PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ - Gimnazjum
advertisement
PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA III ETAPU KSZTAŁCENIA – GIMNAZJUM Wymagania programowe wg Dz. Urz. Nr 14 z 23 lutego 1999r. poz. 129 załącznika do rozporządzenia MEN z 30 czerwca 1999r. poz. 642 – Ekologia i ochrona środowiska przyrodniczego. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA W NAUCZANIU EKOLOGII ORAZ OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Cele kształcenia: • • • • • • • • Poznanie i zrozumienie współzaleŜności między organizmami w ich środowisku oraz między organizmami a środowiskiem; Postrzeganie zmienności przyrody oraz uświadomienie przyczyn i skutków tych zmian; Uświadomienie pozycji człowieka w przyrodzie; Określenie zaleŜności człowieka od przyrody i jego wpływu na środowisko; RóŜnorodność biologiczna gatunków, populacji i ekosystemów; Oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko; Racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi; Równowaga biologiczna biocenoz a gospodarowanie człowieka. Cele wychowania: • • • • • Kształtowanie postaw proekologicznych; Umiejętność oszczędzania zasobów przyrody w domu i gałęziach przemysłu; UwraŜliwianie ucznia, budowanie poczucia odpowiedzialności za działania podejmowane w środowisku; Budzenie współodpowiedzialności za stan środowiska; Dostrzeganie potrzeby efektywnego włączania się do działań na rzecz ochrony przyrody; • • Umiejętność prowadzenia zdrowego stylu Ŝycia; Potrzeba propagowania wiedzy i postaw proekologicznych w swoim środowisku. Procedury osiągania celów: • • • • • • • • • • • • • • Prowadzenie pogadanek i dyskusji w ramach róŜnych przedmiotów; Organizowanie zajęć terenowych umoŜliwiających bezpośredni kontakt z przyrodą – lekcje w terenie, zielone ścieŜki, rajdy turystyczne, wycieczki klasowe i szkolne, obozy zimowe i letnie; Przeprowadzanie obserwacji, doświadczeń; Umiejętność wnioskowania na podstawie badań i zastosowanie graficznego przedstawiania danych; Określanie czystości środowiska za pomocą bioidentyfikatorów; Projekcje filmów; Urządzanie konkursów ekologicznych; Obchody Dnia Ziemi –np. Gimnazjada Ekologiczna; Udział w akcji Sprzątania Świata; Zbiórki surowców wtórnych; Dbałość o zieleń na terenie szkoły; Prowadzenie hodowli szkolnych; Urządzanie wycieczek do oczyszczalni ścieków, na wysypisko śmieci itp. Umiejętność korzystania z róŜnych źródeł informacji Cele operacyjne zostały opracowane według trudności w ich opanowaniu i praktycznym zastosowaniu. W programie załoŜone osiągnięcia ucznia dotyczące wiadomości i umiejętności oznaczono: • • Zapamiętywanie i stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych ( stopień podstawowy) Zrozumienie i stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (stopień rozszerzony) Niniejszy program pozwala zatem na ocenianie ucznia w zaleŜności od jego moŜliwości. Znajomość opanowania wiadomości i umiejętności ekologicznych moŜe być sprawdzana poprzez odpowiedzi ustne, testy, referaty, konkursy, aktywność na lekcjach i zajęciach terenowych. HASŁA PROGRAMOWE: 1. Przyczyny i skutki niepoŜądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze. 2. RóŜnorodność biologiczna( gatunkowa, .genetyczna oraz ekosystemów) – znaczenie jej ochrony 3. śywność – oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko. 4. ZagroŜenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa – bezpieczeństwo i składowanie odpadów. Program edukacji ekologicznej dla III etapu kształcenia w Gimnazjum nr 2 we Wrześni realizowany jest w korelacji ze ścieŜką międzyprzedmiotową – edukacja ekologiczna. Program ma celu zrozumienie praw przyrody i polepszenie kontaktu ucznia ze środowiskiem naturalnym oraz ukierunkowanie go na jego ochronę . Program jest otwarty i moŜe ulegać aktualizacji. Dział programu Materiał nauczania 1. Zanieczyszczenia Przyczyny i skutki atmosfery niepoŜądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze Cele kształcenia i nauczania - poznanie składu powietrza atmosferycznego i rolę poszczególnych składników dla organizmów - podanie przyczyn naturalnych źródeł zanieczyszczeń i - poznanie zaleŜności pomiędzy działalnością człowieka a stanem powietrza Osiągnięcia ucznia • • Zna skład chemiczny i rolę składników powietrza RozróŜnia naturalne i sztuczne źródła zanieczyszczeń Czyta i interpretuje dane liczbowe, wykresy kołowe, diagramy Realizacja w ramach przedmiotów Biologia Geografia Godzina wychowawcza Chemia Fizyka Zajęcia pozalekcyjne 2 Wpływ zanieczyszczeń powietrza na Ŝycie organizmów - wymienienie szkodliwych substancji - podanie skutków działania trujących substancji na organizmy - poznanie niekorzystnych zjawisk w przyrodzie spowodowanych działalnością człowieka -określenie metod prowadzących do poprawienia stanu atmosfery • Podaje skutki działania niekorzystnych substancji na organizmy • Wymienia przykłady zjawisk w przyrodzie spowodowanych działalnością człowieka • Wymienia czynniki sprzyjające powstawaniu kwaśnych deszczów • Wymienia czynniki sprzyjające powstawaniu efektu cieplarnianego • Wymienia substancje niszczące ozon w stratosferze • Ukazuje wpływ dziury ozonowej na Ŝycie organizmów Podaje przyczyny powstawania smogu fotochemicznego i cieplarnianego Prognozuje dalekosięŜne skutki niekorzystnej działalności człowieka względem Ziemi • • 3.Źródła zanieczyszczeń wód -podanie źródeł zanieczyszczenia wód • • Biologia Geografia Godzina wychowawcza Chemia Fizyka Zajęcia pozalekcyjne Podaje metody ograniczające powstawanie niekorzystnych zjawisk stosowane w świecie Ocenia swoje postępowanie względem przyrody Podaje źródła skaŜeń wód: komunalne, ścieki przemysłowe, substancje toksyczne Wymienia związki wywołujące Biologia Geografia Godzina wychowawcza Chemia Fizyka skaŜenia Podaje sposoby ograniczenia zanieczyszczeń wód w okolicy Wykazuje wpływ zmian na Ŝycie róŜnych gatunków -wyjaśnienie zjawiska eutrofizacji • • Podaje definicję eutrofizacji Wyjaśnia przyczyny eutrofizacji wód Podaje skutki zjawiska wobec biocenozy wodnej -określanie czystości wód • • Prowadzi wnikliwe obserwacje Zna metody określania czystości wód powierzchniowych ( klasy czystości) Potrafi przeprowadzić chemiczną analizę wody pobranej ze zbiornika Zna gatunki wskaźnikowe -omówienie roli oczyszczalni ścieków 4.Działalnośc człowieka -uświadomienie roli gleby dla rolnictwa Zajęcia pozalekcyjne Biologia Geografia Biologia Geografia Godzina wychowawcza Chemia Fizyka Zajęcia pozalekcyjne • Zna etapy oczyszczania ścieków komunalnych (mechaniczna, biologiczna, chemiczna) • Umie czytać wykresy i mapy Podaje wzajemne powiązania hydrosfery i biosfery Podaje przykłady katastrof tankowców i ich wpływ na Ŝycie biologiczne Biologia Podaje zaleŜności między rodzajem Geografia gleby a wymaganiami roślin Godzina wychowawcza Analizuje profile glebowe Chemia Fizyka Zajęcia pozalekcyjne a dewastacja gleb i powierzchni terenu -określenie procesów dewastacyjnych gleb (erozja, zasolenie, skaŜenia, górnictwo) 5.Problemy ochrony przyrody -poznanie form ochrony przyrody -znajomość stylu Ŝycia przyjaznego środowisku • Omawia wpływ przemysłu na środowisko • ZauwaŜa zmiany w środowisku spowodowane budową dróg i kolei Wyjaśnia przyczyny wybuchów wulkanów, trzęsień ziemi i huraganów Podaje przyczyny zjawisk i skutki ich występowania Biologia • Wymienia róŜnorodne formy (parki Geografia Godzina wychowawcza narodowe, rezerwaty, pomniki Chemia przyrody, parki krajobrazowe i krajobrazu chronionego, ochrona Fizyka Zajęcia pozalekcyjne gatunkowa roślin i zwierząt) Wos • Potrafi podać kilka przykładów i wie gdzie znajdują się w jego okolicy • Wymienia międzynarodowe organizacje działające na rzecz ochrony przyrody Przedstawia charakterystykę działań w róŜnych formach ochrony Uznaje konieczność i