Cukrzyca II Katedra Kardiologii Definicja Cukrzyca (łac. Diabetes mellitus) grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki Trzustka Wyspy Langerhansa – skupiska komórek endokrynnych w trzustce Kryteria rozpoznania cukrzycy Stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza 200 mg/dl i występują objawy hiperglikemii (polidypsja, poliuria), Dwukrotnie poziom glukozy na czczo przekracza 126 mg/dl (7,0 mmol/l), W 2 godzinie tesu doustnego obciążenia glukozą poziom glukozy przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l). Stany przedcukrzycowe Nieprawidłowa glikemia na czczo (ang. IFG – Impaired Fasting Glucose): na czczo 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) lub Nieprawidłowa tolerancja glukozy (ang. IGT – Impaired Glucose Tolerance): w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia 140-199 mg/dl (7,8-11 mmol/l). Podział cukrzycy Cukrzyca t.1 Cukrzyca t.2 Cukrzyca ciężarnych Inne typy cukrzycy (spowodowane np. przez znane defekty genetyczne, endokrynopatie itd.) Cukrzyca t.1 Nazywana też cukrzycą insulinozależną U jej podłoża leży przewlekły, autoimmunologiczny proces chorobowy prowadzący do powolnego zniszczenia, produkujących insulinę, komórek β wysp trzustkowych i w następstwie tego do utraty zdolności jej wydzielania. Rzeczywisty niedobór insuliny Pełnoobjawowa cukrzyca typu 1, jeśli nie jest leczona za pomocą iniekcji insuliny, jest chorobą śmiertelną Cukrzyca t.1 - epidemiologia 10% wszystkich przypadków zachorowań na cukrzycę Najczęściej dotyczy dzieci, młodzieży i osób przed 30 r.ż. Początek choroby ma najczęściej miejsce między 12-15. rokiem życia Cukrzyca t.1 - objawy Uporczywe pragnienie Utrata masy ciała Senność, zmęczenie Częste oddawanie moczu Nudności W moczu pojawia się glukoza Oddech może nabrać zapachu acetonu Cukrzyca t.2 Nazywana też cukrzycą insulinoniezależną Pierwotnie charakteryzuje się opornością na insulinę, względnym niedoborem insuliny oraz hiperglikemią W początkowy okresie wzrost wydzielania insuliny Często bezobjawowa Najczęściej u osób otyłych gdyż otyłośc brzuszna ściśle wiąże się z insulinoopornością Cukrzyca t.2 W 1995 roku chorowało na nią 135 milionów osób na całym świecie według szacunkowych prognoz na rok 2025 liczba chorych może sięgnąć 300 milionów. liczba chorych na cukrzycę typu 2 w latach 1986 – 2000 wzrosła dwukrotnie. Cukrzyca t.2 - objawy Często bezobjawowo Otyłość Nasilone pragnienie Częste oddawanie moczu Nawracające zakażenia układu moczowego skóry Czyrak u pacjenta z cukrzycą Powikłania cukrzycy •Udar mózgu •Retinopatia •Zaćma •Nawracające infekcję błon śluzowych i dziąseł, paradontoza •Ch.n.s. •Nefropatia, niewydolność nerek •Infekcje układu moczowego •Polineuropatia •Miażdżyca obwowodowa •Stopa cukrzycowa Cukrzyca a narząd wzroku Retinopatia Najczęstsze powikłanie cukrzycy Uszkodzenie naczyń i włókien nerwowych w obrębie siatkówki Tworzenie nowych słabszych naczyń Krwotoki Bliznowacenie Ślepota Dno oka w retinopatii – krwotoki i tętniaki Krwotoki i wysięki w dnie oka chorego z retinopatią cukrzycową Tak widzi pacjent z retinopatią cukrzycową Obraz normalny i z oka z retinopatią Cukrzyca a nerki Uszkodzenie nerek spowodowane prze hiperglikemię, prowadzące do nefropatii, niewydolności nerek i w knsekwencji do dializoterapii Neuropatia cukrzycowa Definicja: Metaboliczne uszkodzenie włókien nerwowych Neuropatia obwodowa Zaburzenia czucia o typie „skarpetek” i „rękawiczek” Neuropatia autonomiczna zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja. Badanie w neuropatii Badanie czucia monofilamentem w diagnostyce neuropatii cukrzycowej Stopa cukrzycowa Jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy Dotyczy 6-10% chorych Jest powikłaniem wieloletniej, źle leczonej cukrzycy Rozpoczyna się najczęściej od zaburzeń czucia, z może zakończyć się amputacją Stopa cukrzycowa - patogeneza Przyspieszona miażdżyca w drobnych naczyniach powoduje niedokrwienie tkanek stopy Neuropatia powoduje zaburzenia czucia i brak bólu przy otarciach i drobnych uszkodzeniach skóry Upośledzenie procesu gojenia Zakażenia Deformacje stawów Neuropatyczny zespół stopy cukrzycowej Zmniejszone czucie bólu, temperatury i dotyku Uczucie palenia, mrowienia lub pieczenia Zmniejszona siła mięśni powoduje deformację stopy Zaburzenia odżywienia kości Upośledzona czynność gruczołów potowych związana z uszkodzeniem układu autonomicznego Osłabienie struktury kości Stopniowo postępujące odwapnienie i zaburzenia w unerwieniu stawów powodują powstanie tzw. neuroartropatii Objawia się to stopniowym, bezbolesnym uszkodzeniem chrząstek stawowych, osłabieniem siły mięśniowej i zmianami w szkielecie chrzęstnokostnym, co powoduje zaburzenia całej konstrukcji stopy. Prowadzi to do jej trwałej deformacji uniemożliwiającej chodzenie. Wrzód drążący ze zniszczeniem kości stępu w przebiegu neuropatycznej stopy cukrzycowej Stopa cukrzycowa niedokrwienna Stopa cukrzycowa – stan po amputacji Leczenie i zapobieganie stopie cukrzycowej Wzrokowa ocena stóp przy każdym badaniu chorego Właściwa higiena stóp Odpowiednio dobrane obuwie Zapobieganie urazom Natychmiastowe leczenie ran i zakażeń Właściwe wyrównanie cukrzycy Wkładki dla chorych z zespołem stopy cukrzycowej Odrębności choroby niedokrwiennej serca w cukrzycy Szybka progresja miażdżcy – zawały u młodych ludzi Miażdżyca w małych naczyniach Rozsiane zmiany miażdżycowe Brak lub niewielkie krążenie oboczne Bezbólowy przebieg niedokrwienia Gorsze wyniki leczenia (angioplastyki i bypassów) Leczenie cukrzycy - - Dieta cukrzycowa 5 posiłków dziennie Rezygnacja z cukrów prostych Ograniczenie produktów zawierających cukry złożone (skrobia – biały chleb ziemniaki, kluski) Warzywa Chude mięso Leczenie cukrzycy Doustne leki hipoglikemizujące Leczenie chorób towarzyszących Lecznie nefroprotekcyjne Leczenie zwalniające progresję miażdżycy - aspiryna - leki obniżające poziom cholesterolu Leczenie cukrzycy Insuliny Obecnie do produkcji insuliny wykorzystuje się bakterie Escherichia coli którym wszczepia się gen ludzkiej insuliny. Hodowle bakteryjne syntetyzują ludzką insulinę, którą następnie oczyszcza się i wykorzystuje do produkcji leków. Różnią się szczytem działania obniżającego poziom cukru Stosuje się 1, 2, 3 , 4 lub 5 wstrzyknięć podskórnych Mogą być stosowane w pompach insulinowych Iniekcje insuliny Wstrzykiwacz do insuliny (pen) Pompa insulinowa Glukometr