Komórka to podstawowy element strukturalny i czynnościowy

Komórka to podstawowy element strukturalny i czynnościowy każdego
organizmu, zdolny do spełnienia różnych funkcji. Wielkości i kształty różne –
najmniejsze bakterie, największe – roślina ramii. Komórka roślinna – ściana
komórkowa + protoplast. Cytoplazma – główna część protoplastu, w której
znajdują się plazmatyczne składniki komórki. Ciągliwa, lepka, elastyczna
substancja mająca charakter koloidu, będąca w nieustającym ruchu. 3 rodzaje
ruchów – rotacyjny, cyrkulacyjny, pulsacyjny. Składa się: woda 80-90%, białka
7-10%, tłuszcze 1-2%. W obrębie cytoplazmy Włókniste struktury białkowe:
mikrofilamenty – włókienka zbudowane z aktyny lub/i miozyny, mają zdolność
kurczenia się. Odgrywają rolę w ruchach cytoplazmy, a nawet całych komórek.
Mikrotubule – rureczki zbudowane z tubuliny. Odgrywają rolę w procesie
podziałów, tworząc wrzeciono podziałowe. Biorą udział w ruchu cytoplazmy.
Stanowią element cytoszkieletu. Błony komórkowe są zbudowane z lipidów i
białek. Mają charakter półprzepuszczalny i odgrywają rolę w metabolizmie.
Transporcie
wewnątrzkomórkowym
i
wydalaniu.
Są
to:
błona
cytoplazmatyczna, błona wakuolarna – tonoplast. Funkcje – utrzymuje
indywidualność komórki, zapewnia regulowany kontakt ze środowiskiem
zewnętrznym, reguluje procesy transportu substancji, wpływa na szybkość
reakcji metabolicznych, umożliwia przewodzenie impulsów dzięki wytworzeniu
różnicy potencjałów. Umożliwia zachodzenie przeciwstawnych procesów
chemicznych. Zapewnia rozpoznawanie się komórek.
Retikulum
endoplazmatyczne – siateczka śródplazmatyczna. Błoniasty system kanalików,
pęcherzyków
lub
cystern
biorących
udział
w
transporcie
wewnątrzkomórkowym, syntezie białek (szorstkie), izolacji przeciwstawnych
procesów metabolicznych, w przemianach węglowodanowych i lipidowych
(gładkie) oraz w obronie przed toksycznym działaniem związków. Aparat
Golgiego -–Struktury błoniaste ułożone jedna na drugiej. Występuje w pobliżu
jądra. Gromadzi wydzieliny oraz produkty syntezy. Centriole – cylindryczne
parzyste twory zbudowane z 9 zespołów mikrotubul połączonych z osią
centrioli. Występują w komórkach eukariotycznych (bez roślin wyższych).
Pełnią rolę inicjatora i organizatora wrzeciona podziałowego na biegunach
komórki tworzą ciałka podstawowe wici i rzęsek. Lizosomy – pęcherzyki
otoczone pojedynczą błoną białkowo lipidową zawierające enzymy
hydrolityczne, zdolne do degradowania większości makrocząsteczek
biologicznych. Trawienie wewnątrzkomórkowe. Rybosomy – ziarniste twory
zbudowane z RNA i białek. Tworzą je podjednostki: większa i mniejsza. Biorą
udział w biosyntezie białka. Jądro – nadrzędna organella każdej komórki,
warunkuje właściwy jej metabolizm, reprodukcję i wzrost. Różny kształt.
Otoczona podwójną błoną b-l. Komórczaki – pleśniak, gałęzatka, pełzatka.
Wyróżniamy – jąderka (ośrodki tworzenia rRNA), otoczkę jądrową, pory w
otoczce jądrowej, kariolimfę, chromatynę lub chromosomy. Jądro kieruje
przemianami biochemicznymi, gromadzi i przechowuje w DNA informacje o
cechach organizmu, bierze udział w podziałach. Chromatyna w kariolimfie
rodzaj splątanej niteczki, która organizuje się w chromosomy(białka +DNA)
Chloroplast, mitochondrium – 2Xbłona centrum energetyczne komórki,
procesy utleniania biologicznego – oddychanie wewnątrzkomórkowe. DNA i
RNA 1%, białka 70%, lipidy 27%, cukry 2%. Powstała energia gromadzona w
ATP. Plastydy – 2 Xbłona. Chloroplasty, chromoplasty, leukoplasty. 1. Zielony
, fotosynteza i kolor liści i łodyg, 2. Żółty ksantofil, pomarańczowo czerwony
karoten. 3. Bezbarwny – zdolność do syntezy i magazynowania białek –
preteoplast, elajoplasty – tłuszcze, cukry – amyloplasty. Nieplazmatyczne:
ściana komórkowa – wytwór protoplastu, 3 warstwy – ściana pierwotna,
wtórna i blaszka środkowa. Zbudowana z mikrofibryli celulozowych, pektyn i
hemiceluloz, niewielkiej ilości wody. Zabezpiecza przed nadmierną utratą
wody, ochrania protoplast przed niekorzystnymi wpływami środowiska, tworzy
rusztowanie rośliny. Może zdrewnieć – między m.c odkłada się lignina.
Skorkowacieć – pokryta suberyną, skutynizować – pokryta kutyną,
zwoskowacieć – wosk, ześluzowacieć – wydzielany jest śluz. Wakuola –
Przestrzeń w cyytoplaźmie wypełniona sokiem komórkowym, zawierającym
wodę, substancje zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. 1Xbłona. Składniki
soku wakuolarnego: woda, związki nieorganiczne, organiczne, barwniki –
zntocyjany i flawony, garbniki, alkaloidy, Funkcje: utrzymywanie turgoru
komórki, magazynowanie substancji zapasowych, wydalin, wydzielin i
przetrzymywanie substancji toksycznych.