semestr ii - Warsztat historyka

dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne
PLAN ZAJĘĆ W SEMESTRZE ZIMOWYM 2007/2008
DZIAŁ I: SYMBOLICZNE PRZEDMIOTY I GESTY.
1. Sfragistyka. Geneza i funkcje pieczęci w starożytności i średniowieczu.
2. Archeologia prawna. Polskie insygnia koronne i ceremoniał koronacyjny.
DZIAŁ II: DAWNE MIARY.
3. Numizmatyka. Podstawowe pojęcia, cechy monet. Porównywanie wartości dawnych pieniędzy.
4. Numizmatyka. Systemy pieniężne w dawnej Polsce.
5. Metrologia. Geneza dawnych miar długości, powierzchni, wagi i objętości.
Blaski i cienie systemu metrycznego.
DZIAŁ III: HERBY.
6. Podstawowe pojęcia heraldyki. Geneza herbów na Zachodzie i w Polsce.
Cechy charakterystyczne polskich herbów rycerskich na tle heraldyki zachodnioeuropejskiej.
7. Skąd się wzięło nasze godło? Spór o pochodzenie herbu Orła Białego.
8. Nowy herb województwa łódzkiego na tle polskiej heraldyki ziemskiej.
9. Ikonografia i funkcje godeł miejskich na przykładzie herbów Łodzi i miast regionu łódzkiego.
DZIAŁ IV: RODY I RODZINY.
10. Genealogia - wprowadzenie. Stopnie pokrewieństwa i tablice genealogiczne. Metoda badań
genealogicznych. Spór o genealogiczność polskich rodów rycerskich.
DZIAŁ V: DAWNE PISMO.
11. Paleografia - wprowadzenie. Rozwój pisma łacińskiego w starożytności i wczesnym średniowieczu.
12. Minuskuła karolińska i minuskuła romańska w Polsce. Brachygrafia średniowieczna.
13. Geneza, cechy i typy pisma gotyckiego. Pisma nowożytne w Polsce.
14. Nauki pomocnicze historii epoki staropolskiej - powtórzenie. Test końcowy.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne
PODRĘCZNIKI :

Szymański J., Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Warszawa 2004 [oraz poprzednie wydania].

Bobowski K., Burski K., Turoń B., Encyklopedia nauk pomocniczych historii nowożytnej i najnowszej,
wyd. 2, Wrocław 1975.

Dworzaczek W., Genealogia, cz. 1, Warszawa 1959.

Gieysztor A., Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973.

Górski K., Neografia gotycka. Podręcznik pisma gotyckiego XVI-XX wieku, wyd. 3, Warszawa 1978.

Gumowski M., Haisig M., Mikucki S., Sfragistyka, Warszawa 1960.

Ihnatowicz I., Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990.

Kiersnowski R., Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964.

Maisel W., Archeologia prawna Polski, Warszawa 1982.

Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899.

Porębski S. A., Paleografia łacińska. Podręcznik dla studentów, Warszawa 1997.

Semkowicz W., Encyklopedia nauk pomocniczych historii, wyd. 4, Kraków 1999.

Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 1951.
INNE LEKTURY ZALECANE DO PRZYGOTOWANIA NA ZAJĘCIA (WYBÓR)













SFRAGISTYKA
Gumowski M., Pieczęcie królów polskich, Kraków 1910.
Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998.
Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. 1: Doba piastowska, Kraków 1899.
ARCHEOLOGIA PRAWNA
Dalewski Z., Ceremonia inauguracji władcy w Polsce XI-XIII wieku, [w:] Imagines potestatis. Rytuały, symbole i
konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w., pod red. J. Banaszkiewicza, Warszawa 1994, s. 9-30.
Tenże, Ceremoniał koronacyjny królów polskich w XV i początku XVI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, R. 102,
1995, z. 3-4, s. 37-60.
Gieysztor A., „Non habemus caesarem nisi regem”. Korona zamknięta królów polskich w końcu XV wieku i w
wieku XVI, [w:] Muzeum i twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr Stanisława Lorentza, pod red.
K. Michałowskiego, Warszawa 1969, s. 277-292.
Tenże, Ornamenta regia w Polsce XV wieku, [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa 1978, s. 155-163.
Tenże, Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska, [w:] Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce w Polsce
późnego średniowiecza, Wrocław 1978, s. 9-23.
Kaczorowski W., Koronacja Władysława IV w roku 1633, Opole 1992.
Lileyko J., Regalia polskie, Warszawa 1987.
Piech Z., Strój, insygnia i atrybuty książąt piastowskich do końca XIV wieku, cz. 1, „Kwartalnik Historii Kultury
Materialnej”, R. 38, 1990, nr 1-2, s. 3 i n.
Rożek M., Polskie koronacje i korony, Kraków 1987.
Truchim S., Koronacje polskich królów elekcyjnych, Poznań 1931.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne









NUMIZMATYKA
Gumowski M., Fałszerstwa monetarne Fryderyka II, Poznań 1948.
Kałkowski T., Tysiąc lat monety polskiej, wyd. 2 powiększone, Kraków 1974.
Kiersnowski R., Pieniądz kruszcowy w Polsce wczesnośredniowiecznej, Warszawa 1960.
Tenże, Początki pieniądza polskiego, Warszawa 1962.
Tenże, Pradzieje grosza, Warszawa 1975.
Kurpiewski J., Zarys historii pieniądza polskiego, wyd. 2, Warszawa 1993.
Suchodolski S., Mennictwo polskie w XI i XII w., Wrocław 1975.
Szwagrzyk J. A., Pieniądz na ziemiach polskich X-XX w., Wrocław 1973.
Żabiński S., Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław 1981.






METROLOGIA HISTORYCZNA
Gilewicz A., Najstarsze systemy wag w Polsce, „Studia Wczesnośredniowieczne”, t. 2, 1953.
Kula W., Miary i ludzie, Warszawa 1970.
Tenże, Metrologia historyczna, „Przegląd Historyczny”, t. 50, 1959, s. 248-272.
Rychlikowa I., Staropolskie miary ziemi, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 18, 1970, s. 85-103.
Stamm E., Miary długości w dawnej Polsce, „Wiadomości Służby Geograficznej”, t. 9, 1935.
Tenże, Staropolskie miary, cz. 1: Miary długości i powierzchni, Warszawa 1938.
HERALDYKA OGÓLNA I RYCERSKA



















Adamczewski M., Narodziny heraldyki, czyli jak powstały herby, „Mówią wieki”, 1991, nr 8, s. 10-16.
Bieniak J., Heraldyka polska przed Długoszem, [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa 1978, s. 165-210.
Cetwiński M., Derwich M., Herby, legendy, dawne mity, Wrocław 1987.
Deptuła Cz., W kręgu starych i nowych refleksji nad genezą i symboliką herbów szlachty polskiej. (Znaki – mit –
historia), „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. 137-138, 1992, nr 1-2, s. 3-31.
Dudziński P., Alfabet heraldyczny, Warszawa 1997.
Kuczyński S.K., Heroldowie króla polskiego, [w:] Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa
Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Profesorowi J. Bieniakowi w 70 rocznicę urodzin i 45-lecie pracy
naukowej, Toruń 1997, s. 329-340.
Tenże, Niektóre zagadnienia symboliki heraldycznej na tle funkcjonowania herbu jako znaku, [w:] Problemy nauk
pomocniczych historii II. Materiały na II konferencję poświęconą naukom pomocniczym historii Katowice-Wisła
26-29 V 1973, Katowice 1973, s. 29-44.
Łojko J., Średniowieczne herby polskie, Poznań 1985.
Michta J., Klejnot w herbach w średniowieczu i okresie nowożytnym , [w:] Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z
dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Profesorowi J. Bieniakowi w 70 rocznicę
urodzin i 45-lecie pracy naukowej, Toruń 1997, s. 341-351.
Tenże, Nobilitacja i indygenat w szlacheckiej Rzeczypospolitej, [w:] Discenere et falsa, Lublin 1992, s. 355-363.
Mikucki S., Barwa w heraldyce średniowiecznej, cz. 1: Herby rycerstwa zachodniego i polskiego, Kraków 1929.
Pietras T., Sulima – herb Oporowskich i jego ewolucja do końca XVI wieku, [w:] Oporów. Stan badań. Materiały
sesji naukowej zorganizowanej z okazji 50. rocznicy Muzeum w Oporowie 22 listopada 1999 roku, red. G. KinRzymkowska, Oporów 2000, s. 79-106.
Polaczkówna H., Najstarsze źródła heraldyki polskiej, „Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, dział 2,
t. 2, 1924, s. 323-365.
Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
Wroniszewski J., Proclamatio alias godło. Uwagi nad genezą i funkcjonowaniem zawołań rycerskich w
średniowiecznej Polsce, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, pod red. S. K. Kuczyńskiego, t.
4, Warszawa 1990, s. 147-170.
POLSKA HERALDYKA PAŃSTWOWA
Andrulewicz H., Geneza Orła Białego jako herbu Królestwa Polskiego w roku 1295, „Studia Źródłoznawcze”, t.
13, 1968, s. 1-27.
Gumowski M., Początki Białego Orła. Studium heraldyczne, „Roczniki Historyczne”, t. 7, 1931, s. 1-30.
Jaworska A., Orzeł Biały – herb państwa polskiego, Warszawa 2002.
Kuczyński S. K., Herb Królestwa Polskiego w XIV-XV wieku. Wokół genezy, treści i funkcji, [w:] Imagines
potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w., pod red. J.
Banaszkiewicza, Warszawa 1994, s. 151-160.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne














Tenże, Treści i funkcje Orła Białego, [w:] Orzeł Biały – 700 lat herbu Państwa Polskiego. 26 czerwca-15
października 1995, pod red. S. K. Kuczyńskiego, Warszawa 1995, s. 33-42.
Michniewicz Z., Węzłowe problemy symboliki w sfragistyce i heraldyce Piastów, „Wiadomości Numizmatyczne”,
R. 14, 1970, z. 2, s. 65-89.
Miller J., Chorągwie i flagi polskie, Warszawa 1962.
Mrozowski P., O stylizacji Orła Białego w sztuce polskiej, [w:] Orzeł Biały – 700 lat herbu Państwa Polskiego. 26
czerwca-15 października 1995, pod red. S. K. Kuczyńskiego, Warszawa 1995, s. 43-53.
Piech Z., Wokół genezy Orła Białego jako herbu Królestwa Polskiego, [w:] Orzeł Biały – 700 lat herbu Państwa
Polskiego. 26 czerwca-15 października 1995, pod red. S. K. Kuczyńskiego, Warszawa 1995,
s. 15-32.
Pietras T., Znak zwycięskiego orła, „Mówią wieki”, 2001, nr 9 (501), s. 6-12 [www].
Polaczkówna H., Geneza orła Piastowskiego, „Roczniki Historyczne”, t. 6, 1930, s. 1-11.
Russocki S., Kuczyński S. K., Willaume J., Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej. Zarys dziejów, wyd. 2,
Warszawa 1970.
POLSKA HERALDYKA ZIEMSKA
Adamczewski M., Herb województwa łódzkiego czyli trzy w jednym bez łódki [www].
Kuczyński S. K., Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993.
Tenże, Pieczęcie i herby miasta Łęczycy oraz ziemi łęczyckiej, Łęczyca 1985.
Tenże, Pudłowski L., Udział archiwów państwowych w tworzeniu herbów okresu międzywojennego, „Archeion”, t.
82, 1987, s. 97-137.
Pietras T., Hybryda kujawska herbem województwa łódzkiego?, „Wędrownik”, R. 44, 2000, nr 2 (364), s. 11-13
[www].
Szymański J., Herb – znak samorządowej wspólnoty, [w:] Polskie tradycje samorządowe a heraldyka, Lublin 1992,
s. 91-98.
HERALDYKA MIEJSKA

















Adamczewski M., Dzieje herbu miasta Łodzi, „Wędrownik”, R. 45, 2001, nr 3 (369), s. 10-13 [www].
Tenże, Funkcje użytkowe herbu miejskiego, „Rocznik Polskiego Towarzystwa heraldycznego” , t. 4 (15), 1999, s.
67-99.
Tenże, Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2000.
Friedberg M., Herb miasta Krakowa, „Rocznik Krakowski”, t. 28, 1937, s. 97-138.
Górnowicz H., Herby miast a etymologia ich nazw, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu
Gdańskiego”, Prace językoznawcze, nr 6, 1979, s. 35-57.
Gumowski M., Herby miast polskich, Warszawa 1960.
Tenże, Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, Toruń 1960.
Kuczyński S.K., Herb Warszawy, Warszawa 1977.
Pietras T., „Galeria herbów” miast Ziemi Łódzkiej, „Wędrownik.”, R. XLV, 2001, nr I (367), s. 56-58 [www].
Seroka H., Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002.
Tenże, O nadaniach herbów miejskich w Polsce przedrozbiorowej, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, Lublin
1995, s. 151-165.
Szymański J., W sprawie genezy polskich herbów miejskich, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór
studiów, pod red. S. K. Kuczyńskiego, t. 6, Warszawa 1994, s. 169-180.
GENEALOGIA
Bieniak J., Rody rycerskie jako czynnik struktury społecznej w Polsce XII-XV w. Uwagi polemiczne, [w:] Polska w
okresie rozdrobnienia feudalnego, Warszawa 1973, s. 161-200.
Tenże, Rozmaitość kryteriów badawczych w polskiej genealogii, [w:] Genealogia. Problemy metodyczne w
badaniach nad społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, pod red. J. Hertla, Toruń 1982, s. 9-26.
Cetwiński M., Kryterium chronologiczne i zagadnienia pokrewne w genealogii, [w:] Genealogia. Problemy
metodyczne w badaniach nad społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, pod red. J. Hertla, Toruń
1982, s. 48-71.
Dworzaczek W., O badaniach genealogicznych nad dawną rodziną, [w:] Społeczeństwo staropolskie. Studia i
szkice, t. 2, pod red. A. Wyczańskiego, Warszawa 1979, s. 177-190.
Gieysztorowa I., Niebezpieczeństwo metodyczne polskich badań metrykalnych XVII-XVIII wieku, „Kwartalnik
Historii Kultury Materialnej”, t. 19, 1971, s. 557-609.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne






Jasiński K., Problemy identyfikacji osób w badaniach mediewistycznych, [w:] Genealogia. Problemy metodyczne w
badaniach nad społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, pod red. J. Hertla, Toruń 1982, s. 9-26.
Koczerska M., Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa 1975.
Kompa A., Genealogicznie…, „Kurier Instytutu Historii UŁ”, nr 2-6, 2005 [www.sknh.uni.lodz.pl].
Mosingiewicz K., Imię jako źródło w badaniach genealogicznych, [w:] Genealogia. Problemy metodyczne w
badaniach nad społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, pod red. J. Hertla, Toruń 1982, s. 72-97.
Prinke R., Poradnik genealoga amatora, Warszawa 1992.
Szkutnik P., Podstawowe źródła do genealogii chłopskiej (XIX i XX wiek) [www].
PALEOGRAFIA









Bobowski K., Ewolucja pisma neogotyckiego na Śląsku od początku XVI do połowy XX wieku, Wrocław-Warszawa
1992.
Gieysztor A., Problem karolińskiej reformy pisma, „Archeologia, t. 5, 1952/1953, s. 155-176.
Juda M., Pismo drukowane w Polsce XV-XVIII wieku, Lublin 2001.
Krzyżanowski S., Album palaeographicum, wyd. 4, Kraków 1959.
Maleczyńska K., Dzieje starego papieru, Wrocław 1972.
Słowiński J., Rozwój pisma łacińskiego w Polsce XVI-XVIII wieku. Studium paleograficzne, Lublin 1992.
Szymański J., Pismo łacińskie i jego rola w kulturze, Wrocław 1975.
Trelińska B., Gotyckie pismo epigraficzne w Polsce, Lublin 1991.
Wierzbowski T., Vademecum. Wykaz skrótów i słowniczek łacińsko-polski, Warszawa 1984.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne
ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE – TEMATYKA ZAJĘĆ (I FISZEK)
Sfragistyka 1. Definicja i zakres badań sfragistyki.
2. Definicja pieczęci.
3. Budowa, materiał, sposób odciskania, przymocowywania i zabezpieczania pieczęci.
4. Geneza pieczęci – ich zastosowania w starożytności i wczesnym średniowieczu.
5. Rola prawna i zastosowanie pieczęci w średniowieczu.
6. Typy, rola i ikonografia polskich pieczęci królewskich i państwowych.
7. Zmiany funkcji pieczęci i sposobów pieczętowania w XVI-XX w.
Numizmatyka 1. Zakres badań numizmatyki.
2. Cechy monet – materiał, kształt, waga, próba, stopa.
3. Pojęcie trofy i jej rola przy ocenie wartości dawnej monety.
4. Karolińska reforma monetarna – system funta.
5. System grzywny na Zachodzie i w Polsce – okres denarowy.
6. Przyczyny i istota reformy groszowej.
7. Pierwsze złote monety w Polsce, okres złotowy.
8. Najważniejsze typy monet w Polsce przedrozbiorowej – denar, kwartnik, grosz, półgrosz, dukat
– czerwony złoty, talar, szeląg, boratynka, tynf.
Metrologia –
1. Cechy charakterystyczne pierwotnych systemów metrologicznych.
2. Dawne miary długości – geneza i społeczne funkcjonowanie.
3. Dawne miary powierzchni - geneza i społeczne funkcjonowanie..
4. Dawne miary objętości nasypowe - geneza i społeczne funkcjonowanie.
5. Dawne miary ciężaru - geneza i społeczne funkcjonowanie.
6. System metryczny mierzenia – jego geneza i cechy.
Archeologia prawna –
1. Pojęcie insygniów i atrybutów.
2. Źródła polskiego ceremoniału koronacyjnego i jego rozwój do XIV w.
3. Przemiany w polskim ceremoniale koronacyjnym XV-XVIII w.
4. Przebieg koronacji królewskiej w Polsce przedrozbiorowej.
5. Geneza, symbolika i dzieje polskich insygniów koronacyjnych.
Heraldyka ogólna i rycerska –
1. Definicja i elementy składowe herbu.
2. Barwy i metale heraldyczne.
3. Podstawowa terminologia heraldyczna – podstawy języka blazonowania.
4. Geneza herbu rycerskiego w Europie Zachodniej i Polsce – hipotezy literatury.
5. Specyfika polskiej heraldyki rycerskiej na tle heraldyki zachodnioeuropejskiej.
6. Przegląd typów przedstawień heraldycznych w polskiej heraldyce rycerskiej.
Heraldyka państwowa –
1. Symboliczne znaczenia orła w starożytności i średniowieczu.
2. Poglądy dawnej historiografii na temat genezy godła polskiego.
3. Pierwsze przykłady zastosowania orła w numizmatyce, sfragistyce i ikonografii polskiej XI-XII w.
4. Pojawienie się orła w heraldyce Piastów w 1 połowie XIII wieku.
5. Przyczyny i okoliczności przyjęcia Orła Białego jako herbu Królestwa Polskiego w końcu XIII w.
6. Zmiany stylizacji Orła w XIV-XX w.
7. Dzieje korony Orła Białego w XIV-XX w.
8. Ocena heraldyczna aktualnego herbu państwowego.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne
Heraldyka ziemska –
1. Zakres badań heraldyki ziemskiej i pojęcie heraldyki samorządowej.
2. Przegląd, geneza i symbolika herbów poszczególnych województw i ziem polskich XIV-XVI w.
3. Symbolika współczesnego herbu województwa łódzkiego.
Heraldyka miejska –
1. Geneza herbów miejskich w dawnej Polsce.
2. Przegląd najważniejszych typów przedstawień heraldycznych i funkcji godeł w heraldyce miejskiej.
3. Geneza, dzieje i przemiany herbu Łodzi w XV-XX w.
Genealogia –
1. Podstawowe pojęcia genealogiczne – filiacja, koicja, wstępni, zstępni, ród, rodzina, patronimia, linie
genealogiczne…
2. Sposób obliczania stopni pokrewieństwa wg rachuby rzymskiej i kanonicznej.
3. Kwestia genealogiczności polskich rodów rycerskich okresu późnego średniowiecza.
4. Typy tablic genealogicznych i stosowane w nich skróty.
5. Metody określania faktów genealogicznych.
6. Kryteria stosowane w badaniach genealogicznych, np. kryterium imionowe.
Paleografia 1. Podstawowe pojęcia paleografii.
2. Najważniejsze typy pisma – majuskuła i minuskuła, pismo epigraficzne i pisma potoczne.
3. Materiały i narzędzia pisarskie w starożytności i średniowieczu.
4. Przegląd łacińskich pism starożytnych - kapitała kwadratowa i wiejska, kursywa starsza i młodsza, uncjała i
pułuncjała.
5. Karolińska reforma pisma – pismo romańskie minuskuły karolińskiej.
6. Gotycyzacja pisma i jej przyczyny, przegląd typów pism gotyckich.
7. Podstawowe zasady średniowiecznej brachygrafii.
8. Pisma humanistyczne i czcionka pierwszych druków.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl
dr Tomasz Pietras
warsztat historyka – ćwiczenia
II rok historii – studia dzienne
TEMATY REFERATÓW
Archeologia prawna
1. Polskie insygnia królewskie XI-XVIII w. Dzieje zespołu i symbolika.
2. Symbolika obrzędu koronacji królewskich w Polsce XI-XVIII w.
Numizmatyka
3. Jak porównać wartość dawnych monet? Trofa i przykłady jej zastosowania.
4. Początki pieniądza w Polsce. Geneza i rozwój mennictwa polskiego za panowania pierwszych Piastów.
5. Oszustwa mennicze w epoce staropolskiej na przykładzie działalności Fryderyka II.
Metrologia
6. Blaski i cienie metrycznego systemu mierzenia oraz jego recepcja we Francji i Polsce w XVIII-XX w.
Heraldyka
7. Nobilitacje i indygenaty w Polsce przedrozbiorowej oraz ich wyraz heraldyczny.
8. Geneza Orła Białego jako herbu Królestwa Polskiego do 1295 r.
9. Dzieje, stylizacja i symbolika polskiego herbu państwowego w XIV-XX wieku.
10. Z dziejów heraldyki ziemskiej obszaru obecnego województwa łódzkiego.
11. Herby i pieczęcie miasta Łodzi XV-XX w. na tle polskiej heraldyki miejskiej.
12. Typy przedstawień heraldycznych i funkcje godeł w polskiej heraldyce miejskiej na przykładzie wybranych
herbów miast.
Genealogia
13. Rody rycerskie w średniowiecznej Polsce – genealogiczny fakt czy fikcja ?
14. Imiona „rodowe” rycerstwa polskiego i zastosowanie kryterium imionowego w genealogii.
15. Rodzina szlachecka w epoce staropolskiej pod względem genealogicznym i demograficznym.
16. Księgi metrykalne oraz akta stanu cywilnego. Ich wartość dla badań genealogicznych.
17. Staropolskie herbarze (Paprockiego, Okolskiego, Niesieckiego). Analiza źródłoznawcza i ocena wartości dla
badań genealogicznych.
18. Polskie legendy heraldyczne wyrazem ideologii szlacheckiej epoki Sarmatyzmu. Przykłady i klasyfikacja
legend herbowych.
Paleografia
19. Początki pisma w starożytności do wykształcenia dojrzałego pisma alfabetycznego.
20. Materiał pisarski, narzędzia i sposoby pisania w starożytności i średniowieczu.
21. Średniowieczne kodeksy pergaminowe – ich produkcja, zdobienie, przechowywanie.
22. System brachygrafii średniowiecznej okresu romańskiego na przykładzie tablic paleograficznych nr 1 i 2.
23. System brachygrafii średniowiecznej okresu gotyckiego na przykładzie tablic paleograficznych nr 13 i nr 29.
uwagi do wykazu lektur – podkreślone te szczególnie zalecane do zajęć,
[www] oznacza że tekst artykułu jest na mojej stronie http://warsztathistoryka.uni.lodz.pl