STAROŻYTNE CYWILZACJE INDII I CHIN
advertisement
STAROŻYTNE CYWILZACJE INDII I CHIN 1. Warunki naturalne Indii i Chin 2. Ustrój społeczno – polityczny w Indiach 3. Geneza ustroju społeczno – politycznego w Chinach 4. Religie Indii i Chin WARUNKI NATURALNE CHIN Warunki naturalne: Największą rolę w rozwoju tej cywilizacji odgrywały przede wszystkim dwie rzeki: Jangcy (Rzeka Niebieska) oraz Huang He (Rzeka Żłóta). Wcześniej rozwinęła się ona na lessowych terenach nad Rzeką Żółtą. Rolnictwo: Uprawiano głównie ryż (uprawy wymagały sprawnego sterowania siecią irygacyjną). Prawie nie wykorzystywano w rolnictwie bydła rogatego. Brak naturalnego nawozu zastępowano odpadami i ludzkimi ekskrementami. Żywiono się głównie ryżem, różnymi rodzajami zbóż, jarzynami. Spożywano niewiele mięsa i produktów mlecznych. LEGENDARNI WŁADYCY CHIN Żółty Cesarz Syn Niebios, Huangdi (Żółty Cesarz) był pierwszym mitycznym(ok. 2697p.n.e.) chińskim władcą,uznawanym za autora większości wynalazków m.in.: kompasu, papieru, jedwabiu, akupunktury, regulacji rzek a także kalendarza 2205-1766 p.n.e. DYNASTIA SZANG – 1766-1122 p.n.e. Pierwsza historycznie potwierdzona dynastia chińska. Państwo obejmowało swoim zasięgiem dolinę środkowego i dolnego biegu Huang –he a na południu do rzeki Jangcy Naczynie rytualne z brązu DYNASTIA CZOU 1122- 256 P.N.E. W tym okresie państwo chińskie rozszerzyło się znacznie, na północ po Mandżurię, na południe po rzekę Jangcy. W ostatnich wiekach panowania tej dynastii toczyły się walki między książętami dzielnicowymi, uznawali oni tylko nominalnie zwierzchność władców dynastii UPOWSZECHNIENIE ŻELAZA ŻELAZNY DZWON Epoka walczących królestw - (481-221) 7 największych państw toczyło walki między sobą. Wyścig zbrojeń sprzyjał postępowi cywilizacyjnemu. Rozkwitła filozofia Chińska ("100 szkół") - Taoizm (Lao-Tsy), Konfucjonizm (Konfucjusz), Motizm (Mo-Tsy). Rozległe zabudowania pałacowe, drewno i glina, w tym okresie powstały zasady architektury. POCZĄTEK BUDOWY WIELKIEGO MURU VI w. p.n.e. ZDJĘCIE SATELITARNE 6259 KM CESARSTWO CHIN – DYNASTIA QIN 221-206 ZHENG • w 221 r. p.n.e. zjednoczył tzw. Walczące Królestwa • zunifikował pismo, miary, wagi, walutę itd. , • utrzymywał porządek na rozległym terytorium stosując totalitarne metody rządzenia, w tym – terror • ogłosił się pierwszym Huangdi – „cesarzem” • Zniósł pańszczyznę, którą zamieniono na podatek proporcjonalny do uprawianego areału • Po 221 r. p.n.e. cesarz kontynuował podbój mniej zaludnionych i cywilizowanych ziem na południu Chin. Jego wojska posuwały się wzdłuż wybrzeża w 214 r. p.n.e., docierając do Wietnamu Terakotowa armia armia ośmiu tysięcy figur naturalnej wielkości, wykonanych z terakoty . Armia znajduje się w grobowcu pierwszego chińskiego cesarza.Figury zostały przypadkowo znalezione p podczas kopania studni w marcu 1974 DYNASTIA HAN 206 R. P.N.E. – 220 N.E. • • • • • • podbój części Półwyspu Koreańskiego na północy, a na południu terytoriów do granic dzisiejszego Laosu i Wietnamu. Konfucjanizm uczyniono religią państwową. Złamano dotychczasową potęgę feudałów, zaostrzono ustawodawstwo karne, wprowadzono egzaminy na wyższe stanowiska w administracji państwowej – budowa systemu biurokratycznego Stworzono sieć spichlerzy w kraju, by zachować zapasy