Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach Programu

 Marta Paciepnik Politechnika Częstochowska Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Przestrzeganie zasady równości szans kobiet i mężczyzn wynika z zapisów Traktatu
Amsterdamskiego oraz Rozporządzeń Rady Europejskiej
regulujących wdrażanie
Europejskiego Funduszu Społecznego we wszystkich krajach członkowskich Unii
Europejskiej. To obowiązek prawny, zapisany w umowach wiążących wszystkie instytucje
zaangażowane w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w Polsce i korzystające
ze środków EFS.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn jest realizowana poprzez jednoczesne stosowanie:
1. Polityki równości płci czyli uwzględnienie perspektywy płci w głównym nurcie
wszystkich procesów politycznych, priorytetów i działań, które ma na celu
przeciwdziałanie dyskryminacji i osiągnięcie faktycznej równości płci.
Polityka równości płci to strategia, zgodnie z którą problemy i doświadczenia kobiet i
mężczyzn stają się integralnym elementem planowania, wdrażania, monitorowania i
ewaluacji wszelkiej polityki i programów we wszystkich dziedzinach życia
politycznego, ekonomicznego i społecznego tak, aby kobiety i mężczyźni odnosili
równe korzyści a nierówność się nie utrwalała 1 .
W przypadku Europejskiego Funduszu Społecznego polityka równości płci jest
realizowana poprzez:
a) projekty promujące równość kobiet i mężczyzn w administracji, edukacji lub
sądownictwie ( np. szkolenia dla urzędników z zakresu równości szans, promocja
niestereotypowego przekazu w programach nauczania)
b) projekty zmieniające relacje między kobietami a mężczyznami ( np. promocję
godzenia życia zawodowego i prywatnego poprzez większe zaangażowanie
mężczyzn w wypełnianie obowiązków rodzinnych).
2. Konkretnych działań wspierających równość płci – czyli stosowanie konkretnych
pozytywnych działań polegających na udzieleniu szczególnego wsparcia grupom
znajdującym się w gorszym położeniu.
W przypadku Europejskiego Funduszu Społecznego działania te są realizowane
poprzez projekty skierowane tylko do jednej płci ( np. wspieranie długotrwale
bezrobotnych kobiet albo program profilaktyki chorób układu krążenia skierowany
tylko do mężczyzn)
1
Definicja Rady Ekonomiczno‐Społecznej ONZ z 1997 roku W Polsce dyskryminacja jest „rodzaju żeńskiego” tzn. dotyczy przede wszystkim kobiet. Jest
to szczególnie widoczne w sytuacji kobiet na rynku pracy i w edukacji. Dlatego w przypadku
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zdecydowana większość konkretnych działań na
rzecz realizacji zasady równości płci będzie służyła poprawie sytuacji kobiet.
Projekty skierowane tylko do kobiet nie dyskryminują mężczyzn i są zgodne z zasadą
równości szans kobiet i mężczyzn.
Analogicznie jeżeli istnieje taka potrzeba wynikająca z gorszego położenia mężczyzn w danej
sytuacji projekty skierowane tylko do mężczyzn będą zgodne z zasadą równości płci.
W celu prawidłowej realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn należy wziąć pod
uwagę bariery równości oraz strategiczne cele równości sformułowane przez Komisję
Europejską w dokumencie „ Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006- 2010” 2 .
Bariery równości płci:
1.Segregacja pozioma i pionowa rynku pracy 3 .
2.Różnice w płacach kobiet i mężczyzn.
3. Mała dostępność elastycznych rozwiązań czasu pracy.
4. Niski udział mężczyzn w wypełnianiu obowiązków rodzinnych.
5.Niski udział kobiet w procesach podejmowania decyzji.
6. Przemoc ze wzglądu na płeć.
7. Niewidoczność kwestii płci w ochronie zdrowia.
8.Niewystarczający system opieki przedszkolnej.
9. Stereotyp płci we wszystkich obszarach.
10. Dyskryminacja wielokrotna 4 , szczególnie w odniesieniu do kobiet starszych,
imigrujących, niepełnosprawnych oraz należących do mniejszości etnicznych.
Strategiczne cele na rzecz równości :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Równy stopień niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn.
Godzenie życia prywatnego i zawodowego.
Równe uczestnictwo w podejmowaniu decyzji .
Wykorzenienie wszelkich form przemocy ze względu na płeć.
Eliminowanie stereotypów związanych z płcią.
Propagowanie równości płci w stosunkach zewnętrznych oraz polityce rozwojowej.
2
http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2006:0092:FIN:PL:PDF 3
Segregacja pozioma to podział sektorów gospodarki i zawodów na męskie i kobiece, podział będący konsekwencją stereotypów płci. Segregacja pionowa to utrudniony dla kobiet dostęp do awansu, zajmowania stanowisk kierowniczych i decyzyjnych. 4
Dyskryminacja wielokrotna – dyskryminacja danej osoby wynikająca z więcej niż jednej cechy np. kobiety starsze dyskryminowane z powodu płci i wieku na rynku pracy. Projekty mogą w różny sposób odnosić się do zasady równości szans kobiet i mężczyzn.
Wyróżniamy następujące rodzaje projektów:
1. Projekty „ ślepe” na zasadę równości płci - to takie projekty, które w ogóle nie
uwzględniają równości płci, nie przeciwdziałają nierównościom, wzmacniając tym
samym status quo przez co są negatywnie i najgorzej oceniane.
2. Projekty „neutralne”- to takie, które odnoszą się do kwestii równości, deklarują
dostępność dla wszystkich ( 50/ 50) i zapewniają brak dyskryminacji. Projekty te nie
przewidują jednak żadnych konkretnych działań, które mogłyby przeciwdziałać
nierównościom.
3. Projekty „ praktyczne” – to takie, które uwzględniają zasadę równości płci , oferując
kobietom i mężczyznom odmienne działania zgodnie z tradycyjnymi rolami płci i
stereotypami. Co oznacza, że proponują kobietom kształcenie w zawodach
„kobiecych” a mężczyznom w zawodach „męskich” pogłębiając tym samym poziomą
segregację na rynku pracy.
4. Projekty gender mainstreaming – to projekty systemowe, realizowane na poziomie
samorządu, regionu, państwa, które koncentrują się wokół zmiany systemu
planowania i realizacji decyzji politycznych w taki sposób aby odpowiadały w
równym stopniu na potrzeby kobiet i mężczyzn. Przykładem może być analiza
podręczników szkolnych przeprowadzona przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
pod kątem przekazywania stereotypowych treści dotyczących kobiet i mężczyzn.
5. Projekty „ równościowe” – to takie projekty, które w pełni realizują zasadę równości
szans kobiet i mężczyzn. Uczestnicy projektu są podzieleni w zależności od płci, a
kierowana do nich oferta jest zróżnicowana pod kątem specyficznych potrzeb oraz
strategicznych celów równości. Projekty równościowe mogą być skierowane do obu
płci, jedynie do kobiet lub tylko do mężczyzn na zasadzie promowania równości
wśród kobiet i mężczyzn lub podejmowania konkretnych działań na rzecz płci
znajdującej się w gorszym położeniu. Projekty „ równościowe” przyczyniają się do
osłabienia istniejących nierówności i zmniejszenia dyskryminacji.
Podsumowując przestrzeganie zasady równości szans kobiet i mężczyzn nie jest dobrą
wolą projektodawców ale obowiązkiem do którego każdy korzystający z środków
Europejskiego Funduszu Społecznego jest zobowiązany prawem. Natomiast projekty
realizowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki mają zagwarantować
realizację zasady równości szans kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej.