Fotograf wojenny - Akademia Dokumentalna
advertisement
GIMNAZJUM Scenariusz do lekcji po filmie: „Fotograf wojenny” Tytuł filmu: „Fotograf wojenny” (War photographer, Szwajcaria 2001) Reżyseria: Christian Frei Zdjęcia: Peter Indergand, James Nachtwey Wybrane festiwale i nagrody: 2002 – nominacja do Oscara. Dystrybucja w Polsce: Against Gravity www.akademiadokumentalna.pl O FILMIE Jeśli twoje zdjęcia nie są dostatecznie dobre, oznacza to, że nie byłeś dostatecznie blisko - głosiło motto Roberta Capy, jednego z najbardziej znanych fotoreporterów wojennych, który zginął w Wietnamie. James Nachtwey, główny bohater dokumentu, wyznaje podobną zasadę. Fotografie Natchweya pokazują bezsens zbrojnych konfliktów, a on sam wierzy w to, że za pomocą zdjęć można naprawić świat, zwrócić uwagę współczesnego człowieka na tragedie dziejące się daleko. W swoich poglądach jest niezmienny. Pracę fotografa wojennego rozpoczął w 1985 roku w jednej z nowojorskich agencji. Od tamtego czasu wyruszał w różne, odległe części świata. Był w Rwandzie, kiedy rozpoczęły się krwawe walki plemion Tutsi i Hutu. Świat obiegły wstrząsające obrazy masakry oraz klęski wywołanej epidemią cholery, jaka wybuchła w rozdzieranym wojną regionie. Był w Indonezji podczas upadku reżimu generała Suharto, relacjonował konflikty w Czeczenii i w Kosowie. Jego zdjęcia są zapisem historii, która rozgrywa się na naszych oczach. Nachtwey to jeden z najwybitniejszych współczesnych fotoreporterów, dwukrotny laureat głównej nagrody World Press Photo. Christian Frei, dokonał w swoim filmie niezwykłego zabiegu. Do aparatu fotograficznego Jamesa Nachtweya przymocował miniaturową kamerę. Dzięki temu widz ma szansę ujrzeć świat niemal z perspektywy fotografa. Przez dwa lata kamera stale towarzyszyła Nachtweyowi w pracy. Uzupełniające przekaz wizualny, wypowiedzi współpracowników i przyjaciół Nachtweya, pozwalają nie tylko śledzić sposób powstawania konkretnych ujęć, ale także dostrzec emocje, jakie każą mu nacisnąć przycisk aparatu. Nie można mu odmówić odwagi – wszyscy wypowiadający się przed kamerą podkreślają jego niezwykłą determinację i siłę. Niektórzy obawiają się, że James kusi los już zbyt długo, że z którejś kolejnej wojny nie wróci. Film również porusza temat etyki zawodowej i dziennikarza i fotografa. W kadry fotografii i wypowiedzi bohaterów filmu wpisane jest pytanie: Czy zarabianie pieniędzy na nieszczęściu innych jest etyczne? Co musi czuć fotograf, kiedy po zdjęciach z filipińską rodziną żyjącą w potwornej nędzy wraca do swojego nowojorskiego apartamentu z widokiem na Most Brooklyński? Nachtwey ma na te pytania wiele odpowiedzi. Jego słowa są przekonujące, ale wstrząsające obrazy, które widzimy w filmie, zdają się czasem mówić co innego. Wybór i ocena, jak w każdym dobrym filmie, należą do widza. www.akademiadokumentalna.pl SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO I GODZINY WYCHOWAWCZEJ Opracowała: Dorota Bąk Temat: O etyce fotografii na podstawie filmu Fotograf wojenny. CELE LEKCJI: Po zakończonych zajęciach uczeń powinien: podawać definicję etyki, wskazywać etyczne i nie etyczne zachowania fotografa, , dyskutować o etyce fotografii prasowej, znać rolę Radę Etyki Mediów, dostrzegać etyczność i cel fotografii J. Natchweya. METODY I TECHNIKI: pogadanka, dyskusja, karta pracy, opis fotografii. ŚRODKI DYDAKTYCZNE film: Fotograf wojenny, reż. Ch. Frei, Szwajcaria 2001, karta pracy. CZAS LEKCJI: 45min www.akademiadokumentalna.pl PRZEBIEG LEKCJI I. Wprowadzenie 1. Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się refleksjami na temat obejrzanego filmu. Zadaje pytania, kim jest bohater filmu, czym się zajmuje? Czy jego praca jest trudna jest łatwa? Jakie tematy porusza film? Uczniowie powinni zauważyć, że jednym z głównych tematów filmu jest etyka dziennikarska i etyka fotografii. 