pojęcie oraz istota problemów globalnych

WSPÓŁCZESNE PROBLEMY GLOBALNE
POJĘCIE ORAZ ISTOTA PROBLEMÓW GLOBALNYCH
PROBLEMY GLOBALNE - określenie stosowane do problemów, które odnoszą się do całej ludzkości, ich skala ma charakter
ponadpaństwowy, ponadregionalny, odznaczają się olbrzymią wagą i wiążą z kwestią przetrwania ludzkości, a sposób ich rozwiązywania
musi polegać na wspólnych działaniach wszystkich krajów, całej społeczności międzynarodowej.
CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PROBLEMY GLOBALNE:
 sam proces rozwoju gospodarczego
 nieuniknioną konsekwencja postępu cywilizacyjnego, zwłaszcza technicznego, wzrostu liczby ludności i internacjonalizacji procesu
gospodarowania
 wzrost współzależności między krajami
CECHY PROBLEMÓW GLOBALNYCH:
 światowy charakter – dane zagrożenie staje się problemem globalnym, kiedy w sposób istotny dotyczy większości państw (np.
kwestie rozbrojenia, wyżywienia, ubóstwo Trzeciego Świata)
 złożoność, zależność od działania wielu czynników i wzajemne (np. relacje cen artykułów rolnych i przemysłowych, niszczenie gleby,
transfer technologii, korupcja)
 ważne konsekwencje wiążące się z nierozwiązaniem problemów globalnych lub ze zwłoką w podejmowaniu środków zaradczych
 przedsięwzięcia zmierzające do ich rozwiązania muszą mieć złożony charakter i dotyczyć wielu sfer życia społecznego (np.
intensyfikacja produkcji rolnej w krajach rozwijających się)
 rozwiązanie problemów globalnych jest możliwe jedynie wówczas, gdy odpowiednie przedsięwzięcia obejmują swym zasięgiem cały
świat (szanse rozwiązania problemu globalnego wzrastają wraz ze wzrostem liczby podmiotów gospodarki światowej aktywnie
uczestniczących w ich rozwiązywaniu)
CHARAKTER PROBLEMÓW GLOBALNYCH:
1. są rezultatem i odzwierciedlają zarazem różne sprzeczności międzynarodowe, generowane przez nierównomierny rozwój państw
2. współpraca międzynarodowa, jako niezbędny warunek ich skutecznego rozwiązywania, powoduje konieczność poszukiwania i
formułowania wspólnych interesów dla wszystkich państw
ISTOTA  PROBLEBY GLOBALNE RÓWNOCZEŚNIE ODZWIERCIEDLAJĄ SPRZECZNOŚCI INTERESÓW I (POTENCJALNE)
INTERESY WSPÓLNE WSZYSTKICH PAŃSTW!
Klub Rzymski- Organizacja pozarządowa założona w 1968 r. (1973 r.) skupiająca kilkudziesięciu wybitnych naukowców i ludzi interesu.
Cel: uświadomienie ludzkości skali zagrożeń globalnych. Organizacja znana dzięki publikacjom raportów na temat kwestii
ogólnoświatowych. W 1972 r. tzw. I Raport dla Klubu Rzymskiego pt. „Granice wzrostu” – zawierał pesymistyczną prognozę losów
ludzkości: dalszy szybki wzrost liczby ludzi, zużywanie zasobów i zanieczyszczenie środowiska
PROBLEMY LUDNOŚCIOWE
PRZYCZYNY EKSPLOZJI DEMOGRAFICZNEJ (bardzo szybki przyrost ludności):
 spadek liczby zgonów (medycyna, jedzenie)
 młodość społeczeństw zdolnych do posiadania młodego potomstwa
 silny wpływ religii i modelu rodziny wielodzietnej  dużo potomstwa
 konflikty i wojny, po wojnie następuje „chęć odnowy społeczeństw”
POLITYKA ANTYNATALISTYCZNA
 Chiny ograniczają liczbę ludzi nakazami państwa (totalitaryzm) jedno dziecko w mieście, dwoje na wsi  obecnie niesie to za
sobą szereg problemów

Indie  przymusowe albo raczej dobrowolne sterylizacje
POLITYKA PRONATALISTYCZNA
 popiera duży przyrost naturalny i model rodziny wielodzietnej
 długie urlopy macierzyńskie, dobre przedszkola