry,
logopedy. Najczęstszymi anatomicznymi przyczynami wad wymowy są:
- krótkie wędzidełko (powoduje wadliwą wymowę głosek – r, sz, ż, cz, dż )
- nieprawidłowe uzębienie, brak zębów, wadliwy zgryz (powoduje wadliwą wymowę
głosek – s, z, c, dz )
- rozszczepy warg, wyrostka zębodołowego, podniebienia i języczka (powoduje
„nosowanie” – znaczna część powietrza wychodzi nosem przy wymowie głosek
ustnych).
Jedną z przyczyn wad wymowy może być też zaburzenie lub upośledzenie
słuchu. Zaburzenia mowy związane z zaburzeniami słuchu zalezą od wielu czynników:
- wieku, w którym nastąpiło obniżenie słyszalności,
- stopnia uszkodzenia słuchu,
- charakteru wady słuchu,
- czasu trwania uszkodzenia,
- środowiska, w którym żyje dziecko z wadą słuchu.
Dzieci z uszkodzeniem narządu słuchu dzielimy na:
- niedosłyszące,
- z resztkami słuchu,
- głuche.
1
W zależności od stopnia uszkodzenia prowadzony jest odpowiednio proces
rehabilitacji w okresie przedszkolnym i szkolnym.
Przyczyna zaburzeń mowy i wad wymowy może tkwić też w uszkodzeniu
ruchowych lub czuciowych okolic płatów mózgowych odpowiedzialnych za powstanie
mowy. Nawet drobne uszkodzenia w obrębie pól mózgowych i układów
anatomicznych biorących udział w emisji głosu mogą powodować różne zaburzenia i
wady mowy.
Innym czynnikiem powodującym zaburzenia mowy jest upośledzenie
umysłowe. Dzieci upośledzone umysłowo mają ogromne trudności z opanowaniem
mowy i zazwyczaj występują u nich ogólne opóźnienia rozwoju mowy.
Niezmiernie ważnym elementem wad wymowy może być środowisko,
w którym żyje dziecko. Dzieje się tak, gdy rodzice dają dziecku nieprawidłowe wzory
mowy (mówią niedbale, niewyraźnie, nie stymulują rozwoju mowy w ogóle lub
do minimum ograniczają kontakty słowne z dzieckiem – rozmowy, czytanie literatury
dziecięcej itd.) lub też nie zwracają mu uwagi w różnych sytuacjach życiowych, gdy
źle wymawia którąś głoskę.
Na mowę dziecka oraz swoją mają zwracać uwagę wszyscy
domownicy, gdyż od wszystkich członków rodziny, obcując z nimi, dziecko
uczy się mowy.
Oprac. Agata Jarzyna
2