Parytet siły nabywczej
advertisement
Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 5 Równowaga długookresowa – parytet siły nabywczej Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW Wykład 5 – Parytet siły nabywczej 2/31 Plan wykładu: Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Burgereconomics Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej (PPP) Parytet siły nabywczej (PPP) wywodzi się z prawa jednej ceny (LOOP) Prawo jednej ceny – homogeniczny produkt na jednym rynku powinien być sprzedawany po jednakowej cenie, niezależnie od kraju pochodzenia Wersja absolutna: poziom cen we wszystkich krajach jest taki sam w przeliczeniu na wspólną walutę Wersja względna: zmiana poziomów cen mierzonych w jednej walucie we wszystkich krajach powinna być taka sama 3/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej 4/31 Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji absolutnej stwierdza, że kurs walutowy powinien być równy relacji cen takich samych koszyków konsumpcyjnych wyrażonych w dwóch różnych walutach. Np. jeśli pewien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100 euro oraz ten sam koszyk kosztuje w USA 133 dolary, to kurs walutowy, cena euro wyrażona w dolarach, powinien wynieść 133/100 = 1.33 USD/EUR. E= P P∗ Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej 5/31 Parytet siły nabywczej w wersji względnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji względnej stwierdza, że zmiana kursu walutowego powinna być równa różnicy w zmianach poziomów cen wyrażonych w dwóch różnych jednostkach pieniężnych. Np. jeśli ceny w strefie euro wzrosły przeciętnie o 3%, zaś w USA o 2,4%, to zgodnie z zasadą PPP w wersji względnej euro ulegnie deprecjacji w stosunku do dolara o około 0,6%. ΔP ΔP ∗ ΔE = − E P P∗ Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej 6/31 Burgereconomics Burgereconomics Tab. 1. Ceny Big Maca wg magazynu ’The Economist’, styczeń 2013 Kraj USA Wlk. Brytania Chiny Str. Euro Japonia Polska Rosja Szwajcaria Waluta USD GBP CNY EUR JPY PLN RUB CHF P 4.37 2.69 16.00 3.59 320.00 9.10 72.88 6.50 E 1 0.63 6.22 0.74 91.06 3.09 30.05 0.91 P [USD] 4.37 4.27 2.57 4.85 3.51 2.94 2.43 7.14 E [PPP] 1.00 0.62 3.66 0.82 73.23 2.08 16.68 1.49 +/− −2.29% −41.14% 11.01% −19.58% −32.61% −44.50% 63.45% Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej Burgereconomics Burgereconomics 7/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej 8/31 Burgereconomics 2 2 1.5 1.5 1 1 350 300 250 200 150 100 .5 .5 1970 1980 1990 2000 ppp_Aus 2010 1970 x_Aus 1980 1990 2000 ppp_Ger 2010 1970 x_Ger 5 1980 1990 2000 ppp_Jap 2010 x_Jap .8 4 .7 4 3 .6 3 2 .5 2 1 .4 1 0 1970 1980 1990 ppp_Pol 2000 2010 x_Pol .3 1970 1980 1990 ppp_Swi 2000 2010 x_Swi 1970 1980 1990 ppp_UK 2000 2010 x_UK Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Bariery handlowe Koszty transakcyjne Niedoskonała konkurencja Dyskryminacja cenowa – Pricing to market Problemy z porównywalnością koszyków konsumpcyjnych (różne udziały poszczególnych dóbr) Dobra niehandlowe – efekt Balassy-Samuelsona 9/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej 10/31 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona Założenia modelu Dobra handlowe (T ) i niehandlowe (N ) Pełne zatrudnienie PPP w sektorze dóbr handlowych Doskonała mobilność pracy – wyrównywanie się płac 11/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 12/31 P = PTα PN1−α , ∗α∗ P ∗ = PT ∗1−α∗ PN (1) , (1a) Realny kurs walutowy: EP ∗ , (2) P Logarytmując równania (1) i (1a), wstawiając je do zlogarytmowanego równania (2) oraz oznaczając zmienne wyrażone w logarytmach małymi literami, otrzymujemy: Q= q = e + α∗ p∗T + (1 − α∗ )p∗N − αpT − (1 − α)pN (3) Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 13/31 Różniczkując powyższe wyrażenie po czasie, wyznacza się stopy wzrostu poszczególnych zmiennych. Dla uproszczenia zapisu x ẋ przyjmijmy tzw. „algebrę daszkową” à la Jones: d ln dt = x = x̂: q̂ = (ê + p̂∗T − p̂T ) + (1 − α∗ ) [p̂∗N − p̂∗T ] − (1 − α) [p̂N − p̂T ] (3a) Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 14/31 Zakładamy, że w sektorze dóbr handlowych obowiązuje PPP, czyli: p̂T = ê + p̂∗T , (4) zatem pierwsze wyrażenie po prawej stronie równania (3a) redukuje się do zera. Możemy więc zapisać, że: q̂ = (1 − α∗ ) [p̂∗N − p̂∗T ] − (1 − α) [p̂N − p̂T ] Do realnej aprecjacji waluty krajowej dochodzi, gdy p̂N − p̂T > p̂∗N − p̂∗T . (5) Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 15/31 Z założenia o doskonałej mobilności pracy mamy: PT M P LT = PN M P LN p̂T + âT = p̂N + âN p̂N − p̂T = âT − âN Z ostatniego równania wynika, że jeśli stopa wzrostu wydajności pracy w sektorze handlowym jest wyższa niż w sektorze dóbr niehandlowych, wówczas ceny dóbr niehandlowych w relacji do cen dóbr handlowych rosną. Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 16/31 Można zatem wnioskować, że wyższa stopa wzrostu wydajności pracy w sektorze handlowym niż w sektorze dóbr niehandlowych w kraju w stosunku do zagranicy, spowoduje ceteris paribus realną aprecjację waluty krajowej: q̂ = (1 − α∗ ) [â∗T − â∗N ] − (1 − α) [âT − âN ] (6) Równanie opisujące efekt B-S można wyrazić również w kategoriach różnic w stopach inflacji: p̂ − p̂∗ = ê + (1 − α) [âT − âN ] − (1 − α∗ ) [â∗T − â∗N ] (7) Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona Wnioski z modelu Szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych Niższy wzrost produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że pojawia się presja na wzrost cen i względna cena dóbr niehandlowych rośnie Wzrost względnej ceny dóbr niehandlowych powoduje ogólny wzrost poziomu cen i realną aprecjację waluty krajowej Potencjalna niespójność celów: ustabilizowania inflacji na niskim poziomie oraz utrzymania stałego kursu walutowego w sytuacji szybszego niż za granicą wzrostu produktywności 17/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 18/31 Fakty stylizowane: zmiany produktywności pracy 200 180 160 140 120 100 1995q3 1998q3 LP T/NT PL 2001q3 2004q3 2007q3 LP T/NT EUR Rys. 1. Relatywne produktywności pracy w Polsce i strefie euro, 1995–2007 Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008. Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 19/31 Fakty stylizowane: zmiany realnego kursu walutowego 100 90 80 70 60 1995q3 1998q3 2001q3 RER 2004q3 2007q3 trend HP l(1600) Rys. 2. Realny kurs złotego wobec ecu/euro (spadek oznacza aprecjację złotego) Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008. Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Efekt Balassy-Samuelsona 20/31 Model monetarystyczny Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 21/31 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego W warunkach płynnego kursu walutowego, zmienną, która odpowiada za równoważenie bilansu płatniczego jest kurs walutowy. Model monetarystyczny można zatem wykorzystać do sformułowania czynników wpływających na kształtowanie się kursu walutowego równowagi w długim okresie. ΔR = 0. Równowaga rynków pieniądza: M = Y α e−βi P Parytet siły nabywczej: M∗ ∗ = Y ∗α e−βi P∗ P = EP ∗ . Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Przedstawmy równania opisujące równowagę na rynku pieniądza w logarytmach i wyznaczmy z nich poziomy cen (zmienne pisane małymi literami oznaczają logarytmy): p = m − αy + βi ∗ p = m∗ − αy ∗ + βi∗ Ponieważ z PPP wynika, że e = p − p∗ , to: e = (m − m∗ ) − α(y − y ∗ ) + β(i − i∗ ) 22/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 23/31 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Fundamentalne równanie: e = (m − m∗ ) − α(y − y ∗ ) + β(i − i∗ ) lub w kategoriach tempa wzrostu: ê = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 24/31 Wnioski ê = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) Waluta krajowa deprecjonuje się, gdy: podaż pieniądza w kraju rośnie szybciej niż zagranicą dochód krajowy rośnie wolniej niż zagraniczny nominalna stopa procentowa w kraju rośnie Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Wnioski Wniosek, że wzrost nominalnej stopy procentowej w kraju powoduje deprecjację waluty krajowej jest sprzeczny z wnioskiem wyprowadzonym z modelu opartego na parytecie stóp procentowych Co powoduje tę sprzeczność? Krótki vs. długi okres Stałość vs. elastyczność cen Międzynarodowy efekt Fishera 25/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 26/31 Międzynarodowy efekt Fishera Załóżmy, że spełniony jest niezabezpieczony warunek parytetu stóp procentowych: i = i∗ + Ê e Dodatkowo, w długim okresie spełniony jest PPP: Ê e = π e − π ∗e Z powyższych warunków wynika, że: i − i∗ = π e − π ∗e i − π e = i∗ − π ∗e Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 27/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 28/31 Realny kurs walutowy Realny kurs walutowy definiuje się jako relację ceny zagranicznego koszyka konsumpcyjnego wyrażonej w walucie krajowej, do ceny krajowego koszyka konsumpcyjnego. Q= EP ∗ P Jeśli PPP spełniony w wersji absolutnej, to Q = 1 Jeśli PPP spełniony w wersji względnej, to Wzrost Q nazywamy realną deprecjacją waluty krajowej – oznacza to, że potrzeba więcej krajowych koszyków konsumpcyjnych aby nabyć jeden koszyk zagraniczny (lub, że względna cena krajowego koszyka spadła) ΔQ Q =0 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Realny kurs walutowy Q̂ = Ê + π ∗ − π Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) W modelu uogólnionym, na zachowanie się nominalnego kursu walutowego wpływ mają: czynniki pieniężne – zgodnie z modelem monetarystycznym – wpływają one na kształtowanie się różnic w poziomach inflacji w długim okresie czynniki niepieniężne – popytowo-podażowe – poprzez wpływ na kształtowanie się realnego kursu walutowego (zmiany względnego światowego popytu na produkty krajowe oraz zmiany względnej produkcji krajowej w stosunku do reszty świata) 29/31 Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 30/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) Wzrost realnego kursu walutowego może być wywołany przez: spadek względnego światowego popytu na dobra krajowe wzrost względnej podaży towarów krajowych na rynku światowym Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) krajowa podaż pieniądza M zagraniczna podaż pieniądza M ∗ względny światowy popyt RD względna podaż RS = Y /Y ∗ zmiana ↑ ↑ ↑ ↑ π − π∗ ↑ ↓ 0 ↓ Q 0 0 ↓ ↑ E ↑ ↓ ↓ ? Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) krajowa podaż pieniądza M zagraniczna podaż pieniądza M ∗ względny światowy popyt RD względna podaż RS = Y /Y ∗ zmiana ↑ ↑ ↑ ↑ π − π∗ ↑ ↓ 0 ↓ Q 0 0 ↓ ↑ E ↑ ↓ ↓ ? Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) krajowa podaż pieniądza M zagraniczna podaż pieniądza M ∗ względny światowy popyt RD względna podaż RS = Y /Y ∗ zmiana ↑ ↑ ↑ ↑ π − π∗ ↑ ↓ 0 ↓ Q 0 0 ↓ ↑ E ↑ ↓ ↓ ? Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) krajowa podaż pieniądza M zagraniczna podaż pieniądza M ∗ względny światowy popyt RD względna podaż RS = Y /Y ∗ zmiana ↑ ↑ ↑ ↑ π − π∗ ↑ ↓ 0 ↓ Q 0 0 ↓ ↑ E ↑ ↓ ↓ ? Wykład 5 – Parytet siły nabywczej Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/31 Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie Ê = Q̂ + (π − π ∗ ) π − π ∗ = (m̂ − m̂∗ ) − α(ŷ − ŷ ∗ ) + β(i − i∗ ) krajowa podaż pieniądza M zagraniczna podaż pieniądza M ∗ względny światowy popyt RD względna podaż RS = Y /Y ∗ zmiana ↑ ↑ ↑ ↑ π − π∗ ↑ ↓ 0 ↓ Q 0 0 ↓ ↑ E ↑ ↓ ↓ ?
