Protokół z V spotkania Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiego poziomu zatrudnienia Temat: „Białe” i „zielone” miejsca pracy – stan i perspektywy na Pomorzu w kontekście inteligentnych specjalizacji Piąte posiedzenie Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiego poziomu zatrudnienia odbyło się 16 października 2014 roku w Sali Herbowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. W spotkaniu wzięły udział 22 osoby. Główne pytania i tezy do zweryfikowania podczas spotkania PST: • Jak wygląda sytuacja w zakresie tzw. „białych miejsc pracy” miejsc pracy związanych z szeroko pojmowanym sektorem zdrowia oraz „zielonych miejsc pracy” związanych z działalnością zawodową na rzecz ochrony przyrody? Jak w jej efekcie wpisujemy się w obserwowane trendy społeczno-gospodarcze takie jak: starzenie się społeczeństwa, rosnące migracje, rozwój energetyki odnawialnej? • Czy zachodzący w regionie proces definiowania inteligentnych specjalizacji i ich rozwój w przyszłości wskaże na wzrost popytu na takie kompetencje? Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przebieg spotkania Otwarcie spotkania, przywitanie uczestników przez Wiesława Byczkowskiego, Wicemarszałka Województwa Pomorskiego Przedstawienie celu i założeń spotkania – Marcin Nowicki, Dyrektor Obszaru Badań Regionalnych i Europejskich w Instytucie Badań nad Gospodarką Rynkową Dyskusja na temat „białych miejsc pracy” Wystąpienie eksperckie dr. Macieja Tarkowskiego Dyskusja moderowana Wystąpienie eksperckie Mirosława Własa Wystąpienie eksperckie Macieja Dzierżanowskiego – Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Dyskusja moderowana Tadeusz Adamejtis - Dyrektor WUP w Gdańsku Konieczność przeciwstawienia się „Srebrnemu Tsunami” za pomocą „białej armii”. Pytanie kto miałby ją zbudować i sfinansować. Przeciętny wiek specjalistów z zakresu służby zdrowia (lekarz, pielęgniarka) to około 50 lat. Brakuje młodych specjalistów - wybierają pracę na emigracji. Pytanie jak zachęcić młodych ludzi do rozwijania przedsiębiorczości w sferze odpowiadającej na popyt ludzi starszych (otwieranie zakładów opieki, działalność cateringowa, czy też działalność związana z organizacją wolnego czasu dla ludzi starszych). Marcin Nowicki - IBnGR Wydaje się, że podażowe podejście posiada pewne słabości. Pieniądze na kształcenie tak czy inaczej się znajdą. Być może jednak najpierw trzeba stworzyć, zorganizować popyt na usługi. Bez tego może się okazać, że będziemy działać na potrzeby innych: świeżo wykształceni lekarze czy pielęgniarki pojadą pracować za granicę. Wystąpienie eksperckie dr Maciej Tarkowski – Białe miejsca pracy w województwie pomorskim. Stan obecny i perspektywy. Konieczność integracji sektora usług medycznych i opiekuńczych wymuszona procesami starzenia się ludności. Definicja „białych miejsc pracy” jest stosunkowo szeroka. Obejmuje menedżerów (najwyższego szczebla jak i odpowiedzialnych za działy np. finansów, zasobów ludzkich), lekarzy (a także lekarzy stomatologów, farmaceutów), pracowników paramedycznych (asystenci medyczni, higienistki, dietetycy, optycy, asystenci stomatologiczni, fizjoterapeuci, asystenci farmaceuci i technicy), pielęgniarki i położne oraz pracowników sektora opiekuńczego (pracownicy pomocy społecznej i opieki osobistej) pracowników wspomagających (m in. pracownicy biurowi, dostawcy usług związanych z zapewnieniem czystości, wyżywienia, konserwacją i utrzymaniem obiektów). Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Obserwuje się szereg trendów, które wymuszają wyposażenie/doposażenie pracowników „białego sektora” w nowe /posiadane kwalifikacje i umiejętności zawodowe. Poza starzeniem się społeczeństwa obserwuje się postęp medycyny (większy zakres świadczeń wyższe koszty), migracje kadry. Konieczność wzrostu efektywności i skuteczności leczenia. W najbliższej przyszłości (5-10 lat) w okres „późnej dojrzałości (65+)” wejdą bardzo liczne roczniki powojennego wyżu demograficznego. Warto zwrócić uwagę na liczby bezwzględne. Obecnie liczba ludności w wieku 65+ w województwie pomorskim sięga 310 tys. osób. W 2020 r. będzie ich o 73 tys. więcej. W latach następnych będzie ona spadać przy dynamicznie jednak rosnącym udziale w populacji ogółem. Relacja liczby praktykujących lekarzy do liczby mieszkańców jest w województwie pomorskim dramatycznie niska w skali Polski. Polska zaś pod względem omawianego wskaźnika zajmuje ostatnie miejsce w UE. Co więcej, sytuacja w tym zakresie w ostatnich latach ulega pogorszeniu (obserwuje się spadek liczby lekarzy w stosunku do liczby mieszkańców). Podobnie w UE jest tylko w Estonii. Dramatycznie kształtuje się sytuacja wiekowa pielęgniarek. W najbliższej przyszłości będzie ich bardzo szybko ubywać. Stosunkowo liczna grupa wolontariuszy (600 wobec 400 pielęgniarek) pracujących w zakładach stacjonarnych opieki społecznej (trudno wytłumaczalny wzrost w ostatnich latach). Ze względu na czas kształcenia, działania należy podjąć już dziś (a nawet już jest zbyt późno). Obecnie liczba absolwentów kierunków medycznych na 100 tys. mieszkańców w województwie pomorskim plasuje się poniżej średniej ogólnopolskiej. Co więcej, warto zauważyć, że kierunki medyczne obejmują również kształcenie w zakresie np. zdrowia publicznego (trudno stwierdzić obecnie jaka jest przydatność tych kwalifikacji w świetle obserwowanych trendów, w przeciwieństwie np. do pielęgniarstwa). Koszty kształcenia lekarzy są wysokie. Liczba miejsc na danym wydziale UM ustalana jest przez Ministerstwo Zdrowia, najprawdopodobniej poniżej faktycznych możliwości. Na 220 miejsc na studiach lekarskich na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym finansowanych przez budżet przypada 150 studentów na studiach płatnych. Zmieni się katalog kompetencji, w które wyposażeni winni być pracownicy sektora medycznego. W związku z rozwojem technologii każda z grup zawodowych z zakresu „białych zawodów” będzie musiała posiadać „e-kompetencje”. Podobnie wzrośnie znaczenie kompetencji społecznych, umiejętności pracy w zespole, kompetencji międzykulturowych. Dyskusja Marcin Nowicki Także osobiste doświadczenia wskazują, że poziom „e-kompetencji” obecnie jest niski. Niska podaż wskazywałaby rzeczywiście na konieczność kształcenia „białego personelu”. Być może niezbędne jednak jest przesunięcie akcentów z leczenia w stronę profilaktyki i wczesnej diagnostyki. Może trzeba postawić na (tańsze) kształcenie w zakresie zdrowia publicznego, „specjalistów od zdrowego życia”: dietetyków, trenerów itd.?. Być może tego typu działania będą bardziej efektywne? Wydaje się, że wypływające z dokumentów strategicznych naszego Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego województwa wytyczne dotyczące profilaktyki, sportu, promocji zdrowego życia będą stymulowały popyt na tego typu kompetencje. Prof. dr hab. Maria Mendel – Uniwersytet Gdański Wydaje się, że w świetle zmian legislacyjnych szybkie wykształcenie kadr w „białych zawodach” nie powinno być problemem. Uczelnie są zobowiązane do zbudowania systemów kształcenia, w których poprzez uznawanie umiejętności zdobytych w procesie edukacji nieformalnej, istniałaby możliwość przyspieszenia procesu kształcenia (skrócenia go o połowę). Regulacja ta jednak nie dotyczy zawodów lekarskich. Tadeusz Adamejtis Warto zwrócić uwagę na sferę pomocy społecznej. Umiejętności w tej sferze powinny być świadczone lokalnie. Istnieje problem z tworzeniem tego typu stanowisk pracy (opiekuna medycznego, asystenta osoby niepełnosprawnej). Mieści się to w zadaniach gmin - brakuje jednak środków. Trudno inspirować i zachęcać osoby do zdobywania kwalifikacji, gdy obecnie jeszcze brakuje popytu na zawody ze sfery opiekuńczej. Narastający popyt na usługi medyczne można również postrzegać jako szansę dla młodych bezrobotnych. Dariusz Gobis – Pomorska Izba Rzemieślnicza Prezentowane statystyki dotyczą lekarzy praktykujących. Być może liczba miejsc na studiach medycznych jest wystarczająca (nie uwzględnia emigracji). Studia medyczne są studiami o największym prestiżu. Pytanie jak kształtują się warunki płacowe pracowników służby zdrowia? Głos z sali W Polsce praktykuje około 200 lekarzy geriatrów. Średnie wynagrodzenie lekarza geriatry sięga 2900 zł brutto, kardiochirurga zaś około 20 tys. Piotr Wołkowiński – Pełnomocnik GOM ds. Ekonomii Społecznej Ludzie chętnie mówią o zdrowym trybie życia. Negatywnie oceniają dostęp do usług medycznych. Być może nikt nie wierzy w możliwość poprawy w tej sferze. Konieczne jest zadbanie o jakość życia osób starszych. Utrzymanie osób starszych w domach pomocy społecznej jest wielokrotnie droższe od zajmowania się nimi, gdy zostają w domu (w sensie całkowitych kosztów). Miejscem pracy osób związanych z pomocą społeczną powinien być dom osoby starszej (lokalność). Joanna Witkowska – Dyrektor DEFS UMWP Usługi opiekuńcze kojarzą się źle. Nie powinny być tak postrzegane. Brakuje przestrzeni dla osób starszych. Biznes też nie podejmuje jeszcze tego wyzwania (np. kwestia zakupu ubrań przez osoby starsze). Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Marcin Nowicki Potrzeba zmiany podejścia na etapie kształcenia. Trzeba odejść od kształcenia w duchu konkurencji, w kierunku kształcenia w duchu empatii i współpracy. To podstawowe z punktu widzenia popytu na „białe zawody” kompetencje, których nie uczymy. Dariusz Gobis Liczba wolontariuszy w województwie pomorskim cieszy. Wolontariat jest dobrze pokazywany w mediach i dobrze odbierany przez społeczeństwo. Zaangażowanie szkół w promowanie wolontariatu należy oceniać pozytywnie i dobrze kształtuje postawy młodych ludzi. Potrzeba mobilnych hospicjów. Potrzeba mobilnej opieki dla osób starszych. Potrzeba myślenia raczej o kompetencjach niż o zawodach. Marek Zimakowski - Wójt gminy Przywidz W gminie założono hospicjum domowe. Jego funkcjonowanie generuje wysokie koszty o charakterze pozaoperacyjnym. Istnieją również bariery administracyjne. Edukujemy w zawodach niekoniecznie przydatnych naszej gospodarce (np. Akademia Morska), ale per saldo przecież przynosi nam to korzyści. Podobnie jest i będzie z lekarzami. Problemem jest brak zakazu konkurencji w przypadku pracy lekarzy. Zbigniew Kowalczyk - „Solidarność” Wzrost liczby lekarzy jest niezbędny. Być może warto zwrócić uwagę na doświadczenia duńskie, gdzie inwestycje w wykształcenie nigdy nie są stratą. Nie można zawierać umów przywiązujących pracowników do pracodawców ze względu na sfinansowane szkolenia. Tego typu podejście rozwiązuje np. problematykę pomocy publicznej w tym zakresie. Profilaktyka powinna być kierowana do osób w odpowiednich wieku. Istnieje rzeczywista potrzeba ograniczenia czasu pracy w niektórych zawodach (np. budownictwo). Jak można wprowadzać działania profilaktyczne, w sytuacjach gdy pracuje się 12-14 godzin dziennie przez 6-7 dni w tygodniu? Popyt na usługi medyczne rośnie. Podaż pozostała bez zmian. Efektem jest wzrost cen i spadek jakości. Skorzystajmy z doświadczeń innych krajów w zakresie rozwiązywania problemów związanych ze starzeniem się społeczeństwa. Otwórzmy się na emigrację osób, którzy chcą podjąć się pracy z osobami starszymi. Piotr Wołkowiński Wsparcie publiczne może ograniczyć szarą strefę w sferze opiekuńczej. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wystąpienie eksperckie Mirosław Włas EMS – Zielone” miejsca pracy – stan i perspektywy na Pomorzu perspektywy Rynek pracy kształtuje odpowiednia polityka. Niska podaż pracy w służbie zdrowia jest efektem braku reformy NFZ oraz systemu ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych. Problem „zielonych miejsc pracy” też jest efektem polityki energetycznej. Pakiet klimatyczny 3x20. Pomorskie wygląda nieźle w aspekcie udziału energetyki odnawialnej w wytwarzaniu energii (14,7 proc.). Ambitne plany w tym zakresie cechują gospodarkę niemiecką (nawet do 80 proc.). Redukcja emisji gazów cieplarnianych do 40 proc. w 2030, a następnie 80 proc. w 2050 r. jest wbrew polskiemu stanowisku w tej kwestii. Potrzeba zgody na gospodarkę niskoemisyjną, która jest dla nas szansą, również w skali województwa. Województwo pomorskie posiada plany w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej. W wymiarze centralnym polityka energetyczna Polski formalnie nie istnieje. Celem polityki energetycznej Polski jest: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, wzrost konkurencyjności gospodarki i efektywności energetycznej oraz ochrona środowiska przed negatywnymi skutkami działalności związane z wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii oraz paliw. W jednym ze scenariuszy plany zakładają osiągnięcie 27 proc. udziału energii odnawialnej. W mojej opinii możliwe jest pozyskiwanie około 40 proc. energii ze źródeł odnawialnych. Bezpieczeństwo energetyczne polega na równoważeniu popytu na energię jej podażą. Brakuje możliwości w sferze magazynowania energii. Bezpieczeństwo energetyczne to dywersyfikacja źródeł. Jak można je poprawić? Najłatwiej nie budować elektrowni, lecz oszczędzać, poprawić efektywności wytwarzania energii z surowców energetycznych (limity i ograniczenia środowiskowe ją jednak ograniczają). W województwie pomorskim brakuje możliwości instalacji wielu farm wiatrowych. Potrzeba zwrócenia się w kierunku rozproszonej generacji (niskie, średnie napięcie). Potrzeba możliwości zainstalowania dużej liczby niewielkich źródeł energii wpływ na rynek pracy. Celem unijnym w rzeczywistości nie jest ograniczenie emisji CO2, lecz zdobycie przewagi technologicznej. Ocenia się, iż w roku 2017 koszt wytworzenia energii ze źródeł fotowoltaicznych będzie równy kosztowi energii ze źródeł konwencjonalnych. Emisja CO2 ma służyć jedynie finansowaniu budowy przewagi technologicznej. Konieczność przeznaczenia środków pomocowych na działania prorozwojowe. Rozwój B+R stymuluje rozwój firm technologicznych, wdrożeniowych i eksploatacyjnych. Obecnie dysponujemy już w tym zakresie niezbędną wiedzą. Problemem jest skomercjalizowanie technologii. Bezpieczeństwo energetyczne kosztuje. Potrzeba kompetencji społecznych i marketingowych u inżynierów. Potrzeba kształcenia się przez całe życie. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wystąpienie eksperckie Maciej Dzierżanowski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Inteligentne specjalizacje Pomorza a „zielone” i „białe” miejsca pracy Czy priorytety na poziomie unijnym przekładają się na gospodarkę regionalną kwestia do dyskusji? Czy zielone i białe miejsca pracy mają rację bytu w regionie? Inteligentne specjalizacje określają priorytety rozwojowe w regionie. Środowiska gospodarcze definiują propozycje specjalizacji, przygotowują strategię, plan działania, który jest poddawany ocenie eksperckiej. Następnym krokiem jest proces negocjacyjny z samorządem w zakresie precyzowania poszczególnych przedsięwzięć. Tylko przedsięwzięcia i projekty, które się wpisują w inteligentne specjalizacje będą mogły korzystać ze środków unijnych na B+R i innowacje. Obecnie zgłoszono 28 propozycji inteligentnych specjalizacji. Znaczna część z nich wpisuje się w „biały” oraz „zielony” sektor (energetyka, ochrona środowiska oraz sektor medyczny). Obydwa sektory są również obecne w sferze inteligentnych specjalizacji na poziomie krajowym. Na działania w zakresie zwiększania efektywności energetycznej przeznaczone zostanie 22 proc. środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Inwestowanie w prace badawcze jest wpisane jako preferencja (bez względu na rodzaj specjalizacji inteligentnej). Dyskusja Marcin Nowicki Dobrze, że wyłanianie inteligentnych specjalizacji jest procesem oddolnym. Koniecznie jest stawianie na budowanie przewagi konkurencyjnej. Bezpieczeństwo energetyczne dzięki energetyce rozproszonej wydaje się być większe. Większa odporność na czynniki zewnętrzne (terroryzm, działalność sił obcego państwa itd.). Mirosław Włas Zagrożenie ze strony elektrowni jądrowej w Obwodzie Kaliningradzkim ma dwa wymiary. Pierwszy wiąże się z zależnością energetyczną, drugi zaś z zagrożeniem katastrofą jądrową (konieczność ewakuacji połowy Trójmiasta). Maciej Dzierżanowski Proces wyłaniania IS jeszcze trwa. Jego elementem jest dyskusja o przedsięwzięciach kluczowych (z zakresu edukacji np.). Istnieje konieczność dyskusji o potrzebach w zakresie kształcenia. Maria Mendel Edukacja w zakresie zrównoważonego rozwoju i dla zrównoważonego rozwoju jest niezwykle istotna. Musi mieć ona również wymiar nieformalny. Każdy rozpoczynający pracę powinien przechodzić kurs w zakresie zrównoważonego rozwoju (tak jak kurs BHP). Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dariusz Gobis Czy my jesteśmy w stanie zmotywować młodych ludzi do podejmowania nauki w wyznaczonych kierunkach (ICT, energetyka)? Dziś jest to trudne. Problemem jest przekonanie, iż są to trudne kierunki. Może sposób kształcenia jest zły. Może zawodzi szkoła podstawowa? Marcin Nowicki Potrzeba włączenia konkretnych firm w proces edukacyjny (tych zaangażowanych w proces wyłaniania inteligentnych specjalizacji). Odbiór społeczny wykształcenia w zakresie ochrony środowiska jest bardzo zły. Zbigniew Kowalczyk W Danii kluczowa jest opinia rady edukacji. Jej zdanie jest ostateczne. W Polsce kierunki kształcenia zależą od możliwości szkoły. Marcin Nowicki Kluczowe jest kształcenie na poziomie szkoły podstawowej, podstawowych kompetencji. Miroslaw Włas Pracodawca zejdzie do poziomu nauczania technicznego (zawodowego, średniego, wyższego). Istnieje synergia ze współpracy między pracodawcą i uczelnią. Niżej nie. Część pieniędzy (nawet przeznaczonych na inteligentne specjalizacje) powinna iść na kształcenie podstawowe. Studenci nie potrafią pracować w grupie. Potrzeba empatii i umiejętności marketingowych. Maciej Dzierżanowski Krajowe specjalizacje były wyznaczane w modelu bardziej odgórnym. W Pomorskiem charakter jest bardziej oddolny. Miroslaw Włas Przykład niemiecki wskazuje pożądaną kolejność działań. W pierwszym etapie decydują potrzeby, którymi zajmują się inżynierowie następnie ekonomiści, później prawnicy. W Polsce wychodzi się od wymyślania programów. Pierwsze jest prawo, później model biznesowy, następnie dochodzą kwestie wykonalności. Przykładem złego programu jest program Prosument realizowany przez NFOŚ. Zbigniew Kowalczyk Kultura techniczna, nauka pracy zespołowej musi być rozwijana w przedszkolu, szkole podstawowej. Rekomendacje W toku dyskusji nie ustalono rekomendacji. Zostaną one przedstawione w raporcie analitycznym. Marcin Nowicki Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik 1. Lista obecności na piątym spotkaniu Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiego poziomu zatrudnienia L.p. Imię i nazwisko oraz Instytucja 1. Marcin Nowicki- IBnGR – moderator 2. Kamil Bielak – PUP Nowy Dwór Gdański 3. Cymanowski Piotr - Zespół Kształcenia Zawodowego 4. Dariusz Gobis – Pomorska Izba Rzemieślnicza MŚP 5. Magdalena Kreft – Gdańskie Centrum Obsługi Przedsiębiorców 6. Zbigniew Kowalczyk - Region Gdański NSZZ„Solidarność” 7. Maria Mendel – Uniwersytet Gdański 8. Joanna Reszka – PUP Malbork 9. Marlena Waruszewska-Jewsienia – Urząd Miasta Sopotu 10. Piotr Wołkowiński - GOM 11. Marek Zimakowski – UG w Przywidzu 12. Wiesław Byczkowski – UMWP 13. Joanna Witkowska – UMWP 14. Tadeusz Adamejtis - WUP 15. Beata Rafalska-Kościelak – PUP Gdańsk 16. Piotr Bejrowski - UMWP 17. Małgorzata Wiśniewska - WUP Gdańsk 18. Marta Pięta - SPI CI Gdynia 19. Monika Miklaszewska-Apanowicz - UMWP 20. Maciej Tarkowski - IBnGR 21. Mirosław Włas - EMS 22. Maciej Dzierżanowski - IBnGR Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik 2. Tematyka i program czwartego spotkania Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiego poziomu zatrudnienia Pomorska Sieć Tematyczna ds. wysokiego poziomu zatrudnienia V spotkanie 16 października 2014 r., godz. 11:00 – 14.00 sala herbowa Urzędu Marszałkowskiego Temat: „Białe” i „zielone” miejsca pracy – stan i perspektywy na Pomorzu w kontekście inteligentnych specjalizacji Tło: „Białe” miejsca pracy (ang. white jobs) związane są z szeroko rozumianym sektorem zdrowia. Obejmują zarówno typowe zawody medyczne (lekarz, stomatolog, pielęgniarka, ratownik medyczny, rehabilitant, fizjoterapeuta, weterynarz itd.) jak też pracę związaną z opieką nad dziećmi, starszymi czy niepełnosprawnymi. Polska – a pomorskie w szczególności – już cierpi na deficyt osób wykonujących takie zawody. Antycypując konsekwencje postępującego starzenia się społeczeństwa a także inne zjawiska społeczne i gospodarcze (np. emigrację zarobkową młodych, w tym lekarzy) należy zakładać, że niedobór ten będzie coraz istotniejszym problemem rozwojowym. „Zielone” miejsca pracy (ang. green jobs) obejmują działalność zawodową na rzecz ochrony przyrody. Pojęcie jest szerokie, ponieważ niemalże w każdej dziedzinie życia takie „środowiskowe” ukierunkowanie można wdrożyć. Wydaje się więc, że „green jobs” to raczej kompetencje zwracania uwagi w codziennej działalności na aspekt ochrony środowiska, niż wąsko rozumiane zawody (np. inspektora ochrony środowiska). Kompetencje tego typu Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zyskują na znaczeniu ze względu na unijną i krajową politykę ochrony środowiska oraz dążenie do podnoszenia jakości życia (aspekt środowiskowy jest ważną komponentą ogólnej oceny jakości życia). Główne pytania i tezy do zweryfikowania podczas spotkania PST: Znaczenie obu typów miejsc pracy (i zawodów) będzie rosło ze względu na zachodzące procesy społeczne i gospodarcze oraz prowadzoną politykę. Jak wygląda sytuacja obu „sektorów” na Pomorzu, jak wpisujemy się w owe trendy (np. starzenie się społeczeństwa, migracje, energetykę odnawialną itd.) czy zachodzący w regionie proces definiowania inteligentnych specjalizacji i ich rozwój w przyszłości wskaże na wzrost popytu na takie kompetencje? Program: 11:00 – 11.05 Otwarcie spotkania Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego 11:05 – 11:10 Cel i przebieg spotkania Marcin Nowicki – moderator PST 11:10 – 11:25. „Białe” miejsca pracy – stan i perspektywy na Pomorzu dr Marciej Tarkowski, Uniwersytet Gdański 11:25 – 11:45 Pytanie i komentarze 11:45 – 12:00 „Zielone” miejsca pracy – stan i perspektywy na Pomorzu Mirosław Włas, Prezes Energy Menagement Systems (EMS) 12:00 – 12:20 Pytania I komentarze 12:20 – 12:35 Inteligentne specjalizacje Pomorza a „zielone” i „białe” miejsca pracy Maciej Dzierżanowski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 12:35 – 13:40 Dyskusja moderowana – rekomendacje 13:40 – 14:00 Podsumowanie i zakończenie Marcin Nowicki – moderator PST Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego