Slajd 1

•
Ateny (Atenai - miasto bogini
Ateny) były jedną z największych i
najpotężniejszych polis,
obejmującą całą Attykę oraz
okoliczne wyspy (Salaminę i inne).
– ok. 2,5 tys. km²
• Powstały ok.. X-XI w. p.n.e.
• Ukształtowanie terenu
- kilka niewielkich żyznych równin
oddzielonych od siebie pasmami
górskimi,
- liczne zatoki nadające się na
przystanie
- (Południowoeubejska, Petalijska,
Sarońska, Koryncka)
- granice biegnące grzbietami
górskimi lub morzem
- W południowej części Attyki
występowały złoża srebra i ołowiu,
wydobywano marmur, ślady
wskazują, że również rudy żelaza.
- Miasto Ateny leżało na równinie, w
centralnej części Attyki, w
odległości ok. 10 km od morza. Z
ateńskim portem morskim
Pireusem połączone było tzw.
długimi murami
- Ateny były ważnym ośrodkiem
rzemiosła, a zwłaszcza ceramiki,
którą eksportowano poza Helladę.
ATEŃSKIE POLIS
WCZESNY USTRÓJ ATEŃSKIEJ POLIS
• Początkowo Ateny były
monarchią rządzoną przez
królów.
• Około X w. p.n.e. ich funkcję
przejęli archonci ( czyli wyżsi
urzędnicy obierani na 1 rok ,
którzy po zakończeniu kadencji
wchodzili dożywotnio w skład
rady zbierającej się na wzgórzu
Aresa zwanej Aeropagiem (
forma ustroju oligarchicznego ).
• Do VI w. p.n.e. podstawowe
grupy społeczną w
monarchicznych Atenach
stanowiły:
1). arystokracja , do której należały
majątki ziemskie
2). hektemoroj - ludność zależna od
arystokratycznych właścicieli
ziemskich i zobowiązana do
stałej opłaty na ich rzecz.
WIDOK NA WZGÓRZE ARESA
GENEZA KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH W VIII w . P.N.E.
•
bezwzględna polityka arystokracji ateńskiej
mająca na celu przejęcie ziemi
wolnych chłopów doprowadziła do
wstrząsów wewnętrznych w Atenach
VIII w.p.n.e.
• stopniowy rozkład organizacji
rodowej i postępujący , podobnie jak
w całej Grecji , wzrost roli jednostki ,
która wyłamywała się z organizacji
rodowej.
• najważniejszą rolę w konfliktach
odgrywała sprawa , ziemi a ściślej
położenie tych , którzy ją uprawiali.
- domagali się oni wolności osobistej ,
- ochrony prawnej ,
- poprawy warunków bytowych.
• chłopi wolni będący członkami
wspólnoty obywatelskiej , chcieli
uwolnić się od plagi długów i
zagrożenia jakie one ze sobą
pociągały . ( np : utrata wolności
osobistej i sprzedaż w niewolę ).
• skutkiem powyższego stanu rzeczy
była tyrania Kylona ( 643 r .p.n.e. )
zamordowanego przez możny ród
Alkmeonidów.
Zbiór oliwek
REFORMY DRAKONA 621 r. p.n.e.
• dla uniknięcia powtórzenia
się tyranii arystokracja
ateńska zgodziła się na
spisanie praw których
domagał się lud. Były to tzw.
,, prawa Drakona "
• Uznaje się ten fakt za
początek kształtowania się w
Atenach ustroju
demokratycznego.
• prawa te uwzględniały jednak
głównie interesy arystokracji,
były tak surowe , że
mówiono o nich wówczas , iż
spisane zostały krwią.
Temida
REFORMY SOLONA 509 r. p.n.e.
Niebezpieczeństwo rewolty
chłopskiej w Atenach w
ostatnich latach VII w. p.n.e.
zmusiło po raz kolejny
arystokrację do przeprowadzenia
reform usuwających przyczyny
napięć społecznych.
a). społeczne.
• dokonał jednorazowej kasaty
długów i zorganizował wykup
Ateńczyków sprzedanych poza
granice Attyki.
• wprowadził zasadę , że na
przyszłość nie można było
udzielać pożyczek pod zastaw
osoby dłużnika.
