Polityka monetarna i fiskalna1

MACIEJ KAISER KL3LM
POLITYKA MONETARNA I FISKALNA PAŃSTWA
ROZPATRUJĄC POJĘCIE
„ POLITYKA MONETARNA I FISKALNA PAŃSTWA’’
NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA :
Polityka monetarna jest rodzajem polityki gospodarczej polegającej
na kształtowaniu podaży pieniądza w celu stabilizowania poziomu
produkcji i cen.
 Prezes NBP – powoływany przez sejm na wniosek prezydenta na 6-letnią kadencje
 Zarząd NBP – składa się z prezesa jako przewodniczącego,
sześciu-ośmiu, członków
w tym dwóch wiceprezesów. Wiceprezesów i członków zarządu powołuje
i odwołuje na wiosek prezesa NBP Prezydent RP
 Rada Polityki Pieniężnej – Radę tworzy dziewięciu członków, powoływanych po trzech
przez Prezydenta RP, sejm i senat, spośród specjalistów od spraw finansowych
Rada Polityki Pieniężnej ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przekłada je
do wiadomości sejmowi, równocześnie z przedłożeniem przez rząd ustawy budżetowej.
Ponadto zadaniem Rady jest między innymi:
ustalenie stóp procentowych NBP
ustalenie zasad i stopy rezerwy obowiązkowej banków;
zatwierdzenie planu finansowego NBP
Przyjmowanie rocznych sprawozdań z działalności NBP
O wielkości podaży pieniądza decyduje Bank Centralny, a więc Narodowy
Bank Polski. Jest on bankiem emisyjnym państwa oraz centralną instytucją
kredytowo-rozliczeniową i centralną bankową instytucją dewizową.
Podstawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, czyli
zwalczanie inflacji, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej
rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
Wśród zadań szczegółowych można wymienić:
Organizowanie rozliczeń pieniężnych ,prowadzenie gospodarki rezerwami finansowymi
i działalności dewizowej w granicach określonych w ustawach;
 sprawowanie bankowej obsługi budżetu państwa
 regulowanie płynności banków;
Opracowanie sprawozdawczego bilansu należności i zobowiązań zagranicznych
państwa.
NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych RP
(czyli banknotów i monet).
Polityka monetarna polega na wpływaniu przez bank centralny na
wielkość podaży pieniądza w gospodarce. Inaczej mówiąc, bank centralny,
określając stopę redyskontową, stopę rezerw obowiązkowych oraz
przeprowadzając operacje otwartego rynku, decyduje o podaży kredytów
na rynkach finansowych, a tym samym wyznacza pożądaną podaż pieniądza
w gospodarce.
Warto zwrócić uwagę, że podwyższanie stóp procentowych przez bank
centralny prowadzi do zmniejszenia kredytów, a tym samym do
ograniczenia inwestycji w gospodarce. Natomiast nadmierne obniżenie stóp
procentowych prowadzi do wzrostu podaży pieniądza na rynku, co
prowadzi do wzrostu inflacji.
Polityka fiskalna jest narzędziem oddziaływania państwa na gospodarkę,
poprzez odpowiednie łączenie poziomu wydatków państwa i podatków, w
celu zapewnienia warunków dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.
Oprócz polityki monetarnej wpływ na gospodarkę krajową ma również
polityka fiskalna (podatkowa). Państwo pobierając podatki realizuje
zatem politykę fiskalną.
Podatek jest to przymusowe świadczenie pieniężne o charakterze
ogólnym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, pobierane przez państwo lub
samorząd terytorialny na podstawie obowiązujących norm
prawnych.
Podatki dzielimy na podatki pośrednie i bezpośrednie. Do podatków
pośrednich zalicza się przede wszystkim podatek od towarów i usług
(VAT), podatek akcyzowy, podatek od gier losowych i zakładów
wzajemnych. Natomiast do podatków bezpośrednich należą: podatek
dochodowy od osób fizycznych (PIT), podatek dochodowy od osób
prywatnych (CIT).