żywności na czasy nieurodzaju. Wzrosła wytwórczość rzemiosła, zwłaszcza tkactwa, wznoszono pałace i świątynie. Religia chińska-najstarsze wierzenia • ubóstwienie zjawisk i sił przyrody(Słońca, Księżyca, Ziemi, gór, rzek) • Niebo – bóstwem naczelnym( władca synem Nieba) • Składanie ofiar i modlitwy • Wiara wżycie pozagrobowe – rozwinięty kult przodków ( składanie ofiar i kierowanie do nich modlitw, wznoszenie rozległych grobowców) • Smoki jako element wyobrażeń religijnych • Duże znaczenie wróżbiarstwa KONFUCJANIZM "Niech myśli twe od zła stronią" Konfucjusz- 551-579 p.n.e. Filozof i myśliciel Podstawowe zasady nauki Konfucjusza: • Zbudowanie idealnego społeczeństwa, osiągnięcie pokoju na świecie jest możliwe dzięki przestrzeganiu obowiązków wynikających z hierarchii społecznej, oraz zachowaniu rytuałów. • Człowiek jest z natury dobry i zdolny sam kierować własnym życiem, powinien jednak podporządkować się przyjętym zewnętrznym regułom zachowania. • Zamiast dążyć do oderwania się od rzeczywistości należy godzić się ze swoim miejscem w społeczeństwie i wypełniać związane z tym obowiązki. Należy działać wypełniając obowiązki, • Podstawą społecznego porządku jest skrupulatne a efekty powierzyć woli Niebios, wypełnianie obowiązków jakie ciążą na każdym, losowi, przeznaczeniu (ming). zwłaszcza wobec własnej rodziny. Rozumieć (ming) znaczy rozumieć • Należy kultywować tradycyjną zależność nieunikniniowość świata i w związku społeczną ( wulun) np. podwładny podlega panującemu, żona- mężowi, syn – ojcu itp. z tym nie zwracać uwagę na zewnętrzne • Władca powinien otaczać się mądrymi( porażki lub powodzenia, a działać i wypełniać swoje cnotliwymi) doradcami, którzy w jego imieniu obowiązki.Efektem takiego działania mogą kierować państwem. Konfucjusz polecał jest szczęście, ponieważ jesteśmy wolni od poszukiwanie takich mądrych mężów w niepokoju o powodzenie naszych działań środowisku filozofów.Władca powinien być właściwie wykształcony, sprawiedliwie rządzić i i od lęku przed porażką. działać dobroczynnie Taoizm - twórcą był na przełomie VII-VI w. p.n.e. Lao-Cy każdy człowiek powinien kroczyć właściwą drogą (tao „droga”- „siła kosmiczna”,) mędrca, który koncentruje się na kontemplacji najmniejszych detali życia z zachwytem dziecka. Człowiek sam nie może dojść do doskonałości, jednak powinien dążyć do rozwoju duchowego aby osiągnąć stan mędrca taoistycznego i tym samym harmonię z tao. Potrzebne mu są w tym: skromne i zgodne z naturą życie, w którym nikt z nikim nie rywalizuje o realizację wygórowanych ambicji, prostota, samotność • • • Laozi uważał, że w życiu należy się poddać milczącemu kierownictwu tao. Celem człowieka jest odzyskanie naturalnej spontaniczności i zachowanie postawy szlachetnej prostoty. Ten stan określa się jako „powrót do dzieciństwa”. • • Inne cechy i założenia taoizmu to: istnieje duchowa- materialna jedność świata, nie należy sprzeciwiać się naturalnemu porządkowi panującemu w przyrodzie, człowiek powinien być wolny i sceptyczny wobec wszelkich konwencji, należy uznać wyższość kontemplacji nad nauką, należy ograniczyć porządek władzy i rolę państwa do minimum, zgodnie z zasadami: • • • Im więcej ustaw i przepisów tym więcej przestępstw. Im mniej rządzi władca, tym lepiej powodzi się jego krajowi