• przyznał wolność osobistą
chłopom zależnym , natomiast nie
przyjął ich do obywatelskiej
społeczności , ani nie dał im
ziemi na własność.
archont Solon
REFORMY SOLONA 509 r. p.n.e.
b). ustrojowe.
• dostęp do urzędów , obowiązki
obywatelskie uzależnione zostały od
posiadanego majątku ( cenzusu
majątkowego ).
• podział na cztery grupy majątkowe
wedle uzyskiwanego dochodu z
ziemi a nie z powierzchni gruntu
- pięsetmiarowcy(pentakosiomedimnoi)
czyli ciktórych roczny dochód był równy
przynajmniej500miar
-jeźdźcy(hippeis)czyli ciktórych roczny
dochód był równy 300 miar
- zeugitai(ciktórzy znajdują się pod
wspólnym jarzmem)czyli ci których
roczny dochód był równy 200 miar
- teci(thetes)czyli ciktórych roczny
dochód był poniżej 200 miar
• członkowie pierwszych dwóch grup
posiadali wyłączne prawo
sprawowania urzędów. ( gdyż urzędy
nie były płatne ).
• dwie pierwsze grupy społeczne w
czasie wojny tworzyły jazdę i
trzymały stałą gotowość bojową.
• członkowie pozostałych grup
tworzyli ciężkozbrojną piechotę i
służyli jako wioślarze. Nie piastowali
urzędów państwowych
triera
REFORMY SOLONA 509 r. p.n.e.
c). gospodarcze.
• reforma systemu miar i wag ,
• wybijanie monety ,
• zakaz wywozu zboża z Attyki.
Ustrój wprowadzony przez
Solona miał jeszcze typowe
znamiona oligarchicznego.
Wprowadzał jednak
rewolucyjną zasadę , że nie
pochodzenie a majątek
decydował o piastowaniu
urzędów , tak , że zubożali
arystokraci zostali
wyeliminowani ze
współzawodnictwa o nie.
Funkcje urzędowe były
bezpłatne , dlatego najwyższe
stanowiska i tak pełnili
najbogatsi
Wczesne pieniądze ateńskie
TYRANIA PIZYSTRATA 560-527r.p.n.e.
Rządy Pizystrata uważano za "złoty wiek".
• Pizystrat rozdzielił rolnikom zabraną
arystokracji ziemię,
• popierał rzemiosło (wazy
czarnofigurowe) i handel.
• wprowadził podatek dochodowy i stałą
armię.
• opiekun sztuk pięknych. Nakazał
zbudowanie nowego wodociągu dla
Aten (Enneakrunos), wzniósł świątynię
Ateny na Akropolis
( Hekatompedon ),
* Zorganizował święta „Wielkie Dionizje”
Harmodios i Aristogejton, zabójcy Hipparcha, jednego z Pizystratydów
REFORMY KLEJSTENESA 508/508 r. p.n.e.
W VI w. p.n.e. ponownie doszło do wprowadzenia
tyranii Pizystrata w Atenach i było to
powodem reform Klejstenesa .
cel - odebranie arystokracji rodowej wpływu na życie
polityczne Aten i zapobieżenie rządom tyranów.
•
Zerwał z grupą arystokratyczną i zdecydowanie
opowiedział się po stronie ludu.
•
zmiana podziału administracyjnego kraju
poprzez wprowadzenie w miejsce podziału
plemiennego podziału Attyki na niewielkie
jednostki terytorialne tzw. demami (gminami ).
•
każdy obywatel przypisany dziedzicznie do
demu
•
demy pogrupowane zostały na 10 ( fyli ) czyli
okręgów administracyjnych , gdzie wyłaniano
urzędników w drodze losowania
•
utworzenie w miejsce Aeropagu nowej Rady
Pięciuset, po 50 przedstawicieli z każdej fyli i
zwiększenie jej roli oraz Zgromadzenia
Ludowego.
•
powołanie do życia instyutucji tzw.,, sądu
skorupkowego " czyli ostracyzmu kończącego się wygnaniem na 10 lat bez
utraty majątku i obywatelstwa Ateńczyka
dążącego do wprowadzenia tyranii i obalenia
demokracji.
•
dla osłabienia roli polemarcha (
arystokratycznego dowódcy wojskowego )
wprowadzono urząd strategów ( czyli
kolegialnego 10 osobowego dowództwa armii ).