Maraton I

Maraton I - biologia
1. Uzupełnij schemat obrazujący przebieg metody naukowej, a następnie wyjaśnij pojęcia.
obserwacja, problem badawczy, . . . . . . . . . . . …. , doświadczenie , ……………….
a) próba kontrolna - …………………………………………………………………….
b) problem badawczy - ………………………………………………………………….
c) hipoteza - …………………………………………………………………………….
2. Podkreśl nazwy części optycznych mikroskopu.
obiektyw, śruba makrometryczna, śruba mikrometryczna, tubus, kondensor, statyw ze stolikiem, okular,
źródło światła, rewolwer
3. Oblicz, jakie powiększenie uzyskasz w mikroskopie, jeżeli okular powiększa obraz 10 razy, a
obiektyw – 35 razy.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ……….
4. Uzupełnij tabelę.
a) w części dotyczącej porównania komórek wpisz znak „+”, jeżeli określony element występuje w
danej komórce, a znak „-”, jeżeli nie występuje.
b) w ostatniej rubryce krótko opisz funkcje elementów budowy komórkowej.
Elementy budowy Komórka Komórka Komórka Komórka Funkcje elementów budowy
komórki
bakterii
grzyba
zwierzęca roślinna
kom.
Jądro
komórkowe
Cytozol
Błona
komórkowa
Ściana
komórkowa
Chloroplasty
Mitochondria
Aparat Golgiego
Siateczka
śródplazmatyczna
Rybosomy
1
5. Uzupełnij tabelę porównawczą królestw świata żywego.
Charakterystyczne cechy
Jądro
komórkowe
Liczba
komórek
Ściana
komórkowa
Sposób
odżywiania
Bakterie
Protisty
Grzyby
Rośliny
Zwierzęta
6. Wyjaśnij na czym polegają poszczególne czynności życiowe organizmu.
a) odżywianie się - ………………………………………………………………………
b) oddychanie - …………………………………………………………………………..
c) rozmnażanie się - ……………………………………………………………………..
d) wydalanie - ……………………………………………………………………………
7. Uzupełnij tabelę, wpisując przykład organizmu oraz sposób zdobywania przez niego pokarmu.
Organizm cudzożywny
Przykład organizmu
Sposób zdobywania
pokarmu
Drapieżnik
Padlinożerca
Roślinożerca
Wszystkożerca
Pasożyt
Saprobiont
8. Wyjaśnij na czym polega proces :
a) fotosyntezy - …………………………………………………………….......................
b) oddychania wewnątrzkomórkowego - …………………………………………………
2
9. Uzupełnij tabelę, dotyczącą procesów dostarczających organizmom energii.
Proces
Substraty
Produkty
Warunki przebiegu
Fotosynteza
Oddychanie
tlenowe
Fermentacja
mlekowa
Fermentacja
alkoholowa
10. Porównaj proces fotosyntezy i oddychania tlenowego u roślin oraz uzupełnij tabelę.
Proces
Fotosynteza
Oddychanie
Pora zachodzenia
procesu
Miejsce zachodzenia
procesu
Składniki potrzebne
do procesu
Produkty do procesu
Rola światła w
procesie
11. Wpisz znak „+” w odpowiednie rubryki tabeli zależnie od tego, czy dana cecha dotyczy rozmnażania
płciowego, czy bezpłciowego.
Charakterystyczna cecha
Rozmnażanie płciowe
Rozmnażanie bezpłciowe
Osobniki potomne mają
wszystkie cechy organizmu z
którego powstały
W rozmnażaniu uczestniczą
zazwyczaj dwa osobniki
Osobniki potomne mają
kombinację cech każdego z
rodziców
Osobniki potomne powstają z
komórek lub fragmentów ciała
jednego organizmu
W procesie tym biorą udział
gamety
3
12. Obok nazw organizmów wpisz do tabeli sposoby wykonywania przez nie czynności życiowych.
Organizmy
Odżywianie
Oddychanie
Rozmnażanie
Słowik
Muchomor
Drożdże
Klon
13. Wyjaśnij następujące pojęcia:
a) gonady - ……………………………………………………………………………………
b) zapłodnienie zewnętrzne - …………………………………………………………………
c) zapłodnienie wewnętrzne - …………………………………………………………………..
d) zapłodnienie - ………………………………………………………………………………..
e) rozdzielnopłciowość - ……………………………………………………………………
f) obojnactwo - ………………………………………………………………………………
g) dymorfizm płciowy - ……………………………………………………………………
h) symbioza - …………………………………………………………………………………
i) gamety - ……………………………………………………………………………………
14. Poniżej wymieniono kilka rodzajów rozmnażania bezpłciowego. Podaj po 2 przykłady organizmów
rozmnażających się w ten sposób.
a) podział komórki - ………………………………………………………………………
b) pączkowanie - ………………………………………………………………………….
c) zarodniki - …………………………………………………………………………….
d) fragmentacja - …………………………………………………………………………
15. Opisz znaczenie bakterii w przyrodzie i życiu człowieka.
POZYTYWNE
NEGATYWNE
4
16. Wymień choroby wywoływane przez bakterie.
………………………………………………………………………………………………..
17. Uzupełnij tabelę, wpisując charakterystyczne cechy, poszczególnych grup protistów.
PROTISTY
Cechy charakterystyczne
Przedstawiciel
Pierwotniaki
Protisty
roślinopodobne
Śluzowce
18. Podczas ciepłego lata w zbiorniku wodnym masowo pojawiły się glony, a po paru dniach zaczęły ginąć
ryby. Zaznacz najbardziej prawdopodobną przyczynę śmierci tych ryb.
A. Podwyższenie żyzności zbiornika wodnego.
B. Zmniejszenie ilości tlenu w wodzie.
C. Pojawienie się innych organizmów.
D. Zbyt wysoka temperatura wody.
19. Korzystając z poniższych pojęć, podpisz elementy budowy grzybów przedstawionych na ilustracjach.
Pojęcia mogą się powtarzać.
owocnik, strzępki grzybni, wielojądrowe strzępki, kapelusz, blaszki z zarodnikami, kuliste zarodnie, trzon
20. Porosty to organizmy składające się z grzyba i glonu. Zarówno glon, jak i grzyb odnoszą korzyści ze
wspólnego życia. Uzupełnij zdanie dotyczące funkcji tych organizmów w poroście.
Glon . ……………………………………………………………… dla całego organizmu.
Grzyb …………………………………………………………………dla całego organizmu.
5
21. Uzupełnij tabelę dotyczącą budowy i funkcji tkanek roślinnych.
Nazwa tkanki
Cechy charakterystyczne
Funkcje
Skórka
Korek
Miękisz asymilacyjny
Łyko
Drewno
Twardzica
Zwarcica
22. Wpisz nazwę strefy korzenia oznaczonej na ilustracji literą A i podaj jej rolę. Wypisz pozostałe strefy
korzenia i podaj ich rolę.
- …………………………………………..
- …………………………………………..
- …………………………………………...
- …………………………………………..
23. Uporządkuj podane modyfikacje łodygi, korzenia i liści, umieszczając je w odpowiedniej tabeli i podaj
ich funkcje.
korzenie spichrzowe, ssawki, korzenie czepne, bulwy, kłącza, rozłogi, ciernie, liście czepne, liście
spichrzowe
Modyfikacja
korzeni
Modyfikacja
liści
Modyfikacja
łodyg
Przykład
rośliny
Funkcje
zmodyfikowanego
organu
6
24. Podaj funkcje niżej wymienionych organów.
a) korzeń - ………………………………………………………………………………
b) łodyga - ……………………………………………………………………………
c) liść - ……………………………………………………………………………
25. Do podanych funkcji dopasuj zaznaczone na ilustracji elementy budowy wewnętrznej liścia.
a) wymiana gazowa - ……………………………………………………………………
b) wytwarzanie substancji odżywczych w procesie fotosyntezy - ………………………
c) Transpiracja, czyli parowanie wody z rośliny - ………………………………………
26. Uzupełnij tabelę .
Cechy
Gametofit
charakterystyczne paprotników
Gametofit
mszaków
Sporofit
paprotników
Sporofit
mszaków
Rodzaj pokolenia
Wygląd
Wytwarzanie
zarodników
Występowanie
rodni i plemni
7
27. Zaznacz klamrami i podpisz części mchu, które stanowią jego pokolenie płciowe, czyli gametofit, i
pokolenie bezpłciowe, czyli sporofit.
28. Podpisz rysunki przedstawiające gametofit i sporofit paproci.
29. Wymień znane ci rośliny nagonasienne.
……………………………………………………………………………………
30. Podpisz elementy budowy kwiatu rośliny okrytonasiennej oznaczone na rysunku literami.
8
31 Podaj przykłady roślin u których występują podane niżej rodzaje owoców.
a) strąk ……………………………………..
b) torebka …………………………………
c) orzech ……………………………………
d) niełupka ………………………………..
e) pestkowiec …………………………….
32. Podaj funkcję elementów budowy nasienia roślin okrytonasiennych.
a) bielmo - ………………………………………………………………………………….
b) zarodek - ………………………………………………………………………………...
c) łupina nasienna - ………………………………………………………………………...
33.Uzupełnij tabelę.
Rodzaj tkanki
Budowa
Rola w organizmie
Nabłonkowa
Kostna
Chrzestna
Krew
Nerwowa
Mięśniowa gładka
Mięśniowa pop. –
prążkowna szkieletowa
Tłuszczowa
34. Porównaj budowę i tryb życia polipa i meduzy parzydełkowców.
Porównywana cecha
Polip
Meduza
Kształt ciała
Liczba warstw ściany
ciała
Grubość mezoglei
Położenie otworu
gębowego
Tryb życia
9
35. Uzupełnij tabelę porównawcza płazińców i nicieni.
Cecha
Płazińce
nicienie
Kształt ciała
Pokrycie ciała
Wnętrze ciała
Rozmnażanie
Oddychanie
Przedstawiciele
36. Wymień cechy przystosowujące płazińce do pasożytniczego trybu życia.
37 . Dokończ zdania charakteryzujące pierścienice.
a) ciało wydłużone podzielone na…………………………………………………………
b) powłoki ciała stanowi ……………………………………………………………………
c) wymiana gazowa zachodzi przez ………………………………………………………
d) układ krwionośny jest ………………………………………………………………….
e) odżywiają się ……………………………………………………………………………
f) siodełko jest to ………………………………………………………………………….
38. Tabela porównawcza stawonogów.
Cecha budowy
Skorupiaki
Owady
Pajęczaki
Części ciała
Liczba odnóży
krocznych
Liczba czułek
Skrzydła
Narządy
10
oddechowe
Przedstawiciele
39. Wymień wspólne cechy budowy stawonogów do których należą skorupiaki, owady i pajęczaki.
40. Wymień różnice pomiędzy poczwarką, a larwą owada.
…………………………………………………………………………………………………
41. Wyjaśnij następujące pojęcia.
a) rozwój prosty - …………………………………………………………………………
b) rozwój złożony z przeobrażenie niezupełnym -…………………………………………
c) rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym -…………………………………………..
d) lnienie (wylinka) - ………………………………………………………………………
42. Wymień aparaty gębowe owadów i podaj przykłady organizmów u których występuja.
43. Podobieństwa i różnice gromad należących do typu mięczaków.
Cechy
Ślimaki
charakterystyczne
Małże
Głowonogi
Środowisko życia
Części ciała
Narząd wymiany
gazowej
Szkielet
zewnętrzny
Przedstawiciele
11