2. Uczniowie z pomocą nauczyciela definiują termin etyka. Etyka - nauka o moralności. Ogół ocen i norm moralnych w danej epoce i zbiorowości społecznej lub konkretny ich system, tj. moralność. To oceny, normy, zasady i ideały określające poglądy, zachowania i działania uważane za właściwe. Etyka pomaga nam zrozumieć: co jest dobre, co być powinno być dobre ? II. Rozwinięcie 3. Nauczyciel prosi o przeczytanie artykułu dotyczącego etyki fotografii i o odpowiedź na pytania zamieszczone pod tekstem. Wyznacza czas pracy (ok. 20 min.). Następnie uczniowie czytają odpowiedzi, nauczyciel je poprawia i komentuje. 4. Dyskusja. Czy fotografie James Natchwey’a spełniają zasady etyki fotograficznej? Nauczyciel pozwala uczniom na swobodne wypowiedzi. Powinien moderować dyskusję. (Pomocne cytaty - wypowiedzi bohaterów filmu- 1) Moja decyzja zostania fotografem równała się decyzji zostania fotografem wojennym. Podjąłem tę decyzję |we wczesnych latach 70. pod koniec wojny w Wietnamie. Zdjęcia pochodzące z Wietnamu| pokazywały to, co się działo naprawdę na ziemi. I było to sprzeczne z tym, co mówili nam nasi przywódcy polityczni i wojskowi. Był to bezpośredni przekaz dokumentalny, ostre oskarżenie przeciwko wojnie i tego jak była niesprawiedliwa i okrutna, poprzez samo pokazywanie tego, co się tam działo. Te zdjęcia wywarły na mnie ogromne wrażenie. 2) Zostałam dziennikarką w pewnym sensie przez przypadek. Uczyniłam to, ponieważ myślałam, że to będzie dobra rozrywka, że to będzie imponować, że to będzie świetna praca,być korespondentem wojennym, podróżować, oglądać świat, być w środku wydarzeń. Wiadomo...Ale zdarzają się takie wiadomości, które sprawiają, że zastanawiasz się ponownie, dlaczego to wybrałeś i co to tak naprawdę jest i wtedy zdajesz sobie sprawę, że to są poważne i istotne sprawy a ty poprzez sposób przekazywania wiadomości, jej podania ,definiujesz sposób w jaki świat dane wydarzenie odbierze. 3) zawsze faworyzuje się te najbardziej www.akademiadokumentalna.pl dramatyczne ujęcia i dużo ludzi próbuje swoich sił w tym zawodzie, których sposób działania jest bardzo brutalny w tym sensie, że są tam, aby uchwycić zdarzenia najgorsze z najgorszych, i nie będą pomagać innym, mówią: ”przepraszam, jestem dziennikarzem,nie biorę w tym udziału. Ależ, bierzesz! Myślę, że wielu takich ludzi |chętnie zobaczyłoby jakiegoś człowieka martwym, aby mogli zrobić jakieś zdjęcie. To chory biznes, w pewnym sensie.4) Ciężej jest opublikować materiały o bardziej krytycznym wydźwięku. To nigdy nie było łatwe, a myślę, że w ostatnich latach :stało się jeszcze trudniejsze, podług faktu, że społeczeństwo ma coraz większą obsesję na punkcie rozrywki, gwiazd i mody. Reklamodawcy są zmęczeni pokazywaniem ich produktów obok obrazów ludzkiej tragedii. Uważają, że to w jakiś sposób |wpływa na sprzedawalność ich wyrobów. Głównym celem mojej pracy| jest pokazywać ją w mediach. To nie wystarcza, aby traktowano moje zdjęcia, jak dzieło sztuki 5)Ciężej jest opublikować materiał koncentrujący się na bardziej krytycznych tematach ,nie dających ludziom możliwości ucieczki od rzeczywistości, ale próbujących ich wciągnąć w głąb rzeczywistości; materiałach zmuszając ich do zastanowienia się nad czymś o wiele większym od nich samych. I myślę, że ludzie są zmartwieni, dość często wydawcy nie ufają wystarczająco swoim czytelnikom. W rzeczywistości wierzę, że na koniec dnia ludzie chcą wiedzie o jakiejś wielkiej rozgrywającej się tragedii, o jakieś niedopuszczalnej sytuacji mającej miejsce w tym świecie, i o tym, że coś w tej sprawie uczyniono.W to wierzę.) www.akademiadokumentalna.pl KARTA PRACY ZADANIE 1: Przeczytaj tekst o odpowiedź na pytania. „Każda fotografia, jaką oglądamy, istnieje w naszych głowach na zawsze. Nigdy nie możemy „odzobaczyć” jej i zapomnieć, że istniała. Razem z samym obrazem zbieramy również jego nastrój, smak, zmysł współczucia (lub jego brak), różne powiązania, kontekst i mnóstwo innych odczuć i uczuć.” Czy możemy zatem tak po prostu zaklasyfikować fotografie i wyznaczyć jej granice? Dziennikarstwo jest bardzo wymagającym zajęciem. Dziennikarze biorą na siebie odpowiedzialność za to co piszą/publikują i za skutki tym wywołane. Dlatego bardzo ważną kwestią jest etyka dziennikarska, na straży której stoi Rada Etyki Mediów jak i każdy dziennikarz. Zacznijmy może od tego, co to jest zachowanie etyczne. Jest to taki sposób postępowania, który jest zgodny z ogólnie przyjętymi zasadami i regułami w odpowiednim środowisku zawodowym. Czy jednak zasady te są zawsze tak proste i jasne? Czy wiemy dokładnie co nam wolno robić a czego nie? Bardzo trudno mówić o etyce w fotografii, dziś integralnej części dziennikarstwa. Czy istnieją zasady, których fotograf musi się trzymać? Czy są rzeczy, które może fotografować i takie, których na pewno nie? Oczywiste jest, że w fotografii dokumentalnej, powypadkowej czy medycznej nie ma czegoś takiego jak etyka. Tutaj drastyczne zdjęcia zmasakrowanych ciał, wypadków czy części ciała mają spełniać funkcję dokumentacji, dowodów i służą do celów badawczych. Co innego jest, gdy mówimy o fotografii prasowej. Zdjęcie ma być dopełnieniem, zobrazowaniem tego co jest opisane w artykule. Jest to pokazanie części rzeczywistości obrazującej opisywane zdarzenie, dlatego tak łatwo jest ją zafałszować. Wystarczy inny punkt widzenia, inny kadr i możemy, czasem zupełnie nieświadomie, ukazać zupełnie co innego, niż mieliśmy na myśli (w odczuciu odbiorców). Tutaj ważną kwestią jest postawa reportera. Mimo że ludzie lubią oglądać drastyczne zdjęcia, nieszczęście innych czy smutek to reporter musi wyznaczyć granicę, poza którą schowa aparat. Fotoreporterzy nie są „automatami” pozbawionymi uczuć. Mają swoją wrażliwość i zahamowania inaczej nie mogliby robić dobrych zdjęć. Jeszcze jedną i bardzo ważną kwestią jest manipulowanie treścią zdjęcia za pomocą różnych programów graficznych, gdzie fotomontaż to kwestia www.akademiadokumentalna.pl kilku minut. Dotyka to szczególnie gwiazd, osób popularnych nie tylko w naszym kraju. Paparazzi, czyhający na każdym kroku, nie dbając o to, w jakiej sytuacji znajduje się fotografowana gwiazda… Z jednej strony można powiedzieć, że będąc osobą popularną trzeba się z tym liczyć, ale z drugiej każdy ma prawo do prywatności. I wyznaczenie jasnej granicy jest tu nie możliwe. Inne zasady obowiązywać będą w fotografii reportażowej. Tutaj też na każdym kroku należałoby się zastanowić czy jeszcze można sfotografować tę sytuację czy już nie… Nie chcę tutaj pisać o teorii bo zwykle nijak ma się ona do praktyki. Pozostawię rozważania na ten temat otwarte. Katarzyna Klimczak 1. Zacytuj zdanie, które jest tezą artykułu. ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… 2. Dlaczego dziennikarstwo jest wymagającym zajęciem? ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… 3. Wymień organ, który stoi na straży etyki dziennikarskiej. ………………………………………………………………………………………………….. 4. Dlaczego trudno jest mówić o etyce fotografii? ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… 5. Który rodzaj fotografii nie musi liczyć się z etyką i dlaczego? ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 6. Jakie funkcje pełni zdjęcie w fotografii prasowej? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 7. Dlaczego łatwo zafałszować rzeczywistość w fotografii? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 8. Jaką postawę powinien przyjąć fotograf aby zachować się etycznie? …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. www.akademiadokumentalna.pl ZADANIE 2 Odwołując się do filmu, oceń poniższe fotografie, biorąc pod uwagę etykę fotografii. Uwzględnij okoliczności powstania zdjęć i ich cel. www.akademiadokumentalna.pl
