objawy zaburzenia z zakresu integracji sensorycznej (si) dzieci

Co to jest Integracja Sensoryczna?
Według dr Ayres twórczyni integracji sensorycznej: „Integracja sensoryczna to
proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w
taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania.”
Bodźce płyną do naszego mózgu nieustannie. Mózg lokalizuje, segreguje i porządkuje
otrzymane bodźce, podobnie jak policjant na skrzyżowaniu kieruje samochodami.
Kiedy przepływają w dobrze zorganizowany sposób, mózg może je wykorzystać do
tworzenia wyobrażeń, opracowania zachowań i przyswajania wiedzy. Kiedy przepływ
bodźców odbywa się w niezorganizowany sposób, życie może przypominać „korek
uliczny w godzinach szczytu.”
Dziecko doświadcza świata wszystkimi zmysłami. Następnie integruje dochodzące do
jego organizmu bodźce. To, w jaki sposób układ nerwowy sobie z nimi radzi, wpływa
na sposób postrzegania świata, definiowania rzeczywistości i na jego zachowanie.
Gdy w procesie integracji sensorycznej występują zakłócenia, wówczas dziecko może
mieć problemy z przyswajaniem wiedzy, koncentracją, koordynacją, poziomem
aktywności, rozwojem, samooceną lub zachowaniem.
Nie u wszystkich dzieci przyczyną problemów w nauce, rozwoju lub zachowania jest
zaburzona integracja sensoryczna. Są jednak wyraźne czynniki wskazujące na
dysfunkcje integracji sensorycznej. Poniżej przedstawione są najważniejsze z nich:

Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch.

Zbyt mała wrażliwość/reaktywność na stymulację sensoryczną.

Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej.

Trudności z koncentracją, impulsywność.

Problemy z koordynacją.

Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz trudności w nauce.

Słaba organizacja zachowania.

Niskie poczucie własnej wartości.
Integracja sensoryczna dotyczy zmysłów:







układ przedsionkowy,
propirocepcja (tzw. czucie głębokie),
dotyk,
wzrok,
słuch,
węch,
smak.
Zaburzenie SI wyrażać się może w nadwrażliwości lub podwrażliwości w odbiorze
bodźców płynących do powyższych układów.
Jak rozpoznać zaburzenia SI
Niektóre objawy zaburzeń są możliwe do rozpoznania przez rodziców i nauczycieli.
Jednak, aby mieć całkowitą pewność czy mamy do czynienia z zaburzeniami integracji
sensorycznej, należy przeprowadzić diagnozę.
OBJAWY ZABURZENIA Z ZAKRESU INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI) DZIECI:

mają opóźniony rozwój mowy, wadę wymowy

mają kłopoty z czytaniem i pisaniem

unikają zabaw plastycznych związanych z brudzeniem rąk (plastelina, glina,
piasek, farby)

mają trudności z zabawami manualnymi (rysowanie, cięcie nożyczkami)

nie lubią określonych tkanin ubraniowych (np. wełna)

podczas zajęć przy biurku często podpierają głowę

mają trudności z koncentracją uwagi

nie chcą jeść albo jedzą w sposób nieuważny, brudząc ubranie

negatywnie reagują na pewne bodźce dotykowe, nie lubią mycia włosów,
czesania, obcinania paznokci, nie lubią chodzić boso

są zbyt ruchliwe, bardzo aktywne

mają problemy z organizacją swojego zachowania, są pobudzone, często
zdenerwowane

są zbyt powolne, nieśmiałe, wyciszone

unikają zabaw na zjeżdżalniach, huśtawkach, drabinkach, karuzeli

cierpią na chorobę lokomocyjną

są mało sprawne ruchowo, słabo biegają, skaczą

mają trudności z jazdą na rowerze

mają problemy z samoobsługą (ubieranie, zapinanie guzików, wiązanie
sznurówek)

często reagują złością, bywają agresywne

mają problem z nauczeniem się nowych aktywności

mają kłopot z naśladowaniem ruchów

mają słabą równowagę, często się przewracają

preferują siedzący tryb życia

częściej niż rówieśnicy przewracają się, upuszczają lub psują zabawki

nie radzą sobie ze swoimi emocjami
Obecność kilku objawów może wskazywać na obecność zaburzeń SI.
Przykłady aktywności poprawiających Integrację Sensoryczną

malowanie 10 palcami – technika plastyczna, która pobudza system dotykowy,
kształtuje prawidłowe napięcie mięśniowe i koordynację wzrokowo-ruchową,

zabawy materiałami nieustrukturalizowanymi (ryż, groch, piasek), które nie
wymagają
żadnych
umiejętności
i
niejako
wymuszają
wspólne
pole
uwagi
niezbędne do rozwoju systemu językowego,

tory przeszkód i ćwiczenia na równoważniach, które pobudzają pracę systemu
przedsionkowego,

zabawy na huśtawkach, karuzelach dostarczające wrażeń przedsionkowych,

zabawy balonami i bańkami mydlanymi, które przez gładkość, mobilność wywołują
wyłącznie miłe skojarzenia, stymulują system wzrokowy, usprawniają koordynację
wzrokowo-ruchową,

jarzyny i owoce, którymi manipulacja (dotykanie, przekładanie, krojenie) kształtuje
sensowne działanie dłoni, rozwija umiejętności koordynacyjne i dostarcza wrażeń
dotykowych,

zabawy siłowe cywilizujące agresję i uczące uczciwego używania siły (przepychanki,
baraszkowanie) dostarczające bodźców przedsionkowych i propriocpetywnych,

zabawy z suchym basenie, które mogą mieć charakter terapeutyczny jak i
edukacyjny,

zabawy z folią bąbelkową pobudzające zmysł słuchu i dotyku,

ścieżki fakturowe do dotykania, pocierania, chodzenia (welur, futro, frotte),
wycieraczki podłogowe – kolczaste, z trawy bambusowej, maty łazienkowe
fakturowane,

gąbki, myjki, zmywaki kuchenne, pumeks, druciaki, papier ścierny, rękawice do
kąpieli, szczoteczki do mycia paznokci, piórka do stymulacji dotykowej,

rybki na magnes do łowienia, rzutki do rzucania, nawlekanki ćwiczące koordynację
ręka-oko,

ćwiczenia
z
wykorzystaniem
spinaczy
bieliźnianych
usprawniające
czynności
grafomototyczne,

woreczki z grochem, fasolą, ryżem, szyszkami, kamieniami, orzechami, żołędziami
do stymulacji dotykowej dłoni i stóp, masażu,

puszki dźwiękowe (ryż, fasola itp. wsypane do plastikowych butelek oklejonym
nieprzeźroczystą folią) do stymulacji percepcji słuchowej,

zabawy w naleśnikowanie (zawijanie ciasno w koc, materac)
połączone z
uciskaniem, które dostarczają wrażeń proprioceptywnych,

wyrzymanie mokrych gąbek, szmatek usprawniające pracę rąk,

zabawy z latarką w zaciemnionym lub ciemnym pomieszczeniu, które angażują
system wzrokowy,

zabawy z gazetami (np.: gniecenie, darcie, rolowanie) pobudzające system
słuchowy i dotykowy,

pobudzanie
systemu
codziennego użytku

domino węchowe.
słuchowego
przez
słuchanie
odgłosów
przedmiotów
Zasady wspierania dziecka z zaburzeniami integracji sensorycznej
Rodzice:
1. Możecie pomóc swojemu dziecku
2. Unikajcie porównywania z innym dzieckiem. Nie ma dwojga identycznych dzieci, nie
ma dzieci z identycznymi zaburzeniami (mogą być tylko podobne), są różne stopnie
deficytów.
3. Współpracujcie z nauczycielami w przedszkolu, oni chcą wam pomóc i chętnie
podejmą działania korzystne dla Waszego dziecka. Dzielcie się nimi spostrzeżeniami!
4. Mówcie do dziecka pamiętając, aby być przodem do niego.
5. Mówcie do niego wolno.
6. W razie potrzeby powtórzcie spokojnie kilka razy o co prosisz.
7. Formułujcie krótkie polecenia i często je powtarzajcie.
8. W razie potrzeby łączcie polecenia słowne z demonstracją czynności, którą ma
wykonać dziecko, np. dotknij jego rękami ręcznika i powiedz: „Wytrzyj ręce”.
9. Przy bardziej skomplikowanych poleceniach dzielcie je na etapy wykonania danej
czynności, np. zamiast: „Odłóż książkę na półkę” – Weź książkę. Podejdź do półki.
Połóż książkę na półce”.
10. Bądźcie cierpliwi i cieszcie się nawet z małych sukcesów.
11. Chwalcie dziecko za drobiazgi, które uda mu się wykonać dobrze i samodzielnie.
12. Szukajcie wraz z dzieckiem jego mocnych stron.
13. Zachęcajcie dziecko do samodzielności. Nie wyręczajcie!
14. Nie krytykuj i nie mów o nim źle. Staraj się zrozumieć, że jego
nieporadność to
niczyja wina.
15. Żartuj z dzieckiem. Poczucie humoru pomaga przezwyciężyć trudności.
16. Bawcie się wraz z dzieckiem na łące, w lesie, nad morzem, na placu zabaw. To też
jest terapia, a u młodszych dzieci – profilaktyka, czyli działania zapobiegające
występowaniu zaburzeń w późniejszym etapie życia.
opr. Joanna Skwira