Teatr Grecki PREZENTACJA

TEATR GRECKI
Historia boga Dionizosa
 Teatr antyczny narodził się około VI wieku p.n.e. w Grecji. Początkowo
miał charakter sakralny, gdyż wywodził się z uroczystości ku czci boga wina,
witalności, życia i biesiad. Dionizos był synem Zeusa i śmiertelniczki Semele,
która zmarła w czasie narodzin Dionizosa. Stało się tak ponieważ chciała
zobaczyć swego kochanka, Zeusa w całym jego boskim majestacie. Kiedy Zeus
spełnił jej życzenie spłonęła, gdyż oczy śmiertelniczki nie mogły znieść takiego
widoku. Dionizosem opiekowały się nimfy, muzy uczyły go śpiewu i tańca, a
pozostałymi sprawami wychowania zajmował się Sylen. Dionizos był bogiem,
który wolał ziemię od Olimpu, był dobry i serdeczny dla ludzi i zwierząt. Potrafił
stwarzać… miód i mleko, symbole dobrobytu. Nauczył ludzi na całym świecie,
jak mają uprawiać winną latorośl.
W jego podróżach po świecie zawsze towarzyszył mu nieodłączny orszak
złożony z satyrów, sylenów, bachantek i menad. Jest on bogiem wszystkiego
co żywe, ma władzę na życiem i śmiercią. Jego żoną została Ariadna, piękna
córka króla Krety, Minosa. Dionizos znalazł ją na wyspie Naksos, której
kształt przypomina liść winnej latorośli.
Wielkie Dionizje
 WIELKIE DIONIZJE -miejskie - miały charatker
podniosłego misterium. Trwały one początkowo
pięć, potem sześć dni, a zaczynały się w końcu
marca, kończyły wraz z nadejściem kwietnia.
 Pierwszego dnia składano Dionizosowi ofiarę z
kozła. W trakcie tego obrzędu chór chłopięcy
śpiewał dytyramby - wzniosłe hymny sławiące
boga winnej latorośli. Natępnie w uroczystym
pochodzie przenoszono posąg Dionizosa ze
świątyni u stóp Akropolis do gaju Akademosa,
gdzie odbywało się nabożeństwo, a następnie
wielka uczta. Po zachodzie słońca przy blasku
pochodni posąg boga wędrował do Aten. Przez
kolejne dni przy udziale chórów chłopięcych i
męskich wystawiano sztuki.
 Pieśń kultowa ku czci dionizosa - DYTYRAMB
przekształciła się z czasem w tragedię opartą na
dialogu Koryfeusza (przewodnika chóru) z
chórem
Małe Dionizje
 DIONIZJE MAłE - wiejskie - miały charakter ludowej, wesołej zabawy.
Obchodzono je w Attyce pod koniec grudnia i na początku stycznia. Czczono w
ten sposób porę otwierania naczyń z młodym winem. Tak jak podczas wielkich
dionizji, składano w ofierze kozła, a jego krwią polewano korzenie winnej latorośli.
Przez następne dni miały miejsce wesołe zabawy, procesje, pochody zwane
komos.
 Z pieśni o zaczepnym, żartobliwym charakterze, śpiewanych przez komos
wykształciła się z czasem komedia
Budowa teatru
 Przedstawienia teatralne w starożytnej Grecji odbywały się na
świeżym powietrzu, pozwalał na to ciepły klimat tego kraju.
 Widownia w teatrze greckim, czyli theatron, była zazwyczaj sytuowana
na stoku wzgórza, i wyglądała podobnie do dzisiejszych widowni.
Widzowie siedzący na kamiennych nie zasłaniali sobie nawzajem, a
zarazem doskonale widzieli wszystko to co działo się na przestrzeni, na
której występowali aktorzy wraz z chórem. Ta przestrzeń składała się z
miejsca przeznaczonego dla chóru, czyli orchestry, ołtarza i skene,
która była swego rodzaju garderobą. aktorzy występowali na
proskenionie. Z czasem chór odgrywał w teatrze greckim, coraz to
mniejszą rolę,odpowiadało temu zmniejszanie orchestry, na rzecz skene,
do której z czasem dobudowano paraskenia.
Budowa tragedii greckiej
 W budowie antycznej tragedii greckiej koniecznymi częściami były:
•
•
•
•
•
Prologos, który był zapowiedzią tematu tragedii;
Parodos, który był pierwszą pieśnią chóru;
Epejsodia, które były epizodami akcji, grali w nich aktorzy;
Stasimony, które były pieśniami chóru, komentującego akcję,
pouczającego bohaterów, opowiadającego o wydarzeniach. Stasimony
były niekiedy zastępowane kosmosami;
Exodos, który był ostatnią kwestią chóru, puentą całej tragedii.
Tragedia antyczna
 Tematykę przedstawień czerpano z mitologii a widz przychodził do teatru
by przeżyć katharsis, czyli oczyszczenie z negatywnych uczuć w celu
osiągnięcia wewnętrznego spokoju. W odróżnieniu do czasów
współczesnych ludzie wykorzystywali moment przedstawienia do
wspólnego biesiadowania, gdyż większość z przedstawianych dzieł była im
doskonale znana .W teatrze obowiązywała zasada trzech jedności. Były to:
jedność czasu miejsca i akcji. W trakcie przedstawienia bohater przeżywa
konflikt tragiczny polegający na konieczności dokonania wyboru między
dwoma równorzędnymi racjami, lecz jak się okazuje każdy wybór prowadzi
do klęski. Czas przedstawień teatralnych był dla Greków świętem, dlatego
ludzie przychodzili do teatru całymi rodzinami.
Zasada trzech jedności
Akcja tragedii skupiała się tylko na jednym wątku, nie było
żadnych wątków pobocznych, w ten sposób realizowano
zasadę jedności akcji. Jedność miejsca wynikała z tego, że
wszystkie wydarzenia działy się tylko w jednym miejscu. O
tych, które z konieczności prawdopodobieństwa musiały
dziać się gdzie indziej, opowiadał posłaniec. Jedność czasu
polegała na tym, że wszystkie wydarzenia działy się w ciągu
jednej doby, zwykle nie przekraczały czasu od wschodu do
zachodu słońca.
Aktor
 Aktorami w teatrze greckim mogli być tylko mężczyźni, którzy
odgrywali także role kobiece. Aktorów nie mogło być więcej, aniżeli
trzech. Na twarzach mieli maski, a na nogach koturny, który
dawały wrażenie, że aktorzy są wyżsi, niż w rzeczywistości. Maski
miały otwory wykonane w taki sposób, aby zwiększyć akustykę
głosu. Maski pełniły także inną funkcję, upodabniały aktora do granej
przez niego postaci, informowały o wieku i płci bohatera. Aktorzy w
teatrze greckim mieli na głowach peruki, a ich barwne
kostiumy składały się z długiej szaty, zwanej chitonem i
himationu, który był rodzajem krótkiego płaszcza zarzucanego na
jedno ramię.
Wygląd aktora
Maski
 Maska była podstawowym elementem
stroju starożytnego greckiego aktora.
Dawała ona widzom wskazówkę dotyczącą
przedstawianej przez aktora postaci.
Dzięki temu rekwizytowi możliwe było
odgrywanie wielu ról przez jedną osobę
(zmiana roli odbywała się poprzez zamianę
masek). W masce był duży otwór, który
umożliwiał wypowiadanie tekstu w
słyszalny dla widzów sposób (otwór
tworzył rezonans). Używano czterech
rodzajów masek: przedstawiających śmiech,
płacz, gniew lub strach.
Maska służyła aktorom również do odgrywania ról kobiecych –
ponieważ wszyscy aktorzy byli wówczas płci męskiej. Niektórzy
znawcy teatru starożytnego twierdzą także, że maska służyła
uniwersalizacji postaci. Miała pomóc w stworzeniu bohatera
przeciętnego, takiego, z którym każdy z obserwujących widzów
mógłby się utożsamić.
Twórcy antyczni
Ajschylos
Eurypides
Sofokles
Ajschylos
 Ajschylos, Eschyl (525-456 p.n.e.),
tragediopisarz grecki, pochodzący z Eleusis koło
Aten, uważany za twórcę tragedii klasycznej. Brał
udział w wojnach perskich, w bitwie pod
Maratonem (490 p.n.e.), Salaminą (480 p.n.e.) i
Platejami (479 p.n.e.). W ostatnich latach życia,
wskutek konfliktu z władzami Aten i oskarżenia o
zdradzenie tajemnic misteriów, uszedł na Sycylię.
Zmarł w Geli. Był wielokrotnym zwycięzcą
zawodów dramatycznych (po raz pierwszy 484
p.n.e.). Napisał 70 tragedii i 20 dramatów
satyrowych.
Eurypides
 Eurypides (ok. 480-407/406 p.n.e.), jeden z trzech
wielkich tragediopisarzy greckich (obok Ajschylosa i
Sofoklesa). Uczeń filozofów jońskich, głosiciel
poglądów demokratycznego odłamu sofistów.
Ojciec tragedii psychologicznej i tragikomedii. Z ok.
90 napisanych przez niego sztuk teatralnych
zachowało się 17, m.in. Medea, Hipolit, Błagalnice,
Ifigenia w Taurydzie, Elektra, Orestes oraz ok. 1000
fragmentów. Atakowany za zbytnią nowoczesność
swojej twórczości, pod koniec życia przeniósł się z
Aten na dwór króla macedońskiego Archelaosa I.
Sofokles
 Sofokles (496-406 p.n.e.), tragediopisarz
grecki, jeden z trzech wielkich tragików
starożytnych (obok Ajschylosa i Eurypidesa).
Brał udział w życiu politycznym Aten (był
skarbnikiem Związku Ateńskiego, strategiem,
kapłanem herosa-lekarza Amynosa).
Autor ok. 120 sztuk (90 tragedii, 30 dramatów
satyrowych). Zachowało się tylko 7 tragedii:
Ajas, Antygona, Edyp król,Trachinki, Elektra, Filoktet,
Edyp w Kolonie. W papirusach z Oksyrynchos w
Egipcie odkryto 400 wierszy dramatu
satyrowego Tropiciele.
Wpływ teatru greckiego
na teatr współczesny
Przedstawienia teatralne wystawiane są od około 2500 lat. Teatr
współczesny różni się jednak znacznie od starożytnego. Obecnie
siedzibami teatrów są budynki, a aktorami są zarówno mężczyźni, jak i
kobiety. Odmienna jest gra artystów, inne są kostiumy i dekoracje. Wiele
słów i pojęć używanych współcześnie wywodzi się jednak z tradycji teatru
greckiego, np:tragedia, komedia, dramat, scena. Niektóre dramaty
starożytnych autorów wystawiane są również obecnie. Świadczy to o
ponadczasowości poruszanych w nich problemów. Zmuszają do
zastanowienia się nad celem i sensem ludzkiego życia oraz zasadami,
których należ przestrzegać, aby było ono godne.
POJĘCIA ZWIĄZANE Z
TEATREM
 Pochód bachiczny- był to pochód organizowany dwa razy do
roku ku czci boga Dionizosa podczas, którego przewodnik
prowadził dialog z pochodem
 Katharsis – oczyszczenie z negatywnych uczuć w celu uzyskania
wewnętrznego spokoju.
 Satyr- jest to postać w mitologii greckiej, występująca w orszaku
Dionizosa, która wyglądała jak pół człowiek pół kozioł.
 Tragedia-utwór dramatyczny, w którym występuje silnie
zarysowany konflikt między dążeniami bohatera a wartościami i
mocami wyższymi, jakim musi się on przeciwstawić, co prowadzi
do nieuniknionej katastrofy.
Źródła
INTERNET
 Wikipedia.pl
 Bryk.pl
 Antyk.klp.pl
 Portal wiedzy.onet.pl
KSIĄŻKI
 Książka do historii do klasy 5”Dień dobry historio!”
 Książka do polskiego klasa 1”Słowa na czasie”
Własna wiedza
Prezentacja została wykonana pod opieką
Pani Anny Tuźnik.
Przygotowali ją:
Agnieszka Doraczyńska
Adrianna Godziszewska
Zofia Hemperek
Karolina Mitura
Daniel Fijoł