System informacji marketingowej Pojęcie: System informacji marketingowej (SIM) to osoby, wyposażenie oraz procedury związane ze zbieraniem, segregowaniem oraz dystrybucją informacji służącej podejmowaniu decyzji marketingowych. Struktura: wewnętrzne sprawozdania (zamówienia, raporty ze sprzedaży, dane o poziomie zapasów itp.); obserwacja otoczenia (personel ds. sprzedaży, dystrybutorzy, agencje badawcze itp.); badania marketingowe (wg Ph. Kotlera to „...systematyczne planowanie, zbieranie, analiza i przekazywanie danych i informacji istotnych dla sytuacji marketingowej w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo”); informacje ze źródeł wtórnych (prasa fachowa, publikacje statystyczne, listy adresowe itp.). Elementy systemu informacji marketingowej Informacje pochodzące z formalnych badań marketingowych (zrealizowanych projektów badawczych) Strategia produktu Informacje od sprzedawców, | dystrybutorów, agentów itp. Strategia ceny Informacje pochodzące z różnych komórek (działów) przedsiębiorstwa (księgowość, zbyt, produkcja itp.) Agendy rządowe, centralne i regionalne Baza danych (przechowywanie i analiza danych) Strategia marketingowa przedsiębiorstwa Nabywcy Strategia dystrybucji Konkurenci Informacje ze źródeł wtórnych, takich jak prasa fachowa, publikacje statystyczne, listy adresowe itp. Strategia promocji przepływ decyzji marketingowych przepływ informacji Metody projektowania Projekt badania 2 Dobór próby Metody doboru prób Próba minimalna i jej skład 3 Budowa instrumentu pomiarowego Metody budowy instrumentów Instrument pomiarowy badania Metody zbierania danych Dane surowe Metody redukcji Dane czyste CJI BADANIA 4 5 Pomiar źródeł wtórnych Pomiar źródeł pierwotnych Redukcja i wstępna CZENIA I WNIOSKI DLA NASTĘPNYCH BADAŃ Projektowanie badania 1 Zbieranie danych FAZA PRZYGOTOWANIA BADANIA Typowy proces badania marketingowego Podstawowa klasyfikacja błędów w badaniach marketingowych Błędy w badaniach marketingowych Błędy doboru próby Wytypowanie niewłaściwej po- Pozostałe błędy badania Błędy problemu badawczego Błędy instrumentu pomiarowego pulacji generalnej Błędny wykaz populacji badanej Błędy zbierania danych Błędy losowego doboru próby Błędy redukcji danych Błędy nielosowego doboru Błędy analizy i interpretacji Błędy Błędy prezentacji i oceny wyni-ków próby niewłaściwego stosowa-nia Etapy procesu projektowania badań marketingowych 1. Analiza i określenie problemu badawczego. 2. Wstępne zaprojektowanie procesu doboru próby. 3. Wybór form pomiaru źródeł wtórnych i pierwotnych. 4. Wybór instrumentów pomiarowych i ich wstępne zaprojektowanie. 5. Wybór metod redukcji i analizy danych uzyskanych z pomiarów. 6. Zaprojektowanie badania i określenie jego kosztów. 7. Określenie wartości informacji otrzymanej z badania. 8. Opracowanie propozycji badawczych. Etapy definiowania problemu badawczego 1. Określenie problemu decyzyjnego. 2. Przeprowadzenie analizy sytuacji (określenie miejsca firmy w otoczeniu ekonomicznym w związku z rozpatrywanym procesem decyzyjnym). 3. Ustalenie rodzaju danych, niezbędnych do rozwiązania problemu badawczego. 4. Sformułowanie problemu badawczego. 5. Postawienie hipotez badawczych (próbnych wyjaśnień, których potwierdzenie albo odrzucenie nastąpi w trakcie badań). 6. Określenie pytań szczegółowych, wynikających z problemu badawczego. Transformacja problemu decyzyjnego na problem badawczy Analiza sytuacji Problem decyzyjny Rodzaje danych niezbędnych do rozwiązania problemu decyzyjnego (potrzeby informacyjne decydentów) Problem badawczy Pytania szczegółowe Hipotezy Metody zbierania danych ze źródeł wtórnych i pierwotnych Rodzaje pomiarów Źródła wtórne Pomiary wtórne Źródła pierwotne Pomiary pierwotne Rodzaje źródeł Formy pomiarów Zbieranie danych wewnętrznych Zbieranie danych zewnętrznych Ankiety Pierwotne sondaże pośrednie Inne sondaże pośrednie Wybrane metody pomiarów Wybór, kolekcjonowanie, studiowanie różnych źródeł wtórnych wewnątrz firmy Wyszukiwanie, kompilacja, kopiowanie, notowanie, kupno gotowych zbiorów danych Ankieta pocztowa Ankieta prasowa Ankieta audytoryjna Ankieta ogólna Ankieta bezpośrednia Metoda delficka Wywiad telefoniczny Pozostałe metody sondaży pośrednich Wywiad osobisty Wywiady Wywiad grupowy Pierwotne Metody projekcyjne sondaże Pomiary fizjologiczne bezpoInne sondaże Metody obserwacji średnie bezpośrednie Rejestracja i spis (panele) Degustacje i oceny próbek Test audytoryjny Laboratoryjne Test tachistoskopowy Metoda STM EksperyTest rynkowy standardowy Terenowe menty Test rynkowy kontrolowany Metody ręczne Metody Metody komputerowe symulacji Metody mieszane Metoda delficka jako sondaż pośredni Istota: pozyskiwanie wiedzy ekspertów anonimowych względem siebie. Sposób postępowania: sekwencyjne wysyłanie kwestionariusza do ekspertów po zredagowaniu odpowiedzi przez koordynatora. Długotrwałość badania: kilkukrotne wysłanie kwestionariusza aż do zadowalającego opracowania problemu. Sposób kontaktowania się z ekspertami: z reguły za pośrednictwem poczty. Podstawowa zaleta metody: każdy z ekspertów rozpatruje opinie innych nie wiedząc czyje one są, co zapewnia atrakcyjność udziału w badaniach i obiektywność opinii. Wywiad telefoniczny jako sondaż pośredni Specyficzne cechy: 1) w zakresie metod doboru próby: próba nie jest reprezentatywna; 2) w zakresie kwestionariusza: pytania proste i krótkie; głos ankietera o odpowiedniej modulacji; brak obserwacji reakcji respondenta; 3) w zakresie przeprowadzania: ocena stanu emocjonalnego respondenta na podstawie głosu; krótkotrwałość i taniość; 4) w zakresie liczby i jakości odpowiedzi: wysoki procent odmowy odpowiedzi; udzielanie powierzchownych odpowiedzi. Wywiad grupowy (panel) Istota: 1) jest pogłębionym wywiadem niestandaryzowanym; 2) charakteryzuje się większą głębokością niż wywiad osobisty; 3) jest przeprowadzany w grupach 5 - 25 osobowych; 4) jest poświęcony ściśle określonemu tematowi; 5) jest prowadzony przez moderatora; 6) stwarza warunki do otwartego i spontanicznego wypowiadania się. Czynniki determinujące jakość wywiadu grupowego: 1) przygotowanie miejsca wywiadu; 2) rekrutacja uczestników; 3) kwalifikacje moderatora. Metody projekcyjne Istota: a) są wywiadem pogłębionym standaryzowanym; b) zawierają pośrednie pytania, które zmierzają do tego, żeby respondent nieświadomie przypisał swoje cechy innym ludziom dokonując podświadomej projekcji. Testy pełniące rolę instrumentów w badaniach projekcyjnych: a) test skojarzeń (wywoływanie skojarzenia z danym słowem); b) test uzupełnień (uzupełnienie zdania); c) test konstrukcji (konstruowanie przez respondenta opisu, opowiadania lub dialogu); d) test wyobrażeń (zaprezentowanie opisu osób i zwrócenie się do respondentów o odgadnięcie ich postaw i postępowania w określonych sytuacjach). Pomiary fizjologiczne Pojęcie: mierzenie fizycznych i nieświadomych reakcji człowieka na oddziaływanie reklamy, opakowania i innych bodźców. Rodzaje i narzędzia: a) pomiar fal mózgowych za pomocą elektroencefalografii; b) pomiar ruchu gałek ocznych za pomocą tachistoskopu; c) pomiar ruchu źrenic za pomocą pupilometru; d) pomiar wrażliwości skóry za pomocą psychogalwano-metru; e) pomiar natężenia głosu za pomocą audiometru. Obserwacja Warunki prowadzenia obserwacji: 1) naturalne: obserwacja obiektu w jego zwykłym otoczeniu, w którym zachowuje się naturalnie; 2) laboratoryjne: obserwacja obiektu w specjalnie stworzonych warunkach. Wybierając warunki prowadzenia obserwacji należy odpowiedzieć na 2 pytania: czy jest możliwe przeprowadzenie obserwacji w warunkach naturalnych? czy dana sytuacja może zdarzyć się wystarczająco często w warunkach naturalnych? Gdy odpowiedź na obydwa pytania jest pozytywna, obserwację obiektu należy prowadzić w warunkach naturalnych. Obserwacja Rodzaje obserwacji: 1a) nie kontrolowana: obserwowanie zdarzeń, zachowań i zjawisk bez jakiegokolwiek oddziaływania obserwatora. 1b) kontrolowana: obserwowanie osób (ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do osób) pod wpływem obserwatora. 2a) ukryta: badacz celowo ukrywa czynność obserwacji i obiektu. 2b) jawna: badacz nie ukrywa czynności obserwacji obiektu. 3a) standaryzowana: badacz ma sprecyzowane warunki przeprowadzania obserwacji i sposobu zapisu danych. 3 b) nie standaryzowana: badacz ma pełną swobodę w zakresie jw. Rejestracja i spis Istota: stanowi formę obserwacji w odniesieniu do cech rzeczy i zjawisk. Zakres: jest prowadzona wewnątrz przedsiębiorstwa (raport kasowy, zapisy każdej wartości transakcji w księgowości) i na zewnątrz (rejestracja obrotu towarów i konsumpcji). Rodzaje rejestracji ruchu towarów: a) inwentaryzacja sklepowa: rejestracja wielkości sprzedaży sklepów za okres zazwyczaj 2 miesięcy; b) inwentaryzacja produktów: jw. produktów; c) elektroniczny odczyt numerów produktów oznaczonych kodem kreskowym, wykonywany zwykle w handlu detalicznym. Degustacje i oceny próbek Pojęcie: ocena jakości produktów, zwłaszcza żywnościowych i kosmetyków, przeprowadzana zazwyczaj zespołowo, z udziałem specjalistów. Cel: wyłonienie najbardziej dostrzeganych różnic między różnymi wersjami produktu. Eksperyment Test audytoryjny jako eksperyment laboratoryjny: 1. Z książki telefonicznej wybiera się losowo 1000 osób. 2. Do każdej osoby wysyła się 4-8 zaproszeń do obejrzenia filmu reklamowego. 3. Przed obejrzeniem filmu reklamowego uczestników prosi się o wybór jednego z trzech produktów, które chcieliby wygrać. 4. Uczestnikom prezentuje się film reklamowy na temat wybranego produktu. 5. Uczestników prosi się o zapisanie tego co zapamiętali z relamy. 6. Uczestników prosi się o wybór jednego z trzech innych produktów, które chcieliby wygrać. 7. Mierzy się różnicę preferencji. Eksperyment Test tachistoskopowy jako eksperyment laboratoryjny. Zastosowania: pomiary skuteczności oddziaływania środków reklamy wizualnej. Oprzyrządowanie: tachistoskop (projektor slajdów z regulatorem szybkości projekcji i poziomu naświetlenia). Przebieg: środki reklamy są błyskawicznie wyświetlane na ekranie (w czasie 1/32 lub 1/64 s) z różnym poziomem naświetlenia. Rola respondentów: po każdym seansie opisują i interpretują co widzieli. Rezultat: określenie korelacji między czytelnością i szybkością rozpoznania różnych elementów danego środka reklamy. Eksperyment Symulacyjny test rynkowy (STM) jako eksperyment symulacyjny: 1. Dobiera się grupę 300 osób reprezentacyjnych dla rynku docelowego. 2. Respondentom prezentuje się reklamę nowego produktu w ukrytej postaci oraz reklamę produktów konkurencyjnych. 3. Respondentom wręcza się kupony stanowiące część ceny produktów i zaprasza się do eksperymentalnego sklepu, gdzie znajduje się nowy produkt razem z produktami konkurencyjnymi. 4. Respondentów poddaje się wywiadom na temat zakupionych produktów. 5. Po kilku tygodniach bada się postawę respondentów względem zakupionego produktu oraz skłonność do jego ponownego zakupu z uwzględnieniem częstotliwości. Eksperyment Cechy eksperymentu terenowego: a) naturalne warunki; b) dużo mniejszy stopień kontroli zmiennych niezależnych i zależnych; c) przydatność do pomiaru preferencji w stosunku do nowych produktów oraz zmian cen, opakowań, dystrybucji i promocji. Rodzaje eksperymentu terenowego: a) standardowy: przeprowadzany w standardowej sieci dystrybucji; b) kontrolowany: przeprowadzany za pośrednictwem specjalnie przeznaczonej do eksperymentu sieci dystrybucji. Eksperyment Eksperyment symulacyjny Istota: symulowanie zmiennych niezależnych, tzn. nadawanie im wartości nierzeczywistych, prawdopodobnych w projektowanych warunkach. Uczestnicy: często specjaliści lub projektanci. Cel: znalezienie zmiennych niezależnych, które w największym stopniu realizują założony cel. ale Benchmarking jako sposób postępowania oparty na pomiarach wtórnych Pojęcie benchmarkingu: odkrywanie dlaczego i w jaki sposób jedne przedsiębiorstwa działają lepiej i efektywniej od innych. Cel benchmarkingu: naśladowanie najlepszej praktyki. Etapy benchmarkingu: 1) określenie przedmiotu porównań; 2) określenie zakresu analizy i porównań; 3) dokonanie wyboru najlepszych w danej kategorii przedsiębiorstw; 4) przeprowadzenie analizy i oceny ich funkcjonowania w ustalonych dziedzinach; 5) ocena własnej sprawności działania; 6) ustalenie luki oraz działań dla jej zlikwidowania; 7) wdrożenie programu udoskonalenia i monitorowanie rezultatów.