Budowa aparatu głosowego - opracowanie (anatomia

Budowa aparatu głosowego - opracowanie (anatomia - biologia; emisja głosu)(2).doc
(846 KB) Pobierz
Budowa aparatu głosowego
Aparat głosowy to zespół narządów, które współdziałają w procesie wytwarzania głosu-w
mowie i w śpiewie. Narządy te podlegają kontroli ze strony układu nerwowego, który
koordynuje i harmonizuje ich działania.
Ze względu na pełnione funkcje wyróżniamy takie części narządu głosowego jak: część motoryczna, część
głosotwórcza i część rezonacyjno- artykulacyjna.
CZĘŚĆ MOTORYCZNA
Obejmuje narządy i mięśnie oddechowe biorące udział w oddychaniu. Jej funkcje związane są z
zapewnieniem odpowiedniego strumienia powietrza, który jest konieczny do wytworzenia głosu.
Część motoryczna narządu głosu to tak zwany aparat oddechowy. Dzięki niej możliwy jest wdech i
wydech (wymiana gazowa) oraz oczyszczenie, nawilżanie i ogrzanie wdychanego powietrza.
Odpowiada ona przede wszystkim za wytworzenie strumienia powietrza, o odpowiednim ciśnieniu,
niezbędnego do fonacji, czyli tworzenia dźwięku. Dzięki temu aparatowi możliwe jest również dozowanie
powietrza
według
i zamierzeń oraz utrzymanie stabilności głosu oraz jego modulacja.
Funkcje te wypełniają elementy budujące aparat oddechowy. Należą do nich:

drogi oddechowe

klatka piersiowa

mięśnie oddechowe
DROGI ODDECHOWE
Są elementem umożliwiającym doprowadzanie i odprowadzenie powietrza. Dzielą się na:

drogi oddechowe górne, do których należą:
potrzeb

jama nosowa,

jama gardłowa,

jama ustna,
oraz
drogi oddechowe dolne, obejmujące:


krtań,

tchawicę,

oskrzela,

oskrzeliki,

pęcherzyki płucne.
KLATKA PIERSIOWA
Ma kształt ściętego stożka, spłaszczonego od przodu ku tyłowi. Jej szkielet budują z tyłu – 12 kręgów
piersiowych, z przodu mostek. Z obu stron zaś 12 par żeber, które w tylnej części przyczepione są do
kręgosłupa, a w przedniej do mostka. Między żebrami znajdują się mięśnie biorące czynny udział w akcie
oddychania (tzw. mięśnie międzyżebrowe). W jej przestrzeni położone są narządy wewnętrzne (serce,
płuca), dla których stanowi ona barierę ochroną przed urazami i uderzeniami.
MIĘŚNIE ODDECHOWE
Mięśnie oddechowe umożliwiają zmiany objętości klatki piersiowej i gospodarowanie powietrzem. Wśród
nich znajdują się mięśnie, których główna czynność związana jest z oddychaniem oraz mięśnie spełniające
pomocniczą rolę w oddychaniu. Do mięśni oddechowych zalicza się zatem:

przeponę,

mięśnie międzyżebrowe,

mięśnie tłoczni brzusznej,

mięśnie pomocnicze i dodatkowe.
PRZEPONA (diafragma)
Przepona jest najsilniejszym mięśniem oddechowym. To płaski, szeroki, błoniasty mięsień zbudowany z
dwóch kopuł, które uwypuklają się w stronę klatki piersiowej; jej większa część położona jest nad wątrobą,
mniejsza nad żołądkiem.
Przepona przyczepiona jest do wyrostka mieczykowatego mostka, do powierzchni
kostnych i
chrząstkowych dolnych żeber oraz do kręgów lędźwiowych. Jej trzy części (lędźwiowa, żebrowa i mostkowa)
kierują się dośrodkowo i łączą w centrum ścięgnistym.
Przepona oprócz swojej funkcji oddechowej stanowi 'ścianę' oddzielającą klatkę piersiową od jamy
brzusznej. Wykonuje ruchy między nimi, powodując zmiany ich rozmiarów.
Ruchy przepony nie są zależne od woli człowieka, dlatego mylne jest twierdzenie, że poruszamy przeponą.
Jej ruchy są możliwe dzięki pracy mięśni brzucha, mięśni międzyżebrowych i mięśni grzbietu.
Przepona wspomagana przez mięśnie tzw. tłoczni brzusznej (mięśnie brzucha tworzące silną elastyczną
ścianę):

zwiększa pojemność klatki piersiowej w czasie oddychania w kierunku pionowym - w czasie
wdechu przepona spłaszcza się i obniża (w efekcie powłoki brzuszne zostają lekko wysunięte do
przodu), co pozwala na wykorzystanie najniższych części płuc i pogłębienie oddechu;

reguluje ciśnienie wydychanego powietrza i umożliwia dozowanie siły i natężenia głosu.
TŁOCZNIA BRZUSZNA
To mięśnie brzucha, które otaczają jamę brzuszną od dołu i z obydwu stron, niejako zamykając trzewia w
„worku”.
Tłocznia brzuszna wypycha trzewia w dół podczas naturalnych, fizjologicznych czynności takich jak poród
czy wypróżnianie, ale bierze również udział w procesie oddychania i określana jest jako ‘ motor napędzający
pracę przepony w czasie wydechu’. Wspiera pracę przepony w czasie wydechu.
Skurcz mięśni tłoczni brzusznej powoduje ich ucisk na trzewia (które podczas wdechu, na skutek ruchu
przepony zostały lekko wypchnięte) i podnoszenie przepony do jej wyjściowej pozycji. W efekcie następuje
wypychanie powietrza z płuc w kierunku jamy ustnej i nosowej. Gdy nastąpi rozkurcz mięśni brzucha
przepona ponownie obniża się, uwypukla trzewia i następuje wdech.
Tłocznia brzuszna jest również elementem, który w naturalny sposób uczestniczy w wytwarzaniu i
utrzymaniu ciśnienia wewnątrz brzusznego.
MIĘŚNIE MIĘDZYŻEBROWE
Mięśnie międzyżebrowe wypełniają przestrzenie pomiędzy żebrami i stanowią ich połączenie. Dzielą się na
dwie grupy:
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne- to mięśnie wdechowe, które unoszą żebra w czasie wdechu

i rozszerzają klatkę piersiową;
mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne- są mięśniami wydechowymi, tj. opuszczają żebra w czasie

wydechu.
Mięśnie te współdziałają z przeponą w regulacji ciśnienia powietrza; ich właściwe wykorzystanie
gwarantuje również ekonomiczne posługiwanie się oddechem w procesie mówienia i śpiewania, wydłużenie
fazy wydechowej, a także umożliwia dynamiczny sposób oddychania i podparcie oddechowe.
MIĘŚNIE POMOCNICZE I DODATKOWE
Do tej grupy mięśni należą mięśnie grzbietu oraz mięśnie przyczepiające się do obojczyka i mostka. Dzięki
właściwej pracy części motorycznej narządu głosowego powstaje baza oddechowa dla dźwięku tworzonego
w krtani. Powietrze wydychane z płuc - dzięki skoordynowanym działaniom przepony, tłoczni brzusznej i
mięśniom klatki piersiowe i żeber - przedostaje się poprzez krtań wprawiając w drgania znajdujące się w
niej fałdy głosowe. Wydychane powietrze jest wówczas zamieniane na falę akustyczną.
Mówienie i śpiewanie nie byłoby więc możliwe gdyby nie strumień wydychanego powietrza; prawidłowo
mówimy
i śpiewamy na wydechu, bowiem przy wdechu fala głosowa wytworzona w krtani skierowana byłby do płuc,
a tym samym nie byłaby słyszalna dla odbiorców.
CZĘŚĆ GŁOSOTWÓRCZA
To tzw. aparat fonacyjny. W jego skład wchodzi krtań ze znajdującymi się w niej strunami głosowymi,
mięśniami głosowymi oraz system nerwów krtaniowych.
Część głosotwórcza odpowiada za fonację, czyli wytworzenie fali dźwiękowej.
Jej działanie powoduje powstanie tonu podstawowego, który przy pomocy artykulatorów i rezonatorów jest
przekształcany w dźwięk artykułowany.
Część głosotwórcza narządu głosu, czyli aparat fonacyjny obejmuje krtań z mieszczącymi się w niej fałdami
głosowymi oraz system nerwów krtani. Zadaniem tej części narządu głosowego jest wytworzenie fali
dźwiękowej (głosu), tonu podstawowego, czyli fonacja.
Krtań
Krtań jest właściwym narządem fonacji. To narząd chrzęstno- włóknisto- mięśniowy umiejscowiony w
przedniej części szyi między gardłem a tchawicą.
Położenie krtani zależy od płci oraz wieku. U dzieci oraz kobiet znajduje się ona wyżej niż u dorosłego
mężczyzny.
Od góry krtań łączy się za pomocą więzadeł i mięśni z kością gnykową. To połączenie sprawia, że jej ruchy
są przekazywane krtani (mięśnie unoszące kość gnykową unoszą jednocześnie krtań).
Wielkość krtani jest cechą osobniczą - zależy od długości ciała i wieku danego osobnika; średnio ma ona
około 4-6 cm długości.
W okresie rozwoju osobniczego od niemowlęctwa aż do starości krtań przechodzi wiele przemian które
dotyczą nie tylko położenia krtani, wielkości i zmian poszczególnych jej elementów, ale również kostnienia
chrząstek krtani, które rozpoczyna się ok. 20 roku życia.
Krtań zarodka i noworodka różni się od krtani dorosłego.W pierwszych latach życia wzrasta stale, ale powoli;
od 5-6 roku życia wzrastanie krtani jest prawie zupełnie zahamowane.
Dopiero w okresie dojrzewania płciowego rozpoczyna się silniejszy rozwój krtani (u kobiet wzrastanie
odbywa się równomiernie i powoli, u mężczyzn przyrost wielkości jest znacznie większy i szybszy, dlatego
krtań męska jest większa od kobiecej).
Krtań jest bardzo ruchliwym narządem. Jej ruchy związane są z ruchem żuchwy języka oraz podniebienia
miękkiego. Zmiany kształtu i położenia tych narządów wpływają na barwę i artykulację. Podczas wdechu
krtań obniża się, w czasie wydechu i połykania -przesuwa się ku górze. Ruchy krtani wpływają na jakość i
barwę wydobywane dźwięku, ponieważ powodują zmiany pojemność jam rezonacyjnych i układu tonów
składowych tworzących dźwięk.
Budowa krtani
Szkielet chrzęstny krtani
Szkielet ten chroni przed uszkodzeniem i zewnętrznymi urazami znajdujące się w krtani fałdy głosowe.
Tworzą go parzyste i nieparzyste chrząstki krtani oraz połączenia między nimi: więzadła, stawy i mięśnie.
Rusztowanie krtani od wewnątrz pokrywa tkanka mięśniowa i błona śluzowa.
Chrząstki krtani
Są miękkie i elastyczne, zbudowane z tkanki chrzęstnej lub sprężystej. Niektóre przylegają do siebie
powierzchniami stawowymi, co zapewnia im dużą ruchliwość i warunkuje prawidłowe funkcjonowanie
krtani.
Największą z nich jest chrząstka tarczowata. Zbudowana z tkanki chrzęstnej, tworzy frontową część
krtani. Stanowią je dwie symetrycznie położone blaszki, które w tylnej części tworzą kąt rozwarty. Z przodu
widoczna jest, zwłaszcza u mężczyzn, wyniosłość krtaniowa tej chrząstki -tzw. „jabłko Adama”.Do
wewnętrznej powierzchni wyniosłości krtaniowej przyczepione są struny głosowe.
Chrząstka ta, wraz z chrząstką pierścieniową osłania krtań z przodu i z boku.
Chrząstka pierścieniowa położona jest poniżej chrząstki tarczowatej, bezpośrednio nad tchawicą.
Zbudowana jest również z tkanki chrzęstnej. Jest ona mniejsza, ale grubsza i mocniejsza od chrząstki
tarczowej. Ma kształt pierścienia obejmującego całą krtań, stanowi jej podstawę, osłania ją i zapobiega jej
zapadaniu się.
Na tylnej części jej powierzchni znajdują się chrząstki nalewkowate. Nagłośnia, czyli chrząstka
nagłośniowa zbudowana jest z tkanki sprężystej. Początkowo ma kształt zwiniętego liścia, który w czasie
rozwoju
rozrasta
się
i prostuje.
Położona jest najwyżej i tworzy przednią ścianę wejścia do krtani. Jest ściśle związana z korzeniem języka,
który decyduje o położeniu i ruchach nagłośni (cofnięcie języka powoduje opuszczenie nagłośni i zamknięcie
krtani).
Nagłośnia pełni funkcję ochronną – podczas połykania przechyla się ku tyłowi, zakrywa wylot krtani i
zapobiega wpadaniu do niej pokarmów lub płynów (ześlizgują się one ponad nagłośnią do przełyku).
W czasie mowy, śpiewu, krzyku, szeptu czy podczas spokojnego oddychania unosi się ku górze i otwiera
krtań, umożliwia swobodny przepływ powietrza. Bierze także udział w ruchach wykrztuśnych i kaszlu.
Niewielkich rozmiarów parzyste chrząstki nalewkowate, umiejscowione symetrycznie na górnym brzegu
chrząstki pierścieniowej, mają kształt piramidy, naczynia do oliwy używanego przez Greków. Buduje je
(z wyjątkiem wyrostków głosowych) tkanka chrzęstna.
Posiadają 2 wyrostki: wyrostek mięśniowy dla mięśnia pierścienno- nalewkowatego i wyrostek głosowy, dla
mięśnia głosowego; do niego przymocowane są więzadła głosowe. Chrząstki te są najbardziej ruchliwą
częścią krtani, która poddaje się działaniu mięśni obracających i przechylających je na różne sposoby
(wykonują ruchy obrotowe do wewnątrz i na zewnątrz w stosunku do światła krtani, mogą przechylać się
w różnych kierunkach). Dzięki ich małym rozmiarom możliwe jest szybkie przywodzenie i odwodzenie
więzadeł głosowych oraz zmiany zmiany kształtu głośni.
Wierzchołki każdej chrząstki łączą się z kolejną parzystą chrząstką- chrząstką rożkowatą.
Chrząstki różkowate (tzw. chrząstki Santoriniego) to chrząstki o bardzo małych rozmiarach, w
kształcie stożka. Łączą się z wierzchołkiem chrząstki nalewkowej, stanowią przedłużenie chrząstki
nalewkowatych ku górze.
Pozostałe parzyste, małe chrząstki to chrząstki klinowate (chrząstki Wrisberga).
Oprócz nich mogą występować również drobne chrząstki trzeszczkowate. Znajdują się one między
poszczególnymi chrząstkami krtani lub w więzadłach krtani.
Aparat więzadłowy i połączenia stawowe chrząstek krtani
Aparat więzadłowy krtani to więzadła łączące krtań z otoczeniem oraz więzadła właściwe krtani. Dzięki
niemu krtań utrzymuje łączność z otoczeniem, z sąsiednimi strukturami i poszczególne części krtani łączą
się ze sobą.
Zaś połączenia stawowe chrząstek krtani (tarczowej, pierścieniowej i nalewkowate) umożliwiają chrząstkom
wykonywanie ruchów oraz zmiany położenia względem siebie i otaczających je struktur.
Jama krtani
To przestrzeń, w której ze względu na fałdy głosowe wyróżnia się 3 piętra (części): piętro górne –
nadgłośnia; piętro środkowe – głośnia; piętro dolne – jama podgłośniowa.
Nadgłośnia stanowi przedsionek krtani; to górna jama krtani; przestrzeń powyżej strun głosowych. Łączy
się
z gardłem za pośrednictwem wejścia do krtani. Wejście do krtani ograniczone jest z góry i z przodu przez
nagłośnię, z dołu przez fałdy przedsionkowe, z boku- przez dwa symetrycznie ułożone fałdy błony śluzowej
zwane fałdami nalewkowo- nagłośniowymi (struny rzekome).
Przedsionek krtani może być pomniejszany lub powiększany przez ruchy krtani ku dołowi i w górę, ku
przodowi i do tyłu oraz przez rozszerzanie i pogłębianie lub zwężenie kieszonek krtaniowych Morgagniego
(kieszonka krtaniowa to głęboki uchyłek błony śluzowej znajdujący się między strunami głosowymi a
strunami
rzekomymi
po
prawej
i lewej stronie).
Głośnia - środkowe piętro krtani, krtań pośrednia .Od góry ograniczona jest przez fałdy przedsionkowe,
od dołu przez fałdy (struny) głosowe. Między fałdami przedsionkowymi i strunami głosowymi z każdej
strony leży szczelinowate wejście do kieszonki krtaniowej.
Podgłośnia to przestrzeń poniżej strun głosowych, krtań dolna. Rozciąga się od fałdów głosowych ku
dołowi do tchawicy. Łączy się z tchawicą za pośrednictwem więzadła pierścienno- tchawicznego i pełni rolę
rezonatora.
Jama krtani wysłana jest błoną śluzową zbudowaną z nabłonka i tkanki podnabłonkowej tworzącej tzw.
blaszkę właściwą błony śluzowej. Nabłonek krtani jest zbudowany z kilku rzędów komórek- zewnętrzne
zawierają migawki (nabłonek wielorzędowy migawkowy) wykonujące ruchy w kierunku gardła.
W niektórych miejscach, zwłaszcza na fałdach głosowych znajduje się niezrogowaciały nabłonek
wielowarstwowy płaski. W tkance podnabłonkowej znajdują się liczne gruczoły mieszane i surowicze,
których rola polega na zwilżaniu błony śluzowej- zwłaszcza fałdów głosowych oraz ochronie przed
wysychaniem ich nabłonka płaskiego. W blaszce właściwej błony śluzowej znajdują się także grudki
chłonne,
które
szczególnie
licznie
występują
w pobliżu kieszonki krtaniowej, to tzw migdałek krtaniowy). W niektórych miejscach np. w jamie
podgłośniowej tkanka podnabłonkowa łatwo ulega obrzękowi.
Fałdy głosowe
W jamie krtani znajdują się dwie pary fałdów poprzecznych rozciągających się od przodu ku tyłowi. Są to
fałdy głosowe- elementy zdolne do drgań, ułożone piętrowo. Stanowią one najważniejszy element narządu
głosowego.
Wyżej znajdują sie przedsionkowe - rzekome lub inaczej fałszywe fałdy głosowe, niżej zaś
właściwe fałdy (więzadła, struny) głosowe.
Fałdy przedsionkowe nie uczestniczą w fonacji, ale mogą zastępczo drgać w przypadku niedostatecznej
pracy fałdów prawdziwych; taki głos jest jednak ochrypły.
Przestrzeń pomiędzy nimi po prawej i lewej stronie to kieszonka krtaniowa (tzw. kieszonka
Morgagniego), która pełni z jednej strony funkcję wydzielniczą („naoliwia” fałdy głosowe), z drugiej zaś
zmienia
swoje
rozmiary
w zależności od emitowanych dźwięków i wpływa na kształtowanie się przestrzeni rezonacyjnej.
Budowa fałdu głosowego
Fałdy głosowe właściwe są grubsze i większe od rzekomych. Zbudowane są z dwóch fałdów tkanki
mięśniowej ukształtowanej w literę „V” (widok z góry) i są połączone pod lekkim kątem od przedniej do
tylnej części krtani.
Elementy tworzące fałd głosowy to:
1.Więzadło głosowe, biegnące poziomo na wysokości „jabłka Adama” od wewnętrznej strony chrząstki
tarczowatej do wyrostków głosowych chrząstek nalewkowatych, których ruchy zmieniają kształt i otwarcie
głośni.
Więzadła głosowe są przyrośnięte do mięśni głosowych na całej swojej długości i ich ruch jest uzależniony
od czynności mięśni.
Więzadła mają różną długość, grubość w zależności od płci, wieku, rodzaju głosu lub ustawienia chrząstek
nalewkowatych. U kobiet długość waha się między 14- 21 mm u mężczyzn wynosi od 18 do 25 mm. U
noworodka wynosi ok. 0,7 cm. Głosy niższe mają dłuższe więzadła; głosy wyższe – krótsze.
Powierzchnia struny głosowej jest u kobiet perłowo - biała, u mężczyzn- w kolorze kości słoniowej.
2.Mięsień głosowy ( tarczowo- nalewkowy )- odpowiada za napięcie, zwieranie i drgania fałdów
głosowych.
3.Błona śluzowa – o wielowarstwowej, specyficznej budowie, innej niż tkanka wyścielająca pozostałe
części krtani i drogi oddechowe.
Powierzchnię błony stanowi wielowarstwowy nabłonek płaski, który zapewnia właściwy, ścisły kontakt
fałdów, umożliwia prawidłowe drgania strun głosowych, a jednocześnie chroni je przed miniurazami, które
mogłyby powstać wskutek naturalnego stykania się strun głosowych.
W błonie śluzowej wyróżnia się: warstwę powierzchniową (tzw. przestrzeń Reinckego) oraz warstwę
pośrednią i warstwę głęboką tworzące więzadło.
...
Plik z chomika:
renata_15_05
Inne pliki z tego folderu:


emisja-glosu.pdf (5875 KB)
Budowa aparatu głosowego - opracowanie (anatomia - biologia; emisja głosu)(2).doc
(846 KB)
 Anatomia.doc (106 KB)
Inne foldery tego chomika:



Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie

Regulamin serwisu
Dydaktyka
Pedagogika
Psychologia

Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl