OŚWIECENIE

OŚWIECENIE.doc
(46 KB) Pobierz
1. Po ciemnym i zacofanym baroku nastało oświecenie, nazywane także wiekiem rozumu
lub wiekiem filozofów.
2. fazy oświecenia w Polsce:
a. 1740-1764 faza wczesna (przed elekcją Stanisława Augusta)
b. 1764-1795 faza dojrzała (czasy stanisławowskie)
c. 1795-1822 faza schyłkowa (od III rozbioru po wydanie Ballad i romansów A.
Mickiewicza)
3. Porównanie oświecenia z 2 poprzednimi epokami:
Renesans
Barok
Oświecenie
XVI w.
XVII w.
XVIII w.
Człowiek w centrum myśli
Bóg jedyna trwała wartość
człowiek w centrum myśli
Humanizm, rozwój nauki,
materia i życie doczesne
śmierć, szatan, przemijanie,
czas – typowe motywy epoki
Reformacja, rozłam jedności
Kościoła
Kontrreformacja,
nietolerancja, religijność
Harmonia, wzory antyczne,
mimesis w sztuce
dysharmonia, ekspresja,
niepokój sztuki, szokowanie
odbiorcy, koncept, brzydota
Rozwój oświaty
upadek szkolnictwa
Ideał – typ umysłu
wszechstronnego,
wykształconego
”człowiek rozdwojony w
sobie”, sarmata, kosmopolita
humanizm, powrót myśli do
rzeczy, rozwój nauki i
oświaty
deizm, ateizm, krytycyzm,
postulat tolerancji
wyznaniowej
powrót do wzorców
klasycznych, ładu,
naśladowanie świata w
sztuce i antycznych reguł
rozwój szkół, instytucji
oświeceniowych, nauki
Ideał – wolnomyśliciel,
erudyta
4. Filozofowie epoki:
Kartezjusz i jego słynna maksyma: „Myślę, więc jestem”
Racjonalizm – od łac. ratio = rozum. Wiara w potęgę rozumu ludzkiego, jako siły, która jest
najważniejsza w poszukiwaniu prawdy i wiedzy o świecie. Według racjonalistów poznanie
możliwe jest tylko dzięki rozumowi.
John Locke wprowadził termin tabula rasa, co oznacza czysta karta. Rodzimy się „czyści”,
czyli wolni od jakichkolwiek cech, idei, wyobrażeń, czy zasad, które nabywamy dopiero
dzięki doświadczeniu i nauce w dorosłym życiu.
Empiryzm – teoria, według której poznanie prawdy i wiedzy o świecie możliwe jest tylko
dzięki doświadczeniu.
Sensualizm – pogląd, który zakłada, że poznanie świata może nastąpić za pomocą zmysłów.
Monteskiusz krytykował absolutyzm, który panował we Francji. Wprowadził podział na
władzę:
- ustawodawczą,
- wykonawczą,
- sądowniczą.
Władza w każdym sprawiedliwym państwie musi zostać rozdzielona, ponieważ pełnienie
wszystkich trzech funkcji przez jedną osobę może prowadzić do nadużyć.
Jean-Jacques Rousseau krytykował cywilizację i postęp, dostrzegał niebezpieczeństwa nowej
epoki. Głosił życie zgodne z naturą, tolerancję, odrzucenie przesądów i umożliwienie
dzieciom wyboru własnej drogi życiowej.
Wolter to intelektualista, wolnomyśliciel, głosił kontrowersyjne poglądy.
Deizm – pogląd uznający istnienie Boga oraz jego nakazów, ale nie wierzący w ingerencję
Boga w sprawy ludzkie.
Ateizm – pogląd odrzucający w ogóle istnienie Boga.
Wolterianizm – wszystko to, co głosił Wolter, czyli:
- wolnomyślicielstwo,
- tolerancja,
- prawo do posiadania i głoszenia swoich poglądów przy szacunku dla innych ludzi,
- także styl charakterystyczny dla Woltera: dowcipny, błyskotliwy, elegancki.
5. Inne ważne pojęcia:
Libertynizm – początkowo oznaczał dążenie do wolności. Później nabrał negatywnego
zabarwienia postawy ludzi bez moralności, rozpustnych, ucztujących wyszydzających ze
świętości.
Krytycyzm – postawa umysłów oświeconych wobec starych instytucji państwa i Kościoła,
krytykująca ich wady.
Humanitaryzm – postawa umieszczająca w centrum wartości człowieka i jego prawo do
szczęścia, własnego poglądu i wolności.
W oświeceniu znowu uwierzono w rozum, jako największą siłę człowieka. Ludzie zaczęli
krytykować władzę państwową i kościelną. Nie chcieli być więcej uciskani i gnębieni, chcieli
mieć prawo do wolności, własnych poglądów, uczuć i szczęśliwego życia. Nastąpił postęp
medycyny, nauki i rewolucja przemysłowa.. W oświeceniu pojawiła się różnorodność epoki,
tzn. można wyróżnić aż 3 nurty w sztuce w tym samym czasie.
6. 3 nurty oświecenia:
klasycyzm
sentymentalizm
rokoko
Główny prąd epoki,
odwołuje się do klasycznych
reguł tworzenia sztuki, głosi
racjonalizm, tolerancję,
krytycyzm,
wolnomyślicielstwo
Główną rolę odgrywa w nim
uczucie, a także rola serca,
wielka waga natury i
niebezpieczeństwa darów
cywilizacji
styl sięgający jeszcze baroku,
ulotny, za główny temat
mający piękno. Widoczny w
poezji dworskiej.
Typowe gatunki
sielanka, wiersz, powieść
sentymentalna
Satyra, bajka, powiastka
filozoficzna, komedia,
poemat heroikomiczny
Przedstawiciele
Sterne, Rousseau
Wolter, La Fontanie,
Boileau, Krasicki,
Niemcewicz, Naruszewicz
7.
W Polsce również pojawia się krytyka i żądanie natychmiastowych reform. Państwo
polskie, zdominowane przez uprzywilejowaną i rozpuszczoną szlachtę, chyli się ku
upadkowi. Patrioci polscy zamierzają przeprowadzić reformy, krytykują liberum
veto, postawę sarmacką, powoływanie króla drogą elekcji, niesprawiedliwość prawa
wobec mieszczan i wsi, ciemnotę i zaniedbane szkolnictwo. Rezultatem jest konstytucja
3 maja, uchwalona w 1791 r. Oprócz tego:
- Stanisław Konarski zakłada Collegium Nobilium (1740), szkołę dla synów
szlacheckich,
- Król Stanisław August zakłada Szkołę Rycerską (1765),
- w 1773 r. powstaje Komisja Edukacji Narodowej (KEN), pierwsze
„ministerstwo” oświaty w Polsce,
- działalność Sejmu Wielkiego w latach 1788-92
- słynne obiady czwartkowe u króla Stanisława Augusta, mecenat (opieka)
nad artystami, poetami i malarzami
- w 1765 r. powstaje Teatr Narodowy w Warszawie
- rozwija się prasa i publicystyka
*(MNC)*
Plik z chomika:
Enid_an_Gleanna
Inne pliki z tego folderu:
kolokwium oświecenie.pdf (228 KB)
Wiadomości ogólne o epoce Oświecenia.pdf (280 KB)
 OŚWIECENIE.doc (46 KB)
 Bajki i przypowieści.pdf (171 KB)
 Julian Ursyn Niemcewicz.pdf (281 KB)


Inne foldery tego chomika:

Romantyzm
Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl