SYLLABUS 2012/2013 Prowadzący: dr Paweł Bohuszewicz Nazwa

SYLLABUS 2012/2013
I. Prowadzący:
dr Paweł Bohuszewicz
II. Nazwa przedmiotu:
Fakultet kulturoznawczy. Kulturowa historia miłości
III. Metody nauczania:
wykład;
rozmowa;
dyskusja
z
zaproszonymi
gośćmi;
prezentacja
multimedialna [w miarę możliwości – dostęp do rzutnika]; pokaz filmowy.
IV. Liczna godzin: 30
V. Cele przedmiotu:
„Wszyscy zawsze kochamy tak samo; historycznie zmienne formy nie mają wpływu
na treść miłości” – oto potoczny pogląd na naturę miłości, który wspólnie poddamy
krytycznej rewizji. Według kulturowej historii miłości zależność między formą i
treścią jest odwrotna: to owe zmienne formy kochania performatywnie wytwarzają
swoje treści, a wraz z nimi nas – miłości doświadczających. Z tego punktu widzenia
miłość, jej doświadczenie i podmiot są elementami pola dyskursywnego, które
zmienia się wraz ze zmianą społeczeństw oraz cementujących je kultur. Przyswojenie
tej wiedzy będzie podstawowym celem przedmiotu.
VI. Treści:
We wspólnym sformułowaniu „kulturowej natury” miłości pomoże namysł nad
pismami najsłynniejszych miłosnych „dyskursywistów”, Barthes’a i Foucaulta,
którym poświęcone zostaną dwa konwersatoria. Na kolejnych sprawdzimy siłę tezy
dyskursywistycznej, poddając ją socjobiologicznej krytyce, która zamiast historycznokulturowej preferuje perspektywę naturalistyczną. Czy po tym ataku – odwołującym
się wszak do „twardych” faktów: połączonego działania mózgu, zmysłów i ewolucji –
da się utrzymać tezy „dyskursywistów”? Jeśli nie, to może należałoby wrócić do
wyjściowej tezy potocznej („Wszyscy zawsze kochamy tak samo; historycznie
zmienne formy nie mają wpływu na treść miłości”)? Niezależnie od wniosków,
wrócimy do tezy dyskursywistycznej i zanurzymy miłość w historii – społeczeństw
oraz idei. Nie będzie to jednak historia klasyczna, retrospektywna, gdyż wyjdziemy od
punktu dojścia, czyli współczesności. Na dwóch zajęciach tego cyklu poznamy
najbardziej znane socjologiczne konceptualizacje miłości ponowoczesnej (Bauman –
Giddens – Luhmann), po czym zajmiemy się miłością w popularnych poradnikach.
Uzbrojeni w wiedzę o miłości ponowoczesnej cofniemy się do początków i od
starożytności przez średniowiecze dojdziemy do oświecenia po to, by dłużej
zatrzymać
się
nad
dwoma
głównymi
modelami
miłości
XVIII-wiecznej:
sentymentalizmem i „sadyzmem”.
VII.
Metody zaliczenia
1. Aktywność
2. Dwa kolokwia: śródroczne i końcowe
VIII.
Tematyka zajęć
1. Miłość w socjologii – miłość w socjobiologii.
2. Miłość i problemy historii kulturowej.
3. Dyskursywizacja podmiotu i seksu.
4. Figury dyskursu miłosnego – o doświadczeniu miłosnym według Rolanda Barthes’a.
5. Wyjdźmy od współczesności (I): miłość erotyczna i seksualność we współczesnej
myśli socjologicznej (Bauman – Giddens – Luhmann)
6. Wyjdźmy od współczesności (II): miłość w popularnych poradnikach.
7. Miłość i proces cywilizacji.
8. Starożytność: aphrodisia i „troska o siebie”.
9. Starożytność: Platon (I).
10. Starożytność: Platon (II)
11. Dlaczego dziewictwo jest lepsze niż małżeństwo? Miłość erotyczna we wczesnej
myśli chrześcijańskiej.
12. „Renesans XII wieku” i miłość dworna.
13. Oświecenie: od sentymentalizmu do sadyzmu.
14. Tristan – Werter – Adolf: miłość i podmiot melancholijny
15. Podsumowanie
IX. Literatura (w kolejności omawiania)
1. P. Burke, Historia kulturowa. Wprowadzenie, przeł. J. Hunia, Kraków 2012
(fragmenty).
2. R. Barthes, Fragmenty dyskursu miłosnego, przeł. M. Bieńczyk, Warszawa 1999;
2011 (fragmenty).
3. M. Foucault, Historia seksualności, przeł. B. Banasiak, T. Komendant i K.
Matuszewski, Warszawa 1995; 2000; Gdańsk 2010 (fragmenty).
4. T. Szlendak, Antropologia miłości. Socjobiologiczny model wyjaśniania ludzkich
strategii seksualnych i próba jego krytyki, „Studia Socjologiczne” 1999 nr 1.
5. K. Suwada, Miłość erotyczna w procesie cywilizacji. Próba interpretacji koncepcji
Norberta Eliasa, Kraków 2013 (fragmenty).
6. M. Gdula, Trzy dyskursy miłosne, Warszawa 2009 (fragmenty).
7. N. Elias, O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, przeł. Tadeusz
Zabłudowski i Kamil Markiewicz, Warszawa 2011 (fragmenty).
8. Platon, Fajdros, przeł. W. Witwicki, Kęty 2002 lub inne wydanie (fragmenty)
9. Platon, Prawa, przeł. M. Maykowska, Warszawa 1997 lub inne wydanie (fragmenty)
10. Platon, Timajos, [w:] tegoż, Timajos; Kritias albo Atlantyk, przeł. P. Siwek, Warszawa
1986
11. Platon, Uczta, [w:] tegoż, Dialogi, przeł. W. Witwicki, Warszawa 2000 lub inne
wydanie (fragmenty)
12. P. Nehring, Dlaczego dziewictwo jest lepsze niż małżeństwo? Spór o ideał w
chrześcijaństwie zachodnim końca IV wieku w relacji Ambrożego, Hieronima i
Augustyna, Toruń 2005 (fragmenty).
13. J. Gorecka-Kalita, Tristan i Izolda, ze starofrancuskiego teksty Béroula – Thomasa:
Powieść o Tristanie, Marii z Francji: Wiciokrzew, Szaleństwo Tristana przeł. i oprac.
J. Górecka-Kalita, Wrocław 2006.
14. B. Banasiak, Integralna potworność. Markiz de Sade: Filozofia libertynizmu, czyli
konsekwencje „śmierci Boga”, Poznań 2006 (fragmenty).
15. Sentymentalizm, [hasło w:] Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T.
Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 i następne wydania.
16. J. Kristeva, Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M. P. Markowski,
Remigiusz Ryziński, Kraków 2007.
17. L. Kropiński, Julia i Adolf, [w:] Polski romans sentymentalny, oprac. A. Witkowska,
Wrocław 1971.
18. Thomas, Powieść o Tristanie, [w:] Tristan i Izolda, dz. cyt.