Podstawy psychologii

Podstawy psychologii
Michał Białek
Sposób organizacji zajęć
Wersja I – 85 minut – 15 min przerwy – 85
min
 Wersja II – 55 minut – 10 min przerwy – 55
minut – 10 minut przerwy – 55 minut

Cel zajęć





Ogólne zrozumienie „działania” człowieka
Pozbycie się stereotypów na temat psychologii
Poznanie psychologii jako nauki
Dokładna prezentacja mechaniki przetwarzania
informacji przez człowieka
Stanowi podstawę umożliwiająca opanowanie:
psychologii społecznej, zachowań konsumenckich
czy technik negocjacji
Literatura

Psychologia - Kosslyn, Rosenberg
 Znak 2006
Tematyka
1.
2.
3.
4.
5.
Wstęp
mózg jego funkcje i budowa, wrażenia
spostrzeganie, świadomość
uczenie się, pamięć, język, myślenie
emocje i motywacje
osobowość, stres
Zasady zaliczenia
Egzamin – testowy, zalicza
50%+1 punkt
 Obecność - dopuszczalne
ominięcie 4h
dydaktycznych (20% zajęć)

Wprowadzenie
Co to jest psychologia:
Psychologia to nauka zajmująca się badaniem
mechanizmów sterujących zachowaniem
Elementy kształtujące zachowanie to:
 Mechanizmy poznawcze
 Emocjonalne
 Motywacyjne
 Osobowościowe
 Społeczne
Stereotypy psychologii i
psychologa
W naszym społeczeństwie funkcjonuje
stereotyp psychologa - „lekarza duszy”,
który pomaga chorym i zagubionym
ludziom pracując w przychodniach oraz w
poradniach psychologicznych. Kozetka
Freuda na stałe wpisała się w obraz
psychologa, co często powoduje efekt, tzw.
„ruskiej zimy”.
Stereotypy psychologii i
psychologa

Zgodnie ze stereotypem, psycholog potrafi
czytać w myślach, przewidzieć każde nasze
zachowanie i od razu wie o nas wszystko.
 Drugą możliwą reakcją jest chęć
uzewnętrznienia się z nadzieją, że
psycholog poda nam szybki sposób na
rozwiązanie naszych wszystkich
problemów.
Parapsychologia:
Parapsychologia jest dziedziną badającą
rzekome zjawiska mechaniczne lub
psychiczne, wywołane przez siły, zdające
się posiadać charakter inteligentny lub przez
nieznane moce utajone w umyśle ludzkim.
Pop-science
Rodzaj nieakceptowanego powszechnie przez
środowisko naukowe zbioru twierdzeń, które
aspirują do miana nauki, lecz nie spełniają jej
podstawowych reguł, a w szczególności nie są
oparte o metodę naukową i nie są
intersubiektywnie weryfikowalne (nie mają
oparcia w sprawdzalnych i możliwych do
powtórzenia doświadczeniach).

Pop-science C.D.


Pseudonauka posługuje się językiem
naukowym, jednak uzasadniane nim teorie i
twierdzenia naukowe nie znajdują
potwierdzenia w badaniach naukowych. W
skrajnej sytuacji stoją nawet w sprzeczności
z teoriami sprawdzonymi naukowo.
Pop-science C.D.

Możliwość oddzielenia wiedzy naukowej od
pseudonaukowej na bazie zasad metody naukowej
jest sama w sobie sprawą kontrowersyjną,
dyskutowaną ciągle przez filozofię nauki. Ze
względu na to, że termin "pseudonauka" ma silnie
negatywny wydźwięk, osoby, które są oceniane w
ten sposób, niemal zawsze odrzucają klasyfikację
oraz zasady, według których jest ona prowadzona.
Dualizm kartezjański:

