Cukrzyca - Superszkolna.pl

Diabetes Mellitus / Cukrzyca
Cukrzyca jest w chwili obecnej bardzo częstą chorobą, zwłaszcza w krajach bogatych, uprzemysłowionych,
ale nie tylko tu można ją spotkać. Coraz częściej rozwija się ona również w krajach azjatyckich (np.
w Indiach). Jest to choroba cywilizacyjna i jednocześnie choroba społeczna. Mówi się już nawet o epidemii
cukrzycy na skalę światową (pandemii). Według WHO cierpi na nią około 371 mln ludzi, a według
niektórych źródeł nawet około 380 mln. W Polsce choruje około 2,5 mln osób. 90-95% chorych cierpi na
cukrzycę typu 2. Właściwie cukrzyca – to nie jest jedna choroba, ale cala grupa schorzeń metabolicznych,
przebiegających z zaburzeniami przemiany glukozy, białek i tłuszczów. Wyróżnia się kilka postaci
klinicznych cukrzycy. Są to: cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, cukrzyca LADA (ang. Latent Autoimnune
Diabetes in Adults/ cukrzyca typu 1 u osób dorosłych), cukrzyca MODY (ang. Maturity Onset Diabetes of
the Young/ cukrzyca osób młodych z cechami cukrzycy typu 2), cukrzyca ciężarnych – GDM (ang.
Gestational Diabetes Mellitus) oraz cukrzyca utrwalona u noworodków PNDM (ang. Permanent
Neonatal Diabetes Mellitus)
W artykule zostaną omówione dwa podstawowe rodzaje tej choroby: cukrzyca typu 1 (występująca
z reguły u osób młodych) oraz cukrzyca typu 2 (najczęściej dotyczy ludzi pomiędzy 40. a 70. rokiem
życia). Cechą charakterystyczną cukrzycy typu 1 jest całkowity brak insuliny, wynikający ze zniszczenia
komórek β wysp Langerhansa w trzustce. Przyczyny cukrzycy typu 1: czynniki genetyczne, rasa (większe
ryzyko u Azjatów i rdzennych mieszkańców Afryki), infekcje wirusowe i/lub bakteryjne, składniki
pokarmowe (np. białko zbóż, białko mleka krowiego), palenie tytoniu, nieprawidłowa praca układu
odpornościowego. Przyczyny cukrzycy typu 2: uwarunkowania genetyczne, nieprawidłowa dieta z dużą
zawartością cukrów prostych, tłuszczów zwierzęcych i soli, hipokinezja (mała aktywność fizyczna),
spożywanie pokarmów pod wpływem stresu, nieregularne posiłki, jedzenie w pośpiechu, długotrwałe
palenie tytoniu, nadwaga, otyłość (zwłaszcza otyłość brzuszna – typu ,,jabłko”), infekcje bakteryjne, stany
zapalne (w tym paradontoza), insulinooporność (obniżona wrażliwość tkanek na insulinę), niektóre leki (np.
hormony tarczycy), inne choroby o podłożu hormonalnym (np. choroba Cushinga, nadczynność tarczycy,
guz chromochłonny nadnerczy, akromegalia), nadużywanie alkoholu, zapalenia, nowotwory i urazy trzustki,
inne choroby o podłożu genetycznym (m.in. porfiria), błędy jatrogenne, wiek (powyżej 40-45.r.ż.). Jak
widać, przyczyn cukrzycy może być wiele. Jest to choroba o bardzo złożonej, skomplikowanej etiologii
(wielopłaszczyznowym podłożu). Typowe objawy cukrzycy: osłabienie, senność, wzmożone pragnienie,
hiperglikemia (podwyższony poziom cukru we krwi), wielomocz, cukromocz, zaburzenia widzenia,
zaburzenia czucia w palcach stóp, zmiany skórne (grzybice, ropnie), świąd skóry i śluzówek, zmiany
zapalne narządów moczowo-płciowych, trudno gojące się rany. W przypadku cukrzycy typu 2 choroba
może czasem przebiegać bezobjawowo, co znacznie utrudnia diagnostykę i wdrożenie odpowiedniego
leczenia oraz zwiększa ryzyko wystąpienia licznych powikłań. Powikłania ostre: śpiączki cukrzycowe
(stanowiące bezpośrednie zagrożenie życia chorego). Powikłania przewlekłe: zmiany na tle
miażdżycowym w układzie krążenia (w tym choroba wieńcowa, zawały serca), udary mózgu,
uszkodzenia wzroku (retinopatia cukrzycowa), uszkodzenia nerek (nefropatia cukrzycowa, niewydolność
nerek), uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa, często z obniżoną wrażliwością na ból), większa
skłonność do infekcji bakteryjnych, zmiany martwicze, zmiany zwyrodnieniowe i odwapnienie kości
(zwiększona skłonność do powstania tzw. zespołu stopy cukrzycowej i konieczności amputacji kończyny).
Według najnowszych badań cukrzyca aż 6-krotnie zwiększa ryzyko zachorowania na różnego rodzaju
nowotwory.
Leczenie: dieta cukrzycowa, insulinoterapia (w cukrzycy typu 1), dieta, tabletki przeciwcukrzycowe lub
insulinoterapia (w cukrzycy typu 2), umiarkowany wysiłek fizyczny, edukacja terapeutyczna, eliminacja
czynników sprzyjających infekcjom, zmniejszenie masy ciała (u osób z nadwagą lub otyłością),
normalizacja ciśnienia tętniczego krwi, rzucenie palenia, leczenie podwyższonego poziomu cholesterolu we
krwi i/lub zaburzeń lipidowych, ograniczenie spożycia soli, unikanie alkoholu. Podstawą terapii jest dieta
cukrzycowa i odpowiednia dawka ruchu, zaprzestanie palenia tytoniu oraz leczenie farmakologiczne.
Profilaktyka: ewentualna eliminacja niektórych składników pokarmowych z diety (np. mleka krowiego),
unikanie papierosów (w tym także palenia biernego), rezygnacja z picia alkoholu (cukrzyca typu 1),
redukcja nadmiernej masy ciała, umiarkowana aktywność fizyczna, badania w kierunku cukrzycy u osób
powyżej 45 roku życia, badania u osób młodszych z nadwagą i/lub innymi czynnikami ryzyka
(nadciśnieniem, nieprawidłową gospodarką lipidową, zespołem policystycznych jajników, chorobami
układu krążenia, przebytą cukrzycą ciężarnych, wywiadem cukrzycy w rodzinie), rzucenie palenia, zdrowa
dieta, ograniczone spożycie alkoholu (cukrzyca typu 2) .
Key words: diabetes/diabetes mellitus, pandemic, genetic factors, virus infections, bacterial infections,
a diet, impaired immunity, low physical activity (hypokinesia), paradontosis, overweight, obesity,
hyperglycemia, acute complications, chronic complications, treatment, therapeutic education, prevention.
Słowa kluczowe: cukrzyca, pandemia, czynniki genetyczne, infekcje wirusowe, infekcje bakteryjne, dieta,
zaburzenia odporności, mała aktywność fizyczna (hipokinezja), paradontoza, nadwaga, otyłość,
hiperglikemia, powikłania ostre, powikłania przewlekłe, leczenie, edukacja terapeutyczna, profilaktyka.
Opracowanie:
Marta Kuprajtys kl. 3ksm (ZSZ)
Ewelina Sawościan – nauczyciel przedmiotów medycznych, socjoterapeuta, opiekun Międzyszkolnego
Klubu Literackiego
Międzyszkolny Klub Literacki
Kącik wiedzy medycznej – TWOJE ZDROWIE W TWOICH RĘKACH
Otyłość brzuszna