Podatki te zaliczamy do grupy podatków państwowych. Oprócz nich
są jeszcze podatki samorządowe, głównie od wartości majątkowych:
rolny, leśny, od spadków i darowizn, od nieruchomości, od środków
transportu, od posiadania psów. Ponosi się także opłaty skarbowe od
czynności cywilnoprawnych, np. przy rejestracji umowy kupnasprzedaży.
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG.
Podatek od towarów i usług jest podatkiem obowiązującym w innych
krajach jako podatek od wartości dodanej (VAT – Value Added Tax). Jest
płacony przy każdej operacji gospodarczej, czyli przy sprzedaży towarów
lub świadczeniu usług. Nabywca płaci w cenie towaru lub usługi pewien
procent, sprzedający zaś musi ten sam procent pobrać.
Zostaje on przekazany do kasy państwowej, pomniejszony o kwotę już
zapłaconą przy zakupie nabywanych do celów produkcyjnych lub
usługowych materiałów, surowców, energii itp. Obowiązują trzy
podstawowe stawki:
VAT 22%, 7%, 0%
Od produkcji rolnej 3%
PODATEK AKCYZOWY
Podatek akcyzowy (akcyza) jest podatkiem pośrednim nakładanym na
określone dobra (nazywane niekiedy luksusowymi), będące przedmiotem
masowego obrotu (np. alkohol, papierosy, benzyna). Ma on charakter
cenotwórczy i jest wkalkulowany w cenę sprzedaży, obciąża więc nabywcę.
Stawki podatku akcyzowego są zmienne i wahają się na ogół w granicach
od 25% nawet do 95% ceny sprzedaży (przy importowanym alkoholu
nawet do 190%). Jego widocznym znakiem jest banderola naklejona na
sprzedawany produkt (oczywiście oprócz benzyny).
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) obciąża w zasadzie
wszystkie osoby fizyczne, z wyłączeniem osób utrzymujących się z
tradycyjnej produkcji rolniczej oraz wyjątków przewidzianych ustawą .
Podstawą opodatkowania jest suma przychodów osiągnięta w danym
roku podatkowym ze wszystkich możliwych źródeł, po potrąceniu
kosztów uch uzyskania. Wysokość podatku jest ustalana na podstawie
progresywnej stopy procentowej, rosnącej wraz ze wzrostem dochodów
(np. w 2001 roku obowiązywały trzy stawki podatkowe: 19%, 30%,
40%).
Przy obliczaniu podatku dochodowego należy pamiętać, że
przekroczenie danego progu podatkowego nie powoduje konieczności
odprowadzania wyższego procentu od całego dochodu, a tylko od
nadwyżki dochodu ponad dolny próg.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH
Od 1 stycznia 2007 roku procedura rejestracyjna działalności gospodarczej
osób fizycznych ulegnie znacznemu uproszczeniu.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje, że przedsiębiorca
będzie załatwiał wszystkie sprawy w jednym miejscu (w urzędzie gminy), a
dotychczasowe kilka zgłoszeń (REGON, NIP itd.) zostanie zastąpione
jednym, zintegrowanym wnioskiem.
INNE PODATKI
Pozostałe podatki nie są już tak powszechne i dotyczą tylko pewnych
grup społecznych (np. podatek rolny dotyczy rolników, a od środków
transportu – właścicieli samochodów ciężarowych), lub pewnych
czynności (np. udział w grach losowych lub zakładach wzajemnych, ten
podatek płaci podmiot organizujący gry).
ROZLICZENIA PODATKOWE
Najbardziej powszechny – podatek od osób fizycznych, którego podstawą
jest dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym – wymaga osobistego
rozliczenia przez podatnika.
W terminie do końca kwietnia, podatnik musi złożyć w urzędzie skarbowym
rozliczenie tego podatku. Składa się je na odpowiednich drukach, w których
można dokonać także odliczeń przewidzianych przepisami podatkowymi.