Postawy rodziców, które mogą doprowadzić do agresji u dzieci.
advertisement
M a ł e k B a r b a r a PRELEKCJA DLA RODZICÓW W JAKI SPOSÓB RELACJE WEWNĄTRZ RODZINY WPŁYWAJĄ NA TWORZENIE SIĘ MODELU ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH U DZIECI ? PRELEKCJA DLA RODZICÓW uczniów PUBLICZNEGO GIMNAZJUM W TRZEMEŚNI Temat : W JAKI SPOSÓB RELACJE WEWNĄTRZ RODZINY WPŁYWAJĄ NA TWORZENIE SIĘ MODELU ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH U DZIECI ? WSTĘP Coraz więcej przejawów agresji, przemocy, również z doniesień prasowych i telewizyjnych, agresja dotyczy wszystkich dzieci – mogą być na nią narażone, choć same nie są agresywne, mogą być ofiarami agresji. Również dorośli stykają się na co dzień z zachowaniami agresywnymi zarówno obserwując agresję dzieci, agresję dorosłych wobec dzieci i dzieci wobec dorosłych, jak i dorosłych wobec dorosłych. Zachowania agresywne u dzieci strona 2 ___________________________________________________________________________ Czym zatem jest agresja? Agresja – każde zamierzone działanie w formie otwartej lub symbolicznej mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu fizycznego lub cierpienia moralnego. Agresja jest umyślnym działaniem na szkodę jednostki, którego nie da się społecznie usprawiedliwić. Prowadzi do skrzywdzenia tych osób, na które jest ukierunkowana. W definicji agresji akcentuje się dwa elementy : 1. intencjonalność ( umyślne, zamierzone działanie, sprawca pragnie skrzywdzić) 2. niesie negatywne skutki dla ofiary ( fizyczne i psychiczne). PRZEJAWY AGRESJI Agresja może przejawiać się w formie : 1. Czynności fizycznych ( skierowanych bezpośrednio na osobę lub rzecz należącą do niej – z udziałem rąk, nóg lub pośrednio – przeszkadzanie, dokuczanie, zanieczyszczanie, chowanie lub zamiana przedmiotów, psucie, darcie, tłuczenie). 2. czynności werbalnych bezpośrednia : grożenie, straszenie, odpędzanie, odbieranie uprawnień, podanie fałszywych informacji, przezywanie, wyśmiewanie, nieuzasadnione wątpliwości pośrednia :odgrażanie się, zachęcanie do agresji, skarżenie, wydawanie nieprzychylnej opinii, przezywanie, wyśmiewanie 3. czynności symbolicznych kierowanych złością, chęcią szkodzenia innym, dążeniem do sprawienia przykrości i cierpienia. Agresja może być skierowana bezpośrednio na osobę lub rzecz do niej należącą lub pośrednio – wywołuje szkodę lub przykrość Przemoc – wszelkie indywidualne i grupowe działania ograniczające czyjąś wolność ( także wandalizm skierowany przeciw dobru publicznemu). Celem agresji jest zaszkodzenie ofierze. Celem przemocy jest wywarcie pewnego rodzaju wpływu. Pojęcia agresja i przemoc są używane zamiennie. Agresja fizyczna – rani ciało. Agresja słowna, psychiczna przemoc rani duszę. Dzieci czasem wolą a. f. niż przemoc psychiczną. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 3 ___________________________________________________________________________ SKĄD SIĘ BIERZE AGRESJA ? - Koncepcje biologiczne- agresja jako instynkt walki odziedziczony po przodkach - Koncepcje neurologiczne- wszelkie nieprawidłowości rozwojowe ( nadpobudliwość psychoruchowa, uszkodzenia mózgu) nie są odpowiedzialne za występowanie zachowań agresywnych, z uwagi na zaburzenia funkcji mózgu mogą jedynie zwiększać gotowość do określonego typu reakcji ze względu na zmniejszoną zdolność zahamowania reakcji - Koncepcje społeczne- ostatnie badania pokazują, że agresja jest zachowaniem wyuczonym. Dziecko uczy się agresji od najwcześniejszych dni swego życia w domu, obserwując ważne dla siebie osoby – rodziców i rodzeństwo, a potem od innych dorosłych, w szkole – od nauczycieli i rówieśników a także poprzez media – książki , komiksy, gry komputerowe, filmy. Badania potwierdzają, że najbardziej istotne są pierwsze trzy lata życia dziecka, gdy dziecko jest w domu wśród rodziny i według rodziców „ niewiele rozumie”. Dziecko uczy się obserwując rodziców, a oni uczą go co znaczą różne słowa. Rodzice są modelami dla dziecka: 1. dziecko obserwuje rodziców i uczy się od nich ( z tego co rodzice robią, co mówią). 2. rodzice stosują kary i nagrody w wychowaniu, przez co wzmacniają pewne zachowania dzieci. Wielu rodziców nadużywa kar w wychowaniu, uważa, że należy karać dzieci dla ich własnego dobra. Karzące zachowania to najczęściej: krytykowanie dziecka, stosowanie gróźb i krzyku, ograniczanie przyjemności i praw dziecka poprzez system nakazów i zakazów, kary fizyczne, wpajanie poczucia winy, lekceważenie i ignorowanie, dystansowanie się, odrzucanie dziecka, „ odbieranie miłości”. Z badań wynika, że 80% rodziców w Polsce wychowuje swoje dzieci za pomocą bicia. Ta metoda wychowania jest akceptowana w naszym społeczeństwie. Wielu rodziców uważa, że kara kształtuje charakter, uczy odróżniać dobro od zła, nie pozwala, by dziecko stało się niepoprawnym, upartym, zepsutym tyranem. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 4 ___________________________________________________________________________ W sondażu OBOP z czerwca 2002 roku 90% rodziców przyznało, że bije swoje dzieci, 5% bije z uszkodzeniem ciała dziecka, 25% bije pasem, 8% w twarz, a 80% w tyłek .Po zwierzętach dzieci są najbardziej krzywdzonymi istotami. ( Polityka, styczeń 2004 r.) Wymierzając karę rodzice starają się wzbudzić w dziecku poczucie winy, żądają przeprosin i poprawy. To czy jest ono we własnym poczuciu zranione, upokorzone, skrzywdzone, nie jest przez rodziców w ogóle brane pod uwagę. DLACZEGO RODZICE BIJĄ DZIECI ? Przemoc fizyczna 1. jest najprostszym sposobem wymuszenia posłuszeństwa w postępowaniu z dzieckiem, 2. jest wynikiem niedorozwoju mechanizmów kontroli emocji rodzica ( impulsywność ) 3. daje możliwość łatwego rozładowania napięcia emocjonalnego, 4. wynika ze słabego rozumienia dziecka a także z niepewności co do własnych umiejętności rodzicielskich, 5. jest powielaniem schematów funkcjonalnych z własnej rodziny macierzystej lub otoczenia, 6. powstaje w wyniku perseweracji urazów z dzieciństwa, przejawiających się np. w lęku przed relacją Rodzic – dziecko, pragnieniem odwrócenia ról, sztywnością myślenia, nieumiejętnością tworzenia więzi międzyludzkich, 7. jest efektem projektowania własnych , nie spełnionych ambicji na osobę dziecka – każda niedoskonałość jest powodem do kary 8. wynika ze sposobu postrzegania dziecka przez rodzica – dziecko niechciane, niesforne, trudne. Kumulacja stresów sytuacyjnych, trudna sytuacja materialna, choroby dziecka zwiększają prawdopodobieństwo zachowań krzywdzących. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 5 ___________________________________________________________________________ Na podstawie długoterminowych badań stwierdza się istnienie trzech czynników środowiska rodzinnego wpływających na rozwój tendencji agresywnych : 1. emocjonalnie chłodne nastawienie rodziców do dziecka, brak zaangażowania w jego sprawy, 2. postawa permisywna , przyzwalanie dziecku na dowolne zachowanie w każdej sytuacji, brak reguł postępowania, jasno określonych granic wobec zachowania agresywnego w stosunku do dorosłych, rodzeństwa i rówieśników, 3. apodyktyczność rodziców, bicie, brutalne traktowanie, ostre wybuchy gniewu (a chodzi tu o prawidłowość określaną słowami „ przemoc rodzi przemoc”). Dwa pierwsze czynniki : brak ciepła i zainteresowania oraz permisywność i nie stawianie granic w stosunku do zachowań agresywnych dziecka oddziałują najsilniej. Na drugim miejscu sytuują się brutalne zachowania rodziców. Status społeczny i ekonomiczny rodziców, wbrew powszechnie uznawanym opiniom, nie mają znaczącego wpływu na rozwój tendencji agresywnych u dzieci. Jeżeli widzą Państwo agresywne dziecko to znaczy , że jego środowisko rodzinne charakteryzuje jeden lub kilka powyższych czynników, i dodatkowo wystąpił jakiś czynnik sytuacyjny, który uruchomił wyuczony wzorzec lub osłabił mechanizm kontroli lub napięcie u dziecka było już tak duże, że nie potrafiło ono go utrzymać. Emocjonalnie chłodne nastawienie rodziców do dziecka, brak zaangażowania w jego sprawy. - Małe (lub brak) zainteresowanie sprawami dziecka, czyli zaniedbanie, lub bagatelizowanie ich powoduje, że dziecko czuje się niepotrzebne, nieważne. Zaniedbanie może dotyczyć sfery szkolnej – dydaktycznej i koleżeńskiej, kształtowania podstawowych nawyków uczenia się, dbałości o czystość, zdrowie fizyczne, i psychiczne i sfery emocjonalnej( samopoczucie w klasie, brak grupy rówieśniczej). - Częste stosowanie kar wobec dziecka, stosowanie agresji( tylko słownej) powoduje, że dziecko czuje się niekochane, odrzucone przez rodziców, nieakceptowane, zachwiane jest jego poczucie bezpieczeństwa konieczne do prawidłowego rozwoju, ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 6 ___________________________________________________________________________ - Odrzucenie przez ojca ma istotny wpływ na rozwój agresywności dzieci, zwłaszcza chłopców. Dotychczas sądzono , że najważniejszy jest związek emocjonalny dziecka z matką. Badania przestępców i osób dorosłych stosujących przemoc i agresję wobec rodziny pokazują, że emocjonalne odrzucenie syna przez ojca to najważniejszy czynnik powodujący rozwój agresywności u chłopców. Matka - według psychologów – kocha miłością „ bezwarunkową”. Miłość ojca jest natomiast warunkowa – trzeba na nią zasłużyć lub zarobić, zawiera nieme przesłanie „ kocham cię, bo spełniasz moje wymagania, oczekiwania, wypełniasz obowiązki, jesteś podobny do mnie”, miłość ojcowska wyznacza granice, karze, nagradza, osądza. Ojcowie odrzucający (lub stosujący przemoc) mają oczekiwania, których dziecko nie może spełnić, gdy dziecko realizuje wymagania – podnoszą poprzeczkę- w ten sposób dziecko zawsze stoi na straconej pozycji. Wszystko, co czyni ojciec, żeby wzbudzić poczucie wstydu, mówiąc do dziecka „ jesteś do niczego, nic nie osiągniesz”, atakując i upokarzając dziecko w obecności innych, ma ważne życiowe konsekwencje dla dziecka, zwłaszcza dla syna. Wstyd jest przeżywany jako atak na całe „ ja” a sytuacje zawstydzenia pozostają na długo w pamięci dziecka, młodego człowieka. Zaniedbywanie dziecka i chłodny stosunek do niego powodują, że dziecko czuje się nieakceptowane, nieważne, niekochane, i poprzez zachowania agresywne chce zwrócić na siebie uwagę rodziców, dowartościować się, zdobyć akceptację grupy rówieśniczej. Postawa permisywna, przyzwalanie dziecku na dowolne zachowanie w każdej sytuacji, brak reguł postępowania, jasno określonych granic wobec zachowania agresywnego w stosunku do dorosłych, rodzeństwa i rówieśników. - Dzieciom do prawidłowego rozwoju moralnego, społecznego i emocjonalnego potrzebne są jasne, czytelne, wyznaczone granice. Wtedy dziecko wie, co jest akceptowane przez rodziców, społeczeństwo, a co nie. Stara się postępować zgodnie z wyznaczonymi zachowaniami, bo to daje mu poczucie akceptacji- wie że zasłuży w ten sposób na akceptację rodziców, ta akceptacja jest dziecku niezwykle potrzebna. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 7 ___________________________________________________________________________ Dziecko zrobi wszystko, by zasłużyć na akceptację, nagrodę. Jeśli wyznaczane są granice, to dziecko wie, że jeśli wybierze zachowanie nieakceptowane, spotka je kara. Ponieważ kara jest odbierana jako brak miłości, odrzucanie przez rodziców, dziecko stara się unikać tych zachowań. - Przyzwalanie dziecku natomiast na dowolne zachowanie w każdej sytuacji dezorientuje je- dziecko nie wie jak ma się zachować, nie wie, czy swoim zachowaniem zasłuży na karę czy na nagrodę. Przyzwalanie na dowolne zachowanie nie uczy dziecka, jakie zachowanie jest dobre a jakie złe i zwiększa prawdopodobieństwo wyboru niewłaściwego. - Zgubne dla dziecka jest przypadkowe karanie – skoro raz wolno robić pewne rzeczy a innym razem karze się to samo zachowanie, to dziecko nie potrafi stwierdzić, czym zasłużyło sobie na karę, wskutek tego przenosi „ zdrożność” na całe „ ja” , zaczyna myśleć o sobie źle ( jestem wstrętny, godny pogardy, nie zasługuję w ogóle na miłość). Dziecko zaczyna mieć poczucie, że jest karane za bycie sobą, że jest złe i tak zaczyna myśleć o sobie. A przecież nieodpowiednie było tylko jego zachowanie w danej sytuacji. A skoro i tak jestem zły to mogę............... Apodyktyczność rodziców, bicie, brutalne traktowanie, ostre wybuchy gniewu ( chodzi tu o prawidłowość określaną słowami „ przemoc rodzi przemoc” ). - Przemoc rodzi przemoc, przemoc uczy przemocy, uczy rozwiązywania problemów przez agresję i przemoc - Obserwowanie przemocy i doświadczanie jej uczy rozwiązywania problemów przez agresję- to jest modelowanie. Rodzice jako osoby ważne dla dziecka są wzorami zachowań dla dziecka. Dziecko patrzy , obserwuje, słucha i naśladuje rodziców od najmłodszych lat, nawet, jeśli nie rozumie motywów ich postępowania. Wychwytuje wszelkie nieścisłości i odstępstwa w zachowaniu rodziców od tego co mówią- jak należy się zachowywać. Jeśli przekaz słowny odbiega od obserwowanego zachowania to dziecko jest zdezorientowane, nie wie jak się zachować, by zasłużyć na akceptację i bierze przykład z zachowania rodzica ( nie musi się martwić, czy dobrze zrozumiało to, co mówili rodzice- robi to, co oni, dziecko nigdy nie pomyśli, że rodzice mogą coś zrobić źle, że chcą skrzywdzić swoje dziecko). ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 8 ___________________________________________________________________________ Kary cielesne, nawet pozornie niewinne lekkie klapsy czy poszturchiwania, a także agresja słowna są dla dziecka niebezpieczne, ponieważ : - uczą przemocy, - burzą niezwykle istotną i potrzebną pewność bycia kochanym, - są przyczyną lęku – oczekiwania następnej kary, - przekazują kłamstwo : kary cielesne mają niby być metodą wychowania, a rodzice używają ich do wyładowywania własnej agresji, jeśli biją, to dlatego, że jako dzieci też byli bici - powodują złość i chęć rewanżu, która objawi się znacznie później, - uczą dziecko akceptować nielogiczne argumenty ( „Uderzę cię dla twojego własnego dobra”), co zostawia trwałe ślady w psychice, - burzą wrażliwość i delikatność w stosunku do innych i do siebie samego, a także ograniczają intuicyjną zdolność oceny, - uczą dziecko, że przemoc jest manifestacją miłości ( co później może rodzić perwersje). To właśnie krzywdy doznawane od bliskich są najbardziej destrukcyjne. Rzucają najgłębszy cień na całe życie, najsilniej wpływają na czarne widzenie życia społecznego i wszystkiego, co jest dookoła. Złość powstająca u bitego dziecka wyładowywana jest w dzieciństwie i w okresie dojrzewania poprzez : - wyśmiewanie słabszych, - bicie kolegów, - upokarzanie dziewczynek, - denerwowanie nauczycieli, - przeżywanie rzeczy zakazanych, np. oglądanie telewizyjnych horrorów, utożsamianie się z agresywnymi bohaterami gier komputerowych; W wieku dojrzałym bite dzieci, już jako dorośli rodzice, sami biją swoje dzieci, żony ( lub stosują inne formy agresji i przemocy) ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 9 ___________________________________________________________________________ Obserwowanie przemocy przez dziecko oraz doświadczanie przemocy ze strony rodzica burzy poczucie bezpieczeństwa dziecka. Powoduje, że staje się ono niepewne, zalęknione, nigdy nie wie co je czeka w domu, staje się więc nadwrażliwe i przy każdej , najmniejszej oznace zagrożenia boi się ( w konsekwencji może się zamykać w sobie, gromadzić złość, napięcie do pewnego momentu- jak , lub wyładowywać napięcie, złość przez atakowanie- agresję fizyczną lub werbalną na przedmioty, osoby, zwierzęta). WARUNKI KONIECZNE DO DOBREGO WYCHOWANIA, BEZ AGRESJI 1. W domu musi panować atmosfera ciepła i zainteresowania sprawami dziecka. Jego potrzeby psychiczne powinny być bezwarunkowo zaspokojone ( potrzeby bytowe, emocjonalne, rozwojowe adekwatnie do wieku i poziomu rozwoju- np. potrzeba aktywności u małych dzieci, potrzeba kontaktu z rówieśnikami u dzieci przedszkolnych i szkolnych, potrzeba akceptacji i uznania, potrzeby materialneniezbędne, podstawowe). Najważniejsze dla rozwoju dziecka aktualnie i w przyszłości jest zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, miłości, przynależności, oparcia. Nie wolno zapewniać poczucia bezpieczeństwa, miłości tylko pod warunkiem spełniania przez dziecko naszych oczekiwań, wymagać od dziecka, by realizowało potrzeby rodziców, ich niespełnione marzenia. Nie należy stawiać dziecku zbyt wysokich wymagań. 2. Dziecku trzeba mówić, co jest dobre, a co złe, co pożądane, a co zabronione, tak wcześnie jak to możliwe, rozmawiać z nim na temat wartości cenionych w rodzinie. Uczyć właściwych zachowań. Ponieważ kara nie uczy tylko powstrzymuje dane zachowanie, bardziej skuteczne jest nagradzanie. Aby skutecznie wyuczyć jakiegoś zachowania, trzeba nagradzać je jak najczęściej. Nie należy jednak nagradzać za każdym razem, kiedy dane zachowanie wystąpi. Zachowanie nagradzane możliwie często, ale nieregularnie, zostanie wyuczone i utrwalone najszybciej. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 10 ___________________________________________________________________________ Ważne jest jednak, by dzieci w ogóle odczuwały nagrodę lub karę w odniesieniu do własnych zachowań. Zachowania nagradzane będą powtarzane częściej niż zachowania karane lub takie, które nie spotykają się z żadną reakcją otoczenia. 3. Należy wytyczyć jasne reguły postępowania, jednoznacznie określone w języku zrozumiałym dla dziecka. Powinno ono znać granice i być uprzedzone o konsekwencjach ich przekraczania. Jeśli karać to konsekwentnie, po rozeznaniu całości sytuacji, by nie karać ofiary jako sprawcy. Należy unikać kar fizycznych. Pamiętać o zadośćuczynieniu ofierze- wyrównać stratę, przeprosić, pomóc w czymś, pożyczyć coś- to uczy odpowiedzialności za zachowanie. Jeżeli decydujemy się karać określone zachowania to, zgodnie ze wskazaniami teorii uczenia się, powinniśmy robić to zawsze, kiedy one wystąpią. 4. Rodzice i nauczyciele winni mieć jednolity front wychowawczy- wszyscy powinni karać i nagradzać za takie same zachowania, konsekwentnie stosować kary, nie tolerować agresji. Tolerowanie agresji powoduje jej utrwalanie się, przechodzenie w nawyk, narastanie, brutalizację i poczucie bezkarności sprawcy. 5. Należy ograniczać dostęp do gier, filmów, komiksów, w których jest wiele przemocy ( napady, kłótnie, bójki, walka) 6. Zawsze należy być dobrym modelem, dawać dziecku dobry przykład swoim zachowaniem ( ta zasada dotyczy wszystkich dorosłych). 7. Rodzice mogą i powinni starać się o to, by być nie tylko egzekutorami, wprawdzie kochającymi, życzliwymi i opiekuńczymi, ale też aranżerami sytuacji wychowawczych zachodzących między dziećmi. Zachęcam Państwa do refleksji nad tym, co dziś powiedziałam Szanujmy i kochajmy swoje dzieci. One są naszą przyszłością Nie obrażajmy ich, nie groźmy im, nie bijmy, nie zaniedbujmy, nie krzywdźmy swoich dzieci. Pamiętajmy, że teraz my jesteśmy silniejsi, mamy władzę nad dziećmi, ale za kilkanaście lat to one będą silniejsze i będą z nami postępować tak, jak ich nauczyliśmy. Ważna jest umiejętność wnioskowania o możliwym występowaniu agresji, na podstawie zauważalnych objawów. Objawami takimi według Dana Olweusa (Mobbning. Fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać. Santorski. 