zwolnienia grupowe

ZWOLNIENIA GRUPOWE
Warunki przeprowadzenia zwolnień grupowych
Obowiązek stosowania ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (zwanej
dalej ustawą) dotyczy tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20
pracowników. Ustawa nie ma zastosowania do pracowników zatrudnionych na
podstawie mianowania.
W ramach ustawy można przeprowadzić zwolnienia grupowe, a także
indywidualne z przyczyn niedotyczących pracowników.
Warunkiem zwolnień grupowych jest rozwiązanie z pracownikami
stosunków pracy za wypowiedzeniem, a także na mocy porozumienia stron w
okresie kolejnych 30 dni w następującym wymiarze:

w 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;

w 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednak mniej
niż 300 pracowników;

w 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej
pracowników.
Pracowników zwalnianych z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron
w ramach zwolnienia grupowego uwzględnia się w powyższych limitach tylko wtedy,
gdy dotyczy to co najmniej 5 pracowników (art. 1 ustawy).
Zwolnienia indywidualne będą miały miejsce, jeżeli w okresie nieprzekraczającym
30 dni dojdzie do zwolnień pracowników (w trybie wypowiedzenia lub porozumienia
stron) i obejmą one mniejszą liczbę pracowników, a wyłącznym powodem
uzasadniającym rozwiązanie stosunku pracy będą przyczyny niedotyczące
pracowników (art. 10 ustawy).
Procedura
Konsultacja zamiaru przeprowadzenia zwolnienia grupowego z zakładowymi
organizacjami związkowymi działającymi u pracodawcy
Konsultacja dotyczy w szczególności możliwości uniknięcia lub zmniejszenia
rozmiaru zwolnienia grupowego oraz spraw pracowniczych związanych z tym
zwolnieniem, w tym zwłaszcza możliwości przekwalifikowania lub przeszkolenia
zawodowego, a także uzyskania innego zatrudnienia przez zwolnionych
pracowników (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy).
Zawiadomienie na piśmie zakładowych organizacji związkowych
(przedstawicieli pracowników wyłonionych w trybie przyjętym u danego
pracodawcy)
W zawiadomieniu powinna znajdować się informacja o przyczynach
zamierzonego zwolnienia grupowego, liczbie zatrudnionych pracowników i grupach
zawodowych, do których oni należą, grupach zawodowych pracowników objętych
zamiarem grupowego zwolnienia, okresie, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie,
proponowanych kryteriach doboru pracowników do zwolnienia, kolejności
dokonywania zwolnień pracowników, propozycjach rozstrzygnięcia spraw
pracowniczych związanych z zamierzonym zwolnieniem grupowym, sposobie
ustalenia wysokości świadczeń pieniężnych związanych ze zwolnieniem (art. 2 ust 3
ustawy).
Powiadomienie na piśmie właściwego pup
Właściwy urząd należy poinformować o zamiarze, przyczynach i zasadach, na
jakich będą się odbywać zwolnienia grupowe (art. 2 ust. 6 ustawy).
Konsultacje zmierzające do zawarcia porozumienia
W terminie do 20 dni od dokonania zawiadomienia pracodawca oraz wszystkie
zakładowe organizacje związkowe powinny zawrzeć porozumienie. W porozumieniu
określa się zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych
zamiarem zwolnienia grupowego, a także związane z tym obowiązki pracodawcy.
Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi
organizacjami związkowymi, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z
organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 24125a k.p. (art. 3
ust. 1, 2 i 3 ustawy).
WAŻNE!
W razie niezawarcia porozumienia przy wypowiadaniu pracownikom stosunków
pracy, a także warunków pracy i płacy stosuje się art. 38 k.p. (konsultacja
wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową).
Ustalenie przez pracodawcę regulaminu zasad postępowania w sprawach
dotyczących zwolnienia grupowego
Pracodawca ustala samodzielnie regulamin zwolnień grupowych, gdy:

w nie dojdzie do zawarcia porozumienia ze związkami zawodowymi,

w nie działają u niego zakładowe organizacje związkowe.

Pracodawca powinien w miarę możliwości uwzględnić w regulaminie
propozycje zgłoszone w czasie konsultacji przez związki zawodowe lub
przedstawicieli pracowników (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy).
Ponowne zawiadomienie na piśmie pup przez pracodawcę
Zawiadomienie powinno zawierać informację o przyjętych ustaleniach
dotyczących zwolnienia grupowego, w tym o liczbie zatrudnionych i zwalnianych
pracowników oraz o przyczynach ich zwolnienia, okresie, w ciągu którego ma być
dokonane zwolnienie, a także o przeprowadzonej konsultacji zamierzonego
grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi lub z
przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego
pracodawcy (art. 4 ust. 1 ustawy). Kopię zawiadomienia pracodawca przekazuje
zakładowym oranizacjom związkowym (przedstawicielom pracowników).
Terminy dokonywania zwolnień
Wypowiedzenie pracownikowi stosunku pracy w ramach grupowego
zwolnienia może nastąpić nie wcześniej niż po dokonaniu przez pracodawcę
zawiadomienia na piśmie powiatowego urzędu pracy, a w przypadku gdy nie jest ono
wymagane – nie wcześniej niż po zawarciu porozumienia lub ustaleniu regulaminu
zwolnień.
Rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia
może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawiadomienia na piśmie
powiatowego urzędu pracy, a w przypadku gdy nie jest ono wymagane – nie
wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawarcia porozumienia lub ustaleniu
regulaminu zwolnień. Nie dotyczy to przypadków rozwiązania z pracownikami
stosunków pracy w razie zakończenia działalności pracodawcy wskutek
prawomocnego orzeczenia sądowego (art. 6 ustawy).
Ograniczenia ochrony stosunku pracy
Zwolnienia grupowe
1. Brak obowiązku przeprowadzania konsultacji wypowiedzeń ze związkami
zawodowymi, pod warunkiem zawarcia porozumienia określonego w ustawie.
2. Ograniczenie zakazów wypowiadania stosunku pracy z art. 41 k.p.
Możliwe jest wypowiedzenie: w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące lub
w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli upłynął już okres
uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Wypowiedzenie pracownikom warunków pracy i płacy w powyższych sytuacjach jest
dopuszczalne niezależnie od okresu trwania urlopu lub innej usprawiedliwionej
nieobecności pracownika w pracy.
3. Możliwość wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy
pracownikom objętym szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem
stosunku pracy (według listy za art. 5 ust. 5 ustawy).
Jeżeli wypowiedzenia zmieniające powodują obniżenie wynagrodzenia tej grupie
pracowników, wówczas przysługuje im do końca okresu, w którym korzystaliby ze
szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy,
dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z Kodeksu pracy (art. 5
ust. 6 ustawy).
4. Możliwość rozwiązania umowy na czas określony lub na czas wykonania
określonej pracy przez każdą ze stron za 2-tygodniowym wypowiedzeniem (art. 5 ust.
7 ustawy).
Zwolnienia indywidualne
1. Możliwość rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z
pracownikami podlegającymi szczególnej ochronie i wobec których jest dopuszczalne
wypowiedzenie w ramach zwolnienia grupowego, jeżeli zakładowa organizacja
związkowa nie zgłosi sprzeciwu w terminie 14 dni od jej powiadomienia (art. 10 ust. 2
ustawy).
2. Możliwość wypowiedzenia warunków pracy i płacy pracownikom
podlegającym szczególnej ochronie, jeżeli nie jest możliwe ich dalsze zatrudnianie na
dotychczasowych stanowiskach. Warunkiem jest przeprowadzenie konsultacji
wypowiedzenia ze związkami zawodowymi.
W razie obniżenia wynagrodzenia pracownikom przysługuje przez okres
nieprzekraczający 6 miesięcy dodatek wyrównawczy obliczony według zasad
wynikających z Kodeksu pracy. Prawo do dodatku wyrównawczego nie przysługuje
pracownikom, których szczególna ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę
wynika z art. 41 k.p. (art. 10 ust. 3 i 4 ustawy).
Powyższych zasad nie stosuje się do pracowników będących posłami,
senatorami lub radnymi w okresie, w którym ich stosunek pracy podlega z mocy
odrębnych przepisów szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem
(art. 10 ust. 5 ustawy).
Obowiązki pracodawcy
Wypłata odprawy
Odprawa należy się pracownikowi niezależnie od trybu zwolnienia, a także,
czy było to zwolnienie grupowe czy zwolnienie indywidualne w ramach ustawy o
zwolnieniach grupowych (art. 8 ustawy).
Wysokość odprawy jest uzależniona od zakładowego stażu pracy.
Staż pracy
Wysokość odprawy
mniej niż 2 lata
1-miesięczne wynagrodzenie
od 2 do 8 lat
2-miesięczne wynagrodzenie
więcej niż 8 lat
3-miesięczne wynagrodzenie
Maksymalna wysokość odprawy to kwota 15-krotnego minimalnego
wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Do
ustalenia wysokości odprawy stosuje się zasady obowiązujące przy obliczaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Ponowne zatrudnienie
Pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika w okresie 15 miesięcy
od rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego, jeżeli:

będzie zatrudniał pracowników w tej samej grupie zawodowej,

w zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia w ciągu roku od
dnia rozwiązania z nim stosunku pracy (art. 9 ustawy).
Podstawa prawna:

w ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU
nr 90, poz. 844 ze zm.).