logopedia

LITERATURA
I TREŚCI PROGRAMOWE
STUDIÓW
PODYPLOMOWYCH
LOGOPEDII I MEDIALNEJ
EMISJI GŁOSU
SPECJALNOŚĆ –
LOGOPEDIA
1
Nazwa przedmiotu:
Fonetyka i fonologia języka polskiego dla logopedów
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 25 + 30
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Danuta Ostaszewska
Szczegółowy program zajęć:
1. Fonetyka, fonologia, ich działy, rozumienie terminów na tle strukturalności,
funkcjonalności i hierarchizacji jednostek językowych. Podstawowe pojęcia obu działów
językoznawstwa.
2. Charakterystyka systemu fonetycznego języka polskiego (w ujęciu Wierzchowskiej,
Steffen-Batogowej, Ostaszewskiej i Tambor).
3. Zjawiska upodobnień wewnętrzno- i zewnętrznowyrazowych oraz uproszczeń grup
spółgłoskowych.
4. Podstawowe zasady ortografii: pismo fonologiczne, zasada historyczno-etymologiczna na
tle różnic między wymową a pisownią polską.
5. Analiza systemu fonetycznego języka polskiego oraz prototypowej organizacji kategorii.
Literatura:
1. Lakoff G. (red.), 1991, Phonological Rules, Chicago, University of Chicago.
2. Langacker R., 1987, 1991, Foundations of Cognitive Grammar, vol. 1, 2, wyd. Stanford.
3. Laskowski R., 1978, Fonetyka, fonologia, morfologia, leksykologia, leksykografia [w:]
Encyklopedia wiedzy o języku polskim, pod red. S. Urbańskiego, Wrocław.
4. Madelska L., Witaszek-Samborska M., 2000, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, Poznań,
Wydawnictwo Naukowe UAM.
5. Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego,
Warszawa, PWN.
6. Rocławski B., 1976, Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatyki współczesnego
języka polskiego, Gdańsk.
7. Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław – Warszawa –
Kraków – Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN.
Nazwa przedmiotu:
Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu nerwowego, narządów
głosu, mowy i słuchu
Rodzaj zajęć: wykład
Artykuł I.
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 15 godz. wykładu
2
Artykuł II.
Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr n. med. Dawid Larysz
Szczegółowy program zajęć:
1) Nasada: budowa, funkcje, patologia
 Jama ustna
 Jama nosowa
 Jama gardłowa.
2) Narząd funkcyjny – krtań
 Kość gnykowa
 Chrząski krtani
 Stawy krtani
 Połączenia błoniaste chrząstek krtaniowych
 Mięśnie krtani
 Wnętrze krtani
 Głośnia
 Fałdy przesionkowe
 Fałdy głosowe
 Błona śluzowa krtani
 Gruczoły śluzowe krtani
 Czynności krtani.
3) Narząd oddechowy – nos – anatomia, fizjologia i patologia
 Drogi oddechowe
 Płuca
 Mięśnie oddechowe.
4) Narząd słuchu – ucho – anatomia, fizjologia i patologia
 Ucho zewnętrzne
 Ucho wewnętrzne
 Ucho środkowe.
Literatura:








Gałkowski T., Zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Gołąb B. K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, 1980, PZWL,
Warszawa
Grossman J., Rozszczepy podniebienia a wady wymowy [w:] Logopedia 20, 1993,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Grossman J, Wyniki rehabilitacji dzieci z rozszczepem podniebienia [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Obrębowski A., Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zaburzeń mowy [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Sobotta J., Atlas anatomii człowieka. Tom I. Głowa, szyja i kończyna górna, 1994,
Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław.
Zaleski T., Centralne zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Zaleski T., Obwodowe mechanizmy mowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
3
Nazwa przedmiotu:
Foniatria
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: egz.
Prowadzący zajęcia: dr n. med. Irena Leśniewska
Szczegółowy program zajęć:
Różnice między logopedią a foniatrią.
Mowa i jej cechy.
Obwodowy narząd mowy.
Ośrodkowy narząd mowy.
Ośrodkowy narząd mowy ruchowy.
Ośrodkowy narząd mowy czuciowy.
Udział kory mózgu, dróg piramidowych i pozapiramidowych w nadawaniu i odbiorze
mowy.
8. Schemat ustnej komunikacji.
9. Nadawanie i odbiór mowy.
10. Droga piramidowa i pozapiramidowa i ich rola w mowie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Literatura:
1. Gałkowski T., Zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2. Gołąb B. K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, 1980, PZWL,
Warszawa.
3. Grossman J., Rozszczepy podniebienia a wady wymowy [w:] Logopedia 20, 1993,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
4. Grossman J, Wyniki rehabilitacji dzieci z rozszczepem podniebienia [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
5. Obrębowski A., Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zaburzeń mowy [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
6. Sobotta J., Atlas anatomii człowieka. Tom I. Głowa, szyja i kończyna górna, 1994,
Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław.
7. Zaleski T., Centralne zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
8. Zaleski T., Obwodowe mechanizmy mowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
4
Nazwa przedmiotu:
Audiologia
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: egz.
Prowadzący zajęcia: dr n. med. Agata Skorek
Szczegółowy program zajęć:
1. Różnice między logopedią a audiologią
1)



2.
3.
4.
5.
6.
Narząd słuchu – ucho – anatomia, fizjologia i patologia
Ucho zewnętrzne
Ucho wewnętrzne
Ucho środkowe.
Udział kory mózgu, dróg piramidowych i pozapiramidowych w nadawaniu i odbiorze
słuchowym.
Znaczenie nerwów czaszkowych dla pracy narządu słuchu.
Droga impulsów słuchowych.
Struktura i funkcje komórki i tkanki nerwowej z przykładami budowy narządów mowy z
różnych tkanek.
Funkcja i budowa błędnika.
Literatura:
1. Gałkowski T., Zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2. Gołąb B. K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, 1980, PZWL,
Warszawa.
3. Grossman J., Rozszczepy podniebienia a wady wymowy [w:] Logopedia 20, 1993,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
4. Grossman J, Wyniki rehabilitacji dzieci z rozszczepem podniebienia [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
5. Obrębowski A., Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zaburzeń mowy [w:] Logopedia 20,
1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
6. Sobotta J., Atlas anatomii człowieka. Tom I. Głowa, szyja i kończyna górna, 1994,
Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław.
7. Zaleski T., Centralne zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
8. Zaleski T., Obwodowe mechanizmy mowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
5
Nazwa przedmiotu:
Logorytmika, emisja i higiena głosu
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10 + 15
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Mirosława Knapik
Szczegółowy program zajęć:
I.
Emisja i higiena głosu
1. Mioelastyczna i kliniczno-neurofizjologiczna teoria powstawania dźwięku.
2. Znaczenie oddychania dla emisji głosu – oddech statyczny i dynamiczny, podparcie
oddechowe – appogio.
3. Artykulacja i dykcja samogłosek i spółgłosek, uaktywnianie narządów artykulacyjnych;
artykulacja muzyczna jak czynnik wspomagający prawidłowe atakowanie dźwięków
(przygotowanie do ćwiczeń muzycznych z balbtologopedii).
4. Rola komór rezonacyjnych i elementów elastycznych zdolnych do drgań; współbrzmienie
i odbrzmienie, czyli rezonans. Uaktywnienie rezonatora piersiowego u rezonatora nasady.
Rejestr piersiowy i głowowy.
5. Wpływ czynników biologicznych na kształtowanie się głosu.
II.
1.
2.
3.
4.
Logorytmika
Ćwiczenia ruchowo-muzyczne wg metody Emila Jaques’a-Dalcroze’a.
Kształtowanie motywiki rytmiczno-słuchowej.
Kształtowanie ekspresji ruchowej i werbalnej w oparciu o rytm i tempo.
Regularne i nieregularne grupy rytmiczne, takty parzyste, nieparzyste i mieszane
(realizacja ruchowa i werbalna), kanon rytmiczny i melodyczny.
5. Elementy metody Carla Orffa nawiązujące do sztuki synkretycznej (taniec, słowo,
muzyka) – pierwszoplanowa rola rytmu i perkusji.
Literatura:
1. Adamiszyn Z., Walencik – Topiłko A., Logopedia artystyczna, (w:) Logopedia. Pytania i
odpowiedzi. Podręcznik akademicki t. II: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i
osób dorosłych, 2003, (red.) T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole.
2. Knill Ch., 1997, Dotyk i komunikacja, Warszawa.
1. Kochanowicz J, 1961, Podstawy recytacji i wymowy scenicznej, Warszawa.
3. Kotlarczyk M, 1961, Podstawy sztuki żywego słowa, Warszawa.
4. Kram J., 1976, Gawędy o żywym słowie, Warszawa.
5. Kram J., 1988, Zarys kultury żywego słowa, Warszawa.
6. Lewandowska K, 1966, Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk.
7. Minczakiewicz E., 1996, Mowa – rozwój – zaburzenia – terapia, Kraków, Wydawnictwo
WSP.
8. Maksymowicz K., Zestawy ćwiczen dykcyjnych, (w:) Logopedia. Pytania i odpowiedzi.
Podręcznik akademicki t. II: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych,
2003, (red.) T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole.
9. Teml H., 1997, Relaks w nauczaniu, Warszawa.
6
10. Weller S., 2006, Oddech, który leczy, Gdańsk.
Nazwa przedmiotu:
Elementy psycholingwistyki i socjolingwistyki
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 8
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: dr hab. Iwona Loewe
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Elementy psychologii poznawczej i psycholingwistyki ogólnej. Modele umysłu. Rola języka w
poznaniu i doświadczaniu świata (ujęcie kognitywne – gestaltyzm).
Od słowa do dyskursu – model tworzenia i odbioru (rozumienia) dyskursu.
Dziecko jako istota ucząca się języka.
Dziecko jako istota twórcza posługująca się językiem.
Dziecko uczestnikiem dyskursu. Dyskurs terapeutyczny.
Socjolingwistyka – rola języka w społeczeństwie.
Literatura:
1. Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
2. Kurcz I., 1976, Psycholingwistyka: przegląd problemów badawczych, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa.
3. Kurcz I., Shugar G. W., Danks J. H. (red.), 1986, Knowledge and Language, North Holland,
Amsterdam.
4. Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
5. Lakoff G. (red.), 1987, Women, Fire and Dangerous Things, What Categories Reveal About the
Mind, University of Chicago Press, Chicago.
6. Langacker R., 1987, 1991, Foundations of Cognitive Grammar, vol. 1, 2, wyd. Stanford.
7. Nowakowska-Kempna I.,1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, Warszawa: WSP TWP;
Poznań: "Sorus",
8. Ratner B. (red.), Jean B. G. (red.), 2005, Psycholingwistyka, Gdańskie Towarzystwo
Psychologiczne, Sopot.
Nazwa przedmiotu:
Wstęp do logopedii i organizacji opieki logopedycznej
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: dr Grażyna Jastrzębowska
Szczegółowy program zajęć:
1. Termin logopedia i jego znaczenie.
2. Przedmiot i zadania oraz działy logopedii.
7
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Zawodowe specjalizacje logopedii.
Logopedia a dziedziny pograniczne logopedii. Interdyscyplinarny charakter logopedii.
Komunikacja językowa i jej determinanty.
Status zawodowy logopedy.
Zawód logopedy w świetle rozporządzeń prawnych.
Etyka zawodu logopedy.
Literatura:
1. Demelowa G, 1987, Elementy logopedii, Warszawa, WSiP.
2. Gałkowski T., Jarzębowska G., 2000, Logopedia – pytania i odpowiedzi, Opole,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
3. Gałkowski T., Tarkowski Z., Zalewski T., 1993, Diagnoza i terapia zaburzeń mowy,
Lublin, Wydawnictwo UMCS.
4. Kania J., Szkice logopedyczne, Warszawa 1985.
5. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego.
6. Sawa B., 1990, Dzieci z zaburzeniami mowy, Warszawa, WSiP.
7. Styczek I., 1980, Logopedia, Warszawa, PWN.
Nazwa przedmiotu:
Warsztat logopedy z elementami informatyki
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 8 godzin
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Stanisław Juszczyk
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Warszatat logopedy – literatura, testy, kwestionariusze
Dokumentacja diagnozy i terapii logopedycznej
Podstawy wykorzystania komputerów w logopedycznej praktyce.
Praktyczne programy użytkowe (edytory, arkusze kalkulacyjne, prezentacje).
Współpraca z programami przeznaczonymi dla logopedów.
Współpraca z programami typu „Afazja”.
Wady i zalety logopedycznych programów komputerowych.
Literatura:
1. Borowiecki R., Kwieciński M., 2004, Informacja i wiedza w zintegrowanym świecie
zarządzania, wyd. Zakamycze, Kraków.
2. Elmasri R., Navathe S.B., 2005,Wprowadzenie do systemów baz danych. Helion. HeiChia Wang, Huki-Sen Wang, A hybrid expert system for equipment failure analysis,
Expert Systems with Applications 28, 615-622, 2005.
3. Kapczyński A., 2005, Problematyka baz danych w biometrycznych systemach
uwierzytelniania. Bazy danych – aplikacje i systemy 2005. WNT, Warszawa.
4. Gałkowski T., Jarzębowska G., 2000, Logopedia – pytania i odpowiedzi,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
8
5. Megier J.D., Mackman A., Dunner M., Vasireddy S., 2003, Tworzenie bezpiecznych
aplikacji Microsoft ASP.NET. Uwierzytelnianie, autoryzacja i bezpieczna
komunikacja, Microsoft Press.
6. Ministerstwo Nauki i Informatyzacji: Strategia kierunkowa informatyzacji Polski do
roku 2013 oraz perspektywiczna prognoza transformacji społeczeństwa
informacyjnego do roku 2020, Warszawa 2005.
7. Mulawka J. J., 1997, Systemy ekspertowe, WNT, Warszawa.
8. Nielsen J., 2003, Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych, Helion.
9. Wojtowicz J., Organizacyjne i technologiczne aspekty zarządzania wiedzą w
organizacji, http://www.centrum wiedzy.edu.pl, 2006.
Nazwa przedmiotu:
Pedagogika specjalna – wybrane zagadnienia
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Adam Stankowski
Szczegółowy program zajęć:
1. Działy pedagogiki specjalnej.
2. Kierunki działalności pedagogiki specjalnej w zakresie procesu rewalidacji, resocjalizacji,
rehabilitacji
i terapii pedagogicznej.
3. Metody i metodyki pracy pedagogiki specjalnej z dziećmi o różnych dysfunkcjach i
niepełnosprawnościach.
4. Zasady pedagogiki specjalnej.
5. Pedagogika specjalna czy pedagogika szkoły specjalnej.
6. Pedagogika specjalna jako wstęp do oligofrenologopedii.
Literatura:
1. Brauner A. i F., 1995, Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym, WSiP,
Warszawa.
2. Dykcik W. (red.), 1998, Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
3. Olechowicz H., 1987, Metody aktywizowania głębiej upośledzonych umysłowo, WSiP,
Warszawa.
4. Olechowicz H., 1994, Wyzwalanie aktywności dzieci głębiej upośledzonych umysłowo,
WSiP, Warszawa.
5. Piszczak M., 1990, Edukacja dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim,
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa.
6. Tarkowski Z., 1989, Przegląd problematyki dotyczącej rozwoju mowy i języka u dzieci
lekko upośledzonych umysłowo [w:] Wybrane zagadnienia kształcenia i wychowania
dzieci i młodzieży, red. S. Popka, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
7. Tkaczyk G., 1997, Metodyka nauczania i wychowania początkowego w szkole specjalnej,
Wydawnictwo UMCS, Lublin.
8. Witkowski T., 1985, Poziom rozwoju społecznego upośledzonych umysłowo,
Wydawnictwo KUL, Lublin.
9
Nazwa przedmiotu:
Rozwój mowy i języka dziecka
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: I
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr Iwona Michalak - Widera
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
Komunikacja językowa w ujęciu kompleksowym.
Etapy rozwoju mowy dziecka.
Czynniki determinujące rozwój mowy i języka.
Zaburzenia rozwoju mowy i wady wymowy.
Literatura:
1. Antos D. G. M., Styczek J., 1978, Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, WSiP,
Warszawa.
2. Bartkowska T., 1968, Rozwój mowy dziecka przedszkolnego jako wynik oddziaływań
wychowawczych rodziny i przedszkola, Warszawa
3. Demelowa G, 1987, Elementy logopedii, WSiP, Warszawa.
4. Gałkowski T., Jarzębowska G. (red.), 2000, Logopedia – pytania i odpowiedzi,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
5. Gałkowski T., Tarkowski Z., Zalewski T., 1993, Diagnoza i terapia zaburzeń mowy,
Wydawnictwo UMCS, Lublin.
6. Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, Warszawa.
7. Minczakiewicz E., 1997, Mowa , rozwój, zaburzenia, terapia, Kraków, Wydawnictwo
Naukowe WSP.
8. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk.
9. Sawa B., 1990, Dzieci z zaburzeniami mowy, WSiP, Warszawa.
10. Styczek I., 1980, Logopedia, PWN, Warszawa.
Nazwa przedmiotu:
Nauka o semantyce, składni i morfologii języka polskiego dla
logopedów
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 20
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Ewa Jędrzejkowa
10
Szczegółowy program zajęć:
1. Podstawowe pojęcia analizy morfologicznej wyrazów. Morfonologia.
2. Kategorie morfologiczne języka polskiego – charakterystyka funkcjonalna.
3. Wybrane kategorie morfologiczne w ujęciu gramatyki kognitywnej. Logopedyczne
aspekty morfologii polskiej.
4. Paradygmatyka: fleksja imienna i werbalna.
5. Formalne, funkcjonalne i kognitywne aspekty kategorii fleksyjnych. Perspektywa
glottodydaktyczna i logopedyczna.
6. Podstawowe kategorie słowotwórcze na tle ogólnych problemów analizy słowotwórczej
wyrazów.
7. Słowotwórstwo w ujęciu kognitywnym. Logopedyczne i glottodydaktyczne aspekty
polskiego słowotwórstwa.
8. Typy składni (formalna, funkcjonalna, pragmatyczna). Kognitywne poglądy na składnię:
modele semantyczno-formalne wypowiedzeń a modele konceptualne.
9. Składnia zdania pojedynczego i złożonego. Różne rodzaje analizy składniowej. Synteza w
składni – perspektywa logopedyczna i glottodydaktyczna
10. Semantyka i jej działy. Teorie znaczenia wyrazów. Kategoryzacja i kwalifikacja wyrazów
na tle różnych koncepcji semantyki (teoria pól semantycznych, profilowanie pojęć,
kognitywna struktura pojęć).
Literatura:
1. Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
2. Ivić M., 1973,Język jako reprezentacja świata w umyśle, Warszawa.
3. Jędrzejko E., Kita M., 1999,Gramatyka polska, Warszawa.
4. Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001.
5. Miodunka J., 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa.
6. Nagórko A., 1998, Zarys gramatyki języka polskiego, Warszawa.
7. Podstawy gramatyki kognitywnej, red. M. Kardela, Warszawa 1994.
8. Rudzka-Ostyn B., 2001, Z rozważań nad kategorią przypadku, Kraków.
9. Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie, Kraków.
10. Taylor J.R., 2002, Kategoryzacja językowa. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków.
Nazwa przedmiotu:
Psychologia rozwojowa i kliniczna
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 20
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr n. med. Adam Klasik
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
Wprowadzenie do problematyki rozwoju mowy i języka.
Rozwój kompetencji językowej dzieci.
Mowa a zaburzenia rozwoju mowy.
Czynniki rozwoju mowy i języka.
Mechanizmy i periodyzacja rozwoju językowego.
11
6. Rozwój percepcyjno-motoryczny dzieci a rozwój mowy.
7. Rozwój mowy w aspekcie fonologicznym.
8. Rozwój gramatycznych aspektów języka.
9. Rozwój semantyczny.
10. Rozwój pragmatycznych kompetencji językowych.
11. Źródła i kierunki rozwoju psychologii klinicznej.
12. Przedmiot i podstawowe problemy współczesnej psychologii klinicznej.
13. Funkcjonowanie człowieka w sytuacji.
14. Czynniki wpływające na powstanie i rozwój zaburzeń psychicznych.
15. Elementy psychopatologii ogólnej.
16. Zaburzenia myślenia i mowy.
17. Zaburzenia emocjonalne.
18. Wrażliwość kliniczna i tworzenie hipotez.
19. Metody badań psychologii klinicznej.
20. Wywiad i dane obserwacyjne.
21. Przeprowadzenie wywiadu (rozmowy psychologicznej). Eksperymenty kliniczne.
22. Diagnoza psychologiczna.
23. Podstawowe rodzaj pomocy psychologicznej.
Literatura:
1. Dołęga Z., 2003, Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości
rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
2. Dołęga Z., 1997, Psycholog w przestrzeni diagnostycznej [w:] Wybrane metody
diagnozowania
i prognozowania rozwoju dziecka do lat 3, red. M. John-Borys, Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
3. Kilar-Turska M., 1989, Mowa dziecka. Słowo i tekst, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków.
4. Kilar-Turska M., 2000, Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia [w:] Psychologia.
Podręcznik akademicki. Podstawy psychologii., red. J. Strelau, tom I, GWP, Gdańsk, str.
285 – 332
5. Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., 1988, Psychologia rozwojowa i
wychowawcza wieku dziecięcego, WSiP, Warszawa.
6. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., 1996, Psychologia rozwoju człowieka, PWN,
Warszawa.
7. Kondaso, 1984, Psychologia kliniczna, Warszawa, PWN
8. Lewicki A. (red.), 1978, Psychologia kliniczna, Warszawa, PWN (str. 10-150)
9. Sęk H., 1991, Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa, PWN.
10. Tomaszewski T. (red.), 1985, Psychologia, Warszawa, PWN.
11. Wallen R., 1964, Psychologia kliniczna, Warszawa, PWN (str. 60-89; 115-156).
Nazwa przedmiotu:
Neuropsychologia i neuropsychologiczne podstawy zaburzeń
mowy
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 15
12
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Bruce D. MacQeen
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
Historia neuropsychologii.
Podstawy anatomii mózgu.
Diagnoza neuropsychologiczna.
Mózg a zachowanie.
Literatura:
1. Bokus B., Shugar G. W., 2008, Psychologia języka dziecka, Gdańsk.
2. Gałkowski T., Szeląg G., Jastrzębowska G. (red.), 2005, Podstawy neurologopedii,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
3. Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J., 2006, Mózg a zachowanie, Warszawa.
4. Holinger P. C., 2006, Co mówią dzieci, zanim nauczą się mówić. Dziewięć sygnałów
używanych przez dzieci do wyrażania uczuć, Poznań.
5. Kurcz I., Shugar G. W., Danks J. H. (red.), 1986, Knowledge and Language, North
Holland, Amsterdam.
6. Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.
7. Walsh K., Darby D., 2008, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdańsk.
Nazwa przedmiotu:
Kultura języka polskiego
Rodzaj zajęć: wykład
Artykuł III. Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 10 godzin
Artykuł IV. Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie
Artykuł V. Prowadzący zajęcia: dr hab. Iwona Loewe
Szczegółowy program zajęć:
Kultura języka i kultura żywego słowa
Pojęcie normy językowej
Wymowa grup spółgłoskowych, wymowa grup samogłoskowych, wymowa nosówek.
Wymowa internacjonalizmów, wybranych zapożyczeń, nazwisk obcych
Akcent wyrazowy, akcent zdaniowy, akcent zestrojowy, wyraz ortotoniczny, wyraz
atoniczny, enklityki, proklityki.
6. Znaki interpunkcyjne – podział, wartość głosowa, stylistyczna wartość interpunkcji (w
tym interpunkcja artystyczna), pauza logiczna.
7. Terytorialne i środowiskowe zróżnicowanie polszczyzny – dialekty i socjolekty.
1.
2.
3.
4.
5.
Literatura:
1. Bednarek J. D., 2003, Ćwiczenia wyrazistości mowy, Bydgoszcz.
2. Dłuska M., Prozodia języka polskiego, Warszawa.
3. Gawęda K., Łazewski J., 2004, O błędach wymowy. Książeczka dla dzieci tudzież
wyższych urzędników państwowych, Białystok.
13
4. Gawrońska M., 2001, Podstawy wymowy i impostacji głosu dla studentów i
absolwentów akademii wychowania fizycznego, Wrocław.
5. Kotlarczyk M, 1961, Podstawy sztuki żywego słowa, Warszawa.
6. Kram J., 1976, Gawędy o żywym słowie, Warszawa.
7. Meissner Cz., 196663, ABC recytatora, Warszawa.
8. Meissner Cz., 1993, Książeczka o sztuce recytacji i sztuce mówienia, Katowice.
9. Mikuta M., 2001, Kultura żywego słowa, Częstochowa.
10. Mitrynowicz – Modrzejewska M., 1963, Fizjologia i patologia głosu, słuchu i
mowy, Kraków.
11. Oczkoś M., 1999, Abecadło mówienia, Warszawa.
12. Prawidła poprawnej wymowy polskiej, 1995. Oprac. Z. Klemensiewicz. Uzupełnił
S. Urbańczyk, Kraków.
13. Toczyska B., 1998, Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk.
14. Wieczorkiewicz B., 1977, Sztuka mówienia, Warszawa.
Nazwa przedmiotu:
Elementy integracji sensorycznej w rozwijaniu sprawności
językowej i komunikacyjnej dziecka
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia lab.
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 5 + 10
Forma zaliczenia: zal R
Prowadzący zajęcia: dr Olga Przybyla
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Holistyczne spojrzenie na dziecko w procesie wychowania językowego.
Zasady pedagogiczne, psychologiczne i lingwistyczne pracy z dzieckiem.
Determinanty rozwoju językowego.
Pojęcie sprawności językowej w logopedii.
Psychologia postaci, metodologiczny holizm a integracja treści nauczania.
Integracja sensoryczna w świetle badań nad sprawnością porozumiewania się.
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego.
Rozwijanie sprawności językowej i komunikacyjnej dziecka w świetle teorii integracji
sensorycznej.
Literatura:
1. Bokus B., Shugar G. W., 2008, Psychologia języka dziecka, Gdańsk.
2. Gałkowski T., Szeląg G., Jastrzębowska G. (red.), 2005, Podstawy neurologopedii,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
3. Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J., 2006, Mózg a zachowanie, Warszawa.
4. Gruszczyk-Kolczyńska E., 1992, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
matematyki, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
5. Holinger P. C., 2006, Co mówią dzieci, zanim nauczą się mówić. Dziewięć sygnałów
używanych przez dzieci do wyrażania uczuć, Poznań.
6. Kurcz I., Shugar G. W., Danks J. H. (red.), 1986, Knowledge and Language, North
Holland, Amsterdam.
14
7. Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.
8. Mass V. F., 1998, Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji
sensorycznej dla rodziców i specjalistów, Warszawa.
9. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo
10. Tymichová H.,1996, Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację
wzrokowo-ruchową, Gdańsk, wydawnictwo Glottispol.
11. Walsh K., Darby D., 2008, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdańsk.
Nazwa przedmiotu:
Ortodoncja
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 8 godzin
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: lek. med. Małgorzata Kuc - Michalska
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Przedmiot i zadania ortodoncji.
Możliwości współpracy logopedy z ortodontą.
Kalendarz rozwoju funkcji pokarmowych.
Korekta i stymulacja rozwoju funkcji pokarmowych
Diagnoza zaburzeń wymowy u osób z wadami zgryzu.
Wady wymowy u osób z wadami zgryzu z uwzględnieniem wad dotylnych, doprzednich i
zgryzów otwartych.
Literatura:
Ortopedia szczękowa. Zasady i praktyka. Podręcznik dla studentów somatologii., red. F.
Łabiszewskiej-Jaruzelskiej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995.
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia zaburzeń artykulacji (dyslalia)
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: I + II Semestr: II + III
Liczba godzin: 10 W + 15 ćw. + 10 ćw. lab.
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr Iwona Michalak-Widera
Szczegółowy program zajęć:
1. Pojęcie oraz rodzaje dyslalii.
2. Etiologia dyslalii.
15
3. Diagnoza dyslalii – pomoce i sposoby badania.
4. Terapia dyslalii – usuwanie przyczyn, podstawowe zasady procesu korekcyjnego, metody
terapii.
5. Dokumentacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego pacjentów z dyslalią.
Literatura:
1. Błachnio K., 1995, Kompleksowość logopedyczna podstawą skuteczności terapeutycznej,
Logopedia nr 22, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
2. Jastrzębowska G, 1999, Diagnoza i terapia logopedyczna [w:] Logopedia. Pytania i
odpowiedzi, red. T. Gałkowski, Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
3. Siedlczak A., 1999, Diagnostyka pedagogiczna, Częstochowa, Częstochowskie
Wydawnictwo Naukowe.
4. Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa, PWN.
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia zaburzeń anatomiczno – funkcjonalnych
(dysglosja)
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 15 W + 5 ćw. lab.
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr Danuta Pluta - Wojciechowska
Szczegółowy program zajęć:
Pojęcie i diagnoza dysglosji
Logopedyczna terapia wad wymowy u osób z wadami zgryzu.
Diagnoza i terapia zaburzeń mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia.
Wczesna opieka logopedyczna dzieci z rozszczepem.
Diagnoza zaburzeń wymowy u osób z wadami zgryzu i rozszczepem podniebienia.
Logopedyczna terapia zaburzeń mowy u dzieci z wadami zgryzu i rozszczepem
podniebienia.
4. Dokumentacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego pacjentów z dysglosją.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Literatura:
1. Błachnio K., 1995, Kompleksowość logopedyczna podstawą skuteczności terapeutycznej,
Logopedia nr 22, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
2. Jastrzębowska G, 1999, Diagnoza i terapia logopedyczna [w:] Logopedia. Pytania i
odpowiedzi, red. T. Gałkowski, Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
3. Konopska L., 2006, Wymowa osób z wadą zgryzu, Szczecin.
4. Siedlczak A., 1999, Diagnostyka pedagogiczna, Częstochowa, Częstochowskie
Wydawnictwo Naukowe.
5. Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa, PWN.
16
Nazwa przedmiotu:
Trudności w uczeniu się czytania i pisania oraz specyficzne
zaburzenia rozwoju mowy i języka (SLI)
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 10 (w rozbiciu: 2 prowadzących po 5 godzin)
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: dr Grażyna Jastrzębowska i dr Olga Przybyla
Szczegółowy program zajęć:
1. Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka.
2. Specyficzne zaburzenia rozwoju językowego (SLI)
3. Specyficzne trudności w opanowaniu mowy pisanej, czytania i pisania – dysleksja,
dysgrafia i dysortografia, dyskalkulia.
4. Praca korekcyjno – wyrównawcza z dziećmi z trudnościami w uczeniu się.
5. Przygotowanie do nauki czytania i pisania – warunki konieczne.
6. Metody nauki czytania – przegląd stanowisk badawczych.
7. Gry i zabawy językowe.
Literatura:
1. Bogdanowicz M., 2003, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Gdańsk.
2. Bokus B., Shugar G. W., 2008, Psychologia języka dziecka, Gdańsk.
3. Leonard L., 2007, SLI – specyficzne zaburzenia rozwoju językowego. Miedzy autyzmem
a dysleksją, Gdańsk.
4. Gałkowski T., Jarzębowska G., 2000, Logopedia – pytania i odpowiedzi, Opole,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
5. Gałkowski T., Tarkowski Z., Zalewski T., 1993, Diagnoza i terapia zaburzeń mowy,
Lublin, Wydawnictwo UMCS.
6. Kaja B. (red.), 2003, Diagnoza dysleksji, Bydgoszcz.
7. Reid G., Wearmouth, 2008, Dysleksja. Teoria i praktyka, Gdańsk, GWP.
8. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego.
9. Sawa B., 1990, Dzieci z zaburzeniami mowy, Warszawa, WSiP.
10. Spionek H., 1965, Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa, PWN.
11. Stecko E., 1994, Zaburzenia mowy dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie
logopedyczne, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
12. Styczek I., 1980, Logopedia, Warszawa, PWN.
13. Walsh K., Darby D., 2008, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdańsk, GWP.
Nazwa przedmiotu:
Elementy pedagogiki zabawy
Rodzaj zajęć: ćwiczenia lab.
Rok studiów: I Semestr: II
Liczba godzin: 10
17
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: mgr Elżbieta Bijak
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
Holistyczne spojrzenie na dziecko w procesie wychowania językowego.
Zasady pedagogiczne, psychologiczne i lingwistyczne pracy z dzieckiem.
Pedagogika zabawy – teoria i praktyka
Typy i funkcje zabaw.
Rola zabawy w edukacji językowej dzieci
Literatura:
1. Bokus B., Shugar G. W., 2008, Psychologia języka dziecka, Gdańsk.
2. Elkonin, 1998, Pedagogika zabawy, Warszawa.
3. Holinger P. C., 2006, Co mówią dzieci, zanim nauczą się mówić. Dziewięć sygnałów
używanych przez dzieci do wyrażania uczuć, Poznań.
4. Tońska – Mrowiec A., 2006, Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne, Gdańsk.
5. Tymichová H.,1996, Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację
wzrokowo-ruchową, Gdańsk, wydawnictwo Glottispol.
Nazwa przedmiotu:
Psychiatria i neurologia dziecięca
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: wykład: 10, w tym: 5 psychiatria + 5 neurologia dziecięca
ćwiczenia laboratoryjne: 10, w tym: 5 psychiatria + 5 neurologia dziecięca
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący: dr n. med. Ewa Emich – Widera, dr n. med. Ewa Jamroz,
dr n. med. Adam Klasik
PSYCHIATRIA:
Szczegółowy program zajęć:
1. Funkcje poznawcze człowiek a mowa i język. Neuropsychologia języka i mowy
człowieka.
2. Rozwój ośrodków odpowiedzialnych za mowę w świetle psychologii rozwojowej i
poznawczej.
3. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach organicznych ośrodkowego układu
nerwowego.
4. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach afektywnych.
5. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach schizofrenicznych.
6. Nowoczesna diagnostyka neuropsychologiczna języka i mowy.
7. Miejsce psychiatrii w systemie opieki zdrowotnej.
8. ICD – 10 – specyfika klasyfikacji zaburzeń psychicznych.
9. Zaburzenia mowy i języka jako przejaw procesów intrapsychicznych.
18
Literatura:
1. Aleksandrowicz J., 2004,Psychoterapia. Poradnik dla pacjentów, Wyd. Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków.
2. Bilikiewicz A. (red.), 2002, Psychiatria. Psychiatria kliniczna, wyd. Urban & Partner,
Wrocław.
3. Johnson S., 1998, Style charakteru, wyd. Zysk i S-ka
4. Klasik A., Krupka-Matuszczyk I., Krysta K.,2005, Procesy poznawcze człowieka – norma
a schizofrenia, Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Gregorczyk, Warszawa.
5. Korzeniowski L., Pużyński S., 1986, Encyklopedyczny słownik psychiatrii, PZWL,
Warszawa.
6. Sprinter S. P., Deutsch G.,1998, Lewy mózg, prawy mózg, wyd. Prószyński i S-ka,
Warszawa.
7. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – ICD –
10.
NEUROLOGIA DZIECIĘCA:
Szczegółowy program zajęć:
1. Rozwój psychoruchowy dziecka zdrowego ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju
mowy.
2. Proste opóźnienie rozwoju mowy.
3. Afazja, dysartria.
4. Reakcje nerwicowe (mutyzm, jąkanie, zacinanie, tiki).
5. Autyzm dziecięcy.
6. Zaburzenia mowy u dzieci z wybranymi schorzeniami:
- mózgowe porażenie dziecięce
- urazy
- stany napadowe
- stany zapalne
- encefalopatie postępujące i niepostępujące (w tym upośledzenia umysłowe i choroby
neurometaboliczne)
- zespół nadpobudliwości psychoruchowej
- dziecko hipotoniczne (w tym choroby nerwowo-mięśniowe)
Literatura:
1. Czochańska J., 1995, Badanie i ocena neurorozwojowa niemowląt i małych dzieci, wyd.
Folium, Lublin.
2. Koehler B., Marszał E., Świetliński J. (red.), 2002, Wybrane zagadnienia z pediatrii.
Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, Śląska Akademia Medyczna, Katowice.
Nazwa przedmiotu:
Neurologia z elementami geriatrii
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: wykład: 8 godzin
19
Forma zaliczenia: egz.
Prowadzący zajęcia: dr n. med. Dawid Larysz
Szczegółowy program zajęć:
1. Rola mózgu w procesie językowego porozumiewania się.
2. Zachowania i czynności mózgu w procesie mowy – obraz języka w przypadkach zaburzeń mowy.
3. Diagnoza logopedyczna - etapy diagnozowania, kontakt emocjonalny, społeczny
i intelektualny z pacjentem jako podstawa diagnozy i terapii.
4. Zaburzenia funkcjonowania organizmu człowieka spowodowane uszkodzeniem mózgu i
procesami otępiennymi.
5. Otępienie w chorobie Alzheimera..
6. Otępienie czołowo-skroniowe.
7. Otępienie w chorobie Parkinsona.
8. Zaburzenia funkcji poznawczych w depresji.
Literatura:
1. Bochenek A., Reicher, 1993, Anatomia człowieka. Tom IV, PZWL.
2. Cummings J. L., Mega M. S., Neuropsychiatria, wyd. I polskie pod red. M. Rydzewskiego
3. Kądzielawa D., 1983, Czynność rozumienia mowy. Analiza neuropsychologiczna, Wrocław,
Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
4. Maruszewski M., 1970, Mowa a mózg, Warszawa, PWN.
5. Szczudlik A., Liberski P., Barcikowska M. (red.), 2004, Otępienie, Kraków, wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nazwa przedmiotu:
Psychoterapia. Metody relaksacji i reedukacji zaburzeń
psychomotorycznych
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: 10 + 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Jerzy Aleksandrowicz, dr Mieczysław Chęciek
Szczegółowy program zajęć:
I. Wprowadzenie do problematyki psychoterapii.
1. Definicje, zakres pojęcia, terminy bliskoznaczne.
2. Podział i rodzaje psychoterapii: indywidualna i grupowa, podtrzymująca i aktywna,
specyficzna i globalna.
II. Główne orientacje teoretyczne w psychoterapii. Omówienie przykładów i specyficznych
metod
oddziaływania terapeutycznego.
1. Orientacja psychodynamiczna. Psychoanaliza i terapie pochodne (neopsychoanaliza).
2. Orientacja behawioralno-poznawcza.
2a. Terapia behawioralna: wybrane techniki; przydatność w terapii zaburzeń lękowych
2b. Terapia poznawcza: terapia racjonalno-emotywna Ellisa, terapia depresji wg Becka.
3. Orientacja humanistyczna.
20
3a. Terapia skoncentrowana na pacjencie
3b. Terapia Gestalt
3c. Logoterapia Frankla
4. Orientacja systemowa- początki terapii rodzinnej.
4a. Terapia strategiczna: założenia i podstawowe techniki.
5. Inne terapie (analiza transakcyjna, neurolingwistyczne programowanie)
III. Problemy i specyficzne zjawiska w procesie udzielania pomocy psychologicznej.
Wskazówki
dla pedagogów i logopedów.
1. Pierwszy kontakt.
2. Sztuka słuchania i inne umiejętności interpersonalne ważne w pomaganiu.
3. Opór. Pięć etapów pracy z problemem.
Literatura obowiązkowa:
1. Aleksandrowicz J., 2004, Psychoterapia. Poradnik dla pacjentów, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
2. Grzesiuk L. (red.), 1994, Psychoterapia. Szkoły zjawiska, techniki i specyficzne problemy,
PWN, Warszawa.
3. Lis-Turlejska M. (red.), 1991, Nowe zjawiska w psychoterapii, wyd. Jacek Santorski &
CO, Warszawa.
Literatura zalecana:
1. Haley J., 1995, Niezwykła terapia. Techniki terapeutyczne Miltona Ericksona.
Strategiczna Terapia Krótkoterminowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk.
2. Miller A., 1991, Mury milczenia. Cena wyparcia urazów dzieciństwa, PWN, Warszawa.
3. Namysłowska I., 1997, Terapia rodzin, Springer PWN, Warszawa.
4. Santorski J. (red.), 1993, ABC psychologicznej pomocy, wyd. Jacek Santorski & CO ,
Warszawa.
5. Satir V., 2000, Terapia rodziny. Teoria i praktyka. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk.
6. Walker W., 2001, Przygoda z komunikacją. Początki NLP, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk.
7. Yapko M., 1996, Kiedy życie boli, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Nazwa przedmiotu:
Metodyka postępowania logopedycznego
Rodzaj zajęć: ćwiczenia + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: 5 ćw. + 10 ćw. lab.
Forma zaliczenia: zaliczenie R
Prowadzący zajęcia: dr Iwona Michalak - Widera, mgr Elżbieta Bijak
Szczegółowy program zajęć:
1. Problem terapii mowy. Cel terapii.
2. Podstawy dydaktyki przedmiotowej z zakresu logopedii.
21
3. Hipotezy diagnostyczne i terapeutyczne w logopedii.
4. Metody logopedyczne w terapii.
5. Wybrane techniki i ćwiczenia z zakresu logopedii.
Literatura:
1. Adamiszyn Z., Walencik – Topiłko A., Logopedia artystyczna, (w:) Logopedia. Pytania i
odpowiedzi. Podręcznik akademicki t. II: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i
osób dorosłych, 2003, (red.) T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole.
2. Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik
akademicki t. I i II, Opole.
3. Knill Ch., 1997, Dotyk i komunikacja, Warszawa.
4. Minczakiewicz E., 1996, Mowa – rozwój – zaburzenia – terapia, Kraków, Wydawnictwo
WSP.
5. Młynarska M., Smereka T., 2000, Psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju
mowy oraz myślenia, Warszawa, WSiP.
6. Mrugalska K., 1973, Ruch i muzyka w służbie mowy, Logopedia nr 11.
Nazwa przedmiotu:
Surdologopedia
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III + IV
Liczba godzin: wykład: 5 w semestrze III + 10 w semestrze IV
ćw. lab.: 5 w semestrze III + 15 w semestrze IV
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr Grażyna Gunia (wykład)
mgr Ewa Stankowska (ćw. lab. w semestrze III i IV po 5 h)
mgr Waleria Dempniak i inni pracownicy OSWNiS w Raciborzu
(ćw. lab. w IV semestrze – 10 h)
Szczegółowy program zajęć:
I. Podstawowe wiadomości surdologopedii:
1. Definicje niedosłuchu i głuchoty.
2. Etiologia głuchoty.
3. Przyczyny niedosłuchu i głuchoty.
4. Działanie i funkcjonowanie narządu słuchu.
5. Techniki badania słuchu.
6. Klasyfikacje ubytków słuchu – analiza audiogramów. Oprotezowanie.
7. Rola rodziców w terapii dzieci niesłyszących. Postawy rodziców wobec dziecka. Pomoc i
poradnictwo rodzinne.
8. Czynniki determinujące kształtowanie mowy u dzieci z wadą słuchu.
9. Szerokie i wąskie ujęcie terminu „język migowy”. Lingwistyczne ujęcie tego terminu.
System językowo-migowy a język migany.
II. Ogólne zagadnienia psychologii dziecka głuchego:
22
Psychologia dziecka głuchego – wrażenia, spostrzeżenia, pamięć, wyobraźnia, myślenie i
mowa.
2. Porównanie rozwoju mowy dziecka słyszącego z głuchym.
1.
III. Podstawy terapii dziecka z uszkodzonym słuchem:
1. Ćwiczenia rozwijające mówienie:
Relakacja, ćwiczenia oddechowe torem brzuszno-przeponowym, ćwiczenia głosowe,
ćwiczenia narządów artykulacyjnych, ćwiczenia słuchowe (tj. wzmacniające odbiór mowy
przez słuch), ćwiczenia logorytmiczne, ćwiczenia słownikowe (nauka słów – słownik
czynny i bierny dziecka głuchego), ćwiczenia odczytywania
z ust, ćwiczenia nauki czytania i pisania, nauka alfabetu palcowego (przy wspomożeniu
języka migowego).
2.
3.
Rola obrazków w usprawnianiu mowy.
Metody migowe – zalety i wady.
Literatura:
Baran J., 1980, Rewalidacja głuchych [w:] Pedagogika rewalidacyjna, red. A. Hulek,
Warszawa, PWN.
2. Csanyi Y., 1994, Słuchowo-werbalne wychowanie dzieci z uszkodzonym narządem
słuchu, Warszawa. WSiP.
1.
3.
Gałkowski T., 1990, Wychowanie dzieci głuchych w wieku przedszkolnym, Warszawa,
WSiP.
4.
Krakowiak K.,1995, Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym
słuchem, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
5.
Krakowiak K., 1998, W sprawie kształcenia języka dzieci i młodzieży z uszkodzonym
słuchem. Dla rodziców, lekarzy, logopedów, psychologów i nauczycieli, Lublin,
Wydawnictwo UMCS.
Kurkowski Z. M.,1996, Mowa dzieci sześcioletnich z uszkodzonym narządem słuchu,
Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Lindner G., 1976, Podstawy audiologii pedagogicznej, Warszawa, PWN.
Perier O., 1992, Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu, Warszawa, WSiP.
Pietrzak W., 1992, Język migowy dla pedagogów, Warszawa, WSiP.
Schiefelbusch R., Ruder K., 1982, Strategia postępowania terapeutycznego z dziećmi z
niedokształceniem języka. Przegląd zagadnień [w:] Nauczanie specjalne, Warszawa,
PWN.
Sołowiowa I. M., 1976, Psychologia dzieci głuchych, Warszawa, WSiP.
Stachyra J. (red.), 1995, Wybrane metody diagnostyczne w surdopsychologii, Lublin,
Wydawnictwo UMCS.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Nazwa przedmiotu:
Afazja i dysfazja
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: 10 + 10
Forma zaliczenia: egzamin
23
Prowadzący zajęcia: mgr Tatiana Lewicka
Szczegółowy program zajęć:
1. Rola mózgu w procesie językowego porozumiewania się.
2. Neurofizjologiczne podstawy porozumiewania się – problemy w nadawaniu i odbiorze mowy u
osób z zaburzeniami afatycznymi.
3. Stan języka w afazji.
4. Mowa i język w afazji pozostające w strukturach wyższych czynności korowych mózgu.
5. Ocena afatycznych i nieafatycznych zaburzeń mowy i języka.
6. Zakłócenia w systemie fonologicznym w afazji.
7. Diagnoza deficytów u pacjentów z afazją i jej etapy.
8. Zaburzenia mowy typu afazja w świetle językoznawstwa kognitywnego.
9. Kanoniczny obraz zaburzeń mowy w afazji Wernickiego, Broca i semantycznej na tle innych
rodzajów afazji.
10. Afazja według M. Pąchalskiej /1999/.
11. Afazja i jej typologia według J. Szumskiej /1982/.
12. Afazja i jej typologia według D. Kądzielawy /1982/.
13. Typologia afazji według T. Weisenburga i K. McBride’a /1935/.
14. Afazje według H. Goodglassa i E. Kaplana /1979/.
15. Zachowania i czynności mózgu w procesie mowy – obraz języka w przypadkach afatycznych
zaburzeń mowy.
16. Diagnoza logopedyczna w różnych typach afazji – etapy diagnozowania, kontakt emocjonalny,
społeczny
i intelektualny z pacjentem jako podstawa diagnozy i terapii.
17. Zaburzenia funkcjonowania organizmu człowieka spowodowane uszkodzeniem mózgu – różne
klasyfikacje afazji.
18. Afazja wynikająca z uszkodzeń dodatkowej okolicy ruchowej dominującej półkuli.
19. Typologia afazji według A. R. Łurii /1976/.
20. Terapia logopedyczna – analiza terapii afatyków – indywidualizacja programu rehabilitacyjnego.
21. Metody terapii chorych z afazją.
22. Reedukacja chorych z afazją we wczesnym okresie po zachorowaniu.
23. Heurystyczne podejście do diagnozy i terapii chorych z afazją.
24. Afazja a funkcje poznawcze i ich zaburzenia.
25. Afazja w chorobie Alzheimera.
Literatura:
1. Bochenek A., Reicher, 1993, Anatomia człowieka. Tom IV, PZWL.
2. Cummings J. L., Mega M. S., Neuropsychiatria, wyd. I polskie pod red. M. Rydzewskiego
3. Kądzielawa D., 1983, Czynność rozumienia mowy. Analiza neuropsychologiczna, Wrocław,
Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
4. Maruszewski M., 1970, Mowa a mózg, Warszawa, PWN.
5. Pąchalska M., 1999, Afazjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków.
6. Szczudlik A., Liberski P., Barcikowska M. (red.), 2004, Otępienie, Kraków, wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
7. Szumska J., 1980, Metody badania afazji, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw
Lekarskich.
8. Szumska J., 1980, Metody rehabilitacji afazji, Warszawa, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich.
24
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia zaburzeń mowy dzieci upośledzonych
umysłowo
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III + IV
Liczba godzin: wykład: 15, w tym: 5 w III semestrze + 10 w IV semestrze
ćwiczenia laboratoryjne: 20, w tym: 5 w III semestrze + 15 w IV semestrze
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący: dr Iwona Michalak – Widera, mgr Jolanta Brzozowska
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Oligofrenologopedia – podstawowe pojęcia, przedmiot zainteresowań, cele i zadania.
Teoretyczne i pragmatyczne podstawy rozwoju mowy dziecka w zależności od stopnia
niepełnosprawności intelektualnej: lekkiej, umiarkowanej, znacznej i głębokiej; od
niewielkiego stopnia zakłóceń językowo-słownych do całkowitego braku sygnałów
językowych.
Etiologia, symptomatologia i diagnostyka przy lekkim (dyslalia), umiarkowanym i
znacznym upośledzeniu mowy w odniesieniu do odpowiedniego upośledzenia
umysłowego.
Dysfunkcje i sprzężenia upośledzenia umysłowego z innymi zaburzeniami w rozwoju
dzieci np. niedosłuchem, głuchotą itd.; grupy dyspenseryjne.
Mózgowe Porażenie Dziecięce – konsekwencje dla mowy.
Oligofazja jako problem dla terapii logopedycznej: diagnoza medyczna, psychologiczna i
pedagogiczna przy terapii mowy.
Terapia logopedyczna dla dzieci upośledzonych w umiarkowanym i znacznym stopniu
rozwoju mowy
(w ośrodkach specjalnych i szkołach życia).
Praca logopedyczna z dzieckiem upośledzonym umysłowo.
Literatura:
1. Balcerek M., 1981,Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo,
Warszawa.
2. Borzyszkowska H., 1985, Oligofrenopedagogika, Łódź.
3. Carr J., 1984, Pomoc dziecku upośledzonemu, Warszawa, PZWL.
4. Doman G., 1996, Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu, Poznań.
5. Dziedzic S., 1970, Rewalidacja upośledzonych umysłowo, Warszawa.
6. Gałkowski T., 1980, Usprawnianie dziecka autystycznego w rodzinie, Warszawa.
7. Lovaas O. I., 1997, Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo, Warszawa, WSiP.
8. Michałowicz R., 1997, Mózgowe porażenie dziecięce, Warszawa , PZWL.
9. Minczakiewicz E., 1986, Spontaniczne czynności i zabawy dzieci upośledzonych umysłowo
w stopniu umiarkowanym, znacznym, głębokim[w:] Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, WSP
w Krakowie, z. 100, Kraków.
10. Minczakiewicz E., 1997, Umiejętności komunikacyjne i językowe dzieci z zespołem downa
w wieku od 4 do 8 lat [w:] Logopedia nre 24, s. 87-93, Lublin.
11. Olechowicz H., 1994, Wyzwalanie aktywności dzieci głębiej upośledzonych umysłowo,
Warszawa, WSiP.
12. Różycki J., 1978, Dziecko o obniżonej sprawności umysłowej, Wydawnictwo Ossolineum.
25
13. Sołtys-Chmielowicz A., 1993, Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski, Lublin,
Wydawnictwo UMCS.
14. Tarkowski Z.,1997, Mowa upośledzonych umysłowo, Wydawnictwo Orator 5/1997, s. 8-49
15. Zabłocki K. J., 1998, Mózgowe porażenie dziecięce w teorii, Warszawa, Wydawnictwo
Akademickie ŻAK.
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia jąkających się
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III + IV
Liczba godzin: wykład: 5 w semestrze III + 10 w semestrze IV
ćw. lab.: 5 w semestrze III + 15 w semestrze IV
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: dr Mieczysław Chęciek
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Definicje jąkania w wielorakim ujęciu (wg Charlesa van Ripera, Andrewsa, Tarkowskiego
i in.).
Typologie jąkania (wg Pruszewicza, Mitrinowicz-Modrzejewskiej).
Etiologia jąkania (teorie rozwojowe, organiczne, neurotyczne, psychologiczne).
Ogólny schemat wywiadu klinicznego (diagnostycznego) dot. dziecka jąkającego się i
jego rola w ogólnej diagnozie jąkania.
Diagnoza jąkania się wg Kwestionariusza Niepłynności Mówienia i Logofobii (autor: Z.
Tarkowski).
Diagnoza jąkania się młodzieży i dorosłych wg Kwestionariusza Cooperów do Oceny
Jąkania (autor: M. Chęciek).
Przegląd metod terapii jąkania się – omówienie echokorekcji, terapii oddechowej,
rytmizacji mówienia i innych.
Omówienie podstaw kompleksowej terapii jąkających się wg Zmodyfikowanego
Programu Psychofizjologicznej Terapii Jąkających się (autor: M. Chęciek).
Profilaktyka w zakresie niepłynności mówienia, w tym jąkania się.
Literatura:
1. Adamczyk B., 1993, Terapia jąkania metodą „Echo” [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń
mowy, red. T. Gałkowski, Z. Tarkowski, T. Zaleski, Lublin, Wydawnictwo UMCS, str.
141-155.
2. Byrne R., 1989, Pomówmy o zacinaniu, Warszawa, PZWL.
3. Chęciek M., 1993, Jąkanie [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń mowy, red. T. Gałkowski, Z.
Tarkowski, T. Zaleski, Lublin, Wydawnictwo UMCS, str. 125-140.
4. Chęciek M.,1997, Etapy terapii w „Zmodyfikowanym Programie Psychofizjologicznej
Terapii Jąkających się”, Logopedia 24, str. 41-60.
5. Chęciek M., 1999, Rola samogłosek w terapii jąkających się, Logopedia 26, str. 39-56.
6. Chęciek M., 2001, Kwestionariusz Cooperów do Oceny Jąkania. Zarys terapii.
Podręcznik, Wydawnictwo Fundacji „Orator”, Lublin.
7. Chęciek M., 2004, Techniki przedłużonego mówienia oraz delikatnego startu mowy wciąż
aktualne, Śląskie Wiadomości Logopedyczne, Katowice, 7 , str. 41-45.
26
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Chęciek M., 2005, Realizacja głosek polskich w wymowie osób jąkających się oraz ich
terapia [w:] Logopedia – teoria i praktyka, red. M. Młynarska, T. Smereka, Wydawnictwo
AW a linea, Wrocław, str. 470-487.
Kostecka W., 2000, Dziecko i jąkanie, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa
Logopedycznego, Lublin.
Mitrinowicz-Modrzejewska A., 1952, Jąkanie. Przyczyny i leczenie, Warszawa, PZWL.
Pruszewicz A., 1992, Jąkanie [w:] Foniatria kliniczna, Warszawa, PZWL, str.255-263.
Tarkowski Z., 1992, Jąkanie wczesnodziecięce, Warszawa, WSiP.
Tarkowski Z., 1999, Jąkanie, Warszawa, Wydawnictwo PWN.
Tarkowski Z., 2001, Kwestionariusz Niepłynności Mówienia i Logofobii. Podręcznik,
Wydawnictwo Fundacji „Orator”, Lublin.
Nazwa przedmiotu:
Wczesna interwencja logopedyczna
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: 10 + 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący wykład: dr Elżbieta Stecko, mgr Katarzyna Pietras
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wpływ czynników endogennych i egzogennych na rozwój dziecka w okresie prenatalnym
Rozwój dziecka w okresie prenatalnym w aspekcie przygotowania do mowy:
rozwój anatomiczny,
rozwój funkcji neuromięśniowych,
rozwój sensoryczny.
Ocena logopedyczna noworodka:
znaczenie warunków anatomicznych,
znaczenie funkcji biologicznych podstawowych dla rozwoju mowy,
norma a patologia,
wczesna interwencja logopedyczna w okresie noworodkowym i niemowlęcym.
Rozwój czynności oddechowych, pokarmowych i ruchowych ważnych dla mowy.
Rozwój kompetencji językowej i mownej u dzieci w okresie 0 – 2 lat:
prawidłowy rozwój mowy i języka,
opóźniony, nieprawidłowy i zaburzony rozwój mowy i języka.
Sposoby i metody:
Wczesnego wspomagania rozwoju mowy i języka,
Rehabilitacji logopedycznej mowy i języka.
Logopeda w zespole wielospecjalizacyjnym – umiejętności korzystania z wyników badań
specjalistycznych w pracy z dzieckiem.
Literatura:
Mackiewicz B., 1986, Wskazówki dla prawidłowego połykania w wadach zgryzu i
wymowy u dzieci, Warszawa, TZP.
2. Mackiewicz B. (red.), 1983, Wybrane zagadnienia ortodontyczne dla logopedów, Gdańsk,
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
1.
27
Rocławski B. (red.), 1991, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego.
4. Stecko E., 2001, Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warszawskiego.
5. Stecko E., 1998, Udział logopedy w stymulacji rozwoju dziecka [w:] Nowy Pediatra nr 1.
6. Stecko E., 1997, Wczesna stymulacja logopedyczna dzieci z obciążonym okresem
okołoporodowym [w:] Nowy Pediatra nr1
3.
Nazwa przedmiotu:
Technika mowy
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Rok studiów: II Semestr: III
Liczba godzin: 15
Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie R
Prowadzący zajęcia: mgr Marek Rachoń
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Podstawy wymowy scenicznej
Trening artykulacyjno – dykcyjny – cele i założenia
Wprawki artykulacyjne.
Ćwiczenia dykcyjne.
Fraza i kryteria segmentacji tekstu.
Nastawienie głosowe i atakowanie dźwięku.
Ćwiczenia giętkości i melodyjności głosu.
Literatura:
1. Elssner C., 1996, Uwagi o oddechu śpiewaka, „Zeszyt Naukowy” 68, Akademia
Muzyczna, Wrocław.
2. Sobierajska H., Uczymy się śpiewać, Warszawa 1972.
3. Świdziński M., 1988, Dzisiejsza wymowa sceniczna, Warszawa.
4. Tarasiewicz B., 2003, Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji
głosu, Kraków.
5. Toczyska B., 1998, Elementarne ćwiczenia dykcji.
6. Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1971.
Nazwa przedmiotu:
Praktyka logopedyczna
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Rok studiów: I i II Semestr: II + III
Liczba godzin: 50 godz.
28
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: dr Olga Przybyla, mgr Elżbieta Kucharzewska
Szczegółowy program zajęć:
I. Zadania prakt yki:
1. Jednym z ważnych elementów programu Podyplomowych Studiów Logopedii jest praktyka
zawodowa, która ma na celu:
a) praktyczne zapoznanie Słuchaczy z różnymi formami oceny, diagnozy i terapii
przydatnymi w pracy logopedycznej,
b) zastosowanie teoretycznych wiadomości oraz umiejętności dydaktycznometodycznych zdobytych przez Słuchaczy w toku studiów,
c) wykorzystanie praktyki zawodowej i umiejętności doświadczonych logopedów w
celu podniesienia stopnia przygotowania Słuchaczy do zawodu.
II. Forma prakt yki
W czasie trwania praktyki Słuchacz/ka jest zobowiązany/a do uczestniczenia w
zajęciach logopedycznych w wymiarze 50 godzin dydaktycznych, w tym:
1. Hospitowania zajęć logopedycznych.
2. Prowadzenia zajęć logopedycznych (samodzielnego przeprowadzenia minimum 10
godzin dydaktycznych).
3. Opracowania 5 godzinnego cyklu zajęć terapeutycznych (scenariusze zajęć) dla
określonego pacjenta (z nabytymi/rozwojowymi zaburzeniami mowy i języka).
4. Uczestniczenia w badaniach przesiewowych i opracowania wyników badań według
wzoru.
5. Opracowania opinii logopedycznej.
6. Prowadzenia dzienniczka praktyk
Nazwa przedmiotu:
Seminarium dyplomowe
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Rok studiów: II Semestr: III + IV
Liczba godzin: 10 w semestrze III + 15 w semestrze IV
Forma zaliczenia: zaliczenie (III sem.) + obrona pracy dyplomowej (IV sem.)
Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Danuta Ostaszewska, prof. dr hab. Ewa Jędrzejko, dr
Mieczysław Chęciek, dr Iwona Michalak – Widera, dr Olga Przybyla, dr Grażyna
Gunia
Szczegółowy program zajęć:
Metodologia badań pedagogicznych w służbie logopedii.
Metoda indywidualnych przypadków jako podstawa opisu zaburzeń mowy pacjenta
logopedycznego.
3. Kompetencja komunikacyjna i językowa a zaburzenia mowy u pacjenta logopedycznego.
4. Testy do zaburzeń mowy, ich rodzaje i zakres badania mowy u pacjenta logopedycznego.
5. Analiza zaburzeń systemu języka i komunikacji u pacjenta logopedycznego – diagnoza
logopedyczna.
1.
2.
29
6.
Terapia logopedyczna rozpoznanych zaburzeń mowy i holistyczne spojrzenie na pacjenta
logopedycznego, jego rodzinę i środowisko społeczne.
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia dysartrii
Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne
Rok studiów: II Semestr: IV
Liczba godzin: 10 + 10
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący zajęcia: mgr Tatiana Lewicka, mgr Katarzyna Pietras
Szczegółowy program zajęć:
1. Rola mózgu w procesie językowego porozumiewania się.
2. Typologie dysartria
3. Diagnoza i terapia dysartrii.
4. Zaburzenia dysartryczne u dzieci.
Literatura:
1. ABC rehabilitacji dzieci. Mózgowe porażenie dziecięce, 1989, red. M. Borkowska,
Warszawa..
2. Cummings J. L., Mega M. S., Neuropsychiatria, wyd. I polskie pod red. M.
Rydzewskiego.
3. Jastrzębowska G., 1999, Zaburzenia dysartryczne u dzieci, (w:) T. Gałkowski, G.
Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi, t. 2, Opole.
4. Jastrzębowska G., Pelc-Pękała O. 1999, Diagnoza i terapia dysartrii, (w:) T. Gałkowski,
G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi, t. 2, Opole.
5. Kądzielawa D., 1983, Czynność rozumienia mowy. Analiza neuropsychologiczna,
Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
6. Maruszewski M., 1970, Mowa a mózg, Warszawa, PWN.
Nazwa przedmiotu:
Typologia zaburzeń mowy
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: II Semestr: IV
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący wykład: dr Grażyna Jastrzębowska
Szczegółowy program zajęć:
1.
2.
3.
4.
Komunikacja językowa w ujęciu kompleksowym.
Składniki wypowiedzi słownej.
Norma a wada wymowy.
Typologia zaburzeń mowy według kryteriów objawowych
30
5. Typologia zaburzeń mowy według kryteriów etiologicznych.
6. Oligofazja i zaburzenia mowy w złożonych zespołach chorobowych
7. Specyficzne zaburzenia rozwoju języka
Literatura:
1. Antos D. G. M., Styczek J., 1978, Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy,
Warszawa, WSiP.
2. Demelowa G, 1987, Elementy logopedii, Warszawa, WSiP.
3. Gałkowski T., Jarzębowska G., 2000, Logopedia – pytania i odpowiedzi, Opole,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
4. Gałkowski T., Tarkowski Z., Zalewski T., 1993, Diagnoza i terapia zaburzeń mowy,
Lublin, Wydawnictwo UMCS.
5. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego.
6. Sawa B., 1990, Dzieci z zaburzeniami mowy, Warszawa, WSiP.
7. Spionek H., 1965, Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa, PWN.
8. Stecko E., 1994, Zaburzenia mowy dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie
logopedyczne, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
9. Styczek I., 1980, Logopedia, Warszawa, PWN.
Nazwa przedmiotu:
Diagnoza i terapia zaburzeń komunikacji u osób dorosłych
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: II Semestr: IV
Liczba godzin: 10 (w rozbiciu: 2 prowadzących po 5 godzin)
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący zajęcia: dr Mieczysław Chęciek (5 h), dr n. med. Bogdan Kolebacz
Szczegółowy program zajęć:
1. Postępowanie logopedyczne w terapii zaburzeń komunikacji u osób dorosłych
2. Zaburzenia mowy w demencji
3. Podstawowe pojęcia anatomiczno-fizjologiczne oraz stosunki topograficzne gardła przed i
po operacji usunięcia krtani.
4. Profilaktyka w zakresie nowotworów krtani.
5. Adaptacja do nowych warunków życia po laryngektomii.
6. Rodzaje rehabilitacji głosu i mowy po laryngektomii całkowitej.
7. Ćwiczenia głosu i mowy zastępczej (przełykowej).
8. Chirurgiczne wytwarzanie przetok tchawiczo-przełykowych.
9. Higiena i pielęgnacja tracheostomy.
10. Sprzęt pomocniczy (elektroniczne aparaty dźwiękowe – protezy krtaniowe) dla
laryngektomowanych.
Literatura:
1) Jastrzębowska G., Pelc-Pękała O. (1999), Mowa laryngektomowanych. [W:] T. Gałkowski,
G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego,
Opole, s. 623-632,
31
2) Kowalczuk A.M. (1997), Czy tylko... głos utracony i odzyskany? Wyd. Pol. Tow.
Laryngektomowanych, Białystok,
3) Pruszewicz A. (1992), Głos po leczeniu zmian nowotworowych w krtani. [W:]
A.Pruszewicz (red.), Foniatria kliniczna. Wyd. PZWL, Warszawa, s. 185-196,
4) Sinkiewicz A. (1992), Poradnik dla laryngektomowanych czyli jak żyć po operacji
usunięcia krtani. Wyd. Kliniki Otolaryngologii A.M. i Polskiego Tow.
Laryngektomowanych Oddział w Bydgoszczy, Bydgoszcz,
5) Sinkiewicz A. (2005), Głos i mowa po operacji całkowitego usunięcia krtani. [W:]
T.Gałkowski, E.Szeląg, G.Jastrzębowska (red.), Podstawy neurologopedii. Wyd.
Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s.534-552,
6) Wojnarowska-Curyło U. (1998), Rehabilitacja mowy laryngektomowanych. [W:]
H.Waszkowski (red.), Rehabilitacja osób laryngektomowanych. Wyd. Pol. Tow. Walki z
Kalectwem Oddział w Rzeszowie, Rzeszów, s. 8-34.
Nazwa przedmiotu:
Komunikacja alternatywna i wspomagająca
Rodzaj zajęć: wykład
Rok studiów: II Semestr: IV
Liczba godzin: 10
Forma zaliczenia: zaliczenie
Prowadzący wykład: dr Marzena Machoś
Szczegółowy program zajęć:
1. Charakterystyka niewerbalnych aktów komunikowania się
2. Klasyfikacja komunikacji niewerbalnej /komunikacja proksemiczna, komunikacja
kinezyjna, komunikacja pozajęzykowa/
3. Pojęcia
związane
z
niewerbalnymi
sposobami
komunikowania
się
/komunikacja alternatywna, komunikacja wspomagająca, system znaków,
komunikacja wspomagana, komunikacja niewspomagana, komunikacja zależna,
komunikacja niezależna/
4. Przegląd systemów znaków stosowanych w komunikacji alternatywnej na całym
świecie/opis systemów znaków, zdjęcia i ilustracje/
a. symbole Blissa
b. piktogramy
c. Picture Communication Symbols
d. system REBUS
e. leksigramy
f. sigsymbole
g. obrazki i zdjęcia
h. klocki słowne Premacka
i. PICTURE EXCHANGE COMMUNICATION SYSTEM
 strategie gestykulacyjne wspomagające komunikację:

Coghamo

Makaton
5. Pozawerbalne formy wyrażania akceptacji i negacji przez dzieci upośledzone umysłowo
/badania własne/
32
6. Wybrane sygnały pełniące role komunikatów wykorzystywane w terapii dziecka, dla
którego słowo mówione nie jest nośnikiem informacji /badania własne/
7. Diagnoza dziecka pod kątem wprowadzenia komunikacji alternatywnej
Literatura:
Cwaliński A., Wspomaganie komunikacji werbalnej dziecka z autyzmem wczesnodziecięcym,
„Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 3(5)/2004.
Grycman M., Budowanie efektywnego systemu porozumiewania się u dziecka z zespołem Cri
du Chat (krzyku kociego), „Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr
5(7)/2004.
Grycman M., Czym są wspomagające sposoby porozumiewania się, „Biuletyn
Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 1/2003.
Grycman M., Kaniecka K., O wczesną stymulację umiejętności komunikacyjnych dzieci
niepełnosprawnych, „Scholasticus” 2/1993.
Grycman M., Kaniewska K., Szczawiński P., PCS, Stowarzyszenie Mówić bez Słów,
Warszawa 2001.
Grycman M., Smyczek A. [red.], Wiem, czego chcę! Z praktyki polskich użytkowników
i terapeutów AAC , Stowarzyszenie Mówić bez Słów, Kraków 2004.
Kaczmarek B., Makaton - język gestów i symboli, „Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez
Słów", nr 2/2003.
Kaniecka K., Tworzenie bezpiecznego środowiska dla dziecko niewidomego, niesłyszącego i
znacznie opóźnionego w rozwoju, „Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 5(7)/2004.
Kazimierska M., Wybór systemu porozumiewania się w zależności od kompetencji ucznia,
„Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 1/2003.
33