zna efekty współpracy międzynarodowej • • Zna sposoby oszczędzania energii w domu, na działce i na zakupach Podaje przykłady surowców • • • • • RóŜnorodność biologiczna (gatunkowa, genetyczna, oraz ekosystemów) znaczenie jej ochrony nadających się do recyklingu Uznaje konieczność segregacji odpadów Zna przykłady niekonwencjonalnych źródeł energii Stosuje środki czystości przyjazne środowisku Rozumie potrzebę oszczędnego gospodarowania wodą Korzysta z urządzeń energooszczędnych Bierze udział w akcjach na rzecz ochrony środowiska Wykazuje walory rolnictwa ekologicznego Wskazuje wady i zalety alternatywnych źródeł energii Zna zalety ekoturystyki • 1. RóŜnorodność organizmów w przyrodzie -charakterystyka stref roślinnych na kuli ziemskiej Geografia Zna strefy krajobrazowe Polski Biologia i świata • Wymienia gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla stref • Potrafi korzystać z map, czasopism, encyklopedii, leksykonów, itp. Umie kojarzyć informacje, wnioskować i przedstawić efekty swej pracy 2. Funkcjonowanie ekosystemów -struktura ekosystemu • Podaje przykłady ekosystemów naturalnych i sztucznych Biologia Geografia • • -charakterystyka populacji biologicznej WyróŜnia biocenozę i biotop oraz umie określić ich znaczenie Zna poziomy troficzne Wymienia czynniki warunkujące równowagę biocenoz Wykazuje współzaleŜność organizmów róŜnych poziomów troficznych Definiuje niszę ekologiczną i siedlisko i wykazuje róŜnice między nimi Omawia obieg materii i przepływ energii przez ekosystem • Podaje definicję populacji • Zna przykłady róŜnych populacji • Charakteryzuje cechy populacji: -rozmieszczenie -liczebność -zagęszczenie -rozrodczość -śmiertelność -strukturę wiekową populacji ( rozwijająca się, ustabilizowana, wymierająca) Wykazuje mechanizmy regulacji liczebności populacji • Charakteryzuje stosunki antagonistyczne (drapieŜnictwo, pasoŜytnictwo, konkurencja międzygatunkowa) i nieantagonistyczne (mutualizm, protokooperacja, komensalizm) w biocenozie Zna przykłady stosunków panujących w biocenozie i potrafi Biologia Wos je omówić 2.Znaczenie lasów na Ziemi 3. Środowisko przyrodnicze dawniej i dziś -poznanie podstawowych gatunków roślin • iglastych i liściastych RozróŜnia podstawowe gatunki drzew i krzewów • • -poznaje strukturę lasu i jego mieszkańców Zna poziomy roślinności lasu Potrafi wymienić zwierzęta tam Ŝyjące Udowadnia istnienie równowagi dynamicznej biocenoz -rola lasów na kuli ziemskiej • -warunki naturalne a rozwój i Ŝycie człowieka we wszystkich epokach -zagroŜenia wynikające z szybkiego rozwoju cywilizacji Biologia Geografia Wos Podaje róŜnorodne funkcje lasu ( rekreacyjne, zdrowotne, gospodarcze) • Rozumie rolę lasów tropikalnych na Ziemi Potrafi czytać mapy przedstawiające lesistość w Polsce Dba o stan zadrzewienia wokół szkoły • • Wymienia naturalne czynniki kształtujące przyrodę ZauwaŜa wpływ człowieka na przekształcanie środowisk • Rozumie wpływ rewolucji przemysłowej w Anglii na rozwój komunikacji i innych sfer Ŝycia Udowadnia antyekologiczną działalność gospodarki socjalistycznej- „rabunkowa Biologia Geografia Wos Godziny wychowawcze Geografia Historia Wos Biologia Język niemiecki Język angielski gospodarka” śywność – oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko 1. Rolnictwo ekologiczne -produkcja zdrowej Ŝywności • • 2. Produkcja Ŝywności wczoraj i dziś 3. Prawidłowe odŜywianie -postęp techniczny w produkcji Ŝywności -rola składników odŜywczych • Wymienia charakterystyczne cechy rolnictwa ekologicznego (nawoŜenie, nawadnianie, środki ochrony roślin) Wymienia jego walory Uzasadnia wpływ zdrowej Ŝywności na organizm Porównuje rolnictwo tradycyjne i alternatywne Zna korzyści i zagroŜenia zastosowania osiągnięć genetyki w rolnictwie, hodowli i medycynie Zna znaczenie uŜytków ekologicznych Podaje rolę zadrzewień śródpolnych ZauwaŜa związki pomiędzy jakością gleb, warunkami klimatycznymi a strukturą upraw Zna sposoby uprawy ziemi w dawnych cywilizacjach • Rozpoznaje i nazywa pierwsze narzędzia rolnicze Omawia sposoby odŜywiania na przestrzeni wieków Porównuje strukturę upraw dawniej i dziś Biologia Geografia Godzina wychowawcza Chemia Fizyka Zajęcia pozalekcyjne Wos Historia Wos Geografia Biologia Biologia warunkiem zdrowia dla organizmu • • 4.Sposoby uŜytkowania gleby a stan środowiska -pole uprawne ekosystemem sztucznym • • 5. Dbałość o czystość naszej okolicy -stosowanie wiedzy nabytej wiedzy w praktyce • Podaje rolę składników budulcowych, energetycznych i regulacyjnych dla organizmu człowieka Rozumie wpływ odŜywiania na wysiłek fizyczny i umysłowy Wos Godzina wychowawcza Wychowanie fizyczne Wymienia sztuczne elementy krajobrazu pól Wymienia środki chemiczne stosowane w rolnictwie (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin) Wyjaśnia róŜnice między intensywnym i ekstensywnym rolnictwem Wyjaśnia samowystarczalność Ŝywieniową Polski Porównuje produkcję Ŝywności z zapotrzebowaniem na nią w świecie Podaje obszary głodu na świecie – Sahel, Indie Interpretuje dane statystyczne Korzysta z róŜnych źródeł informacji Geografia Biologia Chemia Wos Rozumie potrzebę organizowania akcji porządkowych w środowisku lokalnym • Bierze czynny udział w akcjach porządkowych • Segreguje odpady • Bierze udział w akcji zbierania makulatury, puszek po napojach i innych surowców wtórnych Przyczynia się do likwidacji dzikich Godziny wychowawcze Zajęcia pozalekcyjne Biologia Geografia Wos wysypisk ZagroŜenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa – bezpieczeństwo i składowanie odpadów 1. Produkcja energii warunkiem rozwoju gospodarczego 2. Za i przeciw rozwojowi energetyki jądrowej -poznanie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych źródeł energii • Zna sposoby produkowania energii :w elektrowniach cieplnych, wodnych, słonecznych, geotermalnych, jądrowych, wiatrowych, pływów morskich; powstałej z biogazu i produktów ropy naftowej oraz gazu ziemnego • Rozumie zaleŜność między produkcją energii a stopniem rozwoju gospodarczego Dokonuje analizy szkodliwości sposobów pozyskiwania energii dla środowiska Interpretuje dane statystyczne, wykresy, diagramy Fizyka Chemia Geografia Biologia Wos -poznanie zasady działania elektrowni jądrowych • Fizyka Chemia Geografia Biologia Wos Wymienia pierwiastki promieniotwórcze • Wie o moŜliwościach produkowania duŜej ilości energii i przesyłania jej na dalekie odległości Zna miejsca występowania pierwiastków promieniotwórczych w przyrodzie Rozumie zasadę działania reakcji łańcuchowej • wymienia zagroŜenia wynikające z eksploatacji elektrowni atomowych • rozumie problemy związane ze składowaniem odpadów promieniotwórczych 3. Rola segregacji odpadów -określenie źródeł odpadów i wtórnego ich wykorzystania • • • • • • rozumie pojęcia: śmieci, odpady, surowce wtórne zna źródła produkcji odpadów rozumie potrzebę odzyskiwania surowców wtórnych wie, do produkcji czego moŜna je wykorzystać bierze udział w akcjach na rzecz ochrony środowiska w Ŝyciu codziennym oszczędza energię elektryczną Fizyka Chemia Geografia Biologia Wos LITERATURA POPULARNONAUKOWA WYKORZYSTANA MIĘDZYPRZEDMIOTOWEJ – EDUKACJA EKOLOGICZNA: DO UŁOśENIA PROGRAMU REALIZACJI G. Maurer – „I ty chronisz środowisko” M. Hafner – Księga eko-testów „Ochrona środowiska” T.Umiński – „Ekologia Środowisko Przyroda” E. Pylka- Gutowska – „Ekologia z ochroną środowiska” J. Strzałko, T. Mossor-Pietraszewska – „Kompedium wiedzy o ekologii” M. Roberts – Biologia 1- podręcznik S. Gater – Zeszyt ćwiczeń i testów j. Angiel – „Zieloną ścieŜką przez geografię” Czasopisma: „AURA”, „Świat Wiedzy”, „Eko – raj”, „Przyroda Polska”, „Biologia w szkole”, „Geografia w szkole” Programy autorskie edukacji ekologicznej: Alicja Piegoń, Marianna Łaska i Ewa Świercz, Jadwiga Garczyk, Alina Nowakowska ŚCIEśKI