OSIĄGNIĘCIA CHIN – JEDWAB – ok. 2700 r. p.n.e. • Od kilku tysięcy lat uzyskiwany z kokonów jewabnika - motyla przypominającego ćmę transportowany do Europy Jedwabnym Szlakiem był materiałem równie cennym jak złoto, symbolizował bogactwo i pozycję społeczną, a jego zwoje służyły za środek płatniczy. Przez lata tajemnicy jego wytwarzania w Chinach chroniono pod groźbą kary śmierci. Aby wytworzyć kokon, gąsienica jedwabnika musi wykonać około 40 tysięcy obrotów, człowiek z jednego kokonu otrzymuje ok. 1,6 km bardzo cienkiej nici. JEDWABNY SZLAK OSIĄGNIĘCIA CHIN – PAPIER – 107 r. n.e. Przygotowywanie masy papierowej w Chinach. OSIĄGNIĘCIA CHIN – PROCH – IX w. n.e. Chińskie działo z 1380 r zapis najstarszej na świecie receptury prochu strzelniczego OSIĄGNIECIA CHIN – DRUK – VII w. n.e. OSIĄGNIĘCIA CHIN – PORCELANA – VII w. n.e. OSIĄGNIĘCIA CYWILIZACYJNE – PISMO – 1200 R. P.N.E. WARUNKI NATURALNE INDII • • • • • • • Osadnictwo sięga 2500 – 1700 p.n.e Dwie wielkie rzeki Indus i Ganges Życie koncentrowało się w północnej części kraju u podnóża Himalajów w szerokich, żyznych dolinach rzecznych Rolnictwo głównym zajęciem rolnictwo(pszenica, jęczmień, bawełna), hodowla bydła Dobrze rozwinięte rzemiosło Położenie nad Oceanem Indyjskim(silne wiatry zwrotnikowe – pasaty) umożliwiało dalekie pełnomorskie wyprawy, aż do brzegów Afryki Brak surowców – złoto, miedź, cynę kamień sprowadzano z Iranu i Tybetu KULTURA PRZEDARYJSKA – MOHEDNŻO DARO- HARAPPA – DRAWIDZI – 2500-1800 r. p.n.e. Drawidzi - grupa ludów zamieszkująca południowe Indie i północną Sri Lankę, Potrafili budować sieci irygacyjne. Uprawiali jęczmień, owies pszenicę, ryż bawełnę oraz hodowali bydło para Tamilów lata 40- te Harappa pochodząca z 2-giej połowy III tysiąclecia p.n.e.. • • • • Miasto składało się z 3 dzielnic otoczonych murem z cegieł mułowych, spełniającym rolę obronną i ochronną przed powodziami. Główną częścią miasta była cytadela położona w zachodniej części miasta. Cytadela była równoległobokiem o wymiarach 400 na 200 metrów. Na terenie cytadeli odkryto platformę o wysokości 6 merów wykonaną z cegieł, jej przeznaczenie pozostaje zagadką. Miasto posiadało kanalizację i wodociągi oraz budowle z cegły Bogini matka - figurka terakotowa z Harappy Harappa MOHENDŻO DARO – 2 poł III tys. p.n.e. • • • • • Wielka Łaźnia, położona w obrębie cytadeli miejskiej. Był to kompleks wielu komnat i ośmiu łazienek usytuowanych wokół basenu o wymiarach 12x7x2,5 metra. Na krótszych bokach basenu znajdowały się schody ułatwiające wejście i wyjście z basenu. Woda napływała z wykładanej cegłami studni. Dno basenu było pochyłe. Dom Wodza, wyróżniający się wielkością dom położony na cytadeli na wschód od Wielkiej Łaźni. Posiadał tylko jedno wejście i pozbawiony był okien na zewnątrz budynku. Wszystkie okna wychodziły na wewnętrzny dziedziniec. Wielki Spichlerz, składający się magazynów ustawionych na platformie zbudowanej z 27 bloków z wąskimi kanałami wentylacyjnymi zapewniającymi prawidłową cyrkulacje powietrza. Położony był w zachodniej części cytadeli. Dom Zgromadzeń, położony na południe od cytadeli. Budynek składał sie z sali o powierzchni 730m² zadaszona dachem wsparty, na 29 drewnianych kolumnach oraz niewielkiej komnaty o reprezentacyjnym charakterze. Wyróżniało