RPG_w
advertisement
Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres przedmiotu •Rachunkowość, •Finanse przedsiębiorstw i organizacji 2 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres wiedzy rachunkowość 3 Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Potrzeba, przydatność i zadania prowadzenia rachunkowości Potrzeba prowadzenia rachunkowości jest bardzo szeroka i nie przez wszystkich dostatecznie rozumiana. Bardzo syntetycznie zakres przedstawia rachunkowości prowadzenia profesor Paul Meimberg swojej książce „Rachunkowość”. 4 w Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zadania prowadzenia rachunkowości wg. P. Maimberga 5 bieżąca kontrola zdarzeń gospodarczych, kontrola stanu majątkowego, obliczanie wyników działalności przedsiębiorstwa, dostarczanie liczb do analizy działalności przedsiębiorstwa, dostarczanie liczb do planowania operacyjnego i strategicznego. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości 6 dokumentacja zdarzeń gospodarczych, księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa, księgowość wartościowa-finansowa, formy techniczne księgowości, prowadzenie księgowości i jej organizacja. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Węższy i szerszy zakres rachunkowości * księgowość wartościowa, * kalkulacje, rachunek kosztów, * taksacja – wycena * sprawozdawczość finansowa * statystykę 7 * planowanie Zakres Zakres węższy szerszy Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Księgowość wartościowa Najważniejszym zakresem rachunkowości jest księgowość. Jest to zespół zapisów prowadzonych, którego celem jest ujęcie stanu jak i zmian w stanie środków produkcji i zobowiązań, ewidencja przebiegu procesu produkcji oraz obliczenie wyniku finansowego przedsiębiorstwie. 8 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Kalkulacje Przez pojęcie kalkulacji rozumiemy przeprowadzanie różnorodnych rachunków, których jest celem ponoszonych ustalenie kosztów poziomu działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej oraz uzyskiwanych przychodów. 9 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje kalkulacji kalkulacje pełne - dotyczące kosztów i produkcji całego przedsiębiorstwa. kalkulacje niepełne - ujmują jedynie koszty i produkcji wybranych produktów lub usług. 10 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Kalkulacje (cd) Kalkulacje mogą być wykorzystywane w ramach księgowości lub poza księgowo. Przeprowadzanie kalkulacji przydatne podejmowania do bieżących i perspektywicznych. 11 jest bardzo decyzji Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Taksacja Taksacje obejmują produkcji i wycenę wytworzonych środków produktów. Potrzeba wyceny jest konieczna szczególnie w przypadku zakupu lub sprzedaży, dziedziczenia i t p. majątku przedsiębiorstwa. 12 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Sprawozdawczość finansowa Sprawozdawczość finansowa ma za zadanie dostarczenie informacji dotyczących sytuacji: majątkowej ( na podstawie bilansu majątkowego), finansowej 13 ( na podstawie rachunku wyników). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawowe sprawozdania finansowe rachunkowości bilans majątkowy, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych, 14 informacje dodatkowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawa sporządzania sprawozdań finansowych Sprawozdania finansowe sporządzane są na ksiąg podstawie prowadzonych Stanowią one w rachunkowych przedsiębiorstwie. zamknięcie działalności przedsiębiorstwa. 15 rocznej Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Szerszy zakres rachunkowości Zgodnie z przyjętą interpretacją do szerszego zakresu rachunkowości zaliczana jest również: statystyka, planowanie. 16 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK StatystykAK. Na podstawie sprawozdań finansowych liczby wykorzystywane są dla celów statystycznych. Każde przedsiębiorstwo w wyniku jego zarejestrowania otrzymuje REGON. Jest to nr na podstawie którego przedsiębiorstwo zaklasyfikowane jest do odpowiedniego Działu itp. 17 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK KONIEC WYK.03.02. 2004 18 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Planowanie Jak podaje Prof. Danuta Misiak planowanie w systemie gospodarki centralnie sterowanej było oddzielenie od ewidencji księgowej. Dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach finansowych wykorzystywane statystyce regionalnej i centralnej. 19 są w Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Planowanie (cd) Liczby pochodzące sprawozdań z finansowych powinny być analizowane. Na podstawie podejmowane przeprowadzonej są decyzje analizy operacyjne i strategiczne wykorzystywane następnie w planowaniu. 20 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rachunkowość Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. działalności Jej zadaniem gospodarczej mierniku pieniężnym. 21 jest ewidencja ujmowanej w Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rachunkowość (cd) Celem ewidencjonowania gospodarczych jest ujęcie procesów sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. W praktyce wykorzystywane są różne definicje rachunkowości Różnorodność tych definicji wiąże się z szerokim zakresem ujmowanym w rachunkowości. 22 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości Rachunkowość jest całościowym, uporządkowanym systemem, który rejestracji, umożliwia grupowania i dokonanie pomiaru, prezentacji zjawisk gospodarczych ( operacji gospodarczych), dla potrzeb kierowania rzeczywistym jednostką, stanem gospodarczą występującym zgodnie w z danym podmiocie gospodarczym oraz zgodnie z przepisami prawa. 23 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992) Rachunkowość to proces identyfikacji, pomiaru i przekazywania informacji, które są potencjalnie użyteczne do podejmowania decyzji gospodarczych, Z punktu widzenia działań, jakie składają się na system rachunkowości, odróżnia się: identyfikację, grupowanie, opis, ewidencję, przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach działalności firmy, zmianach w jej majątku i sytuacji finansowej. 24 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992) (cd) Rachunkowość jest współcześnie rozumiana jako system informacyjny służący użytkownikom do podejmowania zwłaszcza decyzji finansowych gospodarczych, oraz rozliczania kierownictwa z odpowiedzialnego i efektywnego zarządzania powierzonym mu majątkiem. 25 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości według K. Sawickiego (1991) Rachunkowość jest to całościowy i zwarty system ciągłego i systematycznego gromadzenia i przetwarzania oraz prezentacji informacji ekonomicznej. W rachunkowości wykorzystuje się określone metody, reguły postępowania i urządzenia ewidencyjne, umożliwiające rejestrację stanu i zmian majątku jednostki, źródeł jego finansowania, dokonywanych operacji gospodarczych i wyników działalności 26 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości według S. Skrzywana ) Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej, ponieważ ma ściśle określony podmiot i przedmiot oraz stanowi zamknięty system ewidencji ciągłej (w czasie), jest, więc ściśle określonym układem metod, zasad i reguł ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w przedmiocie ewidencji. 27 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja rachunkowości (cd) Profesor Włodzimierz Brzezin (1988) uważa, że przyjmując rachunkowość jako system ewidencyjny, składają księgowość, rachunek sprawozdawczość. 28 się na kosztów nią i Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Tradycyjne ujęcie rachunkowości schemat Rachunkowość Rachunek kosztów 29 Źródło: Brzezin W. 1998 Księgowość Sprawozdawczość Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości są bardzo szerokie. Ukształtowana obecnie rachunkowość posiada swoje korzenie w średniowieczu. Należy podkreślić, że rozwój rachunkowości był nieodłącznie związany z rozwojem gospodarczym świata. 30 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcje rachunkowości (za R. Manteuffel) 31 informacyjna, zarządcza, kontrolna, dowodowa, analityczna, statystyczna. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja informacyjna Jest nadrzędną Wyznacza ona funkcją rachunkowości. rachunkowości rolę przygotowywania i dostarczania informacji ekonomicznych i finansowych na potrzeby: wewnętrzne zewnętrzne 32 danej jednostki gospodarczej, - dla jednostek i urzędów. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja zarządcza Jest bardzo istotna w bieżącym rozwoju przedsiębiorstwa. Realizowana jest w ramach działalności: bieżącej, perspektywicznej. 33 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja zarządcza (cd) Informacje zbierane i prezentowane są pod kontem ich kierownictwa w przydatności dla celu podejmowanej decyzji. 34 optymalizacji Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna Dane liczbowe rachunkowość zgromadzone są przez wykorzystywane również przez organy wewnętrznej i zewnętrznej kontroli. 35 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna (cd) Rachunkowość umożliwia kontrolę: 36 wiarygodności, kompletności, terminowości dostarczanych informacji. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna (cd) Rachunkowość pozwala również na ochronę poprzez majątku przedsiębiorstwa kontrolę odpowiedzialnych materialnie powierzone im mienie. 37 osób za Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja dowodowa Wiąże się ona z obowiązkiem przechowywania dowodów księgowych. Dane liczbowe zgromadzone przez rachunkowość podlegają obowiązkowemu przechowywaniu przez okres 5 lat. W przypadku postępowania sądowego są one dowodami w sprawie. 38 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja analityczna Powiązana jest z analizą sprawozdań finansowych sporządzanych obowiązkowo na podstawie znowelizowanej Ustawy o Rachunkowości przez jednostki prowadzące księgowość. 39 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja statystyczna się Wiąże sprawozdań ona do z obowiązkiem urzędów składania statystycznych, zajmujących się oceną sytuacji gospodarczej branż i działów gospodarki narodowej. Na podstawie danych statystycznych tworzony jest obraz sytuacji gospodarczej całego kraju. 40 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Postęp gospodarczy i naukowo-techniczny oraz rozwój międzynarodowego podziału pracy wymusił doskonalenie procesów rachunkowości jak i rozszerzenie jej zakresu. Rozwijana ostatnio międzynarodowa współpraca gospodarcza w związku z powstaniem Wspólnoty Europejskiej wpłynęła na to, że rachunkowość w wysoko rozwiniętych krajach jest standaryzowana. 41 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości Standaryzacja rachunkowości nastąpiła w wyniku powstania międzynarodowych standardów rachunkowości. Standardy rachunkowości opracowane zostały przez: Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości ( International Accounting Standards Committee IASC). 42 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości Komitet jest organizacją prywatną i powołany został przez środowiska zawodowe rachunkowości. Umowa zawarta została przez stowarzyszenia zawodowe 9 krajów: Austrii, Kanady, Francji, Japonii, Meksyku, Holandii, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz RFN. 43 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK IASC Polska przystąpiła do Międzynarodowej Federacji Księgowych (International Federation of Accountats IFAC) w 1989 r. W związku z tym Polska uczestniczy od 1989 r. w pracach Międzynarodowego Komitetu Standardów Rachunkowości (IASC). Komited zlokalizowany jest w Londynie. 44 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MSR Opracowane standardy rachunkowości nie mają charakteru przepisów prawnych. Są jednak uwzględniane przy opracowywaniu regulacji prawnych w zakresie rachunkowości danego kraju. Ważną rolę przy standaryzacji i harmonizacji sprawozdań finansowych odgrywają dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej. 45 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską ma dla Polski podstawowe znaczenie zgodność rachunkowości i sprawozdań finansowych z międzynarodowymi dyrektywami, które stanowią ponadpaństwowe normy prawa. 46 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Nowelizacja przepisów prawnych Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską w spowodowało konieczność roku 1989 dostosowania rachunkowości w Polsce do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. 47 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Akty prawne Zmiany te wprowadzane zostały poprzez: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r. ( Dz. U. Nr 121, poz. 591). Ustawa jako akt prawny wyższej rangi jest spełnieniem jednego z podstawowych warunków Układu Stowarzyszeniowego Polski z Unią Europejską. 48 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawa aktów prawnych 49 Podstawa do opracowania ustawy: postanowienia zawarte w dyrektywach EWG, standardy rachunkowości wydane przez komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości ( ISAC - International Accounting Standards Committee ), międzynarodowe wytyczne rewizji finansowej wydane przezMiędzynarodowy Komitet Zawodowych Norm Rewizji Finansowej ( IAPC - International Auditing Practices Committee ). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Międzynarodowe Standardy Międzynarodowe uregulowania dotyczyły przyjętych zasad w zakresie: rachunkowości, sprawozdawczości rewizji 50 finansowej. finansowej, Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasady rachunkowości Możliwość otrzymania porównywalnej informacji zapewniają przyjęte przez kraje Wspólnoty Europejskiej zasady rachunkowości. Są nimi: 51 zasada ciągłości, zasada memoriału zasada ostrożnej wyceny Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada ciągłości Zasada ciągłości, polega na jednakowym grupowaniu operacji gospodarczych na kontach, obliczaniu odpisów amortyzacyjnych tą samą metodą, wycenie aktywów i pasywów oraz ustaleniu wyniku finansowego. 52 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada memoriału Zasada memoriału rachunkowości mówiąca wszystkich ujęciu w przychodów i o związanych z nimi kosztów dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu zapłaty. 53 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada ostrożnej wyceny Zasada ostrożnej obowiązkowe wyceny, dokonywanie potwierdzająca realnej wyceny aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów nadzwyczajnych. 54 oraz zysków i strat Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasady rachunkowości Przykładowo podane zasady mają istotny wpływ na sposób zwłaszcza prowadzenia na rzetelność jasneprezentowanie. 55 rachunkowości, danych i a ich Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości dokumentacja zdarzeń gospodarczych, księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa, księgowość formy 56 wartościowa-finansowa, techniczne księgowości, prowadzenie księgowości i jej organizacja. 1. Zdarzenia gospodarcze i ich dokumentowanie Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Pojęcie zdarzenia gospodarczego Zdarzenia gospodarcze są to fakty, jakie mają miejsce w czasie trwania procesu produkcji. Zdarzeniami gospodarczymi jest np. zakup uregulowanie środków do zobowiązań, produkcji, uzyskanie rachunku za energię elektryczną itp. 58 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawa dokumentacji księgowej Zdarzenia gospodarcze udokumentowane księgowego w być postaci dokumentu nazywanego również dowodem księgowym. 59 muszą Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawa prawna zapisu księgowego. Ustawa o Rachunkowości w & 20. pkt. 1 stwierdza: „podstawą rachunkowych stwierdzające gospodarczych”. 60 są zapisów dowody dokonanie w księgach księgowe operacji Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Cechy dowodu księgowego Dokument - dowód księgowy musi być: jasny, czytelny, jednoznacznie W 61 określający zdarzenie. księgowości dokumentu. nie ma zapisu bez Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dowód niezależnie od jego rodzaju i charakteru musi posiadać: 62 nazwę dokumentu, nr dowodu księgowego, datę lub daty zdarzenia gospodarczego, określenie nazw adresów i stron uczestniczących w zdarzeniu gospodarczym, przedmiot i opis operacji gospodarczej, podpisy osób odpowiedzialnych, zapis oryginału lub kopii dowodu księgowego. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podział dowodów księgowych (art. 21 ust. 5 UR) dowody zewnętrzne obce otrzymane od kontrahentów przedsiębiorstwa, dowody zewnętrzne własne przekazywane w oryginale kontrahentom przedsiębiorstwa, dowody wewnętrzne ewidencjonujące operacje wewnątrz danego przedsiębiorstwa. 63 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inne dowody będące podstawą księgowania 64 zbiorcze, wykorzystywane do łącznego księgowania zbioru dowodów księgowych. korygujące, ich celem jest korekta wcześniejszych, błędnie dokonanych zapisów na dokumencie, zastępcze, które są wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu księgowego, rozliczeniowe, sporządzane są wówczas, gdy zaistnieje potrzeba dokonania zapisów według nowych kryteriów klasyfikacji. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Klasyfikacja dokumentów Jak stwierdza podstawową księgowych klasyfikacja. 65 R. Manteuffel podziału jest ich (1961) dokumentów merytoryczna Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Merytoryczna klasyfikacja dokumentów W ramach wyróżniamy: pierwsza merytorycznej grupa, udokumentowanie której stanu klasyfikacji zadaniem aktywów jest i zobowiązań na pierwszy dzień istnienia firmy, jak również na pierwszy dzień nowego roku obrachunkowego, 66 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Merytoryczna klasyfikacja dokumentów (cd) druga grupa dokumentów ma za zadanie uchwycenie zmian w stanie aktywów i pasywów oraz ewidencję procesu produkcyjnego 67 przebiegu Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Merytoryczna klasyfikacja dokumentów (cd) trzecia grupa dowodów księgowych ma za zadanie uchwycenie stanu posiadanych środków i zobowiązań na ostatni dzień roku obrachunkowego, grudnia. 68 zwykle na dzień 31 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Merytoryczna klasyfikacja dokumentów księgowych Wyróżniamy dokumenty: Stanu środków i zobowiązań (inwentaryzacja); Ewidencja pasywów zmian oraz stanu ewidencja procesów produkcyjnych. 69 aktywów i przebiegu Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwentaryzacja Wszystkie posiadane w przedsiębiorstwie aktywa, jak i zobowiązania podlegają inwentaryzacji. Treść art. 4 ust. 1 UR stwierdza, że podmioty gospodarcze zobowiązane są do wykorzystywania zasad rachunkowości w sposób prawidłowy, zapewniający rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz zaprezentowanie wyniku finansowego . 70 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Termin przeprowadzenia inwentaryzacji Termin i częstotliwość inwentaryzacji jest dotrzymany, jeżeli inwentaryzację składników aktywów ( z wyjątkiem aktywów pieniężnych papierów wartościowych itp.) rozpoczęto nie wcześniej niż 3 miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego i zakończono do dnia 15 stycznia następnego roku. 71 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dodatkowe terminy przeprowadzania inwentaryzacji Inwentaryzacje przeprowadza się również na dzień zakończenia działalności gospodarczej oraz na dzień poprzedzający postawienie firmy w stan likwidacji przeprowadzonej lub upadłości. inwentaryzacji Wyniki należy odpowiednio udokumentować i powiązać z 72 zapisami w księgach rachunkowych. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi wobec inwentaryzacji Istotne jest ażeby inwentaryzacja spełniała wymóg: rzetelności, prawidłowości bezbłędności i kompletności, i sprawdzalności posiadanych aktywów i pasywów. 73 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Istota inwentaryzacji Istotą inwentaryzacji jest aby każdy składnik aktywów i pasywów był przed sporządzeniem sprawozdania finansowego zinwentaryzowany. Składniki aktywów przedstawiać realne i i pasywów prawdziwe muszą wartości każdej jednostki aktywów lub pasywów. 74 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Odpowiedzialność za przeprowadzenie inwentaryzacji Kierownikowi jednostki nie może przekazać odpowiedzialności za przeprowadzanie inwentaryzacji innej osobie. Odpowiedzialność kierownika jednostki polega na właściwym przygotowaniu, przeprowadzeniu i rozliczeniu inwentaryzacji. 75 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje inwentaryzacji Wyróżniamy: inwentaryzację pełną dotyczącą całego przedsiębiorstwa, inwentaryzację niepełną jedynie określone jego części. 76 obejmującą Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Podstawowe zadania inwentaryzacji ustalenie stanu rzeczywistego, porównanie jego ze stanem ewidencyjnym, uchwycenie inwenturowych. 77 i wyjaśnienie różnic Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Różnice inwenturowe zawinione, niezawinione. 78 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wyjaśnienie różnic inwenturowych Wyjaśnienie i rozliczenie różnic pomiędzy stanem rzeczywistym, wykazanym w czasie inwentaryzacji a stanem w księgach rachunkowych należy ujawnić i rozliczyć w tym roku obrachunkowym, którego dotyczyła inwentaryzacja. 79 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, składniki aktywów finansowych, środki trwałe w budowie, maszyny i urządzenia przeznaczone do montażu, 80 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją (cd) rzeczowe składniki aktywów obrotowych (surowce, materiały, części zamienne itp.), produkcji w toku, środki pieniężne na rachunkach bankowych oraz zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów bankowych, 81 gotówka w kasie, Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów i pasywów objęte inwentaryzacją (cd) rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne, potwierdzone salda kontrahentami, rozrachunków potwierdzenie z sald należności i zobowiązań, inne przedmioty przedsiębiorstwa. 82 będące w posiadaniu Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Przedmioty objęte jedynie ewidencją ilościową 83 wyposażenia przedmioty drobnego zużywające się stopniowo, rzeczowe zapasy majątku obrotowego, które zostały zaliczone w momencie ich zakupu w koszty oraz znajdujące się w przedsiębiorstwie obce składniki majątku, składniki nie wykazywane w bilansie a posiadane przez przedsiębiorstwo. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres inwentaryzacji środków pieniężnych Inwentaryzacji podlegają: środki pieniężne, czeki, weksle, papiery 84 wartościowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów obrotowych i ich inwentaryzacja 85 substancje płynne, substancje sypkie składowane w pryzmach, kopcach, nietypowych pojemnikach (węgiel, cement, nasiona itp.) wyroby hutnicze, szkło, stal, drewno (tarcica, dłużyca), produkcja w toku, bele, zwoje, szpule itp. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zadania inwentaryzacji środków trwałych 86 ustalenie ich rzeczywistego stanu, ilości, klasyfikacji, miejsca ich położenia. ustalenie własności składników majątku, nieruchomości i gruntów, ustalenie środków trwałych obcych, znajdujących się w leasingu, dzierżawie, itp. ustalenie środków trwałych przeznaczonych do likwidacji (nieprzydatnych, zbędnych itp.) ujawnienie wykonywanych modernizacji. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwentaryzacja drogą weryfikacji W ramach środków trwałych możliwa jest inwentaryzacja drogą weryfikacji. Weryfikacji podlegają środki trwałe, do których dostęp jest utrudniony. Są to posiadane grunty, maszyny oraz urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie. 87 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwentaryzacja drogą potwierdzenia sald 88 Potwierdzenie sald dotyczy inwentaryzacji następujących pozycji: wszelkiego rodzaju środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych (lokaty, kredyty), należności, kredyty, zobowiązania, z wyjątkiem rozrachunków z pracownikami, powierzone kontrahentowi składniki majątkowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwentaryzacja aktywów obcych Inwentaryzacja obejmuje również aktywa obce (art. 25 ust. 2) znajdujące się w jednostce. jednostek Obowiązek ten świadczących transportowe, spedycyjne itp. 89 nie dotyczy usługi Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Sposób przeprowadzania inwentaryzacji Spis z natury wymienionych wyżej środków znajdujących się w przedsiębiorstwie; Uzgodnienie sald z kontrahentami, bankami itp. Szczególnie trudna jest inwentaryzacja produkcji w toku i środków trwałych w budowie. 90 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dowody księgowe ewidencjonujące zmiany zachodzące w przedsiębiorstwie dotyczą : 91 ewidencji środków trwałych, ewidencji gospodarki magazynowej, ewidencji działalności finansowej, ewidencji pracy i płac. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dokumenty dotyczące środków trwałych: 92 Dowód przyjęcia środka trwałego OT, Protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego PT, Protokół odbioru technicznego (kolaudacji) środka trwałego, po zakończeniu budowy środka trwałego, Dowód zmiany użytkowania środka trwałego MT, Dowód likwidacji środka trwałego LT. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dokumenty dotyczące ewidencji gospodarki magazynowej 93 Dowód przyjęcia do magazynu PZ, Dowód wydania z magazynu WZ, Dowód przesunięcia międzymagazynowego Mn, Dowód pobrania z magazynu Rw, Dowód zwrotu do magazynu Zw, Dowód przyjęcia odpadów Po, Dowód przyjęcia wyrobów lub półfabrykatów Pw. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dokumenty ewidencji działalności finansowej 94 Dowód wpłaty KP – kasa przyjmie, Dowód wypłaty KW – kasa wypłaci, Wniosek o zaliczkę, Rozliczenie zaliczki, Rozliczenie wyjazdu służbowego (delegacja), Raport kasowy, dowód zbiorczy, Faktura VAT (zakup), Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dokumenty ewidencji działalności finansowej (cd) 95 Faktura VAT (sprzedaż), Faktura korygująca, w przypadku błędnego wystawienia faktur VAT, Bankowy dowód wypłaty, Bankowy dowód wpłaty, Dokument dotyczący udzielenia (otrzymania) rabatów, bonifikat, skont. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dowody księgowe dotyczące pracy i płac (cd) 96 Lista wypłat wynagrodzeń pracownikom w czasie ich niezdolności do pracy (choroby), Lista wypłat wynagrodzeń dodatkowych (premii, nagród itp.). Lista wypłat zasiłków rodzinnych, opiekuńczych, chorobowych macierzyńskich, Lista wypłat zaliczek wynagrodzenia, Rachunek za wykonane prace zlecone, Rachunek za umowę o dzieło. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dowody księgowe dotyczące pracy i płac 97 Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia, Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło, Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umów agencyjnych, Lista wynagrodzeń akwizytorów, pośredników, komitentów, Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Pozostałe dokumenty księgowe Polecenie księgowania, Dokumenty wtórne, zbiorcze, zastępcze, rozdzielniki itp. Inne dokumenty będące podstawą księgowania. 98 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy Suma bilansowa nie ulega zmianie przesunięcie w aktywach A1 + A2 + (A3 + n) + (A4 - n) = P Przykład: Pobrano gotówkę z banku do kasy 99 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy (cd) Suma bilansowa nie ulega zmianie przesunięcie w pasywach A = P1 + (P2 + n) + (P3 - n) + P4 Przykład: Przeksięgowano wynik finansowy na konto funduszu własnego. 100 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy (cd) Suma bilansowa ulega zmianie - zwiększenie aktywów i pasywów A1 + (A2 +n) + A3 + A4 = (P1 + n) + P2 + P3 + P4 Przykład: Zaciągnięto kredyt inwestycyjny 101 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans majątkowy (cd) Suma bilansowa ulega zmianie zmniejszenie aktywów i pasywów A1 + A2 + (A3 - n) + A4 = P1 + (P2 - n ) + P3 + P4 Przykład: Skradziono nieubezpieczony ciągnik 102 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK 2. Księgowość gospodarcza (magazynowa) Księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa - ujmuje zdarzenia gospodarcze w mierniku ilościowym: w kg, sztukach, litrach itp. Jej zadaniem obrotowych. 103 jest ewidencja aktywów Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rachunek księgowości ilościowej Rachunek księgowości ilościowej, magazynowej można przedstawić w formie uniwersalnej: Sp + P – R = Sk Przedstawiony wzór jest bardzo przedstawienia bilansu zapasów 104 przydatny do Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK 3. Księgowość wartościowa (finansowa). Podstawowe zagadnienia księgowości finansowej: 105 Konto księgowe i jego funkcjonowanie, Metody zapisu księgowego, Bilans majątkowy Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konta księgowe ich definicja i rodzaje Konto księgowe jest to podstawowe urządzenie księgowe, służące ewidencji i procesów do kontroli klasyfikacji aktywów, gospodarczych rachunkowej pasywów danej oraz jednostki gospodarczej. Konto musi zawierać nazwę i symbol konta. 106 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje kont księgowych Wyróżniamy: 107 konta pojedyncze, konta podwójne. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konto pojedyncze Konto pojedyncze Winien (Wn), Debet (Dt) Data Nr dowodu Nazwa..Kasa..................symbol..100................ Ma (Ma), Credit (Ct) Nr konta korespondującego Treść Suma Wn 108 Ma Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konto podwójne Konto podwójne Nazwa ...................... symbol ............................... Winien (Wn), Debet (Dt) Data 109 Rodzaj i nr dowodu Symbol konta korespon dującego Ma (Ma), Credit (Ct) Treść zapisu Kwota zł Data Rodzaj i nr dowodu Symbol konta koresponduj ącego Treść zapis u Kwota zł Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Schemat konta teowego Dla celów interpretacji funkcjonalności konta wyróżniamy konta teowe. Ich kształt przypomina dużą literę T. Schemat konta teowego Dt 110 Nazwa ................... Symbol Ct Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metody zapisu księgowego 111 Metoda zapisu pojedynczego, Metoda zapisu podwójnego. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada obowiązująca przy metodzie zapisu pojedynczego Brak jest uporządkowanego planu kont, Zdarzenia gospodarcze księgowane są tylko jeden raz. 112 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada obowiązująca przy metodzie zapisu podwójnego Każde zdarzenie księgowane jest na dwóch kontach przeciwstawnych (korespondujących), Po przeciwnych stronach tych kont, Suma zapisu na tych kontach jest identyczna. “a” “b” 300 113 300 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Otwieranie i zamykanie kont księgowych Konta księgowe mogą być otwierane wartością bilansu otwarcia (konta bilansowe). Zapis po stronie Wn konta (po stronie lewej) nazywamy jego obrotami strony winien. Zapisy strony Ma (po prawej) nazywamy obrotami strony Ma. Na zakończenie okresu obrachunkowego (miesiąca, kwartału, roku) dodajemy obroty strony Winien i Ma. Różnicę obrotów nazywamy saldem. Nazwa salda pochodzi od strony przeciwnej. 114 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Otwieranie i zamykanie kont księgowych (cd) Otwieranie i zamykanie kont przedstawiamy na przypadkowych dwóch kontach “a” i “b”. “a” BO 115 “b” 200 240 400 120 Obroty razem 600 Saldo debetowe 120 480 Obroty ogółem 600 600 250 120 Obroty razem Saldo kredytowe 250 110 360 Obroty ogółem 360 360 BO Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie Konta księgowe dzieli się na: konta bilansowe, bez wynikowe, konta wynikowe - niebilansowe. Konta bilansowe – bez wynikowe dzieli się na konta: 116 aktywów, pasywów. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie (cd) Konta aktywów funkcjonują w sposób następujący. Na kontach aktywów saldo z b.o. i wszelkie zwiększenia księguje się po stronie W-N, a wszelkie zmniejszenia aktywów po stronie MA. Natomiast na kontach pasywów b.o. jak i zwiększenie pasywów księgujemy po stronie MA, a zmniejszenie pasywów po stronie W-N. 117 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje kont księgowych i ich funkcjonowanie (cd) Konta aktywów zamykają się saldem debetowym, a konta pasywów saldem kredytowym. 118 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcjonowanie kont księgowych Schematycznie funkcjonowanie kont bilansowych przedstawiamy na kontach teowych. P A b.o. + 119 b.o. - - + Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konta niebilansowe – wynikowe Konta niebilansowe - wynikowe wykorzystywane są do obliczania wyniku finansowego. Konta te reprezentowane są przez: 120 konta kosztów, konta produkcja (przychodów). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konta niebilansowe – wynikowe (cd) Na koncie kosztów wszelkie zwiększenia księgujemy po stronie winien (w ciężar konta). Konto to na koniec okresu obrachunkowego ma saldo debetowe. Na konta przychodów (lub produkcji) wszelkie zwiększenie księgowane są po stronie ma (w dobro konta). Saldo konta przychodów (lub produkcji) jest saldem kredytowym. 121 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konta niebilansowe – wynikowe (cd) Koszty Przychody + + Wynik finansowy K 122 P Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Konta niebilansowe – wynikowe (cd) Saldo kont koszty i produkcja przenosimy na konto wynik finansowy. Po przeniesieniu sald wymienionych kont dokonujemy zamknięcia konta wynik finansowy. Jeżeli obliczone saldo będzie kredytowe, przedsiębiorstwo uzyskało stratach. Saldo kredytowe tego konta mówi o poniesionych zysk. 123 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Plan kont księgowych Zakładowy plan kont jest podstawowym segmentem dokumentacji księgowej, której zadaniem jest określenie przyjętych przez jednostkę rachunkowości. 124 gospodarczą zasad Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Plan kont księgowych (cd) Plan kont powinien zawierać następujące zespoły kont: Zespół 0 – Aktywa trwałe Zespół 1 – Środki pieniężne oraz krótkoterminowe aktywa finansowe Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia Zespół 3 – Materiały i towary Zespół 4 – Koszty według rodzajów i ich rozliczenie Zespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenie Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe Zespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem Zespół 8 – Kapitały własne, fundusze specjalne i wynik finansowy 125 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Bilans majątkowy Bilans majątkowy jest podstawowym sprawozdaniem finansowym, w którym zostaje ukazany majątek jednostki gospodarczej, jednocześnie w ujęciu rzeczowym i finansowym. 126 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Definicja bilansu Bilans majątkowy zestawienie jest aktywów to dwustronne i pasywów przedsiębiorstwa na określony dzień, nazywany momentem bilansowym. 127 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Formy bilansu Bilans może wystąpić w postaci dwustronnej tabeli lub dwuczęściowego zestawienia, w którym jedna część ujmuje majątek przedsiębiorstwa (aktywa) w druga źródła jego finansowania (pasywa). Formy techniczne bilansu majątkowego wykorzystywane w świecie są różne. 128 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Schemat bilansu BILANS MAJĄTKOWY AKTYWA 129 PASYWA (FUNDUSZE) Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa i pasywa. Aktywa (środki gospodarcze) noszą również nazwę majątku przedsiębiorstwa. AKTYWA = MAJĄTEK Pasywa, nazywane są inaczej źródłami finansowania (pochodzenia) aktywów. PASYWA = KAPITAŁY WŁASNE + KREDYTY + ZOBOWIĄZANIA 130 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zasada równowagi bilansowej Sporządzając naczelna bilans zasada majątkowy równowagi obowiązuje bilansowej zgodnie, z którą ogólna kwota aktywów musi być równa łącznej sumie pasywów. A = P 131 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK T-Bilans Bilans majątkowy można również przedstawić w formie schematu wykorzystując konto teowe. 132 A1 A2 A3 A4 B1 B2 B3 B4 ΣA ΣP Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Elementy bilansu majątkowego nazwa i numer statystyczny (Regon) jednostki sporządzającej bilans, data na którą bilans został sporządzony, data sporządzenia bilansu, wyszczególnienie grup i pozycji aktywów i pasywów z podaniem ich wartości, 133 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Elementy bilansu majątkowego (cd) suma bilansową zarówno dla aktywów i pasywów, tak aby widoczne było zbilansowanie, podpis kierownika jednostki, z podaniem daty podpisu, podpis osoby upoważnionej do sporządzania bilansu majątkowego. 134 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Cechy bilansu majątkowego 135 prawdziwy, ciągły, jasny. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Prawdziwość bilansu Prawdziwość bilansu określa fakt jego sporządzenia na podstawie inwentarza. Jest to podstawowa cecha a zarazem i warunek sporządzenia bilansu majątkowego. 136 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ciągłość bilansu Ciągłość bilansu określona jest tym, iż bilans zamknięcia określonego roku gospodarczego powinien być identyczny z bilansem otwarcia roku kolejnego. 137 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK „Odstępstwa” od zasady ciągłości W ramach ciągłości bilansu mogą występować jednak dwie sytuacje, które nie podważają cechy ciągłości bilansu. podział przedsiębiorstwa na dwie lub więcej jednostek, urzędowa 138 zmiana cen na dzień 1 stycznia. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa Wartości niematerialne i prawne A K T Y W A AKTYWA TRWAŁE Środki trwałe Rzeczowe Środki trwałe w budowie aktywa trwałe Zaliczki na środki trwałe w budowie Inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Zapasy AKTYWA OBROTOWE Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 139 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wartości niematerialne i prawne Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o okresie użytkowania dłuższym niż rok. 140 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki wartości niematerialnych i prawnych prawa majątkowe, koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy, zaliczki na wartości niematerialne i prawne. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne oraz prawa do wynalazków itp. 141 inne wartości niematerialne i prawne. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rzeczowe aktywa trwałe 142 środki trwałe, środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe w budowie. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Środki trwałe Środki trwałe są użytkowane dłużej niż 1 rok. Środki trwałe muszą być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone do użytku jednostki. Do środków trwałych nie zalicza się inwestycji nabywanych materialnych. 143 w celu uzyskania korzyści Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki środków trwałych 144 grunty, prawa wieczystego ich użytkowania, budynki i budowle, maszyny i urządzenia, środki transportu, inwentarz żywy, środki trwałe obce, jeżeli tak stanowi umowa leasingu. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Środki trwałe w budowie i zaliczki na środki trwałe w budowie Do środków trwałych w budowie zaliczamy istniejące środki trwałe poddane modernizacji, powiększając ich przeprowadzonych wartość prac o koszt ulepszających te środki. Ostatnią grupą zaliczaną do środków trwałych są zaliczki na prowadzoną budowę środków trwałych. 145 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zaliczki na środki trwałe w budowie Zaliczki na środki trwałe w budowie, są to wydatkowane środki pieniężne na rzecz innych podmiotów lub instytucji, których zwrot spodziewany jest w postaci konkretnej pracy, konkretnej rzeczy, lub innych świadczeń koniecznych do realizacji zadania w postaci trwałego obiektu w budowie. 146 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Należności długoterminowe Należności długoterminowe są kolejną grupą zaliczaną do aktywów trwałych. Zaliczamy do nich należności od jednostek powiązanych oraz pozostałych jednostek. 147 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwestycje długoterminowe Do inwestycji długoterminowych zaliczane grupy aktywów nabyte w celu uzyskiwania korzyści ekonomicznych. Korzyściami ekonomicznymi będzie przyrost wartości aktywów oraz uzyskiwania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziału w zyskach). Do inwestycji zaliczane mogą być również inne pożytki wynikające z transakcji handlowych. 148 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Ostatnią grupę stanowią długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. W skład tej grupy zaliczamy aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz inne rozliczenia międzyokresowe. 149 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa obrotowe Do aktywów obrotowych zaliczamy tą część aktywów przedsiębiorstwa, przeznaczone do zbycia lub które są zużycia w przedsiębiorstwie w ciągu 12 miesięcy lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego, właściwego dla danej działalności produkcyjnej wówczas, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy. 150 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów obrotowych 151 zapasy materiałów, półproduktów, produkcję w toku, produkty gotowe, towary oraz zaliczki na dostawy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych, inne środki pieniężne, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Pasywa przedsiębiorstwa Do pasywów wszystkie źródła przedsiębiorstwa finansowania zaliczamy działalności przedsiębiorstwa. Pasywa podzielone są na dwie podstawowe grupy. Grupa pierwsza to kapitały (fundusze) własne, natomiast druga grupa to zobowiązania zobowiązania. 152 i rezerwy na Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Pasywa Kapitał (fundusz) podstawowy P A S Y W A 153 Należne wpłaty na kapitał podstawowy KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) Kapitał (fundusz) zapasowy Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe Zysk (strata) z lat ubiegłych Zysk (strata) netto Rezerwy na zobowiązania ZOBOWIĄZANIA I Zobowiązania długoterminowe REZERWY NA Zobowiązania krótkoterminowe ZOBOWIĄZANIA Rozliczenia międzyokresowe Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Pochodzenie kapitałów własnych K A P I T A Ł Y 154 W Ł A S N E Pochodzenia zewnętrznego (udziały itp.) Pochodzenia wewnętrznego (z akumulacji zysku) Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza sytuacji majątkowej Bilans jako podstawowe urządzenie finansowe jest podstawą dokonywania analizy sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa. W tym celu wykorzystywana jest analiza struktury aktywów i pasywów bilansu. 155 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Czytanie bilansu Ocena jednostki gospodarczej na podstawie bilansu jest określana jako czytanie bilansu. Odbywać się ono może w dwóch płaszczyznach: 156 pionowe czytanie bilansu, poziome czytanie bilansu. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa trwałe i ich ewidencja W myśl ustawy o rachunkowości (Art. 3 ust. 1 pkt. 13) przez pojęcie aktywów trwałych rozumie się te aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych. 157 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Składniki aktywów trwałych 158 wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, inwestycje długoterminowe, należności długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wartości niematerialne i prawne Są to nabyte przez jednostkę i zaliczone do aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż jeden rok, przeznaczone na potrzeby podmiotu gospodarczego. Do wartości niematerialnych i prawnych nie zalicza się inwestycji. 