Hinduizm - Publiczne Gimnazjum Katolickie im. świętego Stanisława
advertisement
Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Poznań A. D. 2012 Religia • Od zarania dziejów grzebano zmarłych z bronią, ozdobami, przedmiotami codziennego użytku – jakby miały im się przydać w przyszłym życiu. • Od zarania dziejów człowiek chciał wyjaśnić takie tajemnice, jak narodziny, śmierć, pochodzenie świata widzialnego, zjawiska, nad którymi nie mógł zapanować (pioruny, grzmoty, wiatr, dzień/noc, pory roku), szukając uzasadnienia w świecie nadrzędnym, niewidzialnym, wierząc w „coś”. • Od zarania dziejów człowiek chciał oswoić bóstwa, w które wierzył, aby zyskać ich przychylność – tak powstał kult i modlitwa Religia • Religia – zbiór wierzeń przekazywanych ustnie lub pisemnie co do świata nadprzyrodzonego i boga/Boga/bogów, którzy są poza zwykłym, widzialnym światem. - Politeiści wierzą w wielu bogów, choć uznają, że na początku był jeden główny bóg. - Monoteiści wierzą w jednego Boga, który zwraca się do nich bezpośrednio – są to religie objawione. • Wyznawcy danej religii dokonują określonych aktów, których według nich oczekuje bóstwo/Bóg – jest to kult, czyli oddawanie czci, sprawowanie jakichś ceremonii, modlitwa. • Największymi, najważniejszymi religiami świata są: hinduizm, buddyzm, judaizm, islam i chrześcijaństwo. Religie mogą się różnić wewnątrz siebie. Mówimy wtedy o wyznaniach. Religie świata Religie i wyznania w świecie Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Poznań A. D. 2012 Wprowadzenie Hinduizm to najbardziej elastyczna i chłonna religia, łącząca różne sprzeczności. Brak w niej ustalonej hierarchii lub kanonu zasad moralnych, brak jednolitego kultu, dogmatów lub założyciela. Wielobóstwo funkcjonuje obok wiary w jeden Absolut. Jest jedną z najstarszych religii świata. Powstał ok. 2000 r. przed Chrystusem w Indiach, gdzie nadal wyznaje go większość mieszkańców. Jego wyznawców nazywa się hinduistami. Religia opiera się na świętych tekstach. Wyznaje ją ok. 950 milionów ludzi na całym świecie, głównie w Indiach (religia ta nigdy nie dążyła do nawracania innych ludzi, a dziś nawrócenia są skutkiem fascynacji np. guru – mistrzami duchowymi). Hinduizm na świecie Symbole • Om (także Aum) – najświętsza sylaba w hinduizmie. Wedy (święte księgi hinduizmu) mówią, że była to pierwsza sylaba nowego świata. Powtarzanie tej sylaby pomaga w harmonijnym opanowaniu umysłu z najwyższą wibracją Brahmana – Najwyższego Absolutu. • Garuda – mityczny ptak boga Wisznu. Symbole • Święta Krowa – pierwszy święty znak hinduizmu; jest symbolem „karmicielki – Matki Ziemi”, dlatego hindusi (nie czczą, lecz) chronią krowy, nie jedzą wołowiny; przejawia się tu szacunek dla wszystkich istot żywych. • Lotos – święta roślina hinduizmu; Wedy głoszą, że z wyrastającego z pępka śpiącego Wisznu kwiatu lotosu rodzi się Brahma – pan jednego, określonego wszechświata; po jego narodzinach Wisznu się budzi, by otoczyć „noworodka” opieką, aż do momentu zniszczenia go przez Śiwę. Święte pisma • Są bardzo obszerne. To „oddech” Brahmana – (Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i dostosowują do aktualnego świata bramini, którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie. Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia. Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia. • Świętymi pismami hinduizmu są Wedy (znaczy wiedza) i Upaniszady (komentarze braminów do Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w sanskrycie. Święte pisma • Są bardzo obszerne. To „oddech” Brahmana – (Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i dostosowują do aktualnego świata bramini, którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie. Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia. Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia. • Świętymi pismami hinduizmu są Wedy (znaczy wiedza) i Upaniszady (komentarze braminów do Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w sanskrycie. Nauczyciel Zadaniem nauczyciela jest prowadzenie wiernych do poznania i zrozumienia świętych pism. Bramini – znający je i sprawujący kult – stali się uprzywilejowaną klasą społeczną. Są wybrani do tej roli od powstania wszechświata, dlatego przypisuje się im szczególne zdolności, np. przepowiadanie przyszłości, co sprzyja powstawaniu horoskopów, wróżb z gwiazd, itd. Nauczyciel • Guru jest przewodnikiem duchowym i nauczycielem, czasem czczony jako wcielone bóstwo. Prowadzi z ciemności do światła. Prawdziwy guru ma wpływ na swego ucznia, ale nie wykorzystuje przewagi i władzy nad nim. Zerwanie kontaktu z guru jest szkodliwe, a wręcz zakazane. Guru uczy np. medytacji. ABC wiary • Najwyższa Świadomość, Absolut to Brahman. Ma on swoje awatary – wcielenia, sam jest bezosobowy. • Wisznu – najpopularniejsze bóstwo, odpowiada za prawa natury i podtrzymywanie świata. Ma swoje awatary, np. Rama, Budda, Kriszna. ABC wiary • Śiwa – bóg niszczycielski, którego zadaniem jest niszczyć wszystko, by mogło się odrodzić w kolejnym wcieleniu. • Brahma – bóg, którego najmniej otacza się czcią, na skutek zemsty żony; stworzył świat; ma cztery twarze i pary ramion – może wszędzie widzieć i działać. ABC wiary • Podstawą myśli religijnej jest wyjaśnienie procesu powstawania świata. Najwyższy (Brahman) od niechcenia, jednym westchnieniem, może z nudy lub z przypływu mocy stwórczej dokonał stworzenia wielu współistniejących wszechświatów. Brahman – tworzy wraz ze swoimi wcieleniami (awatarami): Brahmą, Wisznu i Śiwą – Trimurti, jakby boską trójcę. • Każdy wszechświat ma swojego Brahmę, a jest ich tylu, ile mieści się w dużym palcu Wisznu, którego Brahman wybrał na pana wszystkich wszechświatów. Opiekuje się nimi, bo z jego pępka rodzą się kolejni panowie wszechświatów. • Wiara w istnienie we wszechświecie rozproszonych pierwiastków boskich – cząstek Brahmana – powoduje szacunek do życia i wszystkiego, co nas otacza. ABC wiary • Hinduizm opiera się na pojęciu Dharmy – drogi życia i myślenia. Jej podstawą jest karma-marga, czyli droga uczynków, dzięki której przez ofiarę i przemianę moralną można zapewnić sobie szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci. • Droga poznania (czytanie świętych pism) jest obowiązkowe. Droga uczynków i droga poznania prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia, którego powodem jest niewiedza i cykl samsary, czyli odradzanie się duszy w różnych formach – reinkarnacja. • Cykl samsary można przerwać wyzbywając się „ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu nirwany. Jest to prawo karmy, wedle którego życie jest tylko ogniwem w cyklu reinkarnacji. ABC wiary • Hinduizm opiera się na pojęciu Dharmy – drogi życia i myślenia. Jej podstawą jest karma-marga, czyli droga uczynków, dzięki której przez ofiarę i przemianę moralną można zapewnić sobie szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci. • Droga poznania (czytanie świętych pism) jest obowiązkowe. Droga uczynków i droga poznania prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia, którego powodem jest niewiedza i cykl samsary, czyli odradzanie się duszy w różnych formach – reinkarnacja. • Cykl samsary można przerwać wyzbywając się „ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu nirwany. Jest to prawo karmy, wedle którego życie jest tylko ogniwem w cyklu reinkarnacji. ABC wiary Brahma – stwórca świata – dał podział społeczeństwa na cztery kasty: 1. Kasta: braminów-zgłębiający święte teksty, szczyt społeczeństwa, pochodzą od ust Brahmy, 2. Kasta: szlachetnie urodzeni wojownicyod rąk Brahmy, 3. Kasta: kupcy-bankierzy-od ud Brahmy, 4. Kasta: niewolnicy innych kast-ze stóp Brahmy. Ludzie spoza kast są nieczyści (pariasi-nietykalni). Niesprawiedliwy system kastowy został zniesiony w Indiach w 1947 roku przez Mahatmę Ghandiego, choć w niektórych regionach funkcjonuje do dziś. Kult • Bhakti to osobista miłość do bóstwa. Wyraża się przez uznawanie boga, głoszenie jego chwały, śpiew hymnów, poznawanie go z świętych pism lub z nauczania guru. • Hinduska świątynia to mandir. Odprawia się w niej rytualne nabożeństwa – pudża. Kult • W domowych ołtarzykach również składa się cześć bogom, składa się ofiary (owoce, kwiaty, specjalne, święte produkty, np. ghi-masło), wszyscy domownicy odmawiają modlitwy, paląc laski kadzidła na cześć bóstwa, opiekującego się rodziną. Kult • Podczas modlitw pali się kadzidło, które ma oczyścić powietrze. Pudża jest modlitwą raczej błagalną, niż dziękczynną – ma wyjednać przychylność bóstwa. • Miłe bogom są rytualne oczyszczenia, np. obmycia w Gangesie. Kult • Ważne jest powtarzanie modlitw – mantr – które są kombinajcą sylaby Om. Otrzymuje się je osobiście od guru i pozwala zbliżyć się do pierwotnej, boskiej wibracji. Pomocna w modlitwie jest mala – rodzaj sznuru modlitewnego. Święta Nie ma stałych terminów świąt. Są jednak święta wspólne: - Diwali – Święto Światła na cześć Lakszmi-żony Wisznu, symbolizujące zwycięstwo nad złem, nazywane też świętem Nowego Początku. W czasie tego święta oświetla się domy i brzegi rzek tysiącami lampek oliwnych. Wszyscy tworzą jedną wielką iluminację. - Holi – Święto Wiosny obchodzone w atmosferze radości, w czasie którego ludzie obsypują się kolorowym proszkiem i polewają wodą. - Pierwszy Ryż – rodzinne święto z racji otrzymania przez niemowlę około trzeciego miesiąca życia pierwszego stałego pokarmu. Świętuje rodzina, bliscy i sąsiedzi. Święto jest prośbą o pomyślność dziecka. - Urodziny Kryszny – obowiązuje wtedy post, a na końcu dnia jest uczta, w czasie której wspomina się podania z Wed o narodzinach tego boga. - także uroczystości rodzinne (np. ślub). Pielgrzymki • Pielgrzymuje się do wielu miejsc związanych ze świętą rzeką Gangesem. • Najsłynniejsza pielgrzymka Kumb Mela odbywa się co 12 lat do ustalonego miejsca nad Gangesem. Kulminacją jest rytualna kąpiel w rzece. Pielgrzymki Inne ważne miejsca: Tadż Mahal w Agrze, forty Radżastanu, Kadżuraho. W Pushkar jest jedyna świątynia Brahmy, który tam chciał dokonać aktu samozniszczenia, w którym miała mu towarzyszyć żona. Ta się jednak spóźniła, a Brahma zmienił plany i poślubił inną kobietę. Spóźniona żona w akcie zemsty rzuciła przekleństwo na Brahmę – miał być czczony tylko w tym jednym miejscu, w jednej świątyni. Puri – święte miasto hinduizmu, w którym na pamiątkę podróży Kriszny odbywa się festiwal wozów. Zadanie domowe Odpowiedz pisemnie w zeszycie pełnymi zdaniami na pytania: • Jak nazywa się hinduska idea cyklicznego istnienia w różnych wcieleniach, w wędrówce ku wyzwoleniu z cielesności? • Jak nazywają się święte księgi hinduizmu? • Jak nazywają się bóstwa w hinduizmie? Bibliografia • Encyklopedia szkolna. Religie świata, red. C. Naudin, M.-L. Cuq, wyd. Delta W-Z. • M. Kuźmińska, Wielkie religie świata, wyd. Egmont, Warszawa 2007. • Religie świata, red. H. Tinq, wyd. Larousse, Wrocław 2007. • Ilustracje, mapy i wykresy pochodzą z: www.wikipedia.pl, www.ekai.pl, www.opoka.org.pl i inne. dk. Grzegorz Konieczny Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Poznań A. D. 2012
