RYNKI FINANSOWE

RYNKI FINANSOWE
1. Pojecie i struktura rynków finansowych
Rynek finansowy stanowi integralny, kluczowy segment rynku globalnego, gdzie przedmiotem obrotu sa liczne
instrumenty finansowe reprezentujące dwa podstawowe dobra: pieniądz i kapitał.
Przez pieniądz rozumie się środki płatnicze przeznaczone do finansowania bieżących potrzeb osób fizycznych i
prawnych.
Kapitał są to środki płatnicze przeznaczone na inwestycje średnio i długoterminowe, których celem jest
pomnażanie kapitału.
RYNEK GLOBALNY
Rynek Dóbr
Konsumpcyjnych
Rynek Dóbr
Inwestycyjnych
Rynek Dóbr
Zaopatrzeniowych
RYNEK FINANSOWY
1
Rynek
Pracy
Rynek
Finansowy
RYNEK
PIENIĘŻNY
(operacje finansowy
do jednego roku)
RYNEK
KAPITAŁOWY
(operacje finansowe
powyżej 1 roku)
RYNEK
WALUTOWY
RYNEK INSTRUMENTÓW
POCHODNYCH
2. Rynek kapitałowy
Celem rynku kapitałowego jest umożliwienie różnym podmiotom:
a) pozyskania środków finansowych na cele inwestycyjne
b) finansowanie potrzeb publicznych (państwa, samorządów)
RYNEK KAPITAŁOWY
RYNEK PAPIERÓW
WARTŚCIOWYCH
RYNEK
HIPOTECZNY
RYNEK
BANKOWY
RYNEK KONTRAKTÓW
TERMINOWYCH
3. Funkcjonowanie rynku kapitałowego – pojęcia podstawowe
a) stopa procentowa
PODAŻ PIENIĄDZA
Gospodarstwa
Odsetki
Domowe
stopa % = k
Osoby prawne
Inne jednostki
Banki
Oszczędności Inwestycje
Kapitał
rozpoczęte
Odsetki
wg stopy k’
Kapitał
pożyczkowy
(kredyty)
POPYT NA PIENIĄDZ
Osoby fizyczne
stopa
zwrotu r
Osoby prawne
Inwestycje
Inne jednostki
rzeczowe
kapitałowe
nieruchomości
produkcja
handel
obligacje
bony skarbowe
akcje
inne
k’ > k
Stopa % jest ceną płaconą przy pożyczaniu kapitału, natomiast w przypadku kapitału własnego ceną tą jest
oczekiwany zysk z tytułu dywidendy i zysk kapitałowy
Stopa procentowa w zasadniczy sposób zależy od:
a) przewidywanego dochodu, który oczekiwany jest przez uczestników rynku,
b) preferencji do inwestycji i konsumpcji,
c) stopnia ryzyka inwestycji,
d) oczekiwanej przyszłej inflacji,
2
4. Struktura czasowa stóp procentowych
Relacja między długo i krótkoterminowymi stopami procentowymi nazywa się strukturą czasową stóp
procentowych. Relacja ta jest ważna dla inwestorów, bo decyduje o ich strategii pozyskiwania kapitałów (długo
bądź krótkookresowych). Graficzną ilustracją jest krzywa przychodowości.
Stopy %
Odwrócona krzywa przychodowości
Normalna krzywa przychodowości
Krótko-
Średnio-
Długoterminowe
Najważniejsze stopy procentowe krajowego rynku pieniężnego:
 Stopy procentowe NBP są następujące:
- lombardowa
- redyskontowa
- refinansowa
 stopy procentowe depozytów międzybankowych
- WIBID – jest to roczna stopa procentowa jaką banki zapłacą za depozyt przyjęty od innych banków
- WIBOR – oprocentowanie po jakim banki skłonne są udzielać pożyczek innym bankom
- LIBOR – jest to stopa procentowa depozytów oferowanych na rynku międzybankowym w Londynie
- EURIBOR – jest to stopa procentowa kredytów oferowanych na europejskim rynku międzybankowym
(średnia z 60 największych banków)
STOPA ZWROTU I RYZYKO
Stopa zwrotu jest to relacja zysku zainwestowanego kapitału do wartości zainwestowanego kapitału mierzona w
określonym odcinku czasu.
Z
r= W
Typowymi stopami zwrotu są np.
a) stopa zwrotu z aktywów ROA
dochód netto
ROA =
wartość aktywów
b) stopa zwrotu z kapitału własnego ROE
zysk netto
ROE =
kapitały własne
c) stopa zwrotu z papierów wartościowych
3
P1 – P0 + D
rp =
P0
P1 – cena papieru wartościowego w czasie t1
P0 – cena papieru wartościowego w czasie t0
D – dywidenda wypłacona w okresie t0 – t1
Większość inwestycji kapitałowych obciążonych jest ryzykiem. Dlatego inwestorzy oczekują wyższej stopy
zwrotu od inwestycji charakteryzujących się wyższym ryzykiem.
Stopa zwrotu
(r)
Ryzyko
W praktyce stopa zwrotu ma charakter oczekiwanej stopy zwrotu, czyli jest to przeciętna wartość rozkładu
prawdopodobieństwa możliwych do osiągnięcia rezultatów.
ro – oczekiwana stopa zwrotu
ro – P1 * r1 + P2 * r2 + ... + Pn * rn
OGRANICZANIE RYZYKA
Ryzyko inwestycyjne można podzielić na związane z danym projektem (ryzyko niesystematyczne) oraz ryzyko
związane z rynkiem (ryzyko systematyczne). Ryzyko niesystematyczne można ograniczyć poprzez budowę
odpowiedniego portfela tzn. różnicując kierunki inwestycji.
Współczynnik BETA
Miernikiem ryzyka systematycznego jest współczynnik BETA. Współczynnik BETA mierzy wrażliwość
danego waloru (aktywu) względem wskaźnika rynku.
BETA = 1
WR
Stopa zwrotu
BETA = -1
Czas
WR – stopa zwrotu rynku, wskaźnik rynku
Jeżeli BETA = 1 to oznacza idealnie dokładną korelację stopy zwrotu danego waloru z wskaźnikiem rynku.
Wzrost wskaźnika rynku o 1 % oznacza wzrost stopy danego waloru o 1 %.
4
Jeżeli BETA = -1 to zależności są dokładnie odwrotne
Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM
Model ten opisuje funkcjonowanie rynku kapitałowego oraz zasady wyceny aktywów na tym rynku.
Główny wzór modelu:
Ri = Rf + BETA (Rm – Rf)
Ri – oczekiwana stopa zwrotu
Rf – stopa zwrotu pozbawiona ryzyka
Rm– stopa zwrotu rynku
BETA ( Rm – Rf ) – premia za ryzyko
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE
2. Wartość i czas
Podejmowanie w przedsiębiorstwie decyzji inwestycyjnych oraz decyzji dotyczących angażowania pieniędzy w
instrumenty rynku finansowego muszą być oparte na rachunku uwzględniającym czynnik czasu. Upływ czasu
sprawia, że wartość pieniądza zmienia się, z reguły spada.
Wartość
pieniądza
Czas
Rozwiązanie problemu wartości pieniądza w czasie polega na analizowaniu związków pomiędzy czterema
zmiennymi:
a) wartością teraźniejszą (PV)
b) wartością przyszłą (FV)
c) stopą dyskontową (lub stopą procentową „k”)
d) czasem
4. Wartość teraźniejsza
Ocena efektywności dostępnych możliwości inwestowania polega na porównywaniu wartości koniecznych
nakładów z wartością strumienia oczekiwanych efektów.
Doprowadzenie wydatków i dochodów do porównywalności nazywa się dyskontowaniem. Dyskontowanie
polega na przemnożeniu wydatków i dochodów ponoszonych i uzyskiwanych w różnych okresach przez
odpowiednie współczynniki dyskontowe.
1
d=
- czynnik dyskontowy
t
(1+kt)
5
t – czas
k – stopa dyskontowa
Analiza teraźniejszej wartości przyszłych dochodów lub wydatków dotyczy w praktyce dwóch sytuacji.
1) jednorazowej płatności otrzymywanej w określonym momencie w przyszłości
2) strumienia dochodów otrzymywanych corocznie w trakcie ograniczonej liczby lat
Ad. 1.
Teraźniejsza wartość jednorazowego dochodu uzależniona jest od:
a) wartości nominalnej dochodu
b) stopy dyskontowej
c) liczby okresów (lat, kwartałów, miesięcy) jaka upłynie od momentu bieżącego do momentu otrzymania
dochodu
PV = FV * d
Roczna stopa procentowa na terminowym, dwuletnim depozycie bankowym wynosi 10 %. Jaką kwotę należy
dzisiaj złożyć na depozycie, żeby na koniec drugiego roku otrzymać 100 000 złotych?
