Stosując wspomaganie komórkowe i wzmacnianie narządów stosujemy trzeci poziom czyli filar leczenia antyhomotoksycznego. Wspomaganie narządów ma podstawowe znaczenie w chorobach przewlekłych oraz schematach leczenia chorób degeneracyjnych. Bez wzmacniania narządów, podczas długotrwałego leczenia osiąga się jedynie powierzchowne efekty. 1 Celem tego wykładu jest wyjaśnienie funkcjonowania komórki jako żywej jednostki stanowiącej cześć narządu lub tkanki, spełniającej określone funkcje w organizmie człowieka. Dysfunkcja komórki powoduje dysfunkcję narządu lub nawet martwicę zajętej tkanki powodująca rozwój schorzeń degeneracyjnych. Aby zrozumieć konieczność wspomagania narządów, musimy najpierw zrozumieć funkcjonowanie zdrowej komórki. 2 Organizm żywy jest czymś więcej niż tylko zbiorem oddzielnych komórek. Mimo to komórka pozostaje funkcjonalną jednostką budującą tkankę, a jej prawidłowe funkcjonowanie ma podstawowe znaczenie dla życia całego organizmu. 3 Virchow (1821-1902) stwierdził, że komórka jest najmniejszą żywą jednostką organizmu człowieka. Wiązał on choroby przewlekłe z dysfunkcją komórek, co w homotoksykologii z pewnością zachowało aktualność do dzisiaj. Pogląd ten znajduje zastosowanie w praktyce terapeutycznej. Obecnie odchodzimy od czysto komórkowej koncepcji chorób, w tym sensie, że postrzegamy komórkę i macierz jako jednostkę czynnościową. Pischinger trafnie to podsumował słowami „komórka jest abstrakcją”. 4 Po zapłodnieniu, podczas wczesnych faz szybkich podziałów komórkowych, pewne komórki zaczynają migrować do wnętrza blastuli tworząc 3 listki zarodkowe: endodermę, mezodermę i ektodermę. To stadium embriogenezy nazywamy stadium gastruli. Zygota →Morula (kula zbudowana z 12-32 blastomerów) →Blastula (ponad 100 komórek) →Gastrula Podczas fazy gastrulacji zaczynają tworzyć się listki zarodkowe Ektoderma da początek: 1. Skórze i jej przydatkom 2. Autonomicznemu układowi nerwowemu 3. Ośrodkowemu układowi nerwowemu Mezoderma da początek: 1. Kościom i mięśniom 2. Układowi moczowo-płciowemu 3. Mezenchymie (tkankom łącznym) 4. Układowi krążenia Endoderma da początek: 1. Przewodowi pokarmowemu 2. Układowi oddechowemu 3. Narządom wewnątrzywdzielniczym 5 6 W wykładzie „IAH AC Histologia i fizjologia macierzy” omówiono szczegółowo charakterystykę macierzy zewnątrzkomórkowej. W komórce także znajduje się macierz: macierz wewnątrzkomórkowa i macierz jądrowa. Struktury nazywane w biologii komórkowej filamentami pośrednimi są tak naprawdę strukturą wewnątrzkomórkową o właściwościach filtra biofizycznego podobnego do struktur proteoglikanów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej. Części komórki takie jak jądro i mitochondria są utrzymywane na miejscu i chronione przez tę strukturę. Substancje wnikające do komórki mogą uwięznąć w strukturze tego tak zwanego cytoszkieletu. 7 Struktura cytoszkieletu pełni funkcją macierzy wewnątrzkomórkowej przekazującej informacje i substancje wewnątrz komórki, fizycznie chroniąc struktury wewnątrzkomórkowe i ostatecznie kotwicząc ważne elementy komórki takie, jak aparat Golgiego (wydzielający produkowane przez komórkę substancje), jądro (zawierające materiał genetyczny komórki) oraz mitochondria (dostarczające komórce energii). 8 Mitochondria są głównymi źródłami energii żywej komórki, energia jest produkowana w postaci ATP. Węglowodany (glukoza), białka (aminokwasy) i tłuszcze (kwasy tłuszczowe) wchodzą w szlaki metaboliczne cyklu Krebsa i łańcucha oddechowego, aby ulec przemianie do ATP, oraz CO2 i H2O będących produktami ubocznymi. Energia przenoszona w postaci ATP jest konieczna dla czynności komórki. Dla wytworzenia ATP konieczne są reakcje cyklu Krebsa zwanego też cyklem kwasu cytrynowego oraz reakcje łańcucha oddechowego. 