1998) mogą być: ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 11 ___________________________________________________________________________ Oznaki przemocy w szkole: - przezywanie, upokarzanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, zastraszanie, zakrzykiwanie, grożenie, - zaczepianie, popychanie, szturchanie, - wciąganie w kłótnie i bójki, w których są stroną słabszą nie bronią się takie dzieci lecz próbują uciec lub się wycofać (często płacząc), - zabieranie książek, pieniędzy i innych rzeczy - siniaki, zadrapania, podarte ubrania, - samotność dzieci w czasie przerw i niedopuszczanie do grupy - jako ostatni wybierani są do składu drużyny w grach zespołowych - w czasie przerw starają się trzymać w pobliżu nauczyciela lub innych dorosłych, - mają problemy z głośniejszymi wypowiedziami na lekcjach, a odpowiadając sprawiają wrażenie niepewnych, nerwowych, - wyglądają na sfrustrowane, nieszczęśliwe, smutne i łatwo płaczą Oznaki przemocy szkolnej w domu: - dzieci przychodzą do domu w podartych ubraniach, mają zniszczone podręczniki , - nie są odwiedzani przez kolegów, rzadko są do nich zapraszani, - nie lubią lub boją się chodzić do szkoły, z oporami wychodzą z domu, - skarżą się na brak apetytu, bóle głowy i żołądka, zwłaszcza rano, - do szkoły często bez uzasadnienia chodzą dłuższą drogą, - mają kłopoty ze snem, koszmarne sny, płaczą w nocy - maleje ich zainteresowanie szkołą, - sprawiają wrażenie nieszczęśliwych, samotnych w depresji, zdarzają się im nagłe zmiany nastroju, - proszą rodziców o pieniądze lub je kradną ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 12 ___________________________________________________________________________ STYLE ODDZIAŁYWAŃ RODZICIELSKICH A PRAWDOPODOBNE WZORY ZACHOWAŃ DZIECI (Wg. Baumrid – 1973) STYL RODZICIELSKI Rodzice autokratyczni - narzucają bezwzględne reguły -nie wyjaśniają reguł -stosują ostrą dyscyplinę i kary -nie wykazują ciepła i związku emocjonalnego z dzieckiem -manifestują złość i niezadowolenie ZACHOWANIE SIĘ DZIECI Konfliktowe- z irytacją -jest lękowe, niepewne -łatwo wpada w niezadowolenie - łatwo przechodzi od agresji do nadąsanej izolacji (wycofania się) - zmienia nastroje, jest nieszczęśliwe Rodzice autorytatywni (miarodajni) - wprowadzają reguły w sposób zdecydowany - jasno wyjaśniają reguły - nie ,,wrzeszczą” przy każdym wykroczeniu dziecka - ujawniają niezadowolenie i poczucie przykrości gdy dziecko źle się zachowa - manifestują zadowolenie z dziecka i dają mu wsparcie Przyjazne, pełne energii - ma zaufanie do siebie -wysoki poziom energii - umie się kontrolować - podejmuje współpracę z dorosłymi - dobrze daje sobie radę ze stresem Rodzice przyzwalający (pobłażliwi) -nie określają wyraźnie zasad postępowania - nie stawiają wymagań - ,,wrzeszczą” przy wykroczeniach i płaczu dziecka - są niekonsekwentni w wymaganiach - wykazują umiarkowane ciepło emocjonalne - gloryfikują swobodę ekspresji emocji dziecka Impulsywno – agresywne -oporne, negatywistyczne, zaciekłe - niski poziom zaufania do siebie - przejawy agresji - wybuchowe, impulsywne - nie ma wyraźnych celów Metody wychowawcze rodziców mają sprzyjać wyrobieniu u dziecka wewnętrznych norm postępowania i rozwijać cechy prospołeczne i moralne. ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek Zachowania agresywne u dzieci strona 13 ___________________________________________________________________________ Wykaz literatury wykorzystanej do opracowania prelekcji - J. Santorski „Zacznij od siebie” - J. Danilewska „ Agresja u dzieci- szkoła porozumienia” - I. Pospiszyl - Karl E. Dambach „Mobbing w szkole” - A. Bandura ,R. H. Walters „Agresja w okresie dorastania” - T. Gordon - Artykuły z dwumiesięcznika „Profilaktyk” - Artykuły z miesięcznika „Charaktery” „ Razem przeciw przemocy” „ Wychowanie bez porażek” ___________________________________________________________________________ DOKUMENTACJA ROZWOJU ZAWODOWEGO - mgr Barbara Małek
