Procesy ludnościowe

PROGRAM KSZTAŁCENIA NA ROK AKADEMICKI 2011/2012
Przedmiot: Procesy ludnościowe
Poziom kształcenia: studia jednolite magisterskie, studia I lub II stopnia/forma studiów: stacjonarne,
niestacjonarne
Kierunek/rok studiów/semestr: Socjologia/II rok/zimowy
Forma zajęć*: konwersatorium
Liczba godzin: 30
Punkty ECTS: 6
Prowadzący: dr Piotr Szukalski, Katedra Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej
I. WYMAGANIA/PREFERENCJE WSTĘPNE (dotyczy studentów II stopnia): (co student powinien,
znać, umieć, uzupełnić itp.)
II. EFEKTY KSZTAŁCENIA:
1. Wiedza:
Podstawowym celem wykładu jest dostarczenie wiedzy umożliwiającej zrozumienie uwarunkowań przemian
ludnościowych w długim okresie oraz specyfiki procesów ludnościowych zachodzących w Polsce na przełomie
XX i XXI wieku. Na bazie pozyskanych informacji student powinien zdefiniować największe wyzwania o
charakterze demograficznym współczesności i przyszłości, posługując się fachowym nazewnictwem, oraz umieć
określić najważniejsze instrumenty oddziaływania na kluczowe z punktu owych wyzwań zachowania
demograficzne. Jednocześnie w efekcie kursu studenci powinni zrozumieć logikę i mechanizm długookresowych
przemian ludnościowych oraz krótko- i długookresowe konsekwencje owych przemian.
2. Umiejętności:
W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien posiąść umiejętność analizy danych statystycznych
odnoszących się do procesów społecznych, w tym zwłaszcza ludnościowych; dodatkowo powinien opanować
sztukę krytycznej interpretacji danych pochodzących z analizy przekrojowej i wzdłużnej; powinien umieć
dotrzeć do demograficznych baz danych; pozyskać umiejętności analizy prognoz demograficznych oraz uzyskać
biegłość w wykorzystywaniu informacji pozyskanych dzięki analizie wyników prognoz demograficznych w
życiu zawodowym.
3. Postawy/Kompetencje:
W wyniku kursu student nabędzie świadomość relacji pomiędzy różnorodnymi procesami kulturowymi,
politycznymi, ekonomicznymi i demograficznymi oraz świadomość znaczenia zachowań demograficznych dla
współczesnego świata. Jednocześnie student rozumie znaczenie uwarunkowań demograficznych dla przebiegu
własnej kariery zawodowej oraz nabywa świadomości znaczenia swych własnych zachowań dla przebiegu
procesów ludnościowych. Student nauczy się również pracy w małych grupach w sytuacji konieczności
opracowania w takowych grupach materiałów pomocniczych.
III. TREŚCI KSZTAŁCENIA: (szczegółowy program zajęć, z rozpisaniem na tematykę poszczególnych
spotkań)
1.
Przedmiot badań demograficznych. Statystyka ludności a demografia. Narzędzia i metody analizy
demograficznej. Źródła informacji statystycznych o ludności.
2.
Zmiany liczby i rozmieszczenia ludności. Proces urbanizacji: formy i tendencje.
3.
Struktura ludności według cech demograficznych:
a.
wieku i płci (piramidy wieku, współczynniki obciążenia demograficznego, proces starzenia się
ludności);
b.
stanu cywilnego;
c.
wykształcenia;
d.
aktywności zawodowej i źródeł utrzymania.
4.
Gospodarstwa domowe i rodziny.
5.
Ruch naturalny ludności:
A/ proces zawierania i rozpadu małżeństw;
B/ urodzenia i płodność kobiet;
C/ umieralność (tablice trwania życia);
D/ przyrost naturalny ludności.
6.
Miary reprodukcji ludności.
7.
Ruch wędrówkowy ludności. Migracje zagraniczne i wewnętrzne.
8.
Prognozowanie demograficzne – metody i wyniki
9.
Polityka ludnościowa. Wybrane teorie ludnościowe.
10.
Aktywność ekonomiczna ludności i wykształcenie a zachowania demograficzne ludności.
11.
Demografia rodziny. Ewolucja wielkości i struktury sieci rodzinnej.
IV. KONTROLA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: (sposób – forma zaliczania, przykładowe pytania, tematy do
opisu itp.)
Sprawdzian pisemny - test
V. AKTUALNA LITERATURA:
Podstawowa:
1. Holzer J. Z., Demografia, wyd. VI, PWE, Warszawa 2003 (również wcześniejsze wydania)
2. Kurkiewicz J. (red.), Procesy demograficzne i metody ich analizy, Akademia Ekonomiczna w
Krakowie, Kraków 2010
3. Okólski M., Demografia, WN Scholar, Warszawa 2004
4. Okólski M., Demografia zmiany społecznej, WN Scholar, Warszawa 2004
Uzupełniająca:
1. Balicki J., Frątczak E. Nam Ch. B., Przemiany ludnościowe. Fakty – interpretacje – opinie, UKSW,
Warszawa 2003
2. Cieślak M. (red.), Demografia. Metody analizy i prognozowania, PWN, Warszawa 1992
3. Gawryszewski P., Ludność Polski w XX wieku, Wyd. IGiZPK PAN, Warszawa 2005
4. Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Wyd. NOMOS,
Kraków 2002
5. Szlendak T., Socjologia rodziny, PWN, Warszawa 2010
6. Zdrojewski E. Z., Demografia dla ekonomistów, Wyd. PK, Koszalin 2004
10% zajęć studencki opracowują samodzielnie, zgodnie z zaleceniem prowadzącego zajęcia