159 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wartości niematerialne i prawne (def. Gmytrasiewicz, Karmańska) „Wartości niematerialne i prawne definiowane są, jako możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów trwałych nie mające postaci fizycznej, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa w celu ich wykorzystywania w działalności operacyjnej”. 160 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Do grupy wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy min.: prawa autorskie, prawa do licencji, znaków towarowych, wzorów zdobniczych handlowych itp. 161 oraz nazw Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wartości niematerialne i prawne a aktywa rzeczowe Wartości niematerialne i prawne różnią się od aktywów rzeczowych brakiem fizycznej substancji oraz zrozumienie ich poprzez nabycie praw i przywilejów. 162 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje wartości środków trwałych wartość nowa(zakupu), bieżąca itp. Środki trwałe ewidencjonowane są na podstawie wartości początkowej nazywanej również wartością brutto. 163 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zużycie środków trwałych 164 fizyczne, ekonomiczne (moralne). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zużycie fizyczne środków trwałych Zużycie fizyczne środków trwałych jest wynikiem ich eksploatacji. Jest to zużycie spowodowane atmosferycznymi konserwacji, itp. 165 również lub też warunkami źle prowadzonej Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zużycie moralne (ekonomiczne) Zużycie moralne (ekonomiczne) środków trwałych jest wynikiem postępu technicznego. Ich moralne zużycie następuje przed upływem okresu ich fizycznego, rzeczywistego zużycia. 166 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Amortyzacja Stopniowy ubytek wartości środków trwałych wyrażony w formie pieniężnej nazywamy amortyzacją. Amortyzacja jest równowartością tego ubytku zaliczaną na podstawie prawa podatkowego do kosztów uzyskania przychodów konkretnego roku obrachunkowego. 167 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Amortyzacja (cd) Zgodnie z „Amortyzacja obowiązującymi stanowi przepisami pieniężny wyraz zużywania się środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych”. 168 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Umorzenie wartości środków trwałych Umorzenie wartości konsekwencją środków trwałych amortyzacji. Przez jest pojęcie umorzenia rozumiemy zmniejszenie wartości środka trwałego amortyzacji. o Naliczona wartość naliczonej wartość amortyzacji wykorzystywana jest w celu odtworzenia lub też 169 zakupu nowych środków trwałych. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Amortyzacja jednorazowa Środki trwałe o niskiej wartości amortyzowane są jednorazowo w momencie ich zakupu. Minimalną wartość umożliwiających amortyzowanie środków ich określa jednorazowe w rozporządzeniu Minister Finansów. 170 trwałych swoim Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Klasyfikacja Środków Trwałych (Rozp. R.M. z 12 II 2002.) 0 – grunty, 1 – budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego, 2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej, 3 – kotły i maszyny energetyczne, 171 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Klasyfikacja Środków Trwałych (cd) 4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania, 5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty, 6 – urządzenia techniczne, 7 – środki transportu, 8 – narządy, przyrządy ruchomości i wyposażenie, 9 – inwentarz żywy. 172 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metody amortyzacji środków trwałych 173 naturalna, liniowa, degresywna. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metoda naturalna Metoda naturalna amortyzowania środków trwałych, zwana również metodą produkcyjną za podstawę naliczenia amortyzacji przyjmuje wielkość uzyskanej produkcji. 174 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metoda liniowa Metoda liniowa polega na tym, że przez cały okres użytkowania wartość (koszt) odpisów amortyzacyjnych jednakowa, wykorzystania środków niezależnie tego rzeczywistego zużycia. 175 od środka trwałych jest intensywności oraz jego Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metoda degresywna Metoda degresywna naliczania amortyzacji pozwala na naliczanie większych stawek w początkowym okresie użytkowania środka trwałego. Wartość naliczania amortyzacji w późniejszych obniżaniu. 176 latach ulega stopniowemu Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ewidencja środków trwałych Ewidencja środków trwałych prowadzona jest na kontach syntetycznych, oraz szczegółowo na kontach analitycznych. Do ewidencji środków trwałych jest wykorzystywane konto syntetyczne Środki trwałe, oraz konto umożliwiające korektę wartości środków trwałych, jest to konto Odpisy umorzeniowe środków trwałych. 177 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Środki trwałe w budowie Środki trwałe w budowie uznawane były w przeszłości za inwestycje rzeczowe, w wyniku, których miały powstać zmodernizowane środki trwałe. 178 nowe lub Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Inwestycje długoterminowe Inwestycje długoterminowe różnią się swoim charakterem od gospodarczych. jedynie grup środków ewidencja dotyczy składników aktywów innych Ich nabywania (akcji, obligacji,wnoszenia udziałów itp.) w celu osiągania korzyści ekonomicznych. 179 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing Leasing jest formą pozyskania aktywów trwałych na podstawie długoterminowej umowy bez konieczności natychmiastowego zakupu omawianego dobra. W zawartej umowie finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się udostępnić korzystającemu (leasingobiorcy) określone dobro inwestycyjne za określoną z góry opłatą, regulowaną w ratach. 180 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing (cd) Leasing jest jedną z nowoczesnych, możliwych do wykorzystania pozyskiwania aktywów trwałych. 181 form Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing operacyjny Leasing operacyjny charakteryzuje się krótkim okresem wykorzystania danego dobra. Umowa leasingu operacyjnego podstawowego zasadzie leasingu 182 okresu całkowita jest „wydzierżawiania”. nie określa użytkowania. amortyzacja wynikiem W przedmiotu wielokrotnego Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing finansowy Istotą leasingu finansowego jest określenie czasu korzystania z otrzymanego dobra. Z reguły brak jest możliwości wypowiedzenia zawartej umowy. Umowa leasingu jest długookresowa. Przy tej formie leasingu korzystający może stać się właścicielem otrzymanego dobra. 183 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing pracowniczy Leasing polegającą pracowniczy na jest dostarczeniu nową formą konkretnemu podmiotowi gospodarczemu lub osobie fizycznej tzw. zatrudnienia zewnętrznego. Ten rodzaj leasingu pochodzi z rynku amerykańskiego oraz z krajów Europy Zachodniej. 184 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Leasing pracowniczy (cd) Jest to jak dotąd mało znana forma w Polsce. Polega ona na tym, że finansujący udostępnia korzystającemu określonego pracownika lub ich grupy i finansowe przejmuje oraz wszystkie prawne zatrudnieniem pracowników. 185 obciążenia związane z Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa obrotowe 186 zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa obrotowe (cd) Aktywa obrotowe są składnikami, posiadanych przedsiębiorstwo zasobów Zasoby te zostają różnorodnymi przez majątkowych. zamienione na środki pieniężne lub też zostają zużyte w trakcie procesu produkcyjnego lub usługowego. 187 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Aktywa trwałe a obrotowe Istotne jest utrzymanie odpowiednich relacji pomiędzy aktywami trwałymi i obrotowymi. Z punktu widzenia zarządzania majątkiem obrotowym ważne jest ażeby posiadana wartość majątku obrotowego zapewniała pełne wykorzystanie aktywów trwałych. 188 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ewidencja zakupu materiałów Zakupywane materiały mogą być ewidencjonowane według cen ich zakupu. Dla podmiotów nie będących płatnikami VAT cena zakupu powiększona jest o podatek od towarów i usług (VAT). Dla płatników VAT cena zakupu nie obejmuje podatku VAT. 189 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ewidencja towarów Wytworzone w przedsiębiorstwie towary i przeznaczone do sprzedaży ewidencjonowane mogą być po koszcie własnym wytworzenia, lub też po cenie przedsiębiorstwa. 190 ewidencyjnej dla danego Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zarządzanie materiałami i towarami Zarządzanie materiałami i towarami jest jednym z podstawowych zagadnień efektywnego działania przedsiębiorstwa. 191 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Środki pieniężne Do posiadanych w przedsiębiorstwie środków pieniężnych zalicza się krótkoterminowe aktywa finansowe. Są to przeznaczone do obrotu instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki w celu ich zakupu i odsprzedaży. 192 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Gospodarka pieniężna Podstawą gospodarki pieniężnej jest posiadanie odpowiednich dokumentów źródłowych w celu dokonywania rozliczeń finansowych. Przedsiębiorstwa mogą prowadzić gotówkowy oraz obrót bezgotówkowy obrót pieniężny. 193 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza ekonomiczna Analiza ekonomiczna celowość oraz określić pozwala ekonomiczną zasadność podejmowanych decyzji. Analiza ekonomiczna może być prowadzona w makro lub w mikroskali. Analiza ekonomiczna dzieli się na analizę finansową i analizę techniczno-ekonomiczną. 194 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres czasowy analizy ekonomicznej 195 analiza retrospektywna, analiza bieżąca, analiza prospektywna. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza retrospektywna Obejmuje ocenę uzyskiwanych wyników w przeszłości. Wyniki przeprowadzanej analizy retrospektywnej mają za zadanie weryfikację słuszności podjętych decyzji w przeszłości. Powinny one być również wykorzystywane do oceny podejmowanych decyzji dotyczących przyszłości. 196 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza bieżąca Dokonuje oceny przebiegu realizacji podjętych decyzji. Ma negatywnych ona na zdarzeń celu w celu uchwycenie dokonania koniecznych korekt podejmowanych decyzji. Zakres i trafność podejmowanych decyzji należy głównie 197 do przedsiębiorstwa. menedżera finansowego Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza prospektywna Analiza prospektywna ma za zadanie ocenę przygotowywanych rozwiązań przed podjęciem ostatecznych decyzji. 198 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza funkcjonalna Przeprowadzana jest przez istniejące w przedsiębiorstwie komórki organizacyjne. Ich zadaniem jest uzyskanie odpowiedzi w zakresie funkcjonowania tych jednostek. Może ona dotyczyć zakresu i struktury sprzedaży, celowości i struktury ponoszonych kosztów bezpośrednich, wydajności technicznej oraz ekonomicznej maszyn itp. Ważna jest jednak ocena przeprowadzonych analiz funkcjonalnych przez kierownictwo zakładu. 199 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza kompleksowa Jest to analiza całościowa, dotycząca określonej komórki, działu lub całego przedsiębiorstwa. Umożliwia ona uzyskanie odpowiedzi dotyczącej funkcjonowania określonych komórek, również działalności całego przedsiębiorstwa. 200 jak Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza decyzyjna Bardzo istotna i przydatna praktycznie jest analiza decyzyjna. przeprowadzanie związanych decyzji. 201 z Pozwala ona na analiz wycinkowych podejmowaniem konkretnych Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza finansowa Celem analizy finansowej jest określenie wielkości ekonomicznych wyrażonych wartościowo w pieniądzu i dotyczących stanu majątkowego oraz ogólnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. 202 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Analiza techniczno-ekonomiczna 203 Obejmuje główne wielkości ekonomiczne, wyrażone w jednostkach fizycznych. Mogą być one dodatkowo przeliczone na jednostki finansowe. Obejmuje ona analizę: uzyskanej produkcji, zatrudnienia, płac oraz wydajności pracy. Ponadto: ocena wyposażenia w aktywa trwałe, poziom zużycia aktywów obrotowych oraz rodzaj i zakres wprowadzanego postępu technicznego. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zysk operacyjny Konstrukcja tego miernika uniezależnia wynik działalności operacyjnej podmiotu gospodarczego od struktury finansowania jego majątku. Nie uwzględnia informacji o źródłach finansowania przedsiębiorstwa, jak również strat i zysków nadzwyczajnych. 204 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Marża brutto Miernik ten może być wykorzystywany w rachunkowości zarządczej lub też w kalkulacjach poza księgowych. Jest ona kategorią zysku obliczoną jako różnica pomiędzy przychodem netto ze sprzedaży a ponoszonymi kosztami zmiennymi wytworzenia dóbr materialnych przeznaczonych na sprzedaż lub świadczonych usług. 205 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Marża brutto (cd) Rachunek marży brutto za podstawę przyjmuje podział kosztów całkowitych na koszty stałe i koszty zmienne. Koszty stałe rozumiane są jako koszty utrzymania pełnej zdolności produkcyjnej podmiotu gospodarczego. Koszty zmienne wiążą się z poziomem i strukturą wytwarzanych produktów lub usług. 206 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Marża brutto (cd) Marżę brutto obliczamy dla poszczególnych wytwarzanych produktów lub świadczonych odpłatnie usług. Marża brutto jest podstawowym miernikiem wykorzystywanym w rachunkowości zarządczej. 207 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zysk brutto Całościowym miernikiem oceny finansowo- ekonomicznej podmiotu gospodarczego jest wynik na działalności gospodarczej. Wynik ten jest sumą wyniku na działalności operacyjnej i finansowej. Wynik na działalności gospodarczej skorygowany o zyski i straty nadzwyczajne 208 nazywany jest zyskiem brutto. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Obliczanie wyników cząstkowych podmiotu gospodarczego 209 Działalność operacyjna Przychody z działalności podstawowej i pomocniczej Działalność finansowa Przychody z działalności finansowej Zdarzenia losowe Zyski Nadzwyczajne – Koszty uzyskania przychodów – Koszty działalności finansowej – Straty nadzwyczajne = Zysk na działalności operacyjnej = Wynik na działalności finansowej = Wynik zdarzeń losowych Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Obliczanie wyniku finansowego (zysku brutto) WFb = Wynik na działalności operacyjnej + Wynik na działalności finansowej Wynik na działalności gospodarczej 210 + Wynik na działalności nadzwyczajnej Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Obliczanie wyniku finansowego netto Wynik finansowy brutto pomniejszony o naliczony podatek dochodowy jest wynikiem finansowym netto (zyskiem netto). Obliczamy go następująco: WFn = WFb – Pd 211 gdzie: WFn – wynik finansowy netto, WFb – wynik finansowy brutto, Pd – podatek dochodowy. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK 4. Formy techniczne księgowości 212 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Prowadzenie księgowości i jej organizacja. 213 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Informatyka 214 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Informatyka w rachunkowości Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery również do prowadzenia ewidencji księgowej. Początkowo, w związku z ogromnym kosztem zakupu i eksploatacji komputerów na ich wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie duże przedsiębiorstwa. 215 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Początki informatyzacji rachunkowości Historycznie najwcześniej wykorzystywano komputery wyłącznie do automatyzacji prac związanych z ewidencjonowaniem najbardziej typowych i najczęściej powtarzających się operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych. 216 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rozwój rachunkowości skomputeryzowanej Rozbudowanie prowadzenie programów ewidencji ułatwiających księgowej umożliwiło przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych przez rachunkowość. umożliwiają obecnie Systemy księgowe przygotowywanie sprawozdań zarówno na potrzeby kierownictwa, jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych. 217 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Warianty rozwiązań rachunkowości skomputeryzowanej najprostsze rozwiązania, usprawniające prace związane z ewidencją księgową, rozbudowane zarządzanie obejmujące działalnością finansową przedsiębiorstwa. 218 analizę produkcyjną i i Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Integracja obszarów działalności przedsiębiorstwa Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych to powiązanie księgowości i rachunkowości z pozostałymi obszarami działalności przedsiębiorstwa w zakresie: planowania obsługi 219 produkcji, sprzedaży, ewidencji magazynowej i marketingu, itd. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Schemat zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie (1) 220 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Schemat zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie (2) 221 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Uwarunkowania informatyzacji rachunkowości Zakres wykorzystania komputerów w rachunkowości może zależeć od: wielkości przedsiębiorstwa, zaawansowania kwalifikacji 222 technicznego przedsiębiorstwia, pracowników. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ograniczenia finansowe Zaawansowanie technologicznie systemy znajdują zastosowanie tylko w największych jednostkach dostosowania gospodarczych. zintegrowanych Koszt systemów wspomagających podejmowanie decyzji jest znaczący. 223 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres wykorzystania komputerów Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane przetwarzanie danych księgowych w przedsiębiorstwie w zakresie: gromadzenie ułatwionego danych liczbowych dostępu do informacji księgowych, wspomagania 224 podejmowania decyzji. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zgodność z ustawą o rachunkowości Ustawa o Rachunkowości daje możliwość prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera. Jednostka, która decyduje się na prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapisać ten fakt w dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości. 225 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Treść dokumentacji opisującej zasady księgowości 226 Opis systemu przetwarzania danych, Opis systemu informatycznego, a w nim: – wykaz programów, procedur lub funkcji, – opis algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, – określenie wersji oprogramowania rozpoczęcia jego eksploatacji. i daty Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dokumenty objęte ochroną Księgi rachunkowe, Dowody księgowe, Dokumenty inwentaryzacyjne, Sprawozdania finansowe, 227 Dokumentacja księgowa opisująca zasady i system rachunkowości oraz stosowany system ochrony danych. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ochrona danych 228 Stosowanie odpornych na zagrożenia nośników, Dobór stosownych środków ochrony zewnętrznej, Systematyczne tworzenie rezerwowych kopii zbiorów danych, Zapewnienie ochrony programów komputerowych i danych systemu informatycznego, Stosowanie odpowiednich rozwiązań programowych i organizacyjnych, chroniących przed nieupoważnionym dostępem lub zniszczeniem danych i dokumentów księgowych. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi wobec zapisu księgowego wprowadzonego do dziennika (1/2) powinien posiadać automatycznie nadany numer pozycji a także dane pozwalające ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu; powinien zawierać procedury chroniące przed zniszczeniem i modyfikacją zapisu, 229 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi wobec zapisu księgowego wprowadzonego do dziennika (2/2) powinien zapewniać automatyczną kontrolę ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald, wydruki komputerowe muszą składać się z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony, numery stron muszą być rejestrowane sposób ciągły w roku obrotowym. 230 w Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Źródła danych księgowych Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych jest prowadzona ustawa użyciu rachunkowości o traktowanie przy za równoważne dopuszcza z księgowymi dowody elektroniczne. 231 komputera dowodami Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Elektroniczne dowody źródłowe (księgowe) Zapisy elektroniczne dokonane za pośrednictwem urządzeń łączności, Komputerowe nośniki danych, Zapisy tworzone na podstawie algorytmu przetwarzającego informacje już wcześniej zawarte w księgach rachunkowych. 232 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Warunki uznania dowodów elektronicznych 233 Zapisy muszą zawierać trwale czytelną postać zgodną z treścią dowodów księgowych, Możliwe jest stwierdzenie źródła pochodzenia zapisów oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za ich wprowadzenie, Stosowana procedura zapewnia sprawdzenie poprawności przetworzenia danych, Dane źródłowe są odpowiednio chronione w miejscu ich powstania. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymagane przez ustawę o rachunkowości księgi rachunkowe 234 dziennik, księga główna, księgi pomocnicze, zestawienie obrotów i sald, wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Księga główna i pomocnicza Na kontach księgi głównej zapisy dokonywane są na podstawie zapisów w dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnej księgowości. Konta księgi pomocniczej służą do uszczegółowienia zapisów na kontach księgi głównej. 235 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (1/3) W pięćdziesiątych latach wypracowano nazwany standard skrótem XX wieku oprogramowania MRP (Material Requirements Planning), który tłumaczony jest na język polski jako planowanie materiałowych przedsiębiorstwa. 236 potrzeb Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (2/3) MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania na materiały oraz możliwości i czasu realizacji zamówień na materiały. System automatycznie sprawdza stan magazynów niewystarczającego ich stanu i w przypadku w magazynie informuje o konieczności zamówienia. 237 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (3/3) Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw na czas (just in time). 238 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP II (1/2) W latach osiemdziesiątych wypracowano nowy wspomagającego dystrybucją (Manufacturing standard zarządzanie oznaczony XX systemu produkcją skrótem Resource wieku MRP i II Planning), tłumaczony na język polski jako planowanie zasobów produkcyjnych. 239 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP II (2/2) MRP II odpowiada za koordynację produkcji, sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie planowanie i przydział konkretnych zasobów w odpowiednim czasie. 240 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (1/3) Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning), czyli całościowe planowanie zasobów przedsiębiorstwa, uzupełniają wcześniejsze standardy o zarządzanie finansami, wchodząc w takie obszary zarządzania przedsiębiorstwem, jak rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek kosztów. 241 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (2/3) Ważnym elementem systemów klasy ERP jest planowanie działalności przedsiębiorstwa w różnym horyzoncie czasowym, zarówno planowania operacyjnego jak i strategicznego. Ważną cechą tych systemów jest możliwość zarządzania nawet rozległą siecią placówek. 242 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (3/3) Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z modułów, które mogą funkcjonować niezależnie od siebie, ale mogą również być ze sobą połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją funkcjonalnością poszczególne obszary działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może to być produkcja, finanse i rachunkowość, logistyka i obsługa personelu. 243 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (1/3) Od współczesnych systemów oczekuje się możliwości rozpoznania indywidualnych Zadania te potrzeb mają i zrozumienia każdego realizować klienta. systemy zapewniające zarządzanie więzami z klientem, tzw. CRM Management). 244 (Customer Relationship Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (2/3) Systemy CRM umożliwiają dotarcie do potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu informacji o klientach i wnioskowaniu na ich podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z klientem 245 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (3/3) Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż pozyskanie nowego. Zwiększenie lojalności klientów o 5% może poprawić zyskowność sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając można stwierdzić, że systemy ERP służą do minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM do maksymalizacji sprzedaży. 246 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (1/3) Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle istotnym elementem najnowszych systemów staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw. SCM (Supply Chain Management). 247 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (2/3) Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne określenie poziomu produkcji poprzez informacje zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie badań marketingowych. Poziom produkcji musi być dostosowany do wielkości popytu na dane dobra. 248 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (3/3) Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw, zależnie od rzeczywistego zapotrzebowania może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha dostaw. 249 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Kierunki dalszego rozwoju informatyzacji przedsiębiorstw Analitycy zwracają uwagę na fakt, że informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w kierunku coraz lepszego dostosowywania programów przygotowywanych komputerowych działalności do przedsiębiorstw otoczenia zewnętrznego. 250 potrzeb specyfiki oraz ich Finanse przedsiębiorstw Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Metody oceny rentowności przedsiębiorstwa Grupy wskaźników: rentowności sprzedaży, rentowności aktywów (majątku), rentowności własnych. 252 zaangażowanych kapitałów Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wskaźnik zyskowności (rentowności) sprzedaży Wskaźnik zyskowności sprzedaży (Wzs), lub nazywany rentowności jest również wskaźnikiem sprzedaży netto. zysk netto zyskowność sprzedaży (Wzs) = 253 sprzedaż netto x 100 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Przykład 1 Przedsiębiorstwo osiągnęło w 2001 roku przychody ze sprzedaży 170 000 zł a zysk netto wyniósł 15 675 zł. Natomiast w 2002 roku przychody ze sprzedaży wyniosły 220 000 zł, a zysk netto 23 579 zł. w 2001 roku: w 2002 roku: 254 Wzs = Wzs = 15 675 170 000 23 579 220 000 x 100 = 9,22 x 100 = 10,72 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wskaźnik zyskowności (rentowności) aktywów Wskaźnik rentowności (zyskowności) aktywów (Wza) informuje o efektywności wykorzystania posiadanego majątku oraz wielkości zysku netto przypadającego na wartość zaangażowanego w przedsiębiorstwo majątku. zysk netto zyskowność aktywów (Wza) = 255 ogółem aktywa x 100 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Przykład 2 Przedsiębiorstwo z przykładu 1 dysponowało w 2001 roku aktywami o wartości 89 300 zł, natomiast w roku 2002 wartość aktywów przedsiębiorstwa wynosiła 102 900 zł. Wskaźnik zyskowności aktywów wyniósł: w 2001 roku: w 2002 roku: 256 Wza = Wza = 15 675 89 300 23 579 102 900 x 100 = 17,55 x 100 = 22,91 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wskaźnik rentowności kapitałów własnych Wskaźnik rentowności (zyskowności) kapitałów własnych (Wzkw) pozwala na dokonanie oceny ich wykorzystania w przedsiębiorstwie. zysk netto zyskowność kapitałów wł. (Wzkw) = 257 kapitały własne x 100 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Przykład 3 Kapitał własny w badanym przedsiębiorstwie wyniósł w 2001 roku 36 500 zł, natomiast w 2002 roku 49 574 zł. Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych wyniósł: w 2001 roku: w 2002 roku: 258 Wzkw = Wzkw = 15 675 36 500 23 579 49 574 x 100 = 42,94 x 100 = 47,56 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dźwignia kapitałowa Dźwignia kapitałowa lub finansowa związana jest ze strukturą zaangażowanych kapitałów podmiotu gospodarczego. Chodzi o relacje w finansowaniu działalności firmy kapitałem własnym lub/i w części kapitałem obcym. Dźwignia finansowa jest to zmiana wartości zysku otrzymanego w wyniku zaangażowania kapitałów obcych. 259 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dźwignia kapitałowa (cd) W pierwszej kolejności liczymy korygujemy zysk netto o odsetki od zaciągniętych kredytów oraz o podatek dochodowy przypadający na te odsetki. skorygowana zyskowność aktywów (Sza) 260 zysk netto + odsetki – podatek = aktywa ogółem x 100 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Dźwignia kapitałowa (cd) W wyniku skorygowania zyskowności aktywów wpływ dźwigni finansowej (Df) można określić jako efektywność wykorzystania obcych kapitałów w celu poprawy zyskowności kapitałów własnych przedsiębiorstwa. (Df) = zyskowność kapitałów własnych – Sza 261 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Przykład 4 W badanym przedsiębiorstwie odsetki od zaciągniętych kredytów i podatek dochodowy wyniosły: 262 Wyszczególnienie 2001 2002 Zapłacone odsetki 2900 3450 40% podatku dochodowego 1160 1380 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rozwiązanie przykładu 4 Skorygowana zyskowność majątku przedstawia się następująco: w 2001 roku: Szm = w 2002 roku: Szm = 15 675 + 2 900 + 1160 89 300 23 579 + 3450 +1380 102 900 Dźwignia finansowa wyniosła: w 2001 roku: Df = 42,94 – 22,10 = 20,84 263 w 2002 roku: Df = 47,56 – 27,61 = 19,95 x 100 = 22,10 x 100 = 27,61 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Planowanie można Planowanie przewidywanie określonym zdefiniować warunków horyzoncie działania czasowym, jako w przez wyznaczanie celów oraz niezbędnych środków i sposobów ich realizacji. 264 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rodzaje planowania Wyróżniamy planowanie: 265 operacyjne (krótkoterminowe), strategiczne (długoterminowe). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Planowanie finansowe Planowanie finansowe obejmuje następujące zagadnienia: planowanie zapotrzebowania poziomu na i środki struktury finansowe, niezbędne do realizacji przyjętych zadań, określenie najkorzystniejszych pozyskiwania kapitałów. 266 źródeł Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Główny cel zarządzania finansami Głównym celem zarządzania finansami jest wzrost wartości firmy. O wzroście wartości podmiotu gospodarczego świadczy: maksymalizacja nadwyżki finansowej, zachowanie zdolności regulowania zobowiązań. 267 do terminowego Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zarządzanie kapitałem obrotowym Zarządzanie kapitałem obrotowym polega na: kształtowaniu wielkości i struktury aktywów obrotowych w celu utrzymania płynności finansowej podmiotu gospodarczego, pozyskiwaniu kapitałów niezbędnych do sfinansowania składników aktywów obrotowych. 268 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zarządzanie kapitałem obrotowym (cd) Sprawne zarządzanie kapitałem obrotowym jest szczególnie istotne ze względu na: powstanie i systematyczny wzrost konkurencji na rynku krajowym, wchodzenie przedsiębiorstw na rynki zagraniczne, 269 wysoki koszt kapitałów obcych. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Strategia kształtowania wielkości i struktury aktywów obrotowych Strategię kształtowania wielkości i struktury aktywów obrotowych można realizować przy pomocy następujących strategii: 270 konserwatywnej, agresywnej, umiarkowanej. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Strategia konserwatywna Strategia konserwatywna charakteryzuje się utrzymaniem aktywów bieżących. wymagająca aktywów relatywnie Jest to relatywnie wysokiego obrotowych w gospodarczym. 271 wysokich stanów strategia poziomu podmiocie Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Strategia agresywna Strategia agresywna jest przeciwstawna do omawianej strategii konserwatywnej. Wyraża się w minimalizowaniu zapasów materiałowych i stanu środków pieniężnych. W ramach strategii agresywnej występuje wzrost ryzyka, spadek produkcji i sprzedaży, a także do minimum ogranicza się udzielanie kredytów kupieckich. 272 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Strategia umiarkowana Strategia umiarkowana jak sama nazwa wskazuje jest strategią pośrednią pomiędzy strategią konserwatywną a agresywną. Strategia ta pozwala z jednej strony na minimalizację ryzyka, a z drugiej na ponoszenie „racjonalnych” kosztów od posiadanych aktywów obrotowych. 273 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Strategia inwestowania Strategia inwestowania obejmuje analizę, planowanie i realizację przedsięwzięć inwestycyjnych. Niezbędnym warunkiem podjęcia decyzji o modernizacji lub realizacji nowej inwestycji jest brak możliwości poprawy jakości produkcji, względnie rozszerzenie produkcji lub usług przy dotychczasowym poziomie posiadanych środków trwałych. 274 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Informatyka w rachunkowości Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery również do prowadzenia ewidencji księgowej. Początkowo, w związku z ogromnym kosztem zakupu i eksploatacji komputerów na ich wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie duże przedsiębiorstwa. 275 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Początki komputeryzacji Historycznie najwcześniej wykorzystywano komputery wyłącznie do automatyzacji prac związanych z ewidencjonowaniem najbardziej typowych i najczęściej powtarzających się operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych. 276 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Rozwój rachunkowości skomputeryzowanej Rozbudowanie prowadzenie programów ewidencji ułatwiających księgowej umożliwiło przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych przez rachunkowość. umożliwiają Systemy przygotowywanie księgowe sprawozdań finansowych zarówno na potrzeby kierownictwa, jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych. 277 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Warianty rozwiązań rachunkowości skomputeryzowanej najprostsze rozwiązania, usprawniające prace związane z ewidencją księgową, rozbudowane zarządzanie obejmujących działalnością finansową przedsiębiorstwa. 278 analizę i produkcyjną i Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Integracja obszarów działalności przedsiębiorstwa Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych to powiązanie księgowości i rachunkowości z pozostałymi obszarami działalności przedsiębiorstwa w zakresie: planowania obsługi 279 produkcji, sprzedaży, ewidencji magazynowej i marketingu. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Uwarunkowania informatyzacji rachunkowości Zakres wykorzystania komputera w rachunkowości może zależeć od: wielkości przedsiębiorstwa, zaawansowania kwalifikacji 280 technicznego przedsiębiorstwia, pracowników. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zakres wykorzystania komputerów Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane przetwarzanie danych księgowych w przedsiębiorstwie w zakresie: gromadzenie ułatwionego danych liczbowych dostępu do informacji księgowych, wspomagania 281 podejmowania decyzji. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Ograniczenia finansowe Zaawansowanie technologicznie systemy znajdują zastosowanie tylko w największych jednostkach dostosowania gospodarczych. zintegrowanych Koszt systemów wspomagających podejmowanie decyzji jest znaczący. 282 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zgodność z Ustawą o Rachunkowości Ustawa o Rachunkowości daje możliwość prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera. Jednostka, która decyduje się na prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapisać ten fakt w dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości. 283 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi wobec zapisu księgowego wprowadzonego do dziennika (1/2) powinien posiadać automatycznie nadany numer pozycji a także dane pozwalające ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu; powinien zawierać procedury chroniące przed zniszczeniem i modyfikacją zapisu, 284 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi wobec zapisu księgowego wprowadzonego do dziennika (2/2) powinien zapewniać automatyczną kontrolę ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald, wydruki komputerowe muszą składać się z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony, numery stron muszą być rejestrowane sposób ciągły w roku obrotowym. 285 w Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Źródła danych księgowych Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych jest prowadzona przy użyciu komputera Ustawa o Rachunkowości dopuszcza traktowanie za równoważne z dowodami księgowymi zapisy automatyczne za pośrednictwem urządzeń łączności, komputerowych nośników danych lub tworzonych na podstawie algorytmu na podstawie informacji już zawartych w księgach. 286 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi prawne wobec księgowości komputerowej (1/3) zapisy księgowe trwałą czytelną treścią postać odpowiednich księgowych, 287 muszą posiadać zgodną z dowodów Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi prawne wobec księgowości komputerowej (2/3) konieczna stwierdzenia możliwość jest źródła pochodzenia zapisów księgowych oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej wprowadzenie, 288 za ich Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymogi prawne wobec księgowości komputerowej (3/3) wykorzystywana zapewnić możliwość poprawności oraz ich kompletność musi sprawdzenia przetworzenia przechowywania. 289 procedura w danych czasie Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Wymagane przez Ustawę o Rachunkowości księgi rachunkowe 290 dziennik, księga główna, księgi pomocnicze, zestawienie obrotów i sald, wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Księga główna i pomocnicza Na kontach księgi głównej zapisy dokonywane są na podstawie zapisów w dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnej księgowości. Konta księgi pomocniczej służą do uszczegółowienia zapisów na kontach księgi głównej. 291 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (1/3) W pięćdziesiątych latach wypracowano nazwany standard skrótem XX wieku oprogramowania MRP (Material Requirements Planning), który tłumaczony jest na język polski jako planowanie materiałowych przedsiębiorstwa. 292 potrzeb Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (2/3) MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania na materiały oraz możliwości i czasu realizacji zamówień na materiały. System automatycznie sprawdza stan magazynów niewystarczającego ich stanu i w przypadku w magazynie informuje o konieczności zamówienia. 293 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP (3/3) Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw na czas (just in time). 294 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP II (1/2) W latach osiemdziesiątych wypracowano nowy wspomagającego dystrybucją (Manufacturing standard zarządzanie oznaczony XX systemu produkcją skrótem Resource wieku MRP i II Planning), tłumaczony na język polski jako planowanie zasobów produkcyjnych. 295 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK MRP II (2/2) MRP II odpowiada za koordynację produkcji, sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie planowanie i przydział konkretnych zasobów w odpowiednim czasie. 296 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (1/3) Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning), czyli całościowe planowanie zasobów przedsiębiorstwa, uzupełniają wcześniejsze standardy o zarządzanie finansami, wchodząc w takie obszary zarządzania przedsiębiorstwem, jak rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek kosztów. 297 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (2/3) Ważnym elementem systemów klasy ERP jest planowanie działalności przedsiębiorstwa w różnym horyzoncie czasowym, zarówno planowania operacyjnego jak i strategicznego. Ważną cechą tych systemów jest możliwość zarządzania nawet rozległą siecią placówek. 298 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK ERP (3/3) Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z modułów, które mogą funkcjonować niezależnie od siebie, ale mogą również być ze sobą połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją funkcjonalnością poszczególne obszary działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może to być produkcja, finanse i rachunkowość, logistyka i obsługa personelu. 299 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (1/3) Od współczesnych systemów oczekuje się możliwości rozpoznania indywidualnych Zadania te potrzeb mają i zrozumienia każdego realizować klienta. systemy zapewniające zarządzanie więzami z klientem, tzw. CRM Management). 300 (Customer Relationship Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (2/3) Systemy CRM umożliwiają dotarcie do potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu informacji o klientach i wnioskowaniu na ich podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z klientem 301 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK CRM (3/3) Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż pozyskanie nowego. Zwiększenie lojalności klientów o 5% może poprawić zyskowność sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając można stwierdzić, że systemy ERP służą do minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM do maksymalizacji sprzedaży. 302 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (1/3) Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle istotnym elementem najnowszych systemów staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw. SCM (Supply Chain Management). 303 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (2/3) Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne określenie poziomu produkcji poprzez informacje zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie badań marketingowych. Poziom produkcji musi być dostosowany do wielkości popytu na dane dobra. 304 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK SCM (3/3) Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw, zależnie od rzeczywistego zapotrzebowania może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha dostaw. 305 Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Kierunki dalszego rozwoju informatyzacji przedsiębiorstw Analitycy zwracają uwagę na fakt, że informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w kierunku coraz lepszego dostosowywania programów przygotowywanych komputerowych działalności do przedsiębiorstw otoczenia zewnętrznego. 306 potrzeb specyfiki oraz ich Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Czynnikami produkcji wg.Stepfena Covey’a Zasoby ludzkie Sytuacja ekonomiczna firmy Zasoby finansowe 307 Zasoby rzeczowe
