Autyzm

Autyzm wczesnodziecięcy, autyzm głęboki, zespół Kannera – całościowe zaburzenie rozwoju, w
którym istotną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu. Do typowych cech należą problemy z
komunikacją uczuć i związkami społecznymi. Występują również kłopoty z integracją wrażeń
zmysłowych. W typowych przypadkach pojawia się w pierwszych trzech latach życia. Ocenia się,
że autyzm występuje u 5,6 na 10000 osób, przy czym jest cztery razy częstszy u mężczyzn niż u
kobiet.
Obecnie autyzm może być leczony (farmakologicznie i behawioralnie), ale nie jest wyleczalny.
Wczesna diagnoza i działanie są niezbędne w celu zapewnienia jak najlepszego rozwoju dziecka.
Uważa się powszechnie, że nie jest możliwe stworzenie w pełni działającego leku, bo na autyzm
wpływają cechy mózgu determinowane na bardzo wczesnym etapie rozwoju.
Wśród wielu specjalistów rozpowszechnione jest błędne przekonanie, jakoby autyzm dotyczył
jedynie wieku dziecięcego, tak więc nie biorą oni pod uwagę tej diagnozy, gdy mają do czynienia z
dorosłymi. Należy pamiętać, że nazwa "dziecięcy" nie odnosi się tylko do dzieci, ale również do
okresu życia, kiedy obserwujemy pierwsze objawy. Określenie to powstało dla zróżnicowania tego
zaburzenia od wcześniej znanych i też określanych jako autyzm podobnych objawów z jakimi
mamy do czynienia w schizofrenii.
Przyczyny:
Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o
szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich
powstawania należą:
 genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami
znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11; Naukowcy odkryli 20-30 genów
odpowiedzialnych za powstanie autyzmu i wyróżniają geny odpowiedzialne za powstanie
wczesnej i późnej odmiany autyzmu. Geny znajdujące się na chromosomie 11 są
odpowiedzialne za powstanie autyzmu u mężczyzn, a geny znajdujące się na chromosomie 4
są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u kobiet. Kobiety posiadają więcej genów
odpowiedzialnych za powstanie autyzmu niż mężczyźni. Przekazywana jest nie tyle
podatność na autyzm, ile skłonność do wystąpienia spektrum zaburzeń tj. np.: trudności
przystosowania, cech osobowości, itp.
 wiek ojca powyżej 40 lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm
 zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny,zaleca się dietę
pozbawioną tych substancji
 urazy okołoporodowe
 uszkodzenia centralnego układu nerwowego
 toksoplazmoza (wrodzona)
 dziecięce porażenie mózgowe
 poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w okresie niemowlęcym
 alergie i osłabiona sprawność immunologiczna.
Objawy:
Objawy autyzmu według Leo Kannera:






autystyczna izolacja
przymus stałości otoczenia
niezdolność do interakcji społecznych
stereotypowe, powtarzające się czynności
zaburzenia mowy (echolalia, odwracanie zaimków) lub całkowity brak mowy
łatwość mechanicznego zapamiętywania
Autyzm dziecięcy:





nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje świadomych gestów po pierwszym roku życia
nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy
nie składa słów w pary w wieku 2 lat
nie reaguje na imię
traci zdolności językowe lub społeczne
Inne objawy:






słaby kontakt wzrokowy
nie potrafi się bawić zabawkami
nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty
jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu
nie uśmiecha się
czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub w Zespole Aspergera wyostrzony zmysł
słuchu
 urojenia
 omamy
Objawy społeczne:
Dzieci rozwijające się typowo są od początku istotami społecznymi. Już wkrótce po narodzinach
patrzą na ludzi, odwracają się w kierunku głosu, chwytają podawane im palce, a nawet uśmiechają
się.
Dzieci z ASD zdają się z ogromną trudnością przyswajać zwykłą ludzką codzienność dawania i
brania. Nawet w pierwszych miesiącach życia wiele z nich nie próbuje odpowiadać na czyjąś
obecność i unika kontaktu wzrokowego. Wydają się obojętne na ludzi, często wolą być same. Mogą
biernie przyjmować uściski i pieszczoty. Później rzadko szukają pocieszenia, nie odpowiadają na
objawy złości lub przywiązania rodziców w typowy sposób. Badania sugerują, że chociaż dzieci z
ASD są przywiązane do rodziców, to ekspresja tego przywiązania jest niezwyczajna i trudna do
"odczytania". Dla rodziców wygląda to tak, jakby wcale tego przywiązania nie było. Rodzice
oczekujący radości w pieszczotach, uczeniu i zabawie z dzieckiem, mogą się czuć zdruzgotani
brakiem oczekiwanego i typowego zachowania.
Dzieci z ASD wolniej uczą się interpretować myśli i uczucia innych. Subtelne znaki, takie jak
uśmiech, zmrużenie oka albo grymas, mogą nic dla nich nie znaczyć. Dla dziecka, które przegapi
takie wskazówki, "chodź tutaj" znaczy zawsze to samo, niezależnie czy mówiący uśmiecha się i
wyciąga ręce do uścisku, czy marszczy brwi i zaciska pięści. Bez możliwości interpretowania
gestów i wyrazów twarzy świat społeczności może wydawać się dezorientujący. Dodatkowym
problemem u ludzi z ASD jest trudność w widzeniu spraw z perspektywy innej osoby (brak teorii
umysłu). Większość pięciolatków rozumie, że ktoś może mieć inne wiadomości, uczucia i cele niż
one. Osoba z ASD nie posiada takiego zrozumienia, co uniemożliwia jej przewidzenie i
zrozumienie działań innych ludzi.
Zazwyczaj ludzie z ASD mają kłopoty z panowaniem nad swoimi emocjami. Może to przybierać
postać "niedojrzałego" zachowania, jak płacz w klasie lub wybuchy słowne, które otoczeniu wydają
się niewłaściwe. Osoba z ASD może czasem zachowywać się nieznośnie lub być agresywna
fizycznie, jeszcze bardziej utrudniając stosunki międzyludzkie. Ma skłonności do "tracenia
kontroli", szczególnie w dziwnym dla siebie lub przytłaczającym środowisku, kiedy jest zła lub
sfrustrowana. Może czasem niszczyć przedmioty, atakować innych lub się samookaleczać. W
swojej frustracji niektórzy biją się w głowę, wyrywają sobie włosy lub gryzą ramiona.
Trudności w komunikacji:
W wieku trzech lat większość dzieci ma już za sobą zasadnicze etapy rozwoju mowy. Jednym z
pierwszych jest gaworzenie. Do pierwszych urodzin typowe dziecko mówi pojedyncze słowa,
odwraca się, kiedy słyszy swoje imię, wskazuje na zabawkę, którą chce dostać, a gdy
zaproponować mu coś niesmacznego, to odpowiedź "nie" brzmi bardzo jednoznacznie.
Niektóre dzieci, u których rozpoznano ASD, pozostają już nieme przez całe życie. Część
niemowląt, gaworzących w pierwszych miesiącach, później przestaje to robić. U innych dzieci
mowa może się rozwijać do piątego czy nawet dziewiątego roku życia. Niektóre potrafią nauczyć
się systemów komunikacji obrazkowej lub języka gestów.
U tych, które potrafią mówić, język jest często używany w niespotykany sposób. Wydają się
niezdolne do składania sensownych zdań. Część mówi pojedyncze słowa, inne powtarzają
wielokrotnie jedno sformułowanie. Pewne dzieci z ASD powtarzają to co usłyszą, co nazywane jest
echolalią. Chociaż zdrowe dzieci również przechodzą etap powtarzania, zwykle jest on zakończony
w wieku trzech lat.
Niektóre mniej upośledzone dzieci wykazują niewielkie opóźnienia językowe, a mogą nawet mieć
nad wiek rozwinięty język i niezwykle bogate słownictwo, ale trudno im podtrzymać rozmowę.
Zasada "dawania i brania" obecna w rozmowie jest dla nich trudna, potrafią za to wygłaszać długie
monologi na ulubiony temat, nie stwarzając okazji do komentowania. Występuje również
niezdolność rozumienia języka ciała, tonu głosu lub charakterystycznych zwrotów. Mogą
interpretować sarkastyczne zwroty wprost, na przykład "no to pięknie" będzie znaczyć dosłownie
"pięknie".
Zachowania powtarzalne:
Chociaż dzieci z ASD mają zwykle normalny wygląd fizyczny i dobrą kontrolę nad mięśniami, to
powtarzane przez nie dziwnie wyglądające ruchy, mogą odseparować je od innych dzieci. Takie
zachowania mogą być skrajne i wyraźne lub bardziej subtelne. Niektóre spędzają wiele czasu
machając rękami lub chodząc na palcach. Zdarza się, że nagle zamierają w bezruchu.
Mogą spędzać całe godziny ustawiając samochodziki lub pociągi w szczególny sposób, zamiast
bawić się nimi. Jeśli ktoś przypadkowo przesunie jedną z zabawek, dziecko będzie bardzo
rozdrażnione. Dzieci takie wymagają, nawet żądają, doskonałej spójności otoczenia. Drobna zmiana
w jakiejkolwiek codziennej czynności, jedzeniu, ubieraniu, kąpieli, w czasie o którym wychodzą i
sposobie dojścia do szkoły, wytrąca je z równowagi. Być może powtarzalność i porządek nadają
pewną stabilność ich obrazowi świata.
Powtarzalne zachowania przyjmują czasem postać obsesji. Dziecko może pragnąć wiedzieć
wszystko o odkurzaczach, rozkładzie jazdy czy latarniach morskich. Zdarza się wielkie
zainteresowanie liczbami, obrazkami, symbolami, badaniami naukowymi nad jakąś dziedziną lub
innymi tematami.
Niepokojące sygnały:
Rodzice zazwyczaj jako pierwsi zauważają odbiegające od normy zachowania u ich dzieci.
Wprowadzenie leczenia z opóźnieniem może wpłynąć na jego długoterminowe efekty i dlatego
następujące oznaki powinny zostać poddane ocenie przez specjalistę bez zwlekania:




Brak gaworzenia przed 12 miesiącem życia.
Brak gestykulacji (wskazywanie, machanie na pożegnanie itp.)
Brak wypowiadania słów przed 16 miesiącem życia.
Brak spontanicznego wypowiadania fraz składających się z dwóch słów (z pominięciem
echolalii) przed 24 miesiącem życia.
 Utrata jakichkolwiek umiejętności językowych i zdolności społecznych w każdym wieku
Literatura przedmiotu:




































Charles A. Amenta, Krzyś jest wyjątkowy. Dla dzieci o autyzmie, 2010
Judith Bluestone, Materia autyzmu, 2010
Jacek J. Błeszyński, Analiza różnicująca wybranych zespołów zaburzeń autystycznych, 2010
Jacek J. Błeszyński (red.), Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem, wyd. II zm.,
Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2005
Lucyna Bobkowicz-Lewartowska, Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, wyd.
IV, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2007
Diane Broeckhoven, Nuala Gardner, Mój przyjaciel Henry, Łódź 2008, Temple Grandin,
Zrozumieć zwierzęta, 2011
C. Gray, A.L. White, Ja i mój świat - historyjki społeczne, 2008
Magdalena Grodzka-Guźkowska, Płacz bez łez. Listy rodziców dzieci autystycznych, 2007
Elisabeth Hughes Asperger-Syndrom. Fluch oder Chance., Autorenpower Verlag,
Ludwigshafen am Rhein 2006. Language German
Kolet Janssen, Mój brat jak huragan, Sopot 2004
Barry Kaufman, Przebudzenie naszego syna, Warszawa 1994
Barry Kaufman, Uwierzyć w cud, Warszawa 1995
Jadwiga Komender, Gabriela Jagielska, Anita Bryńska, Autyzm i zespół Aspergera, wyd. I,
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
Aleksandra Maciarz, Dorota Drała, Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera. Studium
przypadku, wyd. III, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2007
Catherine Maurice, Modele zachowań oraz współpraca z dziećmi autystycznymi, 2007
Jaquelyn McCandless, Dzieci z głodującymi mózgami, Warszawa 2008
Cammie McGovern, Spójrz mi w oczy, lipiec 2008
Elizabeth Moon, Prędkość mroku, 2005
Julia Moor, Śmiech, zabawa i nauka z dziećmi o profilu autystycznym, 2006
Jeniffer Moore-Mallinos, Mój brat ma autyzm, 200
Hugh Morgan Dorośli z autyzmem. Teoria i praktyka., tytuł oryginału: "Adults with autism:
a guide to theory and practice", 2004
Jonathan Parker, Peter Randall, Autyzm. Jak pomóc rodzinie, 2001
Tadeusz Pietras, Andrzej Witusik, Piotr Gałecki, Autyzm - epidemiologia, diagnoza i terapia,
Wrocław 2009, wyd.1
Ewa Pisula, Małe dziecko z autyzmem, 2005
Diana Seach, Michalle Lloyd, Pomóż dziecku z autyzmem, Preston Miranda, 2006,
Donna Williams, Nikt nigdzie, 2010
Barbara Winczura, Autyzm Na granicy zrozumienia, 2010
Barbara Winczura, Dziecko z autyzmem. Terapia deficytów poznawczych a teoria umysłu,
wyd. II, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2008
Joanna Święcicka, Uczeń z zespołem Aspergera, 2010
Teluk-Lenkiewicz Anna, Nie każdy jest Rain Manem, 2010
Beata Zawiślak, Dziecko autystyczne. Prawdziwa opowieść o Maciusiu, Kraków 2012
Axel Brauns, Barwne cienie i nietoperze. Życie w autystycznym świecie, Poznań 2009
Claiborne Park, Oblężenie. Rodzinna wyprawa w świat dziecka autystycznego, Kraków 2003
Hartmut Gagelmann, Kaj znów się śmieje, 1988
Temple Grandin, Byłam dzieckiem autystycznym, Wrocław 1995
Zöller Dietmar, Gdybym mógł z wami rozmawiać... 1994
Źródło : www.wikipedia.org
Autor: Monika Mazurczak