WARSZTATY 1

WARSZTATY 1. JĘZYK ŻYRAFY język serca, język szacunku
Blok 1 Integracja, empatia, szacunek, asertywność
Cele:
 budowanie w grupie dobrego klimatu dla kultury porozumienia (integracja grupy)
 kształtowanie postawy szacunku dla drugiego człowieka i zrozumienia dla jego i
własnych potrzeb szczególnie w sytuacjach konfliktowych
 trening inteligencji emocjonalnej
 modelowanie zachowań i postawy asertywnej
 wprowadzenie i utrwalenie pojęć: empatia, empatyczny, szacunek, asertywność,
język porozumienia, język żyrafy
Metody:
-pogadanka, burza mózgów, dyskusja, drama, praca w grupach, obserwacja, mapa myśli
Środki dydaktyczne:
Kolorowe plansze, samoprzylepne karteczki, karty pracy, balony, tasiemki, długopisy, klej
Czas trwania: – 4 spotkania po 45 minut
PRZEBIEG ZAJĘĆ
I. Powitanie – inauguracja Akademii Porozumienia w klasie/grupie
Prowadzący umieszczenie na tablicy planszę z napisem Akademia Porozumienia Klasy (tu
dodajemy identyfikator klasy/grupy ) – pogadanka wprowadzająca na temat Akademii
Porozumienia, np. Dziś otwieramy uroczyście i powołujemy do życia Akademię Porozumienia
w klasie… Postaramy się lepiej poznać nawzajem, nauczymy rozpoznawać uczucia swoje i
innych, stworzymy nowy język, którym będziemy się porozumiewać.
II. Integracja
1. Moje imię Mój program (co lubię, co mnie charakteryzuje – imię w pionie, każdy
uczestnik zabawy odczytuje zapisane informacje o sobie i przykleja karteczkę do planszy
wzdłuż jej krawędzi. Przyklejone imiona uczestników tworzą łańcuch.
2. Kto tak samo jak ja (ustawiamy krzesła w kręgu umieszczając jedno krzesło mniej niż
liczba uczestników, prowadzący rozpoczyna zabawę od stwierdzenia „Kto tak samo jak ja
lubi, np. wakacje. Uczestnicy wstają i zmieniają krzesło. Zasada: nie siadamy na tym samym
krześle).
3. Co mamy wspólnego? (karty pracy 1, 2, 3)
Korzystając z ćwiczenia Kto tak samo jak ja dzielimy grupę na cztery zespoły wg urodzin i pór
roku. Praca w grupach, karta nr 1 i 3.
1
Podsumowanie: prowadzący wypełnia i umieszcza na planszy wspólne dla całej grupy
dane: karta 2 i 3.
Karta pracy nr 1
Razem
Razem
Razem
Razem
Razem
mamy
mamy
mamy
mamy
mamy
………………………………..braci.
…………………………………siostry/sióstr.
do szkoły około ………………………………… kilometrów.
………………………………..psów.
……………………………….. kotów, chomików, rybek i innych zwierząt.
Karta pracy nr 2
Nasza
Nasza
Nasza
Nasza
Nasza
klasa
klasa
klasa
klasa
klasa
ma
ma
ma
ma
ma
…………………….. braci.
……………………… siostry/sióstr.
około ……………………………… kilometrów do szkoły.
……………………………….. psów.
………………………………... kotów, chomików, rybek i innych zwierząt.
Karta pracy nr 3
Odpowiadając na poniższe pytania, uzgodnijcie wspólne stanowisko.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Lubimy przedmioty humanistyczne/ścisłe.
Wolimy odpowiadać/pisać klasówki.
W czasie wolnym słuchamy muzyki/oglądamy telewizję.
Wolimy wakacje/ferie zimowe.
Najlepszym przyjacielem człowieka jest pies/kot.
Smaczniejszym owocem jest jabłko/gruszka.
III. Empatia
Prowadzący proponuje grupie ćwiczenia i instruuje uczestników.
1. Ćwiczenie: zwierciadło
Opis: dobieramy uczestników parami. W parze jeden uczeń jest lustrem, drugi przegląda się
w nim, stroi miny, wykonuje różne gesty. Lustro stara się nadążyć za przeglądającym i
powtarzać jego ruchy. Po 2 minutach zamiana rolami.
2. Ćwiczenie: IGLO ( Wyobraź sobie, że mieszkasz w iglo, wigwamie, w afrykańskiej chacie
z gliny (ziemiance), co robisz, co widzisz, co czujesz?)
Uczestnicy siedzą w kręgu i każdy z nich wypowiada jedno zdanie dotyczące tego jak się
czuje, co widzi, co robi itd. w wymyślonej sytuacji. Każdy następny uczestnik ma za zadanie
dopowiedzenie kolejnego zdania nawiązującego do poprzedniej wypowiedzi.
2
Podsumowanie: wprowadzenie definicji empatia
Empatia czyli współodczuwanie, zrozumienie emocji drugiej osoby , np. postawienie własnej
osoby na miejscu kolegi, koleżanki, mamy, taty, nauczyciela i wyobrażenie sobie siebie w
jego sytuacji.
Opis: na planszy zapisujemy słowo EMPATIA i umieszczamy obok rysunek(patrz: poniżej),
oraz zapisujemy hasło: WIEM JAK SIĘ CZUJESZ!
IV. Szacunek
1. Opis: prowadzący na planszy zapisuje słowo SZACUNEK i przykleja obok rysunek (patrz:
poniżej). Możemy także użyć sformułowań: SZACUN RESPECT.
2. Burza mózgów: Co to jest szacunek?
Opis: Prowadzący zapisuje na tablicy propozycje z sali, następnie podsumowuje propozycje
i doprecyzowuje.
Warto by na tablicy znalazły się sformułowania:
Szacunek:
· grzeczność, dobre maniery,
· dbałość o uczucia innych, poszanowanie cudzej godności,
3
· dbałość o dobro innych, wzgląd na innych,
· respektowanie inności/odmienności,
· honor: poszanowanie własnej godności, dbałość o swe dobre imię,
dotrzymywanie słowa,
· dbałość o własne dobro i swój rozwój,
· podziw, uznanie, docenianie.
3. Burza mózgów: Komy, czemu powinniśmy okazywać szacunek?
Opis: Prowadzący zapisuje na tablicy propozycje z sali, następnie podsumowuje propozycje i
doprecyzowuje.
Warto by na tablicy znalazły się sformułowania:
Komu/czemu powinniśmy okazywać szacunek?
· wszystkim osobom – znajomym i nieznajomym, a także sobie,
· cudzej własności (przedłużenie szacunku wobec właściciela),
· dobrym tradycjom (przedłużenie szacunku wobec wcześniejszych
pokoleń),
· pracy i jej produktom (przedłużenie szacunku wobec jej
wykonawców),
· Ziemi, przyrodzie, zwierzętom,
· prawu, które służy dobru ogólnemu, zasadzie równości ludzi,
· sprawiedliwemu państwu i jego instytucjom.
4. Ćwiczenie: drama: Jaś szanuje i Jaś nie szanuje
Opis: ta sama scena w dwóch wersjach
Osoby: Jaś, Mama, Tata, Babcia/Dziadek, Pan Policjant
Scena 1 – lekceważenie, agresja, konfrontacj:
Mieszkanie, dom. Godzina 24.00 Zdenerwowani rodzice czekają na syna. Pukanie do drzwi.
Jasia przyprowadza pan policjant i mówi, że chłopak jechał samochodem ojca bez prawa
jazdy. Wjechał na chodnik i rozbił lusterko o lampę. – dajemy 5-10 min na rozegranie scenki
Podsumowanie Jaś nie szanuje – dyskusja: prowadzący prosi grupę o wskazanie
zachowań, które odczuwamy jako brak szacunku, lekceważenie. Spisuje propozycje z sali na
tablicy.
Warto by na tablicy znalazły się sformułowania:
Brak szacunku (lekceważenie) przejawia się poprzez:





wulgarny język
przerywanie komuś wypowiedzi
niezwracanie uwagi na osobę, która do nas mówi (słuchamy nie patrząc jej w oczy i
nie przerywając swych zajęć)
spóźnianie się
niedotrzymywanie słowa
4











bałaganienie we wspólnym mieszkaniu, pokoju
przekręcanie czyjegoś imienia i nazwiska
krytykowanie, zwłaszcza publiczne
nieodpowiedni do okazji strój
brak higieny
pozostawianie po sobie nieporządku
krzyk, wyzwiska, obraźliwe określenia i epitety
lekceważenie potrzeb innych ludzi
pożyczanie sobie cudzej własności bez zgody właściciela
czytanie cudzej korespondencji
zaglądanie – pod nieobecność gospodarzy i bez ich zgody – do cudzych szaf, szuflad,
toreb itd.
Następnie prowadzący instruuje uczestników, którzy odgrywają tą samą scenkę w konwencji
Jaś szanuje.
Druga scena – mogą grać te same osoby lub inne wybrane z grupy. Scena jest ta sama ale
dodajemy instrukcję: Teraz wszyscy zachowujcie się tak, że każdy dąży do najbardziej
pokojowego rozwiązania sytuacji.
Podsumowanie Jaś szanuje – dyskusja: prowadzący prosi grupę o wskazanie zachowań,
które odczuwamy jako szacunek wobec nas lub innych ludzi. Spisuje propozycje z sali na
tablicy.
Warto by na tablicy znalazły się sformułowania:
Szacunek okazujemy poprzez:
 uśmiech, przyjazne patrzenie w oczy osobie mówiącej do nas, spokojny i niezbyt
głośny ton
 kulturalny język, mówienie dzień dobry, przepraszam itp., przedstawianie się (gdy my
dzwonimy do kogoś)
 pytanie o zgodę osób we wspólnym pomieszczeniu (pokoju, autokarze), zanim
zrobimy coś, co może zakłócić ich spokój lub komfort
 zapamiętywanie imienia i nazwiska i prawidłowe ich używanie
 grzeczne gesty: przepuszczanie przez drzwi, ustępowanie miejsca w środkach
transportu, drobna pomoc, udzielanie informacji
 prawdomówność
 słuchanie bez przerywania
 punktualność, sprzątanie po sobie, dbanie o cudze dobro
 mówienie z życzliwością o innych
 powstrzymywanie się od krytykowania (siebie i innych)
 nieużywanie cudzych rzeczy bez zgody właściciela
 noszenie stroju stosownego do okazji.
Podsumowanie: prowadzący umieszcza na planszy rysunek (patrz: poniżej) oraz zapisuje
hasło SZANUJ RODZINĘ.
5
Podkreśla znaczenie SZACUNKU, który jest najważniejszy we wszystkich relacjach z innymi
na co dzień i odczytuje DEKALOG SPRAWIEDLIWYCH (Karta pracy nr 4) oraz umieszcza go
na planszy, (patrz: przykład poniżej)
DEKALOG SPRAWIEDLIWYCH
1. Szanujemy się!
2. Szanujemy nasze uczucia!
3. Odnosimy się do siebie z szacunkiem!
4. Reagujemy na prośby o zmianę naszego zachowania, które przeszkadza lub krzywdzi
innych.
5. Szanujemy potrzeby i zdanie innych, nawet wtedy gdy się z nimi nie zgadzamy.
6. Chcemy być traktowani sprawiedliwie.
8. Sprawiedliwie traktujemy innych.
9. Szanujemy swoje prawa i prawa innych.
10. Mamy prawo popełniać błędy.
V. Asertywność
Trening asertywności - założenia:
 Asertywność odnosi się do zachowań nie do ludzi.
