Podstawy socjologii - Państwowa Wyższa Szkoła

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA WSCHODNIOEUROPEJSKA W PRZEMYŚLU
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA: PODSTAWY SOCJOLOGII
KOD: M_1
ROK AKADEMICKI: 2014/2015
KIERUNEK STUDIÓW: SOCJOLOGIA
JEDNOSTKA PROWADZĄCA KIERUNEK: INSTYTUT SOCJOLOGII
I. Moduł kształcenia i jego usytuowanie w systemie studiów
1. PROFIL STUDIÓW
ogólnoakademicki
2. POZIOM KSZTAŁCENIA
studia pierwszego stopnia
3. FORMA PROWADZENIA STUDIÓW
stacjonarne
4. STATUS MODUŁU
obowiązkowy
5. KATEGORIA MODUŁU
kształcenia kierunkowego
6. USYTUOWANIE MODUŁU W PLANIE STUDIÓW
semestr I
7. JĘZYK WYKŁADOWY
polski
8. LICZBA PUNKTÓW ECTS PRZYPISANA MODUŁOWI
11. KOORDYNATOR MODUŁU
5 ECTS
Wykład – 30 godz.
Ćwiczenia – 30 godz.
Egzamin
Zaliczenie
Ks. Dr Wojciech Pac
12. PROWADZĄCY MODUŁ
Ks. Dr Wojciech Pac, dr Adam Kulczycki
9. FORMA I WYMIAR ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
10. FORMA I ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
II. Modułowe efekty kształcenia z odniesieniem do kierunku i obszaru efektów kształcenia
Kod
modułowe
efekty
kształcenia
1
W_01
W_02
W_04
U_01
U_03
U_09
K_01
Opis efektów kształcenia dla modułu
Odniesienie
do
kierunkowych
efektów
kształcenia
Odniesienie
do
obszarowych
efektów
kształcenia
3
4
2
ma podstawową wiedzę w zakresie nauk społecznych i rozumie istotę
socjologii jako nauki społecznej, jej miejsce w systemie nauk oraz relacje z
innymi naukami
ma podstawową wiedzę socjologiczną o różnych rodzajach struktur i instytucji
społecznych, w szczególności ich istotnych elementach i ich wzajemnych
relacjach
ma podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i rządzących nimi
prawidłowościach, rozumie społeczną naturę relacji łączących jednostki, grupy
i instytucje społeczne
potrafi prawidłowo rejestrować i interpretować zjawiska społeczne
(kulturowe, gospodarcze, polityczne) przy pomocy pojęć i teorii
socjologicznych w oparciu o zasady metodologii
potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną i pozyskiwać dane do
analizowania konkretnych procesów i zjawisk społecznych w zakresie
socjologii
potrafi przygotowywać prace pisemne w zakresie socjologii z zastosowaniem
pojęć socjologicznych w oparciu o
rozumie potrzebę ciągłego uczenia oraz doskonali swoją wiedzę i umiejętności
w zakresie socjologii z wykorzystaniem nowoczesnych metod i środków
K_W01
S1A_W01
K_W02
S1A_W02
K_W04
S1A_W04
K_U01
S1A_U01
K_U03
S1A_U03
K_K01
S1A_K01
III. Treści kształcenia – oddzielnie dla każdej formy zajęć dydaktycznych
(W – wykład; C - ćwiczenia; K – konwersatorium; L - laboratorium; PR – projekt, PKZ - praktyka zawodowa; WT – Warsztat)
Kod
form zajęć
dydaktyczny
ch
1
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
Szczegółowy opis treści realizowanych w ramach zajęć
wg form zajęć dydaktycznych
2
wykład
Istota i początki socjologii
Miejsce refleksji nad społeczeństwem w presocjologicznej myśli społecznej od czasów starożytnych do pocz. XIX
wieku.
Podwaliny nauki o społeczeństwie i powstanie socjologii akademickiej. Socjologia a inne nauki społeczne. Pożytki
studiowania socjologii.
Interakcje społeczne
Elementarne formy aktywności jednostkowej i społecznej: zachowania, działania, interakcje społeczne, stosunki
społeczne, organizacja.
Jednostka w społeczeństwie
Środowisko społeczne. Więź społeczna. Całości społeczne. Środowisko jako "otoczenie" i środowisko jako system więzi
społecznych. Koncepcja środowiska społecznego pierwotnego i wtórnego.
