Etyka w zarządzaniu

Etyka w zarządzaniu
Literatura:
1. W. Gasparski, J. Dietr – Etyka biznesu
Pojęcie etyki
Etyka – pochodzi od etos. W języku starożytnych greków oznacza przyzwyczajenie, charakter, sposób postępowania,
mechanizmem utrwalania jest nawyk, powtarzanie. Zbiór przyzwyczajeń do postępowania w odpowiedni sposób. U greków
etos również oznaczało miejsce. Miejsce determinuje sposób postępowania. Stąd polskie określenie: „na miejscu”.
Rzymianie używali słowa mos (dziedzina moralia). Naszym tworem kulturowym jest obyczaj.
Termin etyka również kojarzy się z działem filozofii. Z wiedzą o etosie.
Przez moralność rozumie się zespół poglądów, ocen, norm i wzorów osobowych ukształtowanych historycznie i regulujących
w danym społeczeństwie całokształt stosunków między jednostkami, między jednostkami a grupami oraz między grupami
społecznymi z punktu widzenia dobra i zła, słuszności i krzywdy, prawości i podłości (sumienie). Moralność, zatem to
faktycznie funkcjonujące w społeczeństwie poglądy i przekonania moralne ogółu ludzi (grup społecznych).
Poglądy te i przekonania znajdują swój odpowiednik w postawach ludzi, w ich postępowaniu i współżyciu. Człowiek moralny
to człowiek wrażliwy, dobry, który chce takim być.
Etyka to sfera wymagań. Jest to coś co przychodzi z zewnątrz, coś obiektywnego. Sfera reguł, które ciążą na człowieku, nawet
wtedy gdy nie ma do nich wewnętrznie pozytywnego stosunku. Etyczny to ten, który wypełnia odpowiednie reguły.
W każdym społeczeństwie ludzie mają pewne wyobrażenia o tym, co jest wartościowe, cenne, o coś zabiegają, czegoś pragną
i czegoś unikają. W każdym występują określone, choćby najprostsze regulacje moralne, dotyczące choćby najprostszych
relacji między płciami, rodzicami i dziećmi, starszymi i młodszymi (np. religia, kodeksy firmowe). Różna jest treść tych regulacji, sposób ich uzasadniania, różny też jest stopień ich praktycznego przestrzegania w określonych społeczeństwach - każde
z nich jednak ma swoją moralność.
Wewnętrznym fundamentem, w pewnym sensie wyznacznikiem oraz sędzią, arbitrem w sprawach moralnych, jest
sumienie - świadomość moralna, zmysł moralny, zdolność wydawania ocen, wewnętrzny głos, wywodzący się z rozumu,
doświadczenia i uczuć, nakazujący określone postępowanie, powstrzymujący od innego, oceniający podjęte decyzje i czyny.
Jest ono wyrazem moralnej autonomii człowieka i jego poczucia moralnej odpowiedzialności.
Obyczajowy jest bliższy etycznemu.
Kompetencja moralna jest to zdolność oceny i autoregulacji. Nie ma jej osoby niewrażliwa. Posiadają ją tylko ci, którzy liczą
tylko na siebie.
Kompetencja etyczna może być pojmowana jako znajomość obowiązujących reguł etycznych. Osoba orientuje się na
obowiązujące w społeczeństwie normy.
Jeżeli normy są zewnętrzne osoba musi je uznać za własne (zinternalizować).
W ujęciu słownikowym przyjęło się używać etyki jako dyscypliny filozoficznej. Etyka może tutaj oznaczać naukę moralności.
Można ją rozumieć na dwa sposoby:


nauka moralności (etyka normatywna, właściwa)
nauka o moralności (etyka opisowa, teoretyczna, traktuje moralność jako fakt)
Intuicje to nie są przeczucia. Zdaje się sprawę ze swoich przeżyć .
Moralistyka a także innym segmentem poziomu jest etyka normatywna.
1
Etyka w zarządzaniu
Moralistyka – zachęcamy innych do tego aby oceniali w ten sam sposób. Moralizacja czyli wywołanie oceny pozytywnej bądź
negatywnej. Oceną zastępowanie opisu. W mediach politycy wpływają na nasze oceny. Autorytatywny sposób
moralizowania- etyka normatywna, uporządkowana skodyfikowana, lepiej uzasadniona jako sposób moralizowania.
Moralizowanie jest spontaniczne, często poprzez filmy(Zanussi), sztukę. Etyka normatywna jest w religii (dekalog), kiedy się
katechizuje zachowania moralne (katechizm- kodeks etyczny przesiąknięty tą funkcją, spisem grzechów).
Etyka utylitarystyczna, Kanta (normatywna).
Etologia - wiedza o etosach, o ludzkich etosach. Etologia zwierząt - np. ryb (jakie maja „przyzwyczajenia”)
Psychologia moralności, socjologia moralności (historia moralności – aspiracja do osobnego działu), lingwistyka (semantyka
lingwistyczna ) moralności – przeżycia, zachowania zbiorowe, język.
Intencja - świadomy zamiar, a motyw to nieprzefiltrowane przez świadomość zamiar.
Psychologia zajmuje się rozwojem moralny – przedszkole „pani powiedziała”, autorytety dają nam do myślenia nad sobą,
reguły moralne są „regułami gry”. Moralność jest rzeczą wspólnoty, moralność jest elementem wspólnoty (cos tam
o wymienianiu się żonami). Może się rozwijać w sumieniu (poczucie słuszności, ja niezależnie od autorytetów i umów jestem
w stanie określić co jest dobre a co złe i to mnie zobowiązuje. Poczucie wartości w stosunku do samego siebie. Psycholodzy
hierarchizują moralność, sumienie jest dojrzałością, którą trzeba osiągnąć, niektórzy nigdy jej nie osiągają . Moralność jest
zjawiskiem społecznym, gdyby nie byłoby społeczeństwa nie byłoby moralności, odzwierciedla problemy/konflikty które
występują w społeczeństwie, spełnia ona funkcje integracyjna w społeczeństwie. Moralność odzwierciedla się w poziomie
społeczeństwa, jakie ono jest. Przede wszystkim moralność ujawnia różnorodność społeczeństwa (heterogeniczność)
rożnoklasowość. Chłopi i mieszczanie mieli inna społeczność, tak samo jak bogaci i biedni. Rządzący i rządzeni. Nasza pozycja
społeczna wpływa na nasze oceny moralne, i to się przez wieki zmienia. My sami jesteśmy pewnym wytworem tego
dziedzictwa, niektóre się zatarły (wystawne wesela - dziedzictwo szlacheckie) niższe warstwy naśladowały wyższe. Nie masz
własnego zdania i robisz co wypada. Ale mimo różnic jest cos wspólnego w rożnych sektorach życia społecznego.
Moralne i niemoralne. A także pozamoralne (nie podlega ocenom moralnym).
Autorytet moralny i etyczny.
Etyczny - etycy, teolodzy.
Moralny - można być moralnym ale nie etycznym.
Profesor jest autorytetem moralnym i etycznym.
Pedofil nie podlega ocenia tylko krzywda dziecka może być oceniana moralne.
Język zdradza pewna mentalność.
To drugie piętro etyki opisowej ujawnia nam, że moralność, której nie daje się zredukować do nadprzyrodzoności, nie
wpływa ono na ludzi, nie jest wytworzone poza światem. Moralność jest wytworem życia społecznego, aczkolwiek nie jest
wrodzona. Jest to jakby „dar Boży”. Natura wyposażyła nas w reguły moralne popędy, które maja wymiar moralny. Należy iść
za głosem natury, zwierzęta opiekują się swoim potomstwem. W świecie zwierząt jest dużo dobrych przykładów moralności.
Jest ona w nas zaprogramowana. Człowiek jest istota moralną (homo moralis), ma poczucie powinności, moralności, ma
sumienie, rozwija się moralnie, toczy dyskursy moralne, argumentuje.
Trzeci typ – trzecie piętro Metaetyczne
Krytyka etyki normatywnej, logiczna metodologiczna krytyka. Krytyka języka moralności. Krytyka poprawności terminów
moralnych (etycznych) uzasadnienia sądów etycznych, budowy metodologicznej systemów etycznych. Hume i Kant – świat
powinności , z tego jak jest nie wynika jak być powinno (XVIII wiek), z tego że wszyscy kradną nie należy wynosić że ja też
powinienem kraść. Skuteczny to nie to samo co dobry moralnie. Dobry jest dobry i nie można tego niczym innym zastąpić.
Etyka oddziaływuje na emocje, na temat postaw dyskutować się nie da bo są nierozstrzygalne.
2
Etyka w zarządzaniu
Ścieżka teleologiczna. Żyj tak żebyś mógł na końcu życia powiedzieć, że miałem szczęśliwe życie.
5 typ – zwraca się do wiary a nie do rozumu. Religijne uzasadnienie etyki. Chodzi o to żeby dobrze zrozumieć Boga. Na co
pozwala a na co nie, ale to należy pozostawić teologom. Filozof to ten który nie ma pewności tylko szuka.
Etyka ogólna – Etyka szczegółowa – etyka zawodowa
Etyka ogólna jest adresowana do człowieka w całości, nie różnicuje aspektów życia. Adresatem jest człowiek jako człowiek.
Trzy apele moralne:
1.
szanuj ludzi to i oni będą ciebie szanować, nie rób drugiemu co tobie nie miłe, kochaj a będziesz kochany, daj
a będziesz obdarowany, szanuj a będziesz szanowany.
2.
bój się boga, licz się z tym co ludzie powiedzą.
3.
bądź człowiekiem, zachowuj się jak człowiek. Jeżeli jesteś człowiekiem i rozumiesz co to znaczy być człowiekiem to nie
potrzebne ci są kodeksy.
Etyka przyjemności przeciw etyce doskonałości – kto ci daje szczęście ten cię uzależnia, a wtedy doskonałość jest nie do
osiągnięcia.
Człowiek to zwierze polityczne, jest rozumny i żyje w społeczeństwie które go kształtuje. Gdyby nie wspólnota człowiek nie
mógł by się rozwijać. Człowiek ma zobowiązania wobec społeczeństwa.
Sprawiedliwy to ten co żyje zgodnie z prawem ale coś może być zgodne z prawem ale nie sprawiedliwe.
Etyka życzliwości – różni się od etyki sprawiedliwości. Życzliwość nie może być większa od sprawiedliwości.
Etyka szczegółowa – ujmuje, opisuje i normuje pewne aspekty życia i przez to uszczegóławia normy etyki ogólnej. Pobudza
rozwój etyki. Etyka ekologiczna – ekoetyka. Aspekt seksualności – dotyczy zarządzania ponieważ pracownicy to mężczyźni i
kobiety.
Etyka zawodowa – koncentruje się na pewnym społecznym podziale pracy. Etyka księgowego to etyka zawodowa.
Etyka życia publicznego – etyka administracji, obywatelska,
Bioetyka – etyka wartościowania życia ludzkiego. Sfera prokreacji – biogeneza.
Etyka medyczna – bioterapia – postępowania z tymi co się już urodzili. Daremność terapeutyczna - nie ma sensu wydawać
pieniędzy gdy jest się chorym i tak każdy kiedyś umrze.
Tanatologia – nauka o umieraniu.
3