1
d=
2
(1+0,1)
= 0,8364
PV = 100 000 * 0,8364 = 83 640,Ad. 2
Strumień dochodów otrzymywanych corocznie w trakcie ograniczonej liczby lat.
PV = FV1
(1+k)1
+
FV2 + ...+
(1+k)2
FVn
(1+k)n
Nakłady inwestycyjne poniesione w czasie to wynoszą 100 jednostek. Przewiduje się, że nominalne dochody z
tej inwestycji wyniosą w roku I – 30 jednostek, w roku II – 40 jednostek, w roku III – 50 jednostek. Czy w ciągu
tych trzech lat nastąpi zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych, przyjmując, że stopa dyskontowa wynosi
5 %?
6. Wartość przyszła FV – future value
Wartość przyszła (FV) jest to wartość zainwestowanej obecnie kwoty w określonym momencie w przyszłości.
Do obliczenia FV konieczna jest znajomość:
a) wartości bieżącej zainwestowanej kwoty (PV)
b) okresu inwestowania (t)
c) stopy procentowej w okresie inwestowania (r)
W praktyce liczenia FV najczęściej występują dwa przypadki:
1) jednorazowej inwestycji
2) wielokrotnych wydatków inwestycyjnych w trakcie określonej liczby okresów (miesięcy, kwartałów, lat)
Ad. 1 Formuła obliczania jest następująca:
FV = PV (1+r)t
Inwestor lokuje na rachunku bankowym jednorazowo kwotę 1000 zł przy stopie procentowej 10 %. Jaką kwotą
będzie dysponował po okresie 3 lat.
FV = 1000 (1+0,1)3 = 1331
6
Ad. 2 Formuła obliczania jest następująca:
FV =  PV (1+r)t
Wpłacamy do banku po 1000 zł na początku każdego roku przez kolejne 3 lata. Jaka będzie wartość tej kwoty
po okresie 3 lat przy stopie 10 %
FV = 1000 (1+0,1)3 + 1000 (1+0,1)2 + 1000 (1+0,1) = 1331 + 1210 + 1100 = 3641
7. Cena pieniądza
Cena pieniądza wyrażana jest przez stopę procentową lub/i stopę dyskontową. Na poziom nominalnej stopy
procentowej składają się następujące składniki:
ro – realna stopa procentowa
ri – stopa oczekiwanej inflacji
rr – premia za ryzyko
rm – marża instytucji finansowej bądź banku
Suma tych składników tworzy nam nominalną stopę procentową, która określa cenę pieniądza na rynku.
SPRAWOZDANIA FINANSOWE – ELEMENTY ANALIZY
1. Rodzaje sprawozdań finansowych
Sprawozdania finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (najczęściej na koniec
roku obrotowego). Sprawozdanie składa się z następujących części:
a) bilansu
b) rachunku zysków i strat
c) informacji dodatkowej
Większe jednostki mają obowiązek składania także sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.
Terminy składania sprawozdań:
- roczne sprawozdania finansowe powinny być sporządzone nie później niż 3 miesiące od dnia bilansowego.
Natomiast zatwierdzone przez uprawnione organy, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.
1. Podstawowe zasady sporządzania sprawozdań.
Przy sporządzaniu sprawozdań stosowane są pewne zasady nadrzędne. Są to:
a) zasada memoriału tzn. ujmowania w księgach rachunkowych wszystkich operacji gospodarczych
dotyczących danego roku obrotowego niezależnie od tego, czy zostały one opłacone, czy nie
(przeciwieństwem jest zasada kasowa).
b) zasada ostrożnej wyceny – zasada ta nakazuje aktualizację cen rzeczywiście zapłaconych do ich aktualnej
wartości rynkowej tzn. że składniki aktywów i pasywów bilansu powinny być aktualizowane wg aktualnych
cen rynkowych.
3. Bilans
Bilans jest zestawieniem majątku podmiotu gospodarczego i źródeł finansowania tego majątku
sporządzonym na określony dzień wg aktualnych standardów.
2. Analiza wstępna bilansu
Analiza wstępna bilansu polega przede wszystkim na badaniu zmian struktury aktywów i pasywów oraz na
badaniu dynamiki poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. Przy analizie struktury aktywów bierze się
najczęściej pod uwagę następujące relacje:
7
8