ŚREDNIOWIECZE

POCZĄTKI
ŚREDNIOWIECZA
POWTÓRZENIE PRZED EGZAMINEM
GIMNAZALNYM 2013
CESARSTWO WSCHODNIE
(BIZANTYJSKIE)
 Po podziale cesarstwa
rzymskiego, część
wschodnią zaczęto
nazywać cesarstwem
bizantyjskim
(Bizancjum).
 Jej stolicą było miasto
Konstantynopol
położone na pograniczu
Europy i Azji, słynące z
handlu.
CESARSTWO WSCHODNIE
(BIZANTYJSKIE)
 Rządzący w VI w. n.e.
cesarz Justynian I
Wielki marzył o
odbudowie dawnego
imperium rzymskiego.
 W tym celu podbił Italię,
Afrykę Płn. i część
Hiszpanii.
 Kazał także spisać
wszystkie prawa w tzw.
Kodeksie Justyniana.
KONSTANTYNOPOL
 Miasto otoczone było
potężnymi murami,
wewnątrz znajdował się
m.in. ogromny pałac
cesarski, oraz kościół
Mądrości Bożej (Hagia
Sophia) zbudowany w
VI w. przez cesarza
Justyniana.
 Konstantynopol był
nazywany „Nowym
Rzymem”.
ROZŁAM W CHRZEŚCIJAŃSTWIE
 W 1054 r. doszło do rozłamu w Kościele
(wielka schizma wschodnia).
CHRZEŚCIJAŃSTWO
KATOLICYZM
PRAWOSŁAWIE
ROZŁAM W CHRZEŚCIJAŃSTWIE
katolicyzm
prawosławie
zasięg
zachód
wschód
stolica
Rzym
Konstantynopol
głowa
papież
patriarcha
świątynia
kościół
cerkiew
duchowny
ksiądz
pop
język liturgii
łaciński
grecki
PRAWOSŁAWIE
cerkwie
ikony
BIZANCJUM
dromony
ogień grecki
NARODZINY ISLAMU
 Islam powstał w VII w
na Półwyspie Arabskim
za sprawą Mahometa.
 Ogłosił się on prorokiem
jedynego boga Allacha.
 Wyznawcy islamu to
muzułmanie, a święta
księga – Koran.
 Era muzułmańska
zaczyna się od 622 r.
(hidżra)
Obowiązki muzułmanów
V FILARÓW WIARY:
modlitwa 5 razy dziennie
wyznanie wiary w Allacha
dawanie jałmużny
post w okresie miesiąca
ramadan
 pielgrzymka do Mekki
(raz w życiu)
Dodatkowo nakazywano im
udział w świętej wojnie z
niewiernymi (dżihad).





Architektura i sztuka islamu
meczet
arabeski
ARABOWIE - pojęcia
 hidżra –ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny w
622 r., kiedy prorokowi groziła śmierć, muzułmanie
uznali to wydarzenie za początek nowej ery, od
niego liczyli lata
 kalifowie – współpracownicy i następcy Mahometa,
(nie miał on synów), posiadali oni najwyższą władzę
religijną i świecką, podbijając sąsiednie ziemie
stworzyli ogromne państwo
 państwo teokratyczne – to takie państwo w którym
rządzą duchowni np. w państwie arabskim kalifowie
byli najwyższymi duchownymi i jednocześnie
władcami państwa
PAŃSTWO FRANKÓW
 Frankowie –plemię
germańskie, które
we wczesnym
średniowieczu zajęło
Galię, zajmowało się
głównie rolnictwem.
 Przedstawiciel
rządzącego rodu
Merowingów
Chlodwig przyjął
chrzest w 496 r.
PAŃSTWO FRANKÓW
 Początkowo państwem Franków
rządzili Merowingowie.
 Stopniowo tracili jednak władzę
(dlatego nazywano ich „królami
gnuśnymi”) na rzecz zarządców
dworu tzw. majordomów.
 W VIII w. jeden z nich Karol
Młot z rodu Karolingów
pokonał Arabów pod Poitiers, a
jego syn Pepin Mały przejął
władzę i koronował się na króla.
KAROL WIELKI
 Syn Pepina Małego
Karol Wielki
powiększył i
zreformował państwo.
W 800 r. koronował się
w Rzymie na cesarza,
czym odnowił cesarstwo
na Zachodzie.
ROZWÓJ PAŃSTWA FRANKÓW
Frankowie – hrabstwa i marchie
 hrabstwa –okręgi w państwie Karola
Wielkiego, znajdowały się one z dala od granic
i były zarządzane przez urzędników zwanych
hrabiami
 marchie – okręgi w państwie Karola Wielkiego,
które znajdowały się przy granicach państwa,
zarządzali nimi margrabiowie, którzy mieli
większe niż hrabiowie uprawnienia wojskowe
konieczne do zorganizowania obrony granic
Frankowie – renesans karoliński
 renesans karoliński –
odrodzenie nauki i
szkolnictwa za czasów
Karola Wielkiego po
okresie wielkiego upadku,
zakładano szkoły
kościelne, na dworze w
Akwizgranie powstała
akademia, odszukiwano
i przepisywano dawne
utwory, odradzała się
starożytna sztuka, język,
literatura
Podział państwa Franków
 traktat w Verdun
(843 r.) – ustalono tam
podział Państwa
Franków pomiędzy 3
wnuków Karola
Wielkiego: Ludwika
Niemieckiego, Karola
Łysego i Lotariusza.
 Podział ten dał początek
3 nowym państwom:
Niemcom, Francji i
Włochom.
Podział państwa Franków
PAŃSTWO
FRANKÓW
(Ludwik Pobożny)
cz. zachodnia
(Karol Łysy)
FRANCJA
cz. środkowa
(Lotariusz)
WŁOCHY
cz. wschodnia
(Ludwik Niemiecki)
NIEMCY
Powstanie Rzeszy Niemieckiej
 Państwo Ludwika
Niemieckiego rozpadło się
później na drobne księstwa.
Po wygaśnięciu rodu
Karolingów książęta wybierali
spośród siebie króla Niemiec
(Rzeszy Niemieckiej – to
związek księstw niemieckich).
 Gdy królem wybrano Ottona I
w 962 r. koronował się on na
cesarza, czym wskrzesił
cesarstwo na Zachodzie.
Imperium uniwersalne Ottona III
 imperium uniwersalne –
czyli powszechne było
marzeniem cesarza Ottona
III, imperium to miało się
składać z 4 równoprawnych
prowincji: Germanii, Galii,
Italii i Słowiańszczyzny,
nie udało się go stworzyć,
rychła śmierć cesarza
przerwała te plany.
Normanowie - wikingowie
 Normanowie – plemiona
żyjące w Skandynawii.
 Zajmowali się rolnictwem,
rybołówstwem, rzemiosłem.
 Wierzyli w wielu bogów:
m.in. Odyna, Thora.
 Z powodu braku żywności
organizowali wyprawy
handlowe i rabunkowe.
Łodzie wikingów
drakkary
snekkary
Normanowie - wikingowie
 Wikingowie dzięki łodziom o
płaskich dnach o płytkim
zanurzeniu pływali nie tylko
po morzach, ale i po
rzekach. Rabowali więc
także osady w głębi lądów.
 Stworzyli też pismo
runiczne.
Najazdy wikingów
Najazdy wikingów
 Normanowie stworzyli
3 państwa:
- Norwegię
- Danię
- Szwecję
Podboje Normanów:
- założyli osady na
wybrzeżu Francji
(Normandia), w Irlandii;
- odkryli i zasiedlili Islandię i
Grenlandię;
Najazdy wikingów
-
-
-
jako pierwsi dotarli do Ameryki
(Leif Eriksson);
wikingowie z Normandii podbili
też Anglię (bitwa pod Hastings
– 1066, Wilhelm Zdobywca);
pokonali Arabów i Bizancjum
na Morzu Śródziemnym
(Robert Guiscard);
uczestniczyli w założeniu
pierwszych księstw na Rusi.
Na zdj. Kosciół klepkowy.
SŁOWIANIE
 Słowianie – grupa ludów,
która przybyła do Europy
Śr. – Wsch. w okresie
wędrówki ludów (V w.),
wierzyli w wielu bogów (np.
Światowit), czcili siły
przyrody (np. słońce), byli
zorganizowani we
wspólnoty, na czele których
stał wiec, w razie
zagrożenia łączyli się w
plemiona, na czele których
stał wódz (książę)
PODZIAŁ SŁOWIAN
SŁOWIANIE
ZACHODNI
Polacy
Czesi
POŁUDNIOWI
Bułgarzy
Serbowie
Chorwaci
WSCHODNI
Rusini
Pierwsze państwa słowiańskie
 Państwo Samona (pierwsze)
 Państwo Wielkomorawskie
(misja Cyryla i Metodego cyrylica)
 Ruś Kijowska (Włodzimierz
Wielki – chrzest w 988 r. prawosławie)
 Sąsiadami Słowian byli
Węgrzy (chrzest – Stefan
Wielki)
Spór papieża z cesarzem o władzę
(tzw. spór o inwestyturę)
papież Grzegorz VII
cesarz Henryk IV
Spór papieża z cesarzem
 Grzegorz VII ogłaszając
reformę Kościoła sprzeciwił
się inwestyturze duchownych
przez władców świeckich w
dokumencie „Dictatus papae”
z 1075 r.
 Henryk IV chciał unieważnić
wybór papieża, za co ten
rzucił na niego klątwę,
zwalniając jego poddanych
z posłuszeństwa dla cesarza.
Spór papieża z cesarzem
 Henryk IV musiał się
upokorzyć przed
papieżem. W 1077 r.
przybył do zamku w
Canossie i przeprosił
papieża.
 Grzegorz zdjął z niego
klątwę, później jednak
cesarz usunął z tronu
papieża.
Spór papieża z cesarzem
 Spór zakończył się
kompromisem w
konkordacie
wormackim (1122)
- duchownych
mianował papież, a
władcy świeccy mogli
nadać im ziemię.