Społeczeństwo w jednostce
Symboliczna natura ludzkich interakcji. Socjalizacja. Pojęcie, elementy i struktura osobowości społecznej. Socjologiczna
koncepcja osobowości.
Tożsamość i role społeczne.
Struktura r o l i s p o ł e c z n e j . Interakcje podczas wykonywania ról. Klasyfikacja podczas interakcji. Ramy interakcji.
Interakcje a porządek społeczny.
Socjologiczne pojęcie kultury
Świat symboli a społeczna komunikacja. Systemy symboli jako fundament kultury. Kultura a system aksjo-normatywny.
Wielość kultur i ich zróżnicowanie. Kultura symboliczna. Globalizacja i kultura masowa.
Struktura społeczna
Podstawowe elementy struktury społecznej. Rodzaje struktur społecznych. Dynamika struktur. Koncepcja struktury
społecznej S. Ossowskiego. Działania masowe i ruchy społeczne. Organizacja życia społecznego: ład społeczny . Typy
ładu społecznego wg H. Spencera i S. Ossowskiego.
Organizacja życia społecznego: grupy społeczne
Grupy społeczne. Podstawowe typy grup społecznych oraz ich funkcje.
Dynamika grupowa. Władza, panowanie, przywództwo.
Społeczeństwo organizacji
Typ idealny organizacji biurokratycznej M. Webera. Typologia organizacji.
Ekologia organizacji. Organizacje a życie w ponowoczesnym świecie.
Organizacja życia społecznego: instytucje społeczne
Podstawowe instytucje społeczne: pokrewieństwo, małżeństwo, rodzina, religia, gospodarka, system polityczny.
Zróżnicowania i podziały społeczne
Funkcje i geneza nierówności w społeczeństwie. Stratyfikacja społeczna. Koncepcja stratyfikacji społecznej Davisa i
Moora.
Klasy społeczne w ujęciach teoretycznych K. Marksa i M. Webera.
Gender - płeć determinowana kulturowo.
Różnice płci jako różnice społeczne. Nierówności w społeczeństwach ponowoczesnych a ruchliwość społeczna
O r g a n i z a c j a i dezorganizacja społeczna
Anomia społeczna. Kontrola społeczna. Konformizm. Zaburzenia, dewiacje i sprzeciw społeczny.
Zmiana, rozwój i postęp w społeczeństwie
Klasyczne wizje dziejów. Współczesne koncepcje zmiany społecznej i rozwoju społecznego. Trauma kulturowa.
Społeczeństwo współczesne: nowoczesność, późna nowoczesność i ponowoczesność. Globalizacja
Teorie i metody socjologii
Klasyczne i współczesne teorie socjologiczne. Socjologiczne metody badawcze. Proces badawczy.
Liczba
godzin
3
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
30
RAZEM
Ćwiczenia
C1
C2
C3
Formy aktywności ludzkiej:
- psychologiczne i socjologiczne ujęcie interakcji społecznej;
- interakcja jako wymiana, gra i komunikacja;
- znaczenie interakcji w życiu społecznym;
- interakcjonizm symboliczny (George Herbert Mead), interakcja jako manipulowanie wrażeniami (Erving Goffman),
ukryte założenie i milcząco przyjmowane procedury interakcji (Harold Garfinkel);
- od zachowania do działań społecznych;
- stosunek społeczny i jego typologia.
Relacje jednostki i społeczeństwa - proces socjalizacji:
- definicja, rodzaje (socjalizacja pierwotna i wtórna), mechanizmy i znaczenie procesu socjalizacji;
- osobowość ludzka (podstawowa i modalna, osobowość autorytarna (Theodor Adorno);
- koncepcja człowieka nowoczesnego - podejście socjopsychologiczne Alexa Inkelesa;
- relacje pomiędzy osobowością, a zróżnicowaniem społecznym (Melvin L. Kohn);
- tożsamość osobista i społeczna, jaźń odzwierciedlona;
- resocjalizacja.
Kultura:
- sposoby rozumienia pojęcia kultura;
- dziedziny i kultury;
- treści kultury i kultura symboliczna;
2
3
3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
C13
C14
- samoświadomość kulturowa i presja kulturowa;
- regulacja kulturowa: kultura normatywna, idealna, materialna;
- różnorodność kulturowa społeczeństw (etnocentryzm i relatywizm kulturowy);
- kultura zaufania: czynniki podmiotowe (rysy osobowościowe, zespoły kapitałowe) i funkcje.
Struktura społeczna:
- definicje i dynamika struktury społecznej (struktura normatywna, struktura idealna, struktura interesów, struktura
interakcyjna);
- rola społeczna, pozycja społeczna i typologia zachowań (zachowania nakazane, zakazane i margines swobody);
- konflikt ról, dobór ról i zespół ról (R. Merton);
- krąg społeczny - pochodna zróżnicowania ról i pozycji w społeczeństwie.
Zbiorowości społeczne:
- pojęcie grupy społecznej - cechy konstytutywne;
- struktura wewnątrzgrupowa: socjometryczna, przywództwa i komunikowania;
- pojęcie spójności grupowej;
- podstawowe struktury wewnątrzgrupowe;
- typologie grup społecznych;
- celowe grupy formalne tj. organizacje społeczne; typ idealny biurokracji według Maxa Webera
Naród:
- grupy etniczne i ich rodzaje;
- drogi kształtowania się narodów;
- państwa wielonarodowe i narody wieloetniczne;
- drogi kształtowania się nowoczesnych narodów.
Kolokwium zaliczeniowe
Nierówności i zróżnicowanie społeczne:
- wokół teorii socjologicznej z zakresu stratyfikacji i podziałów społecznych;
- historyczny materializm K. Marksa;
- Max Weber - teoria podziałów społecznych: klasa, stan, partie;
- ruchliwość społeczna i klasy społeczne;
- typologia władzy jako odmiany nierówności społecznej;
- autorytet;
- zróżnicowanie społeczne społeczeństw ponowoczesnych (underclass
i marginalizacja);
- społeczne różnice płci.
Relacje jednostki i społeczeństwa - kontrola społeczna:
- znaczenie i pojęcie ładu społecznego;
- mechanizmy wyznaczające zakres kontroli społecznej;
- pojęcie i typologie sankcji społecznych;
- dewiacja i konformizm;
- teoretyczne ujęcia anomii.
Świadomość społeczna:
- świadomość indywidualna i społeczna, język jako instrument kształtowania świadomości społecznej;
- typologia świadomości społecznej: myślenie potoczne, sfera sacrum, ideologie, opinia publiczna;
- patologie świadomości społecznej
Zmiana społeczna:
- marksizm i ewolucjonizm jako klasyczne teorie rozwoju społecznego;
- typologia społeczeństw: tradycyjne przemysłowe, poprzemysłowe, ponowoczesne i informacyjne;
- teorie zmiany społecznej i modernizacji;
- proces globalizacji współczesnych społeczeństw.
Gender – płeć kulturowa i biologiczna:
- nierówności płci, role społeczne przypisane płciom – koncept teoretyczny;
- feminizm i jego rodzaje (feminizm liberalny i radykalny);
- ruchy kobiece i wpływ feminizmu na prawo europejskie;
- typy męskości i kobiecości,
- zjawisko dyskryminacji płci we współczesnym społeczeństwie polskim.
Zachowania zbiorowe i ruchy społeczne:
- ruchy społeczne - charakterystyka starych i nowych ruchów społecznych;
- masowość jako cecha współczesnych społeczeństw;
- tłum jako specyficzna zbiorowość ludzka.
Kolokwium zaliczeniowe
RAZEM
IV. Literatura podstawowa i uzupełniająca obowiązująca do zaliczenia modułu
Literatura podstawowa:
1. Piotr Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2010.
2. Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
3. Norman Goodman, Wstęp do socjologii, Zysk i S-ka, Poznań 2001.
4. Jonathan H. Turner, Socjologia. Koncepcje i zastosowania, Zyska i S-ka, Poznań 1998.
Literatura uzupełniająca:
1. Peter Berger, Zaproszenie do socjologii, PWN, Warszawa 2007.
2. Zygmunt Bauman, Socjologia, Zysk i S-ka, Poznań 1996.
3. Anthony Giddens, Socjologia, PWN, Warszawa 2006.
3
2
2
1
3
2
2
2
2
2
1
30