Kartografia gleb

KATROGRAFIA GLEB
•
Kartografia gleb - jest działem gleboznawstwa zajmującym się
sporządzaniem map glebowych na podstawie
odpowiednich badań.
•
Mapa glebowa –
jest to graficzne przedstawienie zróżnicowania
gleb na płaszczyźnie za pomocą znaków
umownych z zachowaniem wszelkich prawideł
przyjętych w kartografii.
Rodzaje map glebowych
•
I. Podział ze względu na skalę :
- małoskalowe (przeglądowe), o skali większej od 1 : 300 000,
- średnioskalowe, których skala waha się od 1 : 10 000 do 1 : 300 000,
- wielkoskalowe (szczegółowe), o skali mniejszej od 1 : 10 000.
•
II. Podział ze względu na treść :
- glebowe (glebowo-przyrodnicze, glebowo-genetyczne), przedstawiają one rozmieszczenie jednostek systematycznych
gleb,
- glebowo-bonitacyjne (klasyfikacyjne), prezentujące rozmieszczenie klas bonitacyjnych gleb oraz dodatkowo wybrane
jednostki systematyki gleb,
- glebowo rolnicze, główna ich treścią są kompleksy przydatności rolniczej oraz dodatkowo klasy bonitacyjne i wybrane
jednostki systematyki gleb,
- glebowo-meljoracyjne, przedstawiające priorytet potrzeb melioracji oraz dodatkowo wybrane jednostki systematyki gleb
- analityczne, prezentują np. odczyn, zasobność, miąższość poziomu akumulacyjnego itp..
I. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Całość prac kartograficznych można podzielić na:
–
–
–
–
•
Prace przygotowawcze
Badania polowe
Badania laboratoryjne
Prace kameralne
Prace przygotowawcze
Polegają na organizacji, zebraniu i przestudiowaniu wszystkich dotychczasowych
materiałów dotyczących rejonu badań, w tym celu należy :
-
zapoznać się z mapa topograficzną obszaru podlegającego badaniu (studium rzeźby
terenu),
przestudiować istniejącą literaturę dotyczącą:
-
geografii i budowy geologicznej badanego rejonu,
ukształtowania powierzchni,
hydrografii.
II. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
-
przestudiować:
-
•
istniejące opracowania gleboznawcze,
dane dotyczące stosunków rolniczych, a zwłaszcza wyników produkcyjnych poszczególnych
gospodarstw,
dane glebowo-klimatyczne,
dane siedliskowe naturalnych zbiorowisk roślinnych.
Badania polowe
Rozmiar prac polowych zależy w głównej mierze od:
-
obszaru i skali badań,
zmienności pokrywy glebowej, szczególnie rzeźby terenu,
charakteru i zakresu badań właściwości gleb,
rodzaju gospodarstwa (PGR, RZD),
możliwości wykorzystania dotychczasowego badawczego materiału.
III. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Ilość i rozmieszczenie odkrywek glebowych koniecznych do wykonania w ramach
danego opracowania, zależy od:
-
skali mapy,
konfiguracji terenu,
budowy geologicznej i rodzaju skały macierzystej,
stopnia zróżnicowania pokrywy glebowej,
terenowego doświadczenia gleboznawcy.
Wg Mieczyńskiego zależność ilości odkrywek od skali i obszaru jaki może zbadać dziennie
jeden gleboznawca przedstawia się następująco:
V. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Metody wyznaczania zasięgów glebowych
W badaniach glebowo-kartograficznych poza określeniem jednostki systematycznej gleb
ustalamy również zasięgi wyodrębnionych gleb stosując jeden z trzech sposobów
wydzielania konturów gleb:
–
Metoda punktów rozproszonych
V. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
– Metoda siatki geometrycznej
VI. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
– Metoda siatki ruchomej
VII. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Badania laboratoryjne
Najczęściej dla celów ustalenia genezy gleb, ich wartości użytkowej, dla celów melioracji,
wykonujemy najczęściej następujące analizy:
-
oznaczenie uziarnienia,
-
oznaczenie C i próchnicy,
-
oznaczenie pH,
-
oznaczenie węglanu wapnia,
-
oznaczenie form przyswajalnych,
-
dodatkowo oznacza się: właściwości sorpcyjne, właściwości wodne.
VIII. PRACE KARTOGRAFICZNO - GLEBOZNAWCZE
•
Prace kameralne
Prace te obejmują:
– uporządkowanie i zestawienie badań laboratoryjnych z pracami terenowymi,
– wykreślenie mapy gleb badanego terenu,
– Opracowanie tekstu do mapy gleb,
– sporządzenie mapy:
•
glebowo-przyrodniczej,
•
glebowo-bonitacyjnej,
•
glebowo-rolniczej,
•
analitycznej.
I. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze)
TREŚĆ MAP GLEBOWYCH
•
Treść map glebowych stanowi podział gleb na jednostki taksonomiczne wg
Systematyki Gleb Polski, tym samym wyróżnia się:
-
typ, podtyp, gatunek, rodzaj, odmianę,
•
-
Ponad to na mapie powinny się znaleźć następujące elementy:
wydzielone zasięgi gleb ze szczególnym uwzględnieniem ich uziarnienia,
skały macierzyste,
relief za pomocą warstwic,
dane o stosunkach wodnych,
miejscowości,
sieć hydrograficzna, drogi, granice administracyjne,
opis pozaramkowy :
- tytuł mapy i autora oraz instytucję wydawniczą,
- rok wydania mapy lub rok zaktualizowania,
- podziałkę mapy,
- materiały podstawowe na których oparto się sporządzając mapę,
- skalę barw, objaśnienia znaków i skrótów.
II. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze)
•
Szczegółowość mapy, liczba prezentowanych taksonów oraz treści dodatkowych ,
warunkowana jest jej skalą i przeznaczeniem.
•
Wszystkie wyróżnione kontury obejmujące szczegóły systematyki gleb oznaczamy za
pomocą specjalnych oznakowań opracowanych przez PTG:
◊ szrafują oznaczamy:
-
typy (z wyjątkiem mad, gleb torfowych i murszowych),
podtypy,
rodzaje,
stopnie rozwoju procesu glebotwórczego,
fizjografię,
gatunki.
III. Mapy glebowe (glebowo-przyrodnicze)
◊ kolorem oznaczamy typy
, gatunki:
- żwir  barwa żółta,
- piaski  barwa pomarańczowa,
- pyły  barwa brązowa,
- iły  barwa fioletowa,
- gliny  barwa czerwona
- oraz typy stanowiące wyjątek:
◦ mady  barwa zielona,
◦ gleby torfowe i murszowe  barwa niebieska.
I. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne)
•
Treść map stanowi klasyfikacja bonitacyjna gleb.
•
◊ Zapis konturu klasyfikacyjnego obejmuje (w glebach bielicowych i brunatnych):
-
numer konturu (cyfra arabska),
-
użytek i klasę bonitacyjną (np. RIIIb),
-
typ gleby:
A – gleby bielicowe i pseudobielicowe ( płowe),
B – gleby brunatne,
C – czarnoziemy,
D – czarne ziemie,
II. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne)
E – gleby bagienne,
F – mady,
G – rędziny,
AB – gleby bielicowe i brunatne wytworzone z z piasków i żwirów.
-
rodzaj (cyfra arabska) :
1 – wytworzone ze żwirów,
2 – wytworzone z piasków,
3 – wytworzone z glin,
4 – wytworzone z iłów,
5 – wytworzone z utworów pyłowych wodnego pochodzenia i lessowatych,
6 – wytworzone z lessów.
-
odmianę gleby opisanej wg Tabeli Klas
◊ w pozostałych typach gleb ujęte są te same elementy, z pominięciem symbolu
oznaczającego rodzaj.
III. Mapy glebowo - bonitacyjne (klasyfikacyjne)
–
treść map Klasyfikacyjnych ( zasięgi typów, klas bonitacyjnych) oznacza się kolorem
zielonym,
–
granice typu oznacza się linią łamaną przerywaną,
–
granice klas gruntów oznacza się linią łamaną ciągłą,
–
symbole typów umieszcza się w lewym górnym rogu każdego konturu
przykład oznaczenia 18-R-IIIb-A-3-c
tzn: kontur nr 18 – użytek rolny – klasy bonitacyjnej IIIb - gleba bielicowa lub
pseudobielicowa – wytworzona z gliny – w odmianie c wg Tabeli Klas
WYKORZYSTANIE MAP GLEBOWYCH
•
Pozyskiwanie informacji geograficznej o przestrzennym rozmieszczeniu gleb,
•
Zastosowanie :
-
w racjonalnej gospodarce rolnej i leśnej,
-
przy doborze odpowiednich maszyn i narzędzi,
-
przy optymalizacji nawożenia i wapnowania,
-
w dystrybucji nawozów,
-
w planowaniu melioracji rolnych,
-
przy sporządzaniu projektów urządzeniowo-rolnych,
-
przy opracowywaniu planów rozwojowych wsi i gmin,
-
przy sporządzaniu planów zagospodarowania przestrzennego,
-
planowaniu kontraktacji,
-
przy rejonizacji produkcji,
-
w pracach scaleniowych
-
w zarządzaniu rolnictwem,
-
w ochronie rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Mapa glebowo-bonitacyjna
1 : 5000
1965
„Mapa glebowo-rolnicza”
1965
1: 5000