Historia filozofii antycznej: filozofia – specjalność: ogólna i życie publiczne Program zajęć 2010/11 (wtorek, g. 15:00-16:30 i 16:45-18:15) Numer kolejny i data 1. 5 X 10 2. 12 X 10 3. 19 X 10 4. Temat zajęć Zajęcia wstępne: Warunki zaliczenia i program zajęć Lektury Główne okresy w historii starożytnej Grecji Główne okresy w historii filozofii starożytnej Powstanie świata w świetle mitów bliskowschodnich, greckich i poglądów przedstawicieli jońskiej filozofii przyrody: 1. Struktura myśli mitycznej. 2. W jaki sposób przedstawione jest powstawanie świata w mitologii bliskowschodniej; 3. Powtarzające się motywy w mitologii sumeryjskiej, egipskiej i babilońskiej; 4. Struktura Tegonii Hezjoda; 5. W jaki sposób wyłonił się ład? 6. Mitologia grecka a bliskowschodnia. Próba porównania; 7. Obecność mitu w myśleniu współczesnym. 8. Novum propozycji Talesa z Miletu; 9. Czym jest arche według Anaksymandra; 10. Relacja pomiędzy Anaksymandrem a Anaksymenesem; 11. Filozoficzne a mitologiczne wyjaśnienie początków świata; 12. Czy koncepcje jońskich filozofów przyrody były koncepcjami naukowymi? Poglądy etyczne Pitagorasa i Demokryta 1. Pitagorejskie pojmowanie filozofii; 2. Charakterystyka wspólnoty pitagorejskiej. Czy miała ona bardziej charakter religijny, czy akademicki? 3. Charakter pouczeń moralnych Pitagorasa; 4. Jaki był stosunek Pitagorasa do religii: spolegliwy czy krytyczny? 5. Rozważania nad doskonałym ustrojem politycznym 6. Podstawowe idee Demokrytejskiego atomizmu; 7. Struktura etyki Demokryta; 8. Związek pomiędzy etyką Demokryta a atomistyczną teorią rzeczywistości; 9. Czy poglądy etyczne Demokryta tworzą system? Znaczenie i główne idee ruchu Lektury Leśniak, K., Materialiści greccy w okresie przedsokratejskim. Warszawa 1966. Hezjod, Teogonia. Warszawa 1904 * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. I. Lublin 1994, s. 33-92. Kirk, G. S., J. E. Raven, M. Schofield, Filozofia przedsokratejska. Warszawa 1999, s. 88-168. Leśniak, K., Materialiści greccy w okresie przedsokratejskim. Warszawa 1966. Gajda, J., Pitagorejczycy. Warszawa 1996. * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. I. Lublin 1994, s, 103125. Gajda, J., Sofiści. Warszawa 1970. 26 X 10 5. 2 XI 10 6. 9 XI 10 sofistycznego: 1. Społeczna geneza ruchu sofistycznego; 2. Główni przedstawiciele ruchu sofistycznego; 3. Prawo silniejszego a naturalne prawo równości; Ró 4. Różnice pomiędzy prawem stanowionym a naturalnym; 5. Sofistyczna krytyka religii. Mielczarski, C. Sofiści i polityka. Warszawa 2010 Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. I. Lublin 1994, s. 233296. Problem historycznego Sokratesa i źródeł Arystofanes, Chmury. Warszawa 1970. do odtworzenia jego poglądów Ksenofont, Pisma sokratejskie. 1. Źródła pozwalające odtworzyć postać Warszawa 1970. Sokratesa * 2. Czy Sokrates był sofistą Guthrie, W. K. C., Sokrates. 3. Postać Sokratesa w pismach Ksenofonta Warszawa 2000. Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. I. Lublin 1994. Sokrates Platoński Platon, Obrona Sokratesa. 4. Sokratejska troska o duszę; Platon, Kriton. 5. Zasada „wiem, że nic nie wiem”; * 6. Sokratejskie pojmowanie filozofii; Guthrie, W. K. C., Sokrates. 7. Sokrates a posłuszeństwo wobec prawa Warszawa 2000. 8. Problem historycznego Sokratesa Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. I. Lublin 1994, s. 301393. 7. 16 XI 10 Sokratejska koncepcja cnoty 9. Sokratejska krytyka sofistów; 10. Nauczalność cnoty według Sokratesa; 11. Instytucje wychowujące jednostkę; 12. Mit i logos w wywodzie Protagorasa. 13. Natura cnoty; 14. Jak należy rozumieć powiedzenie: „cnota jest wiedzą”? 15. Ograniczenia intelektualizmu etycznego Sokratesa; 8. Ironia Sokratejska w Protagorasie. 8. 23 XI 10 9. 30 XI 10 Test Koncepcje sprawiedliwości w I-II księdze Państwa 1. Koncepcja Kefalosa-Polemarcha i jej krytyka dokonana przez Sokratesa; 2. Koncepcja Trazymacha; 3. Sprawiedliwość w podziale dóbr zaproponowanym przez Glaukona; 4. Założenia metodologiczne i teoretyczne Platońskiej koncepcji sprawiedliwości. 10. 7 XII 10 * Platoński projekt idealnego ustroju 1. Podział duszy a podział społeczeństwa na trzy stany; 2. Sprawiedliwość na poziomie antropologicznym i społecznym; 3. Platon a równouprawnienie kobiet; Platon, Protagoras Platon, Państwo (wiele wydań), ks. I-II. * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. II. Lublin 1996, s. 279355. Platon, Państwo (wiele wydań), ks. IV-VII. Reale, G., * Historia filozofii 4. 11. 14 XII 10 12. 21 XII 10 13. 4 I 11 14. 11 I 11 Platoński mechanizm degradacji idealnego ustroju 1. Platoński ideał polis; 2. Naturalna sekwencja ustrojów politycznych: arystokracja-timokracjaoligarchia-demokracja-dyktatura a zmiany w duszy jednostki; 3. Sprawiedliwość duszy a państwa; 4. Filozof jako idealny władca Arystotelesowska teoria cnót 5. Szczęście a trzy style życia; 6. Definicja i podział cnót; 7. Pojęcie złotego środka; 8. Rodzaje cnót etycznych. starożytnej, t. II. Lublin 1996. s. 279355. Platon, Państwo (wiele wydań), ks. VIII. * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. II. Lublin 1996. s. 279355. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Warszawa, PWN, 1996, księgi: I, II i III * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. II. Lublin 1996. s. 475507. Państwo i obywatel w myśli Arystotelesa Arystoteles, Polityka, Warszawa, 9. Natura wspólnoty politycznej; PWN, 2001, księgi: I i III 10. Cechy i typy ustrojów państwowych; * 11. Mechanizmy przekształcania ustrojów Reale, G., Historia filozofii państwowych; starożytnej, t. II. Lublin 1996. s. 508526. Koncepcje ontologiczne i etyczne Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy epikureizmu i stoicyzmu słynnych filozofów. Warszawa, PWN, 1. Ontologia epikureizmu 2006, s. 367-468 i 583-689 2. Koncepcja szczęścia w filozofii * Epikura; Reale, G., Historia filozofii 3. Rola przyjemności w etyce Epikura; starożytnej, t. III. Lublin 1999. s. 1734. Epikurejska postawa wobec śmierci. 279 i 313-435. 5. Teoria poznania w stoicyzmie 6. 15. 18 I 11 Wspólnota dóbr i jej uzasadnienie Etyka stoicyzmu. System metafizyczny Plotyna 1. Plotyńska hierarchia bytów; 2. Proces wyłaniania się bytów; 3. Własności Absolutu. D. Dembińska-Siury, Plotyn, Warszawa, Wiedza Powszechna, s. 79158. * Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. IV. Lublin 1999, s. 509613