9 Mitochondria poprzez niezwykle złożony proces metaboliczny wykorzystujący tlen przekształcają glukozę (cukry), aminokwasy i kwasy tłuszczowe do ATP „paliwa komórkowego”. Jeśli cykl zostanie zablokowany lub mitochondria ulegną uszkodzeniu, natychmiast wystąpi dysfunkcja komórki. Jeśli będzie to jednocześnie dotyczyć dużej liczby komórek tej samej tkanki czy narządu, może dojść do sytuacji krytycznej. 10 Jądro komórkowe jest głównym „narządem” komórki. W jądrze znajduje się „program” komórki zakodowany w złożonym języku genów, które mogą być włączane lub wyłączane. Każdy gen kieruje określonym zadaniem komórki, a po jego włączeniu można zaobserwować odpowiednią reakcję komórki. Zawartość jądra jest dobrze chroniona przez siateczkę śródjądrową, otoczkę jądrową i macierz jądrową pełniącą funkcję filtra biofizycznego. Podsumowując można powiedzieć, że jądro: -Jest strukturą otoczoną błoną -Zawiera materiał genetyczny, który jest zbudowany z chromosomów -Materiał genetyczny zawiera geny -Geny są zorganizowane w postaci nici lub cząsteczek DNA Na koniec należy zauważyć, że komórka jest sterowana poprzez ekspresję genów 11 Badacz James Oschman stworzył pojęcie „żywej macierzy” określonej jako nieprzerwana sieć cząsteczek zbudowanych z tkanek łącznych, cytoszkieletów i macierzy jądrowych całego ciała (*). Oschman wysunął hipotezę, że żywa macierz jest autostradą informacyjną rozprowadzającą podstawowe sygnały regulacyjne po całym organizmie bez opóźnień, z prędkością światła. Poprzez tę macierz, informacja dociera do wszystkich komórek organizmu jednocześnie na wszystkich poziomach organizacji (zewnątrzkomórkowej, wewnątrzkomórkowej i wewnątrzjądrowej). Macierz jądrowa składa się z filamentów jądrowych tworzących trójwymiarową sieć działającą jednocześnie jako układ przekazywania informacji i filtr biofizyczny. •Tully, L., The Journal of Alternative and Complementary Medicine, April 2004, Vol 10, No. 2, 418 12 Funkcje przenoszenia mediatorów i innych nośników informacji oraz funkcja filtra są pełnione na trzech poziomach (rodzajach) macierzy organizmu człowieka (patrz powyżej). W medycynie konwencjonalnej i komplementarnej dobrze znane jest zjawisko regulacji i przekazywania sygnałów przez macierz zewnątrzkomórkową. W medycynie konwencjonalnej przyjęto też pojęcie macierzy wewnątrzkomórkowej (cytoszkieletu) działającego jako przekaźnik informacji i filtr biofizyczny, choć pojęcie to jest mniej znane wśród lekarzy klinicystów. Wewnątrzkomórkowe gromadzenie homotoksyn często zachodzi na poziomie macierzy wewnątrzkomórkowej. Mało znane jest nowe pojęcie macierzy jądrowej, gęstej sieci filamentów działającej jak nośnik informacji i fizyczny filtr. 13 Pomimo swoich niezwykle złożonych funkcji, nawet „duże” komórki człowieka są bardzo małe. Erytrocyt należy do drobniejszych komórek organizmu człowieka, a jego wielkość wynosi 608 mikronów. Miliardy komórek tkanek i narządów działają razem współpracując ze sobą, a każda z nich ma postać niezależnej jednostki kontaktującej się jednocześnie ze WSZYSTKIMI innymi komórkami organizmu. Ilość wymienianych informacji jest ogromna nie tylko ze względu na liczbę komórek, lecz także ze względu na złożoność i zróżnicowanie wysyłanych i odbieranych informacji. 14 15 Komórki mogą być zakotwiczone w błonie podstawnej tworząc strukturę narządu, wymiana substancji w narządzie zachodzi głównie poprzez dyfuzję. Mówimy teraz o środowisku zewnątrzkomórkowym, międzykomórkowym oraz przestrzeni wewnątrzkomórkowej (w komórce a nawet w jej jądrze). 16 Komórki nie muszą być zakotwiczone w błonie podstawnej. Mogą one stanowić element globalnej struktury tkankowej (np. fibroblast) lub poruszać się całkowicie swobodnie (np. komórki krwi). Zarówno zakotwiczone jak i niezakotwiczone komórki są otoczone przez macierz przenoszącą informacje z jednej komórki lub układu do innej komórki lub układu. Ta macierz, działając jak filtr biofizyczny, chroni także komórkę przed wszelkimi obciążeniami toksycznymi. Musimy pamiętać, że macierz zewnątrzkomórkowa jest: -Bezpośrednim i najbliższym środowiskiem KAŻDEJ komórki organizmu -Terenem, przez który transportowana jest większość przekaźników kierujących układami organizmu oraz miejscem zachodzenia interakcji między nimi -Miejscem, gdzie zachodzi autoregulacja i mają miejsce jej zaburzenia -Miejscem, gdzie zachodzą procesy zapalne -Miejscem depozycji substancji „Czystość macierzy zewnątrzkomórkowej ma podstawowe znaczenie dla jakości życia komórki”. Bardziej szczegółowe informacje na temat funkcji macierzy i środowiska 17 zewnątrzkomórkowego znajdują się w wykładzie „IAH AC Histologia i fizjologia macierzy”. 17 Dysfunkcja komórki może mieć wiele przyczyn, ale jeden skutek: jeśli będzie ciągła lub długotrwała, doprowadzi ostatecznie do przewlekłej choroby degeneracyjnej. 18 Wiele z tych przyczyn może powodować dysfunkcję komórki, na przykład: •Fizyczne blokady na poziomie macierzy zewnątrzkomórkowej zakłócające transport składników odżywczych z krwi poprzez macierz do komórki oraz produktów metabolizmu w przeciwną stronę, tzn. z komórki przez macierz do układu żylnego i/lub chłonnego. •Brak odpowiedniej ilości tlenu powodujący hipoksję i zaburzenia czynności mitochondriów powodujące zmniejszenie produkcji energii. •Blokady procesów enzymatycznych i zakłócenia prawidłowego przekazywania informacji sterujących różnymi procesami metabolicznymi i czynnościowymi. •Bezpośrednie uszkodzenie komórki przez urazy różnego pochodzenia. •Wolne rodniki powstałe podczas procesów zapalnych lub wolne rodniki pochodzące z innych źródeł bezpośrednio utleniające struktury komórki. •Gromadzenie we wnętrzu komórki homotoksyn takich, jak metale ciężkie lub nawet mikroorganizmy takie, jak wirusy wykorzystujące komórkę jako gospodarza. 19 Powyższa lista wymienia główne przyczyny uszkodzenia lub nawet śmierci komórki. Oprócz nagłej ekspozycji na znaczne natężenie tych czynników, nie należy zapominać o wpływie biokumulacji powtarzających się mniejszych natężeń tych czynników. 20 Śmierć komórki może mieć postać dwóch całkowicie odmiennych procesów: apoptozy i martwicy. Apoptoza jest PRAWIDŁOWYM/zaprogramowanym procesem śmierci komórki, mającym na celu głównie zastąpienie komórek organizmu wielokomórkowego innymi komórkami. Apoptoza zapobiega pozostawaniu w organizmie starych i uszkodzonych komórek zaburzających funkcjonowanie młodszych i zdrowych komórek. Jest to zaprogramowana śmierć komórki stanowi naturalny element procesów i cykli życiowych Martwica jest przedwczesną, NIEPRAWIDŁOWĄ śmiercią komórki mającą przeważnie wiele przyczyn związanych z działaniem czynników uszkadzających lub niszczących komórkę. Martwica jest jedną z głównych cech schorzeń degeneracyjnych. 21 Prawidłowo funkcjonująca komórka może ulec martwicy na skutek uszkodzenia lub działania czynnika o znacznym nasileniu i zróżnicowanym czasie trwania. Niemniej jednak także ekspozycja na czynniki o mniejszym nasileniu czy krótszym czasie trwania prowadzi do zmian adaptacyjnych, degeneracyjnych, a po dłuższym czasie do martwicy. Martwica jest stanem nieodwracalnym (śmierć komórki) powodowanym przez nagłe działanie czynników niszczących (uraz, anoksja itd.) lub długotrwałe działanie powtarzanych czynników uszkadzających. 22 Śmierć komórek organizmu zdrowej osoby dorosłej jest na ogół kompensowana przez ich podziały. Z drugiej strony niekontrolowaną proliferację komórek hamuje ich śmierć. Zjawisko regulacji równowagi między śmiercią i podziałami komórek w zdrowym organizmie nazywamy homeostazą. Do utrzymania homeostazy wykorzystywana jest apoptoza. Martwica może być czynnikiem zakłócającym homeostazę, ponieważ jest to nieprzewidywalna, patologiczna śmierć komórek. 23 Odzyskanie lub utrzymanie prawidłowej czyli fizjologicznej czynności komórki stanowi jeden z celów leczenia antyhomotoksycznego, dlatego wspomaganie komórek i narządów jest uznawane za trzeci filar leczenia antyhomotoksycznego, szczególnie podczas leczenia przewlekłych schorzeń degeneracyjnych. 24 W każdej terapii „holistycznej” należy brać pod uwagę 4 podstawowe poziomy funkcjonowania człowieka. Tymi poziomami są: 1.Poziom przestrzeni śródmiąższowej. W histologii nazywa się go przestrzenią zewnątrzkomórkową, która jest bezpośrednim środowiskiem żywej komórki. Bardzo dokładne informacje na temat histologii i fizjologii przestrzeni śródmiąższowej znajdują się w wykładzie „IAH AC Histologia i fizjologia macierzy”. Ważne jest, aby zrozumieć, że jakość życia komórki zależy bezpośrednio od czystości i stanu czynnościowego tego środowiska śródmiąższowego. Problemy na tym poziomie powodują dysfunkcje komórkową, a przez to narządową. 2.Poziom komórkowy. Dotyczy stanu samej komórki, jej funkcjonowania i interakcji z innymi komórkami za pośrednictwem sygnałów przesyłanych przez macierz zewnątrzkomórkową czyli układ śródmiąższowy. Komórki produkują substancje resztkowe, które są eliminowane przez dobrze działający układ śródmiąższowy. Wszystkie komórki razem tworzą zintegrowany, jednolity układ zwany narządem. Funkcjonowanie narządu zależy bezpośrednio od stanu komórek. 3.Poziom narządowy dotyczy synergii działania komórek. Ta synergia zachodzi dzięki interakcjom z innymi narządami i tkankami w jednym holistycznym układzie. W układzie psycho-neuroendokrynoimmunologiocznym, każdy narząd, nawet każda komórka jest pod wpływem emocji i myśli; zachodzi też odwrotne zjawisko: zaburzenia czynności narządu wpływają na stan emocjonalny istoty żywej (proszę pomyśleć o wpływie objawów klinicznych na emocje pacjenta, o bólu, gorączce, nudnościach itd.) 4.Poziom umysłowy jest esencją istoty człowieka, jednak nie powinien być pomijany podczas leczenia. Mimo że 3 filary homotoksykologii wpływają bezpośrednio na pierwsze trzy poziomy funkcjonowania człowieka, pośrednio wpływają one na stan umysłowy człowieka. Wpływają one także, za pośrednictwem układu psycho-neuro-endokrynoimmunologicznego na stan umysłowy pacjenta. W rzeczywistości cztery poziomy wiążą się ze sobą wzajemnie tworząc piramidę. W medycynie konwencjonalnej wybiórczo wpływa się na jeden poziom funkcjonowania człowieka, medycyna antyhomotoksyczna jest medycyną holistyczną i bierze pod uwagę wszystkie poziomy. 25 Stosując podczas leczenia trzy filary homotoksykologii zmniejszamy ryzyko ewolucji postępującej choroby (ewolucji wpływu intoksykacji na ważniejsze narządy i tkanki). Oczyszczanie i detoksykacja (pierwszy filar) oczyści macierz a przez to bezpośrednie środowisko komórki. Leczenie immunoregulacyjne (drugi filar) ochroni pacjenta przez nadmierną aktywnością reakcji zapalnych. Poprawiając dostarczanie tlenu do komórek, poprawia się ich aktywność i czynność. Wspomaganie czynności komórki (trzeci filar) prowadzi do usprawnienia procesów fizjologicznych tkanek, co z kolei prowadzi do złagodzenia objawów i poprawy jakości życia. 26 Więcej szczegółowych informacji o pierwszym filarze leczenia antyhomotoksycznego znajduje się w wykładzie „IAH AC Oczyszczanie i detoksykacja”. Drugi filar dobrze omówiono w wykładzie „IAH AC Immunomodulacja”. Trzeci filar, wspomaganie komórek i narządów jest tematem tego wykładu i zostanie dokładniej omówiony na kolejnych slajdach. 27