1 PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W
advertisement
P AŃS TW OW Y POWI ATO W Y INSPEKTOR S ANI TARNY W BYDGOSZCZY I N F O R M AC J A O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU BYDGOSKIEGO W 2013 ROKU STYCZEŃ 2014 2 Bezpieczeństwo sanitarne powiatu bydgoskiego w 2013 r. było zachowane, lecz nadal aktualne pozostają wnioski z 2012 r. i z lat wcześniejszych: 1. Ze względu na niedopuszczalną zawartość trichloroetenu, woda ze studni zaopatrującej SUW w Łochowie gm. Białe Błota jest wyłączona z użytkowania. Należy monitorować gospodarkę wodną i ściekową, aby nie dopuszczać do zanieczyszczenia gleby i wody przez ścieki komunalne i techniczne. 2. Z powodu przekroczenia zawartości ilości związków manganu toczy się postępowanie administracyjne w sprawie doprowadzenia wody do właściwej jakości w wodociągach publicznych: Łochowo gm. Białe Błota Dobrcz Przyczyną notowanych przekroczeń jest nieskuteczna praca urządzeń uzdatniających. 3. Nie przeprowadzono wszystkich remontów w pomieszczeniach Zespołu Szkół w Wudzynie gm. Dobrcz oraz Szkole Podstawowej w Buszkowie gm. Koronowo. 4. Gminy powinny zwrócić szczególną uwagę na to, aby zarządzający organizatorzy kąpielisk, miejsc wykorzystywanych do kąpieli realizowali obowiązki wynikające z aktów prawnych (w szczególności Prawo wodne). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy pozytywnie ocenia: 1. Wysoki poziom zaszczepienia populacji dzieci do 3 roku życia wynoszący powyżej 99,8 %. 2. Dalszą poprawę w zakresie zwodociągowania gminy Nowa Wieś Wielka, która obecnie wynosi 84,37%, co w porównaniu do 2012 roku stanowi wzrost o ponad 4%. 3. W związku z wcześniej wydanymi decyzjami w Zespole Szkół w Wudzynie gm. Dobrcz przeprowadzone remonty podłóg holi i korytarzy oraz pomieszczeń sanitarnych dla uczniów w Szkole Podstawowej w Strzelcach Górnych gm. Dobrcz. 3 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA WYBRANYCH ZAKAŹNYCH W POWIECIE BYDGOSKIM W 2013 ROKU. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych, CHORÓB podlegających obowiązkowej rejestracji, była stabilna w poszczególnych jednostkach chorobowych. Zaobserwowano spadek zapadalności między innymi na grypę, boreliozę, krztusiec, wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez Rotawirusy, świnkę. Wpłynęło to na poprawę sytuacji epidemiologicznej w powiecie. W pozostałych jednostkach obserwowano zapadalność na podobnym poziomie jak w roku 2012, a niewielkie wahania zapadalności chorób wynikają z sezonowości ich występowania. Działania przeciwepidemiczne, podejmowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, były zgodne z obowiązującym prawem i wytycznymi . Zanotowano wzrost zachorowań na bakteryjne zakażenia jelitowe, w tym o etiologii salmonelozowej, oraz na różyczkę. Wpłynęło to na pogorszenie sytuacji epidemiologicznej w powiecie. Zapadalność na boreliozę i neuroinfekcje kształtowała się na nieco niższym poziomie niż w roku 2012. Korzystnym zjawiskiem był brak zachorowań na inwazyjną chorobę menigokokową oraz wystąpienie na terenie powiatu tylko jednego zbiorowego zatrucia pokarmowego – rodzinnego w gminie Dąbrowa Chełmińska. Zachorowania wystąpiły po spożyciu jaj kurzych. Czynnikiem etiologicznym były pałeczki Salmonella Enteritidis. Korzystnym zjawiskiem był brak zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz ostre B lub C, na odrę, tężec, błonicę, wściekliznę oraz dur brzuszny. Na 6470 zgłoszonych podejrzeń i zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne potwierdzono laboratoryjnie tylko 3 zachorowania na grypę, w tym jeden przypadek zachorowania na podtyp AH1N1, co jest zjawiskiem korzystnym. Wzorem lat ubiegłych, również w roku 2013 prowadzone były działania na rzecz prawidłowej i rzetelnej zgłaszalności chorób zakaźnych oraz działania przeciwepidemiczne, szczególnie w stosunku do chorób rzadkich, wysoce zakaźnych i zawleczonych. 