Każdy jest wychowawcą. Rola dyrektora we wspomaganiu funkcji
advertisement
Wykład 1. Każdy jest wychowawcą Rola dyrektora we wspomaganiu funkcji wychowawczych nauczycieli Autorzy: dr Karolina Appelt, dr Sławomir Jabłoński, dr Joanna Matejczuk, dr Julita Wojciechowska Zakład Psychologii Socjalizacji i Wspomagania Rozwoju Instytut Psychologii Program szkolenia • Cykl 3 wykładów • Prezentacje na stronie Kuratorium Oświaty • Ciekawe artykuły pomocne w pracy oraz „zadaniu domowym” • Zadania domowe : zadanie nr 1 – arkusze robocze do opracowania i przesłania do 20 września do prowadzącego wykład: [email protected] Każdy jest wychowawcą – plan wykładu 1. Wychowanie – co to jest? 2. Jakie miejsce zajmuje wychowanie w mojej szkole? 3. Jaka jest idea wychowywania w mojej szkole? 4. Jak rozpoznać realizację funkcji wychowawczej w szkole? 5. W jaki sposób dyrektor może wspomagać funkcje wychowawcze nauczycieli? 1. Wychowanie – co to jest? Główne funkcje szkoły EDUKACJA SOCJALIZACJA WYCHOWANIE ? Filary kształcenia w XXI wieku (Delors, 1998) wiedza EDUKACJA umiejętności zdolność do życia we wspólnocie autonomia WYCHOWANIE Główne cele edukacji i wychowania (?) DZIECIŃSTWO rozwój TERAŹNIEJSZOŚĆ EDUKACJA i WYCHOWANIE DOROSŁOŚĆ ? PRZYSZŁOŚĆ Podstawowe źródła trudności we współczesnej edukacji i wychowaniu: • coraz większa nieprzystawalność światów dorosłych (nauczycieli), dzieci i młodzieży (uczniów) • odmienne WIZJE własnego życia • pułapka socjalizacyjna: • czy „starsi” mogą skutecznie socjalizować „młodych”? • przygotowujemy dzieci do NIEZNANEGO nam świata, nie wiemy, jaki on będzie za 5, 10 … lat • pułapka edukacyjna: • czy wiemy czego i po co uczyć? • problem tzw. KLUCZOWYCH kompetencji Wychowywanie - do czego? NAUCZYCIEL Samowychowanie Wychowanie Wychowanie do samowychowania UCZEŃ Regulacja i pomoc z zewnątrz Samoregulacja Samoregulacja do regulowania Funkcje wychowania (1) SOCJALIZACJA (niebezpieczeństwo indoktrynacji i zablokowania rozwoju indywidualności) EMANCYPACJA (niebezpieczeństwo wychowania ludzi niegotowych do współpracy) działania krótkofalowe funkcja emancypacyjna relacje podmiotowe funkcja socjalizacyjna koncentracja na potrzebach ludzi granice prawdiłowego funkcjonowania instytucji najważniejsza jest jednostka granice prawdiłowego funkcjonowania instytucji Funkcje wychowania (2) najważniejsza jest grupa koncentracja na celach instytucji relacje przedmiotowe działania długofalowe Osobista koncepcja wychowania intrapersonalny kontekst funkcjonowania nauczyciela TEORIE NAUKOWE INDYWIDUALNE DOŚWIADCZENIA ŻYCIOWE OSOBISTA KONCEPCJA WYCHOWANIA WYCHOWANIE INDYWIDUALNE DOŚWIADCZENIA ZAWODOWE Modele wychowania (Brzezińska, 2013) Podejście II Podejście I Roślina Maszyna Funkcje wychowania: opieka ochrona pielęgnacja Funkcje wychowania: inicjowanie ukierunkowywanie kontrolowanie Podejście III Osoba Funkcje wychowania: stymulacja inspiracja wspieranie 2. Jakie miejsce zajmuje wychowanie w mojej szkole? AUTODIAGNOZA Wychowanie… przekonania SZKOŁA nie jest od wychowywania SZKOŁA również wychowuje Szkoła jest od uczenia, rodzina od wychowania Każde oddziaływanie jest wychowaniem ku czemuś (szkoła, dom, podwórko) Przerzucanie odpowiedzialności „zamiatanie pod dywan” Współodpowiedzialność „jedziemy na tym samym wózku” Brak/osobne/chaotyczne oddziaływania wychowawcze Wspólne, spójne, zorganizowane, oddziaływania wychowawcze 3. Jaka jest idea wychowania w mojej szkole? Typy szkół (1) (Brzezińska, 2013) Podejście II Podejście I Raj Fabryka Efekt wychowania: mały/duży narcyz Efekt wychowania: trybik w maszynie Podejście III Szkoła życia Efekt wychowania: obywatel Typy szkół (1) czy szkoła to: 1) Wyspa stagnacji? • kultywowanie przeszłości • poddanie się biegowi zdarzeń • unikanie zmian 2) Wyspa stabilizacji? • nacisk na teraźniejszość, tu i teraz • korzystanie z życia, z okazji • tolerowanie zmian 3) Wyspa transformacji? • nacisk na przyszłość • inwestowanie w przyszłość • zarządzanie zmianami AUTODIAGNOZA Wychowanie… co my w szkole przez to rozumiemy? Czyja jest definicja i wizja wychowania? każdy ma swoją wizję? grupy/podmioty mają swoją wizję? wszyscy mają wspólną wizję? Co składa się na definicję wychowania? Kształtowanie kultury osobistej ucznia (wąskie rozumienie) Rozwijanie kompetencji na przyszłość (praca, rodzina, społeczność lokalna) Budowanie różnych zasobów adaptacja do zmieniającej się rzeczywistości (szerokie rozumienie) Jaka wizja, jaki cel wychowania? Radzenia sobie z problemami w szkole? „tu i teraz” krótkoterminowa perspektywa Przygotowanie do kolejnych etapów edukacji tylko etapy życia szkolnego, „bliskie jutro” Przygotowanie świadomego członka społeczności perspektywa dalekiego jutra, długoterminowa 4. Jak rozpoznać realizację funkcji wychowawczej w szkole? Oprac.: Studenci seminarium monograficznego nt „Specyficzne formy edukacji”, rok akad. 1999/2000, IP UAM nauczycieluczeń nauczycielklasa dobór zadań wzmocnienia (system kar - treść i nagród) - trudność rozwój zainteresowania (rozpoznawanie i - społeczny - emocjonalny kształtowanie) wiedza - poznawczy wyposażenie procesy grupowe poziom integracji dyscyplina relacje diada motywacja uczeń zasoby fizyczne grupa środki dydaktyczne ZASOBY, którymi może zarządzać NAUCZYCIEL pracownicy pomocniczy inni nauczyciele kompetencje rodzice rozlokowanie uczniów ergonomia - kształt mebli - wielkość pomieszczenia - światło - wentylacja - temperatura - rozplanowanie sprzętów w przestrzeni przestrzeń dostępność czas planowany - wykonywanie zadań - “rezerwa czasowa” ciągi komunikacyjne wystrój bezpieczeństwo zawodowe wykorzystany budowanie - znajomość procedur (poświęcony na kontaktu czynności planowania z klasą porządkowe wykonywanie zadania) - wiedza przedmiotowa efektywny pracy ucznia w domu - wiedza psychologiczna (potrzebny do osiągnięcia (zadania domowe) - metodyka pracy określonego efektu) osobowościowe - samorozwój - świadomość, kontrola i umiejętność rozpoznawania stanów psychicznych - dojrzałość społeczna organizacja zajęć dobór treści ocenianie pracy grupowej/pracy indywidualnej © Sławomir Jabłoński, Instytut Psychologii UAM AUTODIAGNOZA Wychowanie… gdzie widać efekty zmiany (interwencji wychowawczej)? • Wiedza Potrafię się zachować • Umiejętności Wiem, jak należy się zachować • Kompetencje społeczne Chcę i umiem dobrze funkcjonować wśród innych 1. Uczniowie KLASA 2. Nauczyciele ZESPÓŁ NAUCZYCIELSKI 3. Szeroki kontekst SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA 1. Relacja UCZEŃ-NAUCZYCIEL 2. Relacja NAUCZYCIEL-DYREKTOR Działania wychowawcze Zorientowane na osobę Diagnoza Rozpoznanie zasobów osoby Pomoc Strategie zwiększenia gotowości osoby Zorientowane na kontekst Pomoc Diagnoza Rozpoznanie zasobów otoczenia Strategie zwiększenia gotowości otoczenia Zadanie domowe: Analiza dobrych praktyk UCZNIOWIE 3 1 OSOBA/jednostka GRUPA/KONTEKST WYCHOWANIE DOBRE PRAKTYKI 2 4 NAUCZYCIELE 5. W jaki sposób dyrektor może wspomagać funkcje wychowawcze nauczycieli? Zrównoważona ocena funkcji nauczyciela • Funkcja dydaktyczna – czynności związane z przekazywaniem wiedzy i rozwijaniem umiejętności • Funkcja wychowawcza – czynności związane z kształtowaniem umiejętności społecznych, tożsamości i systemu wartości • Funkcja opiekuńcza – czynności związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych i psychicznych uczniów, zapewnianie opieki, poczucia bezpieczeństwa Zrównoważona ocena kluczowych kompetencji nauczyciela (1) w zakresie nauczania – „TWARDE” dostosowywanie zadań edukacyjnych i tempa ich realizacji do poziomu rozwoju oraz stylu uczenia się dziecka prezentowanie nauczanych treści w formie problemów do rozwiązania jasne komunikowanie i egzekwowanie wymagań szkolnych oraz merytoryczne i emocjonalne wspieranie dziecka w ich realizacji Zrównoważona ocena kluczowych kompetencji nauczyciela (2) w zakresie wychowania – „MIĘKKIE” kompetencje poznawcze – związane z gotowością do trafnego oceniania sytuacji społecznych, zdolnością do empatii, znajomością i odwoływaniem się do reguł społecznych, kompetencje motywacyjne - gotowość do podejmowania ryzyka społecznego, otwartość, gotowość do angażowania się w sytuacje społeczne i motywacji do pracy nad własnym zaangażowaniem interpersonalnym i poziomem umiejętności społecznych kompetencje behawioralne - związane z posiadanymi i wykorzystywanymi w praktyce umiejętnościami społecznymi Wspomaganie funkcji wychowawczych (1) Model animacji i wsparcia Model pogotowia ratunkowego Wspomaganie funkcji wychowawczych (2): „pogotowie ratunkowe” R N U U R R U U R U R R U U R klasa N U U U R R klasa R dyrektor SZKOŁA © Sławomir Jabłoński, Instytut Psychologii UAM Wspomaganie funkcji wychowawczych (3): „animacja i wsparcie” R N U U R U R R U U U R klasa R N U U R U U R klasa R R SZKOŁA dyrektor © Sławomir Jabłoński, Instytut Psychologii UAM Zadanie domowe Celem zadania jest przygotowanie giełdy pomysłów z dobrymi praktykami stosowanymi w szkole dotyczącymi wychowania. Giełda pomysłów powstanie z propozycji przysłanych przez Dyrektorów, zostanie zebrana i udostępniona Dyrektorom jako inspiracja do podejmowania oddziaływań wychowawczych w szkole. Zadaniem każdego Dyrektora jest: • Refleksja nad problematyką wychowania w szkole na podstawie wykładu i prezentacji zamieszczonej do Wykładu 1. • Przygotowanie przykładów oddziaływań wychowawczych przeprowadzonych, aktualnie przeprowadzanych lub planowanych w szkole - każdy pomysł powinien zostać opisany według wzoru zaproponowanego w arkuszu roboczym. • Wypełnione arkusze robocze proszę przesłać do 20 września na adres: [email protected]