pogląd wywodzony od René Descartesa
głoszący radykalny rozdział między
nierozciągłą duszą myślącą a rozciągłym
ciałem fizycznym. Mamy więc do czynienia
z dwoma wymiarami opisu człowieka:
dusza i ciało (mózg i myśl)
Poziomy analizy
Problem analizy i opisu zachowania rozpatrywać
można na 3 poziomach analizy:
 Strukturalnej (mózg)
 Osoby (przekonania, sądy, pragnienia, uczucia)
 Społecznym (interakcje ze środowiskiem w tym
innymi osobami)
Poziom strukturalny
Poziom osoby - wiedza
Poziom grupy

presja społeczna/oczekiwania
Podejścia do uprawiania
psychologii
strukturalizm:
wszelkie doznania psychiczne można zrozumieć
jako kombinację prostych zdarzeń czyli
elementów. Zasadniczą strukturę ludzkiej
psychiki można ujawnić przez analizowanie
wszystkich podstawowych elementów wrażeń i
innych doświadczeń, które tworzą życie
psychiczne jednostki - poprzez - badanie
struktury doświadczenia.


Badanie poprzez introspekcję – samoopis
Funkcjonalizm:
procesy psychiczne mają do wypełnienia funkcje,
które je organizują. Pytaniem prowadzącym
jest dlaczego ludzie robią tak a nie inaczej? i po
co?.
Funkcjonaliści próbowali zrozumieć jak
określonego rodzaju bodźce prowadzą do
określonego rodzaju reakcji.
Darwinizm i ewolucja

Funkcjonalizm:
Wyjaśnianie zachowania w kategoriach
neuronauki jest równie absurdalne jak
wyjaśnianie funkcjonowania banku w
kategoriach praw fizyki. – J. Fodor
Gestalt
- psychologia postaci

życie psychiczne składa się ze swoistych całości,
zw. postaciami (niem. Gestalt), będących
prymarnymi danymi doświadczenia (zasada
prymatu całości nad częścią);

Widzimy całość, a nie elementy składowe – są
one czymś więcej niż sumą doświadczeń
psychoanaliza
Nie można stwierdzić, że psychoanaliza posiada
jakąś jednolitą teorię zaakceptowaną przez
wszystkie szkoły psychoanalityczne. Można
jednak powiedzieć, że wszystkie szkoły
psychoanalizy odnoszą się do zbioru
podstawowych teorii opracowanych przez
Freuda, czy to na zasadzie negacji, czy to
rozwijając je lub przekształcając.

Świadomość,
przedświadomość,
nieświadomość
Na podstawie doświadczeń, jakie dane mu
było poczynić z pacjentami, Freud
opracował topograficzny podział psyche
ludzkiej, wyodrębniając:
świadomość:

treści świadome mogą dowolnie stanowić
przedmiot uwagi, mogą tez być dowolnie
z niej usuwane;
przedświadomość:


gromadzą się tutaj te treści psychiczne,
które nie są momentalnie dostępne
świadomości, można je jednak odkryć
dzięki poszukiwaniu na zasadzie badania
kontekstu i związków łączących inne,
znane już świadomości treści, mogą się
one też pojawić na zasadzie kojarzenia;
Nieświadomość:
zgromadzone są tutaj te treści psychiczne,
których nie można sobie uświadomić
bezpośrednio, mimo podejmowanych w tym
celu prób; aby treści nieświadome mogły
znaleźć się w polu uwagi świadomości,
indywiduum musi się odwołać do pomocy
pewnych metod, znanych na przykład terapii
psychoanalitycznej (np. analizy marzeń
sennych, badania swobodnych skojarzeń) czy
wywodzących się z hipnozy; nieświadomość
stanowi system składających się przede
wszystkim z treści wypartych.
„Id”, „Ego”, „Superego”
"Id" – dziedzinę naturalnych popędów i
instynktów;
 "Ego" – instancję zwróconą przede
wszystkim w kierunku świadomości,
odzwierciedlająca treści dane
świadomemu postrzeganiu
 "Superego" – instancję obejmującą
ideały i normy moralne.

behawioryzm:
bardziej złożone zjawiska psychiczne, takie
jak np. uczucia wyższe, czy struktury
wpojone kulturowo, nie mają większego
wpływu na działanie ludzi, lecz że ludzie
podobnie jak wszystkie inne zwierzęta
działają wg stosunkowo prostych zasad
opierających na stałych, odruchowych
lub wyuczonych reakcjach na bodźce.
behawioryzm:
Większość zdrowych osobników ludzkich,
niezależnie od ich "zawartości mózgu"
będzie w tych samych warunkach
reagować podobnie na podobne zestawy
bodźców.
Psychologia
Humanistyczna:



Psychologia humanistyczna interpretuje
człowieka jako podmiot autonomiczny, który
przyjmuje postawę badawczą wobec
rzeczywistości, który obserwuje, przewiduje,
planuje i wnioskuje i który zgodnie z posiadaną
wiedzą przystosowuje się do świata i kształtuje
go.

Celem psychologii humanistycznej jest
koncentracja na opisie niepowtarzalnych
właściwości indywiduum. Specjaliści
analizujący psychologię humanistyczną
wskazują, że
sześć podstawowych
postulatów:
upodmiotowienie sytuacji badawczej (badacz i
badany stanowią my);
2. dialog zamiast manipulacji, ponieważ w
każdej sytuacji badawczej ludzie mogą
przejawiać odmienne właściwości;
3. komunikacja - niezbędna nie tylko z osobami
badanymi, ale także z odbiorcami;
4. łączenie psychologii jako nauki z psychologią
jako praktyką, czego przykładem jest
psychoterapia;
1.
sześć podstawowych
postulatów:
5. uwzględniane perspektywy badanego (a
nie tylko badacza), jako że zachowanie
wyznaczone jest przez aktualny obraz
rzeczywistości;
6. odwołanie się do empatii jako
najbardziej efektywnego kanału
komunikacyjnego.
Psychologia poznawcza
Psychologia poznawcza zajmuje się człowiekiem,
jako systemem odbioru i przetwarzania informacji.
System ten nazwany jest umysłem.
Podstawowym zadanie w stosunku do opisu umysłu
jest opis, w jaki sposób kształtuje on zachowanie
w różnych sytuacjach życia codziennego oraz
podczas zmagania się z różnymi problemami.
Psychologia poznawcza

Bodziec – analiza - reakcja

Analiza struktur poznawczych
Psychologia ewolucyjna:
tłumaczy ludzkie zachowania jako wynik
ewolucji biologicznej i kulturowej
przynajmniej część naszych zachowań jest
dziedziczona genetycznie
Psychologia ewolucyjna:

W psychologii ewolucyjnej przyjmuje się tezę o
obiektywnym, empirycznym istnieniu dających
się statystycznie wyodrębnić zespołów cech
psychicznych, specyficznych dla linii
genetycznych organizmów zwierzęcych.
Dystans między tymi zespołami cech rośnie
wraz z dystansem genetycznym. Takie zespoły
cech psychicznych linii genetycznych są
powszechnie dostrzegalne i nazywane są
naturami psychicznymi
do czego służy psychologia
obecnie?

Podstawowe zadania psychologii
Psychologia kliniczna
Akademicka
Stosowana
Metody badań w psychologii:
określenie problemu
obserwacja

obserwacja nie jednokrotna, ale
systematyczna i powtarzalna.
 Zachowania muszą być systematyczne!
Zjawiska:
 Obserwowalne (explicite)
 Domniemywane (implicite)
stawianie hipotezy
Hipoteza to związek pomiędzy zmiennymi
 płeć a zdolności werbalne,
 brak snu a szybkość uczenia się,
 zainteresowanie wykładem a ilość
zapamiętanych informacji.
weryfikacja hipotezy

definicja operacyjna zmiennych
 powtórzenie obserwacji w warunkach
kontrolowanych
formułowanie teorii
zbiór powiązanych ze sobą pojęć i zasad
wyjaśniające zbiór obserwacji
 stawianie predykcji

weryfikacja teorii

teoria musi być falsyfikowalna.
Weryfikacja predykcji
podstawą oceny teorii
Znane
fałszywe teorie
psychologiczne:
Przekaz podprogowy
Wysoka kara powstrzymuje
od popełnienia czynu