SKÓRA - Szkolnictwo.pl

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej
Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie
w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie
i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania
w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
1. Budowa zewnętrzna skóry.
Skóra jest zewnętrzną tkanką ochronną pokrywającą ciało
człowieka. Jej powierzchnia wynosi około 1,5 – 2 m2. Grubość
skóry wynosi od 0,5 mm do 5 mm. Najcieńsza jest skóra na
powiekach, a najgrubsza na podeszwach (pięta) i dłoniach.
Powierzchnia skóry jest poprzecinana bruzdami tworzącymi pola
w kształcie rombów. Ze skóry wyrastają różnej długości włosy.
Odczyn skóry jest
lekko kwaśny – pH
wynosi 5,5 .
Skóra młoda jest
jędrna i elastyczna, u
osób starszych
wskutek utraty wody
staje się wiotka i
pomarszczona.
Na opuszkach palców skóra człowieka ma niepowtarzalny układ
zwany liniami papilarnymi. Właściwość tę wykorzystuje się do
identyfikacji osób na podstawie ich odcisków palców.
2. Budowa wewnętrzna skóry.
Główne warstwy skóry:
A – naskórek
B - skóra właściwa;
C - tkanka podskórna
1. Warstwa rozrodcza
naskórka
2. Mięsień włosa
3. Gruczoł łojowy
4. Włos
5. Naczynia krwionośne
6. Komórki tłuszczowe
7. Tętnice i żyły skóry
8. Gruczoł potowy
9. Mieszek włosowy
10. Zakończenia
receptorów nerwowych
Naskórek jest to zewnętrzna warstwa skóry zbudowana z tkanki
nabłonkowej płaskiej. Najgłębszą jego warstwę stanowi warstwa
rozrodcza podlegająca ciągłym podziałom i produkująca nowe
komórki naskórka. Zewnętrzne warstwy naskórka rogowacieją i
ulegają ścieraniu i złuszczaniu. Szczególnie gruba warstwa
zrogowaciałego naskórka powstaje w miejscach narażonych na
duży ucisk i tarcie np. podeszwach, dłoniach u osób pracujących
ciężko rękami.
Skóra właściwa to środkowa i najgrubsza warstwa skóry.
Zbudowana jest z tkanki łącznej nadającej jej sprężystość i
elastyczność. Znajdują się tu naczynia krwionośne, zakończenia
nerwowe odbierające bodźce: zimno, ciepło, dotyk, ból, gruczoły i
wytwory skóry – włosy, paznokcie.
Warstwa podskórna zbudowana jest z tkanki łącznej oraz skupisk
komórek tłuszczowych. Grubość tkanki tłuszczowej zależy od wieku,
płci, przemiany materii, trybu życia człowieka. Tkanka tłuszczowa
zapewnia izolację termiczną.
3. Gruczoły skórne:
a. Gruczoły potowe rozmieszczone są na
całej powierzchni skóry. Na 1 cm2
skóry znajduje się od 50 do 400
gruczołów potowych. Najwięcej jest
ich pod pachami i na dłoniach.
Mają kształt kłębuszka z ujściem na
powierzchni skóry. Ich wydzieliną jest
pot – płyn zawierający wodę, sole
mineralne, mocznik. Ilość
wydzielanego potu zwiększa się w
czasie wysiłku fizycznego oraz pod
wpływem wysokiej temperatury.
Pot powoduje ochłodzenie powierzchni skóry. Działa też
septycznie – niszczy zarazki.
b. Gruczoły łojowe występują przede
wszystkim w skórze głowy oraz na
twarzy , plecach i klatce piersiowej.
Uchodzą do mieszków włosowych.
Wydzielina tych gruczołów – łój
natłuszcza włosy i powierzchnię skóry.
Nadaje im to elastyczność. Łój ma
również właściwości bakteriobójcze.
c. Gruczoły mleczne występują u kobiet. Wydzielają mleko, które
stanowi pokarm dla dziecka w pierwszym okresie życia.
d. Gruczoły zapachowe u człowieka prawie zanikły. Wydzielają
specjalne feromony odbierane przez osobników przeciwnej płci.
4. Wytwory skóry:
a. Włosy – pokrywają całe ciało, a szczególnie
skórę głowy (jest ich tam 120 tysięcy).
Włosy tworzą także brwi, występują pod
pachami, w okolicach narządów
rozrodczych i na klatce piersiowej u
mężczyzn. Włos żyje od 3 do 5 lat.
Codziennie wypada kilkadziesiąt włosów.
Każdy włos ma korzeń umieszczony w
mieszku położonym w skórze właściwej.
Ponad powierzchnię skóry wystaje część
włosa zwana łodygą. Włos składa się z
martwych , zrogowaciałych komórek.
b. Paznokcie - zbudowane z rogowej płytki.
Stanowią ochronę dla wrażliwych
opuszków palców.
5. Funkcje skóry:
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
ochrona ciała przed urazami mechanicznymi,
ochrona przed wnikaniem zarazków (pot, łój, kwaśny odczyn),
ochrona przed działaniem czynników atmosferycznych,
ochrona przed działaniem promieni ultrafioletowych
(melanina),
regulacja gospodarki mineralnej i wodnej poprzez wydzielanie
potu,
wydalanie mocznika, nadmiaru wody i soli mineralnych,
wydzielanie łoju, mleka, zapachu,
termoregulacja (przegrzanie – gruczoły potowe, ochłodzenie –
warstwa podskórna),
wytwarzanie witaminy D3 z prowitaminy D pod wpływem
promieniowani ultrafioletowego,
wymiana gazowa,
odbieranie bodźców: dotyku, bólu, zimna, ciepła.
6. Barwa skóry.
W skórze człowieka znajduje się ciemny barwnik zwany melaniną.
Jego ilość jest zróżnicowana i zależy od pory roku, wystawienia
skóry na działanie promieni słonecznych oraz indywidualnych
właściwości danego organizmu.
Melanina znajduje się w głębszych warstwach naskórka. Może być
rozmieszczona nierównomiernie tworząc np. piegi. Melanina
powoduje również zabarwienie włosów. Pod wpływem
intensywnego działania promieni ultrafioletowych ilość melaniny
się zwiększa np. podczas opalania skóra ciemnieje.
Melanina pełni istotną rolę chroniąc nasz organizm przed
szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego.
7. Choroby skóry:
a. Ropne zapalenie skóry wywołane wniknięciem bakterii do
głębszych warstw skóry i jej zakażenia. Najczęściej w miejscu
uszkodzenia powierzchni naskórka. Powstają wtedy wypryski
wypełnione ropą.
b. Grzybica skóry wywołana zakażeniem
grzybami. Dotyka najczęściej skóry stóp
(pomiędzy i pod palcami), rąk i paznokci.
Do zakażenia może dojść w czasie
korzystania ze wspólnych łazienek, prysznicy,
używania ręcznika lub obuwia zakażonej osoby.
c. Opryszczka choroba wywołana zakażeniem wirusem. W okolicy
warg powstają pęcherzyki.
d. Świerzb jest chorobą wywołaną
przez pasożytniczego pajęczaka –
świerzbowca. Drąży on pod skórą
korytarze wywołując zmiany na
skórze i silne swędzenie. Do
zakażenia może dojść w czasie
bezpośredniego kontaktu z chorą
osobą lub pościelą czy bielizną
chorego.
e. Wszawica jest to choroba wywołana
przez pasożytniczego owada – wesz
ludzką. Wysysa ona krew wywołując
swędzenie. Rozdrapywanie ranek
może prowadzić do stanów
zapalnych skóry.
f. Trądzik młodzieńczy występuje w okresie
dojrzewania. Przyczyną jest nadmierne
wydzielanie łoju i potu przez skórę. Jego
objawami jest powstawanie wągrów
(zaskórniaków), a następnie krost. Łój
i martwe komórki naskórka są doskonałą
pożywką dla bakterii, które powodują stan
zapalny. Aby przeciwdziałać tej chorobie
należy przede wszystkim często myć skórę
twarzy czy innych zakażonych miejsc ciepłą wodą i mydłem. W
przypadku cięższych postaci trądziku należy zwrócić się do
lekarza chorób skórnych – dermatologa.
g. Łuszczyca choroba skóry wywołana zaburzeniami w
prawidłowym funkcjonowaniu skóry. Objawia się wysychaniem i
łuszczeniem naskórka. Dotyczy często skóry głowy objawiając się
tzw. łupieżem.
h. Alergie objawiają się różnego rodzaju zmianami skórnymi:
zaczerwienienia, wysypka, łuszczenie skóry. Najcięższą postacią
jest atopowe zapalenie skóry.
i. Nowotwory skóry zmiany komórek skóry wywołane
różnorodnymi czynnikami kancerogennymi np. nadmiernym
promieniowaniem ultrafioletowym. Przykładem nowotworu
skóry jest czerniak (zdjęcie).