4 II. NADZÓR SANITARNY NAD WARUNKAMI ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH W ramach nadzoru nad przestrzeganiem procedur mających na celu profilaktykę zakażeń oraz realizacją Programu Szczepień Ochronnych, w tym gospodarką preparatami szczepionkami, skontrolowano łącznie 34 podmioty lecznicze. Były to: gminne przychodnie, prywatne praktyki lekarskie, ambulatoria przy zakładach karnych i zespoły wyjazdowe Pogotowia Ratunkowego i inne podmioty wykonujące działalność leczniczą. Przeprowadzono 57 kontroli. We wszystkich nadzorowanych placówkach są opracowane i wdrożone procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami, które podlegają kontroli wewnętrznej i w miarę potrzeb są modyfikowane. Żadna z przeprowadzonych kontroli w podmiotach leczniczych, nie wykazała nieprawidłowości w zakresie przestrzegania procedur dekontaminacji i postępowania ze sprzętem medycznym sterylnym. Zaopatrzenie w materiał opatrunkowy, sprzęt jednorazowego użytku, środki ochrony osobistej personelu było wystarczające do potrzeb. Podmioty posiadają autoklawy lub maja podpisane stosowne umowy z podmiotami świadczącymi usługi sterylizacji. W większości jednak stosują wyłącznie narzędzia i sprzęt medyczny jednorazowego użytku. We wszystkich placówkach na terenie powiatu bydgoskiego krew pobierana jest w systemie zamkniętym, z zachowaniem zasad aseptyki i zgodnie z opracowanymi procedurami. Realizacja szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych przebiegała prawidłowo oraz zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych zatwierdzonym przez Ministra Zdrowia na 2013 rok. Stan zaszczepienia dzieci do 3 roku życia wynosił, podobnie jak w roku 2012 ok. 99,8%. 5 III. NADZÓR NAD ZAOPATRZENIEM W WODĘ, STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W 2013r. nadzorem sanitarnym objęto 27 podmiotów leczniczych. W minionym roku wydano decyzję PPIS w Bydgoszczy na zły stan techniczny w SPOZ Przychodni w Mąkowarsku. Większość obiektów służby zdrowia jest placówkami prawidłowo urządzonymi. Programy dostosowawcze zostały częściowo zrealizowane np. w Gminnej Przychodni w Dobrczu ul. Ogrodowa 1, gdzie uzyskano dodatkową powierzchnię lokalową, dzięki której podniesiono standard usług medycznych. Do obiektów dobrych należy Szpital Eskulap Centrum Leczenia Chorób Serca i Naczyń ul. Koperkowa 2 w Osielsku, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zdrowie ul. Porzeczkowa 20 w Łochowie gm. Białe Błota oraz Centrum Medyczne Epimigren ul. Botaniczna 38 w Osielsku. Obiekty, w których prowadzone były usługi hotelarskie posiadały średni standard sanitarno- techniczny. Rozbudowie uległ również Hotel „Gazdówka” w Żołędowie, o nowy budynek z pokojami gościnnymi oraz basenem. Na terenie powiatu działało 13 ośrodków wczasowych i 2 pola namiotowe (w miejscowościach Borówno, gm. Dobrcz oraz Romanowo, gm. Koronowo). Wszczęto postępowanie administracyjne w stosunku do gestora Przystani Jachtowej „Marina” w Koronowie z uwagi na zły stan sanitarno- techniczny domków mieszkalnych – sezonowych oraz toalet ogólnodostępnych. W 2013r. ewidencją objęto wodociąg publiczny Bożenkowo gm. Osielsko oraz zdjęto z ewidencji wodociąg publiczny Przyrzecze gm. Koronowo. W 2013r. większość wodociągów na nadzorowanym terenie zaopatrywała ludność w wodę odpowiadającą wymaganiom sanitarnym zawartym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. nr 61 poz. 417 z późn. zm.). W dwóch przypadkach stwierdzono przekroczenia zawartości manganu, wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie doprowadzenia wody do odpowiedniej jakości, tj.: 6 - wodociąg publiczny Dąbrowa Chełmińska gm. Dąbrowa Chełmińska, - wodociąg publiczny Skarbiewo gm. Koronowo. Przedsiębiorcy podjęli odpowiednie działania w celu poprawy jakości wody. Zakończono wszczęte od 2012 roku postępowanie administracyjne dotyczące doprowadzenia wody do odpowiedniej jakości w wodociągu publicznym Chrośna gm. Solec Kujawski. Ponadto w dwóch przypadkach nadal toczy się postępowanie w sprawie jakości wody dotyczące przekroczenia zawartości manganu, tj.: - wodociąg publiczny Dobrcz gm. Dobrcz, - wodociąg publiczny Łochowo gm. Białe Błota. W 2013r. stan sanitarny w nadzorowanych wodociągach nie budził zastrzeżeń. Zakończono doprowadzenia do postępowanie właściwego stanu administracyjne w sanitarno-technicznego sprawie ścian i pomieszczenia toalety w stacji uzdatniania wody w wodociągu publicznym Kotomierz gm. Dobrcz oraz w sprawie doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodnych w wodociągu publicznym Teresin gm. Sicienko. Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Koronowie wykonał remonty bieżące w sześciu wodociągach publicznych na terenie gminy Koronowo, tj. w 4 wodociągach w zakresie wymiany okien, malowania elewacji oraz ocieplenia budynku stacji uzdatniania wody, w jednym wodociągu dokonano wymiany filtrów, aeratorów i przewodów przesyłowych w stacji uzdatniania wody, a w jednym wodociągu odmalowano zbiorniki i przewody przesyłowe w stacji uzdatniania wody. Ponadto Urząd Gminy w Dąbrowie Chełmińskiej wykonał remont studni głębinowych numer 1 i 2 w wodociągu publicznym Gzin gmina Dąbrowa Chełmińska. W 2013r. wybudowano nową studnię głębinową dla wodociągu publicznego Dobrcz gmina Dobrcz, a także uzyskano pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych z ujęcia wodnego Niemcz gm. Osielsko dla studni nr 4 oraz zakończono modernizację w zakresie technologii uzdatniania wody w stacji uzdatniania wody Żołędowo wodociąg publiczny Żołędowo gmina Osielsko. 7 W sierpniu 2013r. w wodociągu publicznym Dąbrowa Chełmińska oddano do użytku nową stację uzdatniania wody wraz z infrastrukturą. W celu poprawy jakości wody w miesiącu grudniu 2013r. w wodociągu publicznym Łochowo gmina Białe Błota dodatkowo włączono do eksploatacji stację kontenerową zawierającą dwa filtry ciśnieniowe, pełniące rolę odżelaziaczo-odmanganiaczy. W czerwcu 2013r. objęto nadzorem sanitarnym 2 kąpieliska, zgłoszone przez urzędy gminy, tj.; Pieczyska gm. Koronowo i Borówno gm. Dobrcz, oraz 1 miejsce wykorzystywane do kąpieli tj. Samociążek gm. Koronowo, zgłoszone przez organizatora. Organizatorzy kąpielisk i miejsca wykorzystywanego do kąpieli prowadzili w sezonie kąpielowym monitoring jakości wody w kąpieliskach. Uzyskane wyniki badania wody przesyłane były do tutejszej Stacji, na podstawie których Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy wydawał bieżące i sezonowe oceny jakości wody. Ze względu na masowy zakwit sinic dwa dni przed zakończeniem sezonu letniego Burmistrz Koronowa podjął decyzję o skróceniu sezonu kąpielowego na kąpielisku Pieczyska, gmina Koronowo. Woda w kąpieliskach i miejscu wykorzystywanym do kąpieli w trakcie trwania sezonu kąpielowego odpowiadała wymaganiom sanitarnym zawartym w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. W trakcie przeprowadzonych kontroli plaż, należących do kąpielisk w Pieczyskach i w Borównie nie stwierdzono nieprawidłowości. Zapewnione były toalety i kosze na odpady. Natomiast podczas kontroli plaży należącej do miejsca wykorzystywanego do kąpieli Samociążek gm. Koronowo, stwierdzono nieprawidłowości związane ze stanem sanitarnym plaży, tj. teren plaży zanieczyszczony odpadami komunalnymi, niedokładnie posprzątany oraz na terenie plaży nagromadzona roślinność i osady, gromadzące się wokół lin wyznaczających teren kąpieli. Rekontrola wydanych zaleceń wykazała poprawę stanu sanitarnego zarówno terenu kąpieliska, jak i przyległej do niego plaży. 8 IV. NADZÓR SANITARNY NAD OBIEKTAMI ŻYWNOŚCIOWOŻYWIENIOWYMI W ramach urzędowej kontroli żywności skontrolowano 535 placówek żywnościowo–żywieniowych zlokalizowanych na terenie powiatu, w których przeprowadzono 719 kontroli sanitarnych. Niezgodności z przepisami prawa żywnościowego były przyczyną wydawania decyzji administracyjnych (23), nakazujących poprawę warunków sanitarno - technicznych pomieszczeń i urządzeń. Wspólnie z Inspekcją Weterynaryjną oraz z udziałem funkcjonariuszy policji przeprowadzono kontrolę sanitarną w sklepie mięsno – wędliniarskim w Koronowie. Podczas kontroli zabezpieczono 58 rodzajów nieoznakowanych wędlin i mięsa. Na podstawie stwierdzonych nielegalnych praktyk w zakresie obrotu mięsa i przetworów mięsnych wydano decyzję z rygorem natychmiastowej wykonalności dotyczącą wycofania ich ze sprzedaży. Ponadto, do Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy skierowany został wniosek o ukaranie właściciela sklepu, z uwagi na brak wydanej przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy, zgody na prowadzenie działalności handlowej. Na osoby odpowiedzialne za niewłaściwy stan sanitarno-higieniczny powierzchni i urządzeń w 2013 roku ogółem nałożono 24 mandaty karne na kwotę 4350 zł. W związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w Zakładach Mięsnych „Viola” Meyer Sp. z o.o. z Lniana, dotyczącymi postępowania ze zwrotami towarowymi wzmożono nadzór sanitarny w zakresie postępowania z odpadami pochodzenia zwierzęcego oraz monitorowano wycofywanie kwestionowanych wyrobów z obrotu handlowego. Przeprowadzono 45 kontroli w obiektach sprzedaży i przerobu artykułów pochodzenia zwierzęcego, a informacje w sprawie realizacji w poszczególnych placówkach procedur dotyczących Weterynaryjnej. gospodarki odpadami przekazywano do Inspekcji 9 W 2013r., w związku z otrzymanymi powiadomieniami - alarmowymi (41) i informacyjnymi (9), przesłanymi w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością (RASFF), prowadzono działania w kierunku zabezpieczania w/w produktów oraz monitorowania procesu wycofania ich z obrotu handlowego. Ponadto w związku z kwestionowanymi wynikami badań, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy przekazał do systemu wczesnego ostrzegania (RASFF), 4 zgłoszenia alarmowe z uwagi na: stwierdzoną obecność opiłków żelaza w kaszy gryczanej, zawyżoną zawartość kadmu w kakao, przekroczenie najwyższych dopuszczalnych poziomów aflatoksyny przekroczenie dopuszczalnego limitu migracji ołowiu i kadmu w figach suszonych, w kieliszkach „Ice gold”. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań laboratoryjnych 301 próbek żywności, zakwestionowano 2,3% próbek, co oznacza, że żywność wprowadzana do obrotu była bezpieczna. 10 V. NADZÓR SANITARNY NAD WARUNKAMI NAUCZANIA I WYCHOWANIA, PRACY ORAZ ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY I DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA W 2013r. pracownicy sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży przeprowadzili 176 kontroli, w tym 58 kontroli w placówkach wypoczynku dzieci i młodzieży. Wszystkie skontrolowane placówki mieszczą się w budynkach przystosowanych, zaopatrzonych w instalację wodno – kanalizacyjną lub kanalizację miejscową- szamba. Zapewniono także właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej tj. dostępność do bieżącej ciepłej wody, ręczników papierowych lub suszarek do rąk, mydła w płynie oraz papieru toaletowego. W wyniku kontroli, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy wydał 7 decyzji administracyjnych, nakazujących poprawę warunków higienicznych i bezpieczeństwa sanitarnego użytkowanych pomieszczeń oraz terenu wokół budynków. Brak środków finansowych w placówkach był przyczyną wydania 14 decyzji zmieniając termin wykonania zaleceń z lat poprzednich dotyczące głównie przeprowadzenia remontów w placówkach szkolnych m.in. sal lekcyjnych, sal gimnastycznych, pomieszczeń sanitarnych, szatni, korytarzy. W ubiegłym roku nadzorem sanitarnym objęto 3 nowo powstałe placówki, pozytywnie zaopiniowane tj.: Klub Malucha „Nemo” w Białych Błotach, Punkt Przedszkolny „Zakątek Przedszkolaka” w Łochowie gm. Białe Błota i Przedszkole Niepubliczne w Koronowie. W 4 szkołach podstawowych dokonano oceny procesu nauczania – uczenia się na podstawie poradnika opracowanego przez Departament Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia Głównego Inspektora Sanitarnego, która ma na celu wyeliminowanie negatywnych czynników w środowisku szkolnym. Na 181 możliwych punktów skontrolowane placówki zgodnie z kryteriami uzyskały od 156 do 168 punktów, co wskazuje na ich stan dobry i bardzo dobry, ale wymagający jeszcze poprawy. Najczęstsze zalecenia dotyczyły zapewnienia uczniom dostępu do niegazowanej wody i odpowiedniej wielkości kącików rekreacyjnych w salach zajęć klas I-III. 11 W 2013r. odnotowano poprawę warunków pobytu uczniów/przedszkolaków w następujących placówkach: - w Przedszkolu Niepublicznym w Koronowie przy ul. Aleje Wolności 1, w którym przystosowano dodatkowe piętro na działalność placówki, - w Gimnazjum nr 1 w Koronowie przy ul. Pomianowskiego 16, w którym przeprowadzono kapitalny remont sali gimnastycznej zgodnie z nakazem zawartym w decyzji administracyjnej Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy. W trakcie przeprowadzonych 58 kontroli w placówkach zimowego (9) i letniego (49) wypoczynku dzieci i młodzieży nie stwierdzono nieprawidłowości. Z wypoczynku skorzystało ponad 2100 uczestników. Podczas kontroli przekazywano materiały informacyjne obejmujące zagadnienia „Bezpiecznych wakacji”. W 2013 roku w zakładach zlokalizowanych na terenie gmin powiatu bydgoskiego przeprowadzono 179 kontroli sanitarnych. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 39 decyzji administracyjnych nakazujących wykonanie pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, obniżenie do obowiązujących norm stężeń czynników chemicznych, pyłu oraz natężenia hałasu na stanowiskach pracy, sporządzenie programu działań organizacyjno - technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas, dokonanie oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, uzyskanie kart charakterystyki stosowanych niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych. Ponadto, z uwagi na brak wymaganych pozwoleń na obrót wydanych przez Ministra Zdrowia, wycofano z obrotu u dystrybutora w Brzozie 6 produktów biobójczych dla zwierząt. W 2013 roku stwierdzono 5 chorób zawodowych w tym: 3 przypadki boreliozy u pracowników leśnictwa, 1 astmę oskrzelową u rolnika oraz 1 chorobę narządu głosu u nauczyciela. W stosunku do roku 2012 liczba stwierdzonych chorób zawodowych utrzymuje się na podobnym poziomie. 12 W 2013r. Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Bydgoszczy przedłożono do zaopiniowania i uzgadniania 17 projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin: Białe Błota, Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Koronowo, Nowa Wieś Wielka. Organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej, mając na uwadze konieczność zapewnienia ludziom zdrowych warunków życia w miejscu ich zamieszkania i pobytu, w ramach sprawowanego zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, zwracał szczególną uwagę między innymi na: oddzielenie obszarów przemysłowych i usługowych (przeznaczonych na sytuowanie przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) od obszarów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe, prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów w sposób nie zagrażający życiu i zdrowiu ludzi, właściwą gospodarkę wodno – ściekową, w tym zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia o odpowiedniej jakości i w odpowiedniej ilości. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy 50–krotnie zajmował stanowisko w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 2-krotnie ustalał zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a także 6-krotnie uzgadniał warunki do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Spośród przedłożonych do uzgodnienia 30 projektów budowlanych opinię negatywną otrzymało 6 z powodu: nieprawidłowo zaprojektowanego zaplecza higieniczno-sanitarnego, nieprawidłowo zaprojektowanej wentylacji, nieprawidłowo zaprojektowanego układu pomieszczeń. W 2013 roku przeprowadzono 65 kontroli budynków, w związku z uczestniczeniem w dopuszczaniu do użytkowania obiektów budowlanych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy wydał 12 ocen higienicznych o materiałach i wyrobach użytych do uzdatniania i dystrybucji wody. 13 W ramach oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia realizowano programy i działania edukacyjno-informacyjne o charakterze profilaktycznoedukacyjnym, mających na celu poprawę kultury zdrowotnej społeczności. Szczególne miejsce w tej działalności zajmują programy profilaktyczne dla dzieci i młodzieży. W 2013 roku przeprowadzono 34 wizytacje placówek przedszkolnych i szkolnych, realizujących ogólnopolskie programy: „Trzymaj formę”, „Czyste powietrze wokół nas”, „Nie pal przy mnie, proszę” oraz „Znajdź właściwe rozwiązanie”. Ponadto rozpoczęto rekrutację placówek do nowego programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych p.n. „ARS, czyli jak dbać o miłość”. Programy w wizytowanych jednostkach zostały prawidłowo wdrożone, a koordynatorzy w placówkach rzetelnie realizowali założenia programów. p.o. Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy / podpis nieczytelny / mgr Ewa Chrzanowska