się również rozbudowaną siecią wodnokanalizac "Król-kapłan" z Mohendżo-Daro MOHENDŻO DARO NAJAZD ARIÓW ok.. 1750 r. p.n.e. Ariowie – dosłownie „panowie” – byli wojowniczym ludem indoeuropejskich koczowników, żyjącym z hodowli bydła. Stopniowo opanowali całe Indie, podporządkowując sobie ich pierwotnych mieszkańców. SPOŁECZEŃSTWO INDII Kasty hinduskie (sans. varṇa - "kolor, barwa, barwnik") podstawowe jednostki w systemie indyjskiej organizacji społecznej zwane także warnami. Podział zasadniczy rozróżnia 4 główne kategorie: bramini (duchowni), kszatrijowie (dostojnicy i wojownicy), wajśjowie (rzemieślnicy i rolnicy), śudrowie (służba i artyści); grupa piąta, dodatkowa, to harijanie (pariasi – zwani nieczystymi, niedotykalnymi lub wreszcie czandalami pożeraczami hien). Grupa pariasów w slumsach Bramin podczas odprawiania ceremoni ogniowej Kszatrijowie RELIGIE INDII – WEDDYZM Nie ma gorszej choroby niż chciwość, Nie ma wroga większego niż gniew, Nie ma niedoli większej niż ubóstwo, Nie ma większego szczęścia niż mądrość Wedyzm był religią, w której: • czczono spersonifikowane siły kosmosu, • oddawano cześć siłom przyrody np.: ogień, wiatr, czy słońce, • kult polegał na składaniu ofiar bóstwom, • nie praktykowano wizerunku bóstw i świątyń, • ofiarę składano pod gołym niebem, była nią najczęściej krowa, byk , baran, koń, a także mleko lub masło, • ofiara nie była dziękczynieniem, ale błaganiem, błagano o sprawy materialne i duchowe, • wierzono, że wokół człowieka krążą demony, duchy i geniusze, wszystkie te siły są niewidzialne, • uznawano bóstwa wedyjskie za nieśmiertelne, • uznawano istnie bóstw uosabiających zjawiska natury. Ilustracja manuskryptu "Mahabharaty", Rygweda – "wiedza hymnów pochwalnych" BRAMINIZM Cechy charakterystyczne braminizmu są następujące: • najwyższym bogiem jest bóg Brahma, od którego zaczyna się życie, uznawano go za stwórcę wszechświata, • obok Brahmy – głównego boga z czasem wybiło się uosobienie zniszczenia i śmierci, patron mistyki i płodności – Rudra – Śiwa oraz Pradźapati (albo Prajapati)-syn Brahmy, któremu przekazane zostały księgi „Wedy”, • celem każdej duszy po śmierci, przechodzącej przez wiele wcieleń (reinkarnacji) jest podążanie ku Brahmie, • dusza ludzka jest nieśmiertelna, • człowiek i to co go spotyka zapisany jest w prawach kosmicznych, a więc nie ma na nie zbytniego wpływu, • Według braminów każda dusz przechodzi kilkakrotnie różne wcielenia może być w postaci zwierzęcia, lub ciała innego człowieka, a nawet w postaci bóstwa, • charakter wcielenia zależy od postępowania człowieka i jego uczynków (karman). Jeśli jest ono zgodne z obowiązującymi normami dusza zyska „wyższe” wcieleni, a jeśli jest niezgodne zyska tylko niższe np. w zwierzę lub roślinę. W ten sposób tłumaczono też podział na warny i kasty oraz wskazywano, na konieczność postępowanie zgodne z normami moralnymi i religijnymi, bo tylko tak można było mieć nadzieję na lepszy byt. Taką doktrynę wcieleń ludzkich nazywano sansara. • dusza wędruje tak długo, aż uzyska ukojenie (moksza), • życie człowieka uznawane było za kolejne wcielenie, kolejny etap w wędrówce do ukojenia duszy, • koncentracja na złożonym obrzędzie rytualnym, wykonywanym przez wyspecjalizowanych kapłanów, • braminizmu był pozbawiony dogmatów wiary, a więc wyznawcom można było się stać wyłącznie poprzez urodzenie BRAHMA HINDUIZM Cechy charakterystyczne hinduizmu : • największym autorytetem, cieszą się księgi „Wedy” i teksty normatywne, • Bogów jest nieskończenie wielu, są oni jednak wszyscy emanacjami (wcieleniami) Boga wszelkiego początku czyli Brahmy. Jakkolwiek sam Brahma jest wieczny, jego wcielenia ciągle rodzą się, giną i przekształcają w inne wcielenia. • Wszystkie istoty żywe (a nie tylko ludzie) posiadają swoje indywidualne dusze, które substancjalnie nie różnią się między sobą. Dusza mrówki jest więc jakościowo taka sama jak dusza człowieka. • Dusze uczestniczą w ciągłym i nieskończonym procesie reinkarnacji czyli przechodzenia po śmierci w inne ciało. • Dusze i ciała tworzą swoistą hierarchię bytów. Za dobre uczynki dusze przesuwają się w każdym cyklu reinkarnacji w górę tej hierarchii, a za złe w dół. • Na szczycie tej hierarchii możliwe jest przerwanie cyklu reinkarnacji poprzez stopienie własnej duszy bezpośrednio z Brahmą lub którymś z jego wcieleń, co jest ostatecznym celem każdego wyznawcy hinduizmu. Sziwa Wisznu • uznawane są trzy ścieżki zbawienia: „droga uczynków” - spełnianie powinności wynikających z przynależności kastowej i aktualnego etapu życia „droga wiedzy” - czytanie świętych pism i rozmyślanie nad ich treścią ( medytacja) „droga oddania się, poświęcenia” - poświęcenie się bogu i miłości do niego ( modlitwy, ofiary, palenie świec itp..) • istnieje bogaty panteon bogów Dewi BÓSTWO ROLA Brahma stwórca świata i najwyższy bóg, przedstawiany w postaci mężczyzny o czterech rękach i czterech głowach skierowanych w cztery strony świata Sziwa prawodawca i stróż porządku moralnego na świecie, bóg zniszczenia i śmierci Wisznu dawca życia, często wcielający się w istoty ludzkie Lakszma żona Wisznu, bogini szczęścia i urodzaju Kryszna ósme wcielenie boga Winszu, jeden z głównych bohaterów pieśni indyjskiej "Bhagawadgita", fragmentu eposu "Mahabharata". Ganesia bóg mądrości, usuwający przeszkody, pan bóstw podziemnych; syn Sziwy i Parwati, przedstawiany w postaci ludzkiej z głową słona Ganga bogini, personifikacja rzeki Ganges, córka Himawatu Himawatu bóstwo Himalajów Parwati jedna z łagodnych postaci małżonki boga Sziwy Rama bohater indyjskiej epopei "Ramajana"; boga Ramę uznano jako jedno z wcieleń boga Wisznu Siddhartha Gautama (ok. 563-483 p.n.e), • • • • • • Buddyzm, odrzuca kult, dogmaty i wszelkie nawiązania do Boga Czym jest cierpienie?(pytał Budda)narodzinami starością, śmiercią ,niespełnieniem życzeń i marzeń – dlatego cierpienie zawarte jest w ciele, odczuciach, spostrzeżeniach, popędach i świadomości Wszelkie istnienie daje cierpienie(duhkha). Jak powstaje cierpienie? -przez pragnienie rozkoszy( tryzna) . Jak położyć kres cierpieniu?- stłumić całkowicie pragnienia życia. Jaka jest droga prowadząca do zniesienia cierpienia? – jest to tzw. ośmioraka ścieżka właściwego poznania, usposobienia, właściwej mowy ,czynu, właściwego sposobu zarabiania na życie, wysiłku, uwagi i skupienia. Człowiek, więc powinien pozbyć się wszelkich pragnień, osiągając w ten sposób absolutna mądrość, prowadzącą do nirwany. W buddyzmie przypisuje się bardzo duże znaczenie medytacji. Złoty Budda"; świątynia Wat Trimitr; Bangkok; Tajlandia.
