Jessica P. klasa IIIcg
OŚWIECENIE – EPOKA ROZUMU
CO TO OŚWIECENIE?
Podstawowym założeniem oświecenia była
wiara w ludzki rozum i przekonaniem, że to
człowiek panuje nad światem.
Ludzie w oświeceniu skupiali się na badaniach
naukowych, życiu społecznym, wychowaniu,
szkolnictwie
Bardzo ważne było także przekonanie, że
człowiek jest wolną i równą jednostką,
pochwalano humanitaryzm, tolerancję,
walczono z zacofaniem
GENEZA NAZWY EPOKI
We Francji epokę oświecenia nazywa się
wiekiem filozoficznym lub wiekiem oświecenia,
w Anglii – wiekiem rozumu; nazywana również
wiekiem świateł;
Oświecony oznacza wyzwolony, wolny, pełen
jasności, rozumiejący, odrzucający fanatyzm i
ciemnotę;
Nazwa epoki odnosi się do rozprawy filozofa
Immanuela Kanta pt.: „Co to jest oświecenie”
„CO TO JEST OŚWIECENIE”
Według Kanta oświecenie to wyjście z okresu
dzieciństwa. Filozof twierdził, że epoka w której
żyje jest epoką oświecenie, ale jeszcze nie
oświeconą, brak bowiem "jeszcze wiele do tego,
by ludzie, ogólnie biorąc, byli już w stanie albo
mogli co najmniej być doprowadzeni do tego, by
w sprawach religii kierowali się sami w sposób
pewny i słuszny swym rozsądkiem, bez obcego
kierownictwa".
CZAS TRWANIA EPOKI
W większości krajów Europy oświecenie
narodziło się w XVIII w. chociaż w Anglii zmiany
społeczne zaczęły się już pod koniec XVII wieku.
W Polsce oświecenie przypada na lata 30. XVIII
wieku, a jego rozkwit nastąpił za panowania
Stanisława Augusta Poniatowskiego. Schyłek
epoki trwał do początku XIX w.
1822 – umowna data przełomu romantycznego
OŚWIECENIE W POLSCE
W 1740 roku Stanisław Konarski założył
Collegium Nobilium na wzór szkół rycerskich.
Uczono tam języków nowożytnych, polskiego,
prawa, geografii, historii.
W 1747 powstała pierwsza Biblioteka Publiczna
braci Załuskich.
Za panowania Stanisława Augusta
Poniatowskiego otworzono Szkołę Rycerską,
Teatr Narodowy;
W 1773 roku powołano Komisję Edukacji
Narodowej, która zreformowała szkolnictwo.
ZYGMUNT VOGEL (COLLEGIUM NOBILIUM)
FILOZOFIA
Najważniejszymi koncepcjami filzoficznymi w
oświeceniu były racjonalizm i empiryzm
Racjonalizm zakłada, że źródłem poznania
ludzkiego jest rozum. Za twórcę tego nurtu
uznaje się Kartezjusza;
Empiryzm głosił, że źródłem ludzkiego poznania
jest doświadczenie. Zwolennikami empiryzmu
byli John Locke i David Hume.
LITERATURA
W Anglii popularna była powieść (Daniel Dafoe
– „Przypadki Robinsona Cruzoe”, Jonathan
Swift „Podróże Guliwera w różne kraje
daliekie”);
Popularne były powiastki filozoficzne, które
pisali Denis Diderot i Wolter;
Z filozofii Jana Jakuba Roussau narodził się
sentymentalizm, który miał na celu wzbudzenie
w odbiorcy wzruszeń, eksponowania przeżyć
wewnętrznych;
LITERATURA W POLSCE
W Polsce popularny stał się klasycyzm (Ignacy
Krasicki, Stanisław Trembecki, Adam Naruszewicz,
Franciszek Zabłocki)
Swój rozkwit przeżywała bajka, satyra, oda,
poemat heroikomiczny.
W sprawach politycznych wypowiadali się
Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław
Konarski.
Sentymentalizm był charakterystyczny dla
Franciszka Karpińskiego;
ENCYKLOPEDYŚCI
„Wielka encyklopedia
francuska” powstała we
Francji w latach 17511780. Jej twórcami byli
Denis Diderot, Jean
Jacques Rousseau i
Voltaire. W encyklopedia
tej zawierano informacje
dotyczące rzemiosła,
sztuki i różnych dziedzin
nauki.
CZASOPISMA
Na początku XVIII w. w Anglii zaczęto wydawać
tygodnik „The Spectator”;
W Polsce w latach 1765-1785 wydawano
„Monitor”, redagowany przez Ignacego Krasickiego
i Franciszka Bohomolca. Krytykowano w nim
kulturę sarmacką i propagowano zmianę
obyczajów.
W latach 1770-1777 wydawano „Zabawy
Przyjemne i Pożyteczne”, w których można było
przeczytać utwory gości obiadów czwartkowych.
SZTUKA
Dominującymi stylami w oświeceniu był
klasycyzm i rokoko.
W klasycyzmie nawiązywano do wzorców
antycznych, uznawanych za doskonałe. Dzieła
klasycystyczne oparte były na symetrii,
regularności, harmonii; w malarstwie
ukazywano głównie sceny historyczne i
mitologiczne, malowano również portrety.
SZTUKA
W architekturze klasycyzm charakteryzował się
dużymi, prostokątnymi oknami, małą ilością
ozdób, jasnymi wnętrzami, białymi, ze złotymi
zdobieniami.
Powstała także nowa forma domu
mieszkalnego, nazywana dworkiem.
BELWEDER W WARSZAWIE
ŁUK TRIUMFALNY W PARYŻU
BRAMA BRANDENBURSKA W BERLINIE
„PRZYSIĘGA HORACJUSZY” JACQUES LOUIS DAVID
SZTUKA
Rokoko było stylem charakteryzującym wnętrza,
rzemiosło artystyczne i malarstwo;
Odznaczał się dekoracyjnością, asymetrią,
lekkością;
Nazwa „rokoko” wywodzi się od francuskiego
słowa „rocaille”, które oznacza muszlę.
FRANCOIS BOUCHER
„ŚNIADANIE”
ŹRÓDŁA
Podręcznik do kształcenia literackiego i
kulturowego „Słowa na Czasie 2”
Vademecum: Egzamin gimnazjalny 2012 Język
Polski
http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/
Wikipedia.org
Deon.pl
Plakaty-i-reprodukcje.pl