 Wszyscy zachowujemy się w sposób asertywny, nieasertywny lub agresywny, w
zależności od sytuacji.
 Zachowanie asertywne polega na obronie swoich prawa w sposób, który nie narusza
praw innych ludzi.
 Asertywność prowadzi do uczciwego, szczerego wyrażenia swoich poglądów oraz
zrozumienia drugiej osoby.
 Masz prawo mieć własne potrzeby!
 Asertywność nie polega na byciu lubianym, ale szanowanym!!!
1. Drama: Jak zachowują się ludzie? Zachowania agresywne, uległe i asertywne
6
Opis: prowadzący instruuje aktorów w jaki sposób powinni zachować się w danej sytuacji.
Uczestnicy odgrywają scenki zgodnie z wytycznymi prowadzącego. Po każdej scence grupa
zgaduje jakie to zachowanie.
Przykłady:
„Jesteś bardzo głodny. Stoisz w długiej kolejce w szkolnej stołówce. Nagle ktoś wpycha się
przed Ciebie.” (3 osoby) – zachowanie agresywne
„Na przerwie kolega głośno krzyczy. Denerwuje Cię to, bo chciałbyś jeszcze powtórzyć parę
rzeczy przed sprawdzianem.” (2 osoby) – zachowanie uległe
„Kolega zabrał Twój piórnik i rzuca nim po sali wraz z innymi osobami. Nie podoba Ci się
to.” (4 osoby)- zachowanie asertywne
Ewentualnie zamiast dramy ćwiczenie: – Balony
Opis: przygotowujemy balony i sznurek. Uczestnicy przywiązują napompowane balony do
kostki. Ich zadaniem jest przebić balony innych i chronić własny. Wygrywają Ci, którzy
zachowają swoje balony.
Podsumowanie: prowadzący podsumowuję ćwiczenie zadając pytania na temat emocji
uczestników w trakcie ćwiczenia: Co czułeś, gdy pękł Twój balon?, Co wtedy zrobiłeś?, Jak
się czułeś, gdy zniszczyłeś czyjś balon? Na koniec komentuje: Gdy rywalizujemy, mamy
skłonność do zachowań agresywnych.
2. Podsumowanie – pogadanka
 wprowadzenie pojęć: agresja, asertywność, uległość
Prowadzący zapisuje na planszy pojęcia asertywność, uległość, agresja wraz z
piktogramami. (patrz: przykład poniżej) wraz z wyjaśnieniem: ja jestem ok., ty nie jesteś ok.;
ja jestem ok., ty jesteś ok.; ja nie jestem ok., ty jesteś ok.,
Zachowanie agresywne: stając w obronie swoich prawa człowiek lekceważy, ignoruje i
narusza prawa innego człowieka. Agresja opiera się na przekonaniu, że potrzeby agresora są
ważniejsze od potrzeb innych. Przykłady zachowań agresywnych: obwinianie innych,
okazywanie pogardy, wyższości, lekceważenie, wrogość. Ja ok – ty nie ok.
7
Zachowanie nieasertywne – wynikają z przekonania, że Twoje potrzeby są mniej ważne
od potrzeb innych. Mamy z nim do czynienia, gdy nie bronisz swoich praw, lub robisz to zbyt
„cicho”: skromność, ostrożność. Przykłady: uległość, dostosowanie się do czyjś potrzeb,
długie wyjaśnianie dlaczego mamy takie potrzeby. Ja nie ok – ty ok.
Zachowanie asertywne – ja ok – ty ok
Zachowujemy się asertywnie, by:
1. bronić swoich praw i terytorium zarówno w sytuacji społecznej, np. wobec zespołu
współpracowników, jak i w kontaktach osobistych, czy z osobą spostrzeganą jako
tzw. autorytet.
2. wyrażać i przyjmować krytykę i pochwały.
3. wyrażać i przyjmować prośby, uczucia, opinie.
Człowiek asertywny to taki, który jest pewny siebie i stanowczy, zachowuje się w sposób
zdecydowany, bez lęku czy wahania, jest odporny na niepowodzenia, zdecydowanie mówi
NIE lub TAK.
3. Dyskusja: asertywna odmowa
Prowadzący zadaje pytani: Kiedy, w jakich sytuacjach trudno jest nam odmówić, powiedzieć
nie? i wysłuchuje opowieści uczestników, dopytując z jakich powodów, dlaczego w
opisywanych przez nich sytuacjach trudno jest być asertywnym.
Następnie prowadzący na przykładzie z sali stosuje jedną z technik asertywnej odmowy.
Podsumowanie: prowadzący zapisuje na planszy pod hasłem asertywność techniki
asertywnej odmowy:
NIE, NIE ZROBIĘ TEGO, BO…,
oraz poszukiwanie krytyki:
CO KONKRETNIE JEST ŹLE?
4. Ćwiczenie: rundka – uczestnicy na przemian używają techniki asertywnej odmowy lub
poszukiwania krytyki i formułują w oparciu o nie swoje wypowiedzi.
VI. „MAM PRAWO”
Ćwiczenie: Prawo z kapelusza
Opis: prowadzący przygotowuje i wycina liczne prawa asertywne i negatywne przykłady praw
(Karta pracy nr 5). Uczestnicy losują z kapelusza i przyklejają do planszy sformułowania
prawa, do których mają prawo i budują kartę praw asertywnych, mogą również dodawać
swoje prawa. Odrzucamy negatywne prawa, które naruszają prawa innych. Podczas
ćwiczenia prowadzący inicjuje dyskusję: Kiedy kończą się moje prawa?
Podsumowanie: Język Żyrafy to empatia, szacunek i asertywność. Wiecie dlaczego właśnie
żyrafa stała się symbolem języka szacunku i empatii? Stało się tak dlatego, że ma ogromne
serce. Żyrafiego serca Wam życzę!
Zakończenie bloku
1.Ćwiczenie: Gorące Chmurki – Twoje wrażenia
8
Opis: Prowadzący rozdaje 5 kart z gorącymi chmurkami (Karta pracy nr 6) i prosi
uczestników o wpisanie krótkiego komentarza opisującego wrażenia z zajęć.
2. Wręczamy uczestnikom niewielkie karteczki z dekalogiem sprawiedliwych i kartą prawa
asertywnych (Karta pracy nr 7)
Ćwiczenia na wyobraźnię w miarę potrzeb w trakcie zajęć.
Wiatrak – stajemy prosto na podłodze, rozciągamy ręce na boki na wysokość ramion.
Mierzymy zasięg skrętu do tyłu najpierw w prawo, później w lewo. Następnie zamykamy oczy
i zaczynamy wyobrażać sobie, że skręcamy się wokół własnej osi najpierw w lewo potem w
prawo. Następnie otwieramy oczy i powtarzamy ćwiczenie raz jeszcze.
Żyrafa- wizualizacja
Wyobraźcie sobie że jesteście na łące pełnej kwiatów. Jest ciepło, przyjemnie, wieje
delikatny wietrzyk, świeci słońce. Leżycie na trawie, oddychacie głęboko, wdychacie świeże
pachnące powietrze. Rozluźniacie się. Dookoła latają ptaszki, szumi strumyczek, rosną
kolorowe kwiaty, a krzaki uginają się od leśnych jeżyn i malin. A teraz NIE wyobrażajcie
sobie, że z prawej strony od strumyka biegnie do Was żyrafa z uśmiechem na twarzy. I nie
wyobrażajcie sobie że ma na szyi czerwoną kokardę i absolutnie nie wyobrażajcie sobie, że
liże Was po policzku.
A teraz pożegnajcie się z Żyrafą i wróćcie do mnie 
Załączniki: karty pracy 1, 2, 3, 4, 5, 6,7
Karta pracy nr 1
Razem mamy ………………………………..braci.
Razem mamy …………………………………siostry/sióstr.
Razem mamy do szkoły około ………………………………… kilometrów.
Razem mamy ………………………………..psów.
Razem mamy ……………………………….. kotów, chomików, rybek i innych zwierząt.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Karta pracy nr 2
Nasza klasa ma …………………….. braci.
Nasza klasa ma ……………………… siostry/sióstr.
Nasza klasa ma około ……………………………… kilometrów do szkoły.
9
Nasza klasa ma ……………………………….. psów.
Nasza klasa ma ………………………………... kotów, chomików, rybek i innych zwierząt.
----------------------------------------------------------------------------------------------------Karta pracy nr 3
Odpowiadając na poniższe pytania, uzgodnijcie wspólne stanowisko.
1. Lubimy przedmioty humanistyczne/ścisłe.
2. Wolimy odpowiadać/pisać klasówki.
3. W czasie wolnym słuchamy muzyki/oglądamy telewizję.
4. Wolimy wakacje/ferie zimowe.
5. Najlepszym przyjacielem człowieka jest pies/kot.
6. Smaczniejszym owocem jest jabłko/gruszka.
Karta pracy nr 4
DEKALOG SPRAWIEDLIWYCH
1. Szanujemy się!
2. Szanujemy nasze uczucia!
3. Odnosimy się do siebie z szacunkiem!
4. Reagujemy na prośby o zmianę naszego zachowania, które przeszkadza lub krzywdzi
innych.
5. Szanujemy potrzeby i zdanie innych, nawet wtedy gdy się z nimi nie zgadzamy.
6. Chcemy być traktowani sprawiedliwie.
8. Sprawiedliwie traktujemy innych.
9. Szanujemy swoje prawa i prawa innych.
10. Mamy prawo popełniać błędy.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10
Karta pracy nr 5 „Mam prawo”
(do rozcięcia)
Posiadać i wyrażać własne opinie,
odczucia.
Do prywatności.
Zmieniać się i korzystać ze swoich
praw.
Być samodzielnymi i niezależnym.
Odpowiadać nie na prośby.
Nie wiedzieć, nie znać, nie
rozumieć.
Popełniać błędy.
Być asertywnym.
Odnosić sukcesy.
Nie zachowywać się w sposób
asertywny.
Być traktowanym z szacunkiem.
Prosić o to czego się chce, ale nie
wymagać tego.
Zastanawiać się nad czymś, jeśli ma
się wątpliwości.
Mieć i wyrażać swoje zdanie.
Zmieniać zdanie.
Postępować nielogicznie i nie
uzasadniać tego.
Decydować, czy chce się angażować
w problemy innych ludzi.
Podejmować decyzje i ponosić ich
skutki.
Pożyczać rzeczy innych, których
potrzebuję, nie pytając ich o zgodę.
Wychodzić na spotkania ze
znajomymi bez zgody rodziców.
Wrzeszczeć na całe gardło, gdy
jestem zdenerwowany/a.
Nie szanować rodziców czy
nauczycieli.
Rozrzucać swoje rzeczy po pokoju.
Kopnąć psa.
11
Bić się na pięści, gdy czuję się
obrażony.
Obgadywać innych.
Pić alkohol.
Rzucać w innych ogryzkami.
Walić pięścią w stół, gdy się nie
zgadzam ze zdaniem innych.
Rzucać piórnikiem koleżanki/gi po
klasie.
Przeklinać, gdy jestem
zdenerwowany.
Obrażać innych.
Ściągać na polskim.
Robić zdjęcia kolegom i koleżankom
bez ich zgody i zamieszczać w
Internecie.
Kłócić się i popychać siostrę/brata.
Pokazywać wszystkim swój talent
plastyczny, rysując na szkolnych
ławkach i ścianach.
Wychodzić z lekcji, gdy nie chce mi
się dłużej tam siedzieć.
Siedzieć na Faceboku całą noc.
Wracać do domu po północy.
Palić papierosy.
Karta pracy nr 6 – załącznik PDF
Karta pracy nr 7 – załącznik PDF
12