Notatki z wykładu

advertisement
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
Strona 1 z 8
Wykład z dn. 19.10.2003
Zbigniew Kazimierczak
„Rynek pracy w państwach wysokorozwiniętych” Uniwersytet Łódzki 1995
Elżbieta Kryńska
„Dylematy Polskiego rynku pracy” Inst. Pracy Spraw Socjalnych Warszawa 2001
PODSTAWOWE POJĘCIA
RYNEK PRACY – urządzenie za pomocą którego podaż pracy i popyt na pracę są ze
sobą konfrontowane
Kerr
– twierdzi, że rynek pracy ma w istocie dwoisty charakter i realizują
się na nim 2 funkcje:
1. funkcja pracy
2. funkcja płacy
w związku z tym tworzy podwójną definicję:
Rynek pracy i płacy jest to mechanizm, na którym następuje
dystrybucja pracy i płacy. Należy przy tym podkreślić, że bardzo często występują
niedopasowania pracy i płacy (czasami twierdzi się, że te rynki w ogóle się nie
pokrywają)
Ponieważ występują permanentne niedostosowania w danych gospodarkach
narodowych na globalnym rynku pracy występują często wolne miejsca pracy i
bezrobocie jednocześnie. Wypłacane są krańcowo różne wynagrodzenia za tę samą
pracę dlatego zarówno dla celów badawczych jak i dla celów polityki zatrudnienia
przyjęto kategorię lokalnego rynku pracy.
Kerr: RYNEK PRACY jest delimitowany (zróżnicowany i dzielony) przez
punkty oporu na skali mobilności pracownika
/oznacza to, że każdy potencjalny pracownik ma ściśle określoną ruchliwość/
RYNEK PRACY DZIELIMY wg różnych kryteriów z których najważniejsze to:
1. Kryterium demograficzne w ramach którego wyrózniamy:
a. Kobiety i mężczyzn
b. Ludzi młodych i ludzi starych
c. Białe kołnierzyki i niebieskie kołnierzyki
2. Kryterium terytorialne
a. Światowy rynek pracy
b. Europejski rynek pracy
c. Krajowy rynek pracy
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
d.
e.
Strona 2 z 8
Regionalny rynek pracy
Powiatowy rynek pracy w polsce to jest lokalny rynek pracy sensu
stricto
Lokalne rynki pracy (powiatowe) są przedmiotem oddziaływania polityki
zatrudnienia ponieważ na tych rynkach występuje najmniej zakłóceń w procesach
rynkowych do rzadkości należy w mikroskali jednoczesne występowanie wielu
wolnych miejsc pracy i bezrobocia albo rażących dysproporcji w wynagradzaniu za tą
samą pracę
Na rynku pracy występują dwa rodzaje konkurencji:
1. Konkurencja o pracę
2. Konkurencja o pracownika
Polityka zatrudnienia – świadome oddziaływanie władz publicznych na rynek pracy
pod kątem potrzeb gospodarki narodowej oraz godzenie interesów pracowników i
pracodawców.
/ taka polityka jest praktykowana od lat 20 XX w. (od 1920 r.) wcześniej nazywano ją
polityką pracy /
Polityka pracy wiązała się przede wszystkim z zadbaniem o rzetelność i
poprawność stosunków między pracownikiem i pracodawcą w tym głównie przez
kontrolowanie realizacji przepisów BHP także kontrolę czasu pracy i zatrudniania
młodocianych czy rzetelnego wypłacania świadczeń.
Pierwszym przepisem, który tego dotyczył był The Moral and Health Act w
1802 r. Uchwalony przez Parlament Brytyjski
W roku 1919 została powołana do życia Międzynarodowa Organizacja Pracy
w ramach której podjęto działania mające na celu uściślenie pojęć z zakresu polityki
zatrudnienia.
W l. 20 zdefiniowano m.in. takie pojęcia jak:
- wiek produkcyjny
- zasoby siły roboczej
- bezrobocie
- zatrudnienie
- nieaktywność zawodowa (bierność zawodowa)
BEZROBOTNY – jest to osoba, która:
1. Nie ma pracy
2. Poszukuje pracy
3. Spodziewa się podjąć pracę w ciągu najbliższych 15 dni
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
Strona 3 z 8
FUNKCJE POLITYKI ZATRUDNIENIA
1.
2.
3.
4.
5.
Redukcja bezrobocia
Likwidacja ubóstwa
Wypełnienie luki zatrudnieniowej
Dokonywanie działań mających na celu regulowanie relacji między inflacją a
bezrobociem
Organizacja instytucji rynku pracy
1
ZATRUDNIENIE
7
6
2
BEZROBOCIE
3
4
BIERNOŚĆ
ZAWODOWA
5
Rys.: Przepływy między różnymi kategoriami zasobów na rynku pracy
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przepływy związane z ruchliwością pracowniczą (zmianą miejsca pracy).
Najczęściej ten ruch jest najintensywniejszy w gospodarce.
Zwolnienia z pracy niezależne od woli pracownika
Zatrudnienie osób, które poszukują pracy i które czasowo wypadły z rynku
pracy
Ruch wynikający ze zniechęcenia i braku sukcesów w poszukiwaniu pracy
Ruch spowodowany wchodzeniem młodych ludzi (absolwentów) na rynek
pracy lub np. powrót na rynek pracy kobiet po okresie macierzyńskim.
patrz p. 5
Najczęściej wiąże się z macierzyństwem u kobiet jak również z
przechodzeniem na emerytury czy renty
RODZAJE BEZROBOCIA
1.
2.
3.
Bezrobocie frykcyjne – związane z wchodzeniem na rynek nowych
pracowników, odchodzeniem na emeryturę tych, którzy mogą mieć takie
uprawnienia w związku z tym twierdzi się, że ono będzie występowało
zawsze w każdej gospodarce, występują wolne miejsca pracy i bezrobocie
Bezrobocie strukturalne – wynika z niedopasowania określonych struktur
podaży pracy do określonych struktur w gospodarce np. nadmierna podaż
hutników przy spadku zapotrzebowania na stal ze względu na przestarzałą
strukturę produkcji tej stali
Bezrobocie nieefektywnego popytu – występuje gdy gwałtownie spada i trwa
popyt na dane dobra
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
4.
5.
Strona 4 z 8
Bezrobocie płacowe (zwane też klasycznym) – wynika ono z wysokich
kosztów pracy pojawiających się na skutek nacisków np. związków
zawodowych na wzrost wynagrodzeń
Bezrobocie ukryte (może mieć dwa oblicza)
I. W realnym socjalizmie, PKP, Służbie Zdrowia, Administracji
Publicznej występują przerosty zatrudnienia
II. Polegające na przymusowym przechodzeniu do strefy bierności
zawodowej czyli część osób nie rejestruje się jako bezrobotni
chociaż tak naprawdę chcą podjąć pracę i nie występują w
statystykach
Wykład z dn. 23 XI 2003
Równanie Fishera
MxV=PxT
Masa pieniądza x prędkość cyrkulacji (zmiana dysponenta pieniądza) =
= poziom cen x wolumen transakcji (ilość transakcji)
zjawiska w sferze realnej
Friedman
Wysokie oczekiwania inflacyjne
W wyniku wysokich oczekiwań inflacyjnych społeczeństwo jest przekonane, że siła
nabywcza pieniądza będzie spadać. Towarzyszy temu przekonanie, że odsetki
bankowe nie pokryją tych strat, że ceny będą rosnąć szybciej niż oprocentowanie
depozytów stąd pojawia się kolejne przeświadczenie, że lepiej jest konsumować niż
oszczędzać oraz że lepiej jest zaciągać kredyt na konsumpcję niż ją odroczyć
ponieważ koszty kredytu będą niższe niż przewidywana inflacja.
1.
MxV=PxT
1
30zł x 1 zł/m-c = 1/zł x 30/transakcji na m-c
Wzrost cen wywołany przeświadczeniem, że będą rosły ceny
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
M x V = P x T
2.
Strona 5 z 8
2
Na skutek wzrostu cen spada skłonność do oszczędzania. Osoby posiadające depozyty
rezygnują z oszczędzania na rzecz konsumpcji czyli zwiększa się prędkość cyrkulacji
pieniądza.
Na skutek mnożnika (M x V) kreacji pieniądza rośnie ilość pieniądza w ujęciu
dynamicznym.
3.
MxV=PxT
3
Na skutek wzrostu masy pieniądza jeszcze bardziej wzrośnie inflacja ale również
początkowo wzrośnie ilość transakcji ze względu na wzmożony popyt.
4.
MxV=PxT
4
Masa pieniądza może rosnąć z kilku względów:
1. przy otwartym rynku finansowym może następować napływ kapitału
pożyczkowego ponieważ pożyczanie w walucie obcej może być
korzystniejsze niż w krajowej
2. może wynikać z nacisków społecznych na władze publiczne aby zwiększyły
masę pieniądza na rynku (np. w postaci transferów socjalnych). Te naciski
wywierają głównie Ci, którzy nie mają oszczędności lub nie mogą się
zapożyczyć.
5.
MxV=PxT
5
dalszy wzrost prędkości cyrkulacji
4-5 – Nagły spadek popularności rodzimej waluty

T – związane z rynkiem pracy
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
Strona 6 z 8
6.
MxV=PxT
6
dalszy wzrost inflacji nakręcany w spirali inflacyjnej i zmierzanie do hiperinflacji
7.
MxV=PxT
7
W warunkach hiperinflacji występuje najpierw stagnacja a następnie załamanie
koniunktury czyli spadek wolumenu transakcji (spadek T)
Mechanizm spadku wolumenu transakcji
W tym momencie zaczyna gwałtownie wzrastać bezrobocie ponieważ przedsiębiorcy
poszukują oszczędności przede wszystkim w kosztach pracy.
Występuje tzw. zjawisko stagflacji
Przedsiębiorcy przestają oszczędzać w pieniądzach a zaczynają oszczędzać w
towarach i materiałach ponieważ mają pewność, że w ciągu zaledwie kilku dni
sprzedadzą towary dużo drożej.
Przy zmienionej podaży jeszcze bardziej rośnie inflacja, spada zaufanie do pieniądza
krajowego, utrwalają się negatywne zjawiska na rynku pracy, gdyż gospodarka
pieniężna zaczyna być gospodarką barterową.
Niskie oczekiwania inflacyjne
-
rośnie skłonność do oszczędzania
w ujęciu dynamicznym spada ilość pieniądza na rynku
spada również oprocentowanie depozytów i kredytów
Społeczeństwo zakłada, że spadek oprocentowania depozytów będzie wolniejszy niż
spadek inflacji w związku z tym powstaje przeświadczenie, że przy odroczeniu
konsumpcji będziemy mogli za te same pieniądze zakupić lepszy towar lub więcej
towaru.
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
1.
Strona 7 z 8
MxV=PxT
1
Następuje spowolnienie wzrostu cen a nie spadek cen w odbiorze społecznym jednak
pojawia się przeświadczenie o spadku cen
2.
MxV=PxT
2
Rośnie skłonność do oszczędzania
3.
MxV=PxT
3
Dalszy spadek inflacji spadek tempa wzrostu gospodarczego
Pojawi się bezrobocie wskutek NOI
4.
MxV=PxT
4
W warunkach otwartego rynku finansowego następuje odpływ kapitału
pożyczkowego, który inwestuje tam gdzie warunki są lepsze. To może skutkować
stagnacją i załamaniem koniunktury czyli dalszym wzrostem bezrobocia.
Rynek pracy i polityka zatrudnienia
Strona 8 z 8
W okresie t1 – t2 – następują procesy dostosowawcze tj.
- ponieważ wzrosły ceny bezrobotni, którzy zaakceptowali zmienione
warunki pracy przestali szukać pracy w nieskończoność i przyjęli nie do
końca odpowiadającą im ofertę orientują się, że wzrost inflacji obniżył
ich dochody realne w związku z tym przestaje się im podobać i stają się
bezrobotni
- przedsiębiorcy zmuszeni są wypłacać nominalnie wyższe wynagrodzenie
przy czym najczęściej inflacja na dobra inwestycyjne jest niższa niż
wzrost płac zatem dokonują modernizacji, wprowadzają nowe
technologie pracy oszczędnej
HISTEZA – pewne układy zachowują się odmiennie przy działaniu takich samych
bodźców zewnętrznych ze względu na odmienność swojej dotychczasowej odmiennej
struktury a także ze względu na przebieg ukształtowania tej struktury nawet jeżeli
układy są pozornie takie same.
Download