8. Zasady higieny skóry:
 regularne mycie ciepłą wodą z mydłem,
 dostęp świeżego powietrza do skóry – stosowanie
odpowiednich, przewiewnych ubrań,
 właściwe odżywianie dostarczające witamin i soli mineralnych,
 hartowanie skóry poprzez naprzemienny zimny i ciepły
prysznic,
 odpowiedni ubiór aby nie przegrzewać ani nie ochładzać
nadmiernie skóry,
 rozsądne korzystanie z promieni słonecznych, aby nie
doprowadzić do oparzeń skóry,
 używanie własnych przyborów toaletowych, bielizny, ubrań,
 stosowanie kosmetyków pielęgnacyjnych dostosowanych do
wieku i potrzeb naszej skóry np. antyalergicznych dla skóry
wrażliwej.
9. Oparzenia skóry.
Pod wpływem wysokiej temperatury,
żrącej substancji, energii elektrycznej lub
nadmiernego promieniowania UV może
dojść do urazu skóry - oparzenia.
I stopień oparzenia – zaczerwienienie,
obrzęk i pieczenie skóry.
II stopień oparzenia – pęcherze
wypełnione płynem.
III i IV stopień oparzenia – uszkodzenie
skóry na całej grubości.
Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń
polega na szybkim schłodzeniu skóry
zimną, bieżącą wodą i w przypadku
ciężkich oparzeń skontaktowaniu się z
lekarzem.
Oparzenie I stopnia
Oparzenie II stopnia
10. Odmrożenia skóry.
Długotrwałe działanie niskiej temperatury
może spowodować powstanie odmrożeń.
Odmrożenie I stopnia objawiają się
zaczerwienieniem, zasinieniem, obrzękiem
i bólem (pieczeniem).
Odmrożenia II stopnia objawiają się dodatkowo pęcherzami
wypełnionymi płynem.
Pierwsza pomoc w przypadku odmrożeń polega na wypiciu
ciepłego napoju, natarciu zaczerwienionej skóry spirytusem
salicylowym. W przypadku cięższych odmrożeń należy wziąć letnią
kąpiel stopniowo dolewając cieplejszą wodę i skontaktować się z
lekarzem.
11. Profilaktyka oparzeń i odmrożeń:
a. Aby zapobiegać oparzeniom słonecznym należy:
• unikać opalania pomiędzy godziną 11 -16,
• osłaniać głowę i oczy w czasie silnego nasłonecznienia,
• stosować kremy do opalania z filtrem UV,
• pić dużo płynów w czasie upałów, najlepiej wody
mineralnej,
• w przypadku jasnej cery lub trądziku unikać miejsc
nasłonecznionych.
b. Aby zapobiec odmrożeniom należy:
• przed wyjściem z domu posmarować odsłonięte części
ciała kremem,
• zakładać czapki, rękawiczki i skarpety, ponieważ te części
ciała są najbardziej narażone na odmrożenia,
• noszenie wygodnego, luźnego obuwia, aby krew mogła
swobodnie docierać do stóp.
12. Bibliografia i netografia:
• Gołda W., Kłyś M., Wardas J.: Biologia dla gimnazjum część druga,
Wydawnictwo Nowa Era,
• Gulewicz B., Wierbiłowicz E.: Biologia dla klasy I gimnazjum,
Wydawnictwo ABC,
• Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka,
Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
• Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny, PZWL,
• Szlachetko A., Szlachetko D., Rutkowski P.: Biologia gimnazjum II,
Wydawnictwo M. Rożak,
• Villee C. A.:Biologia, PWRiL,
• www.wikipedia.pl,
• www.encyklopedia.interia.pl
•www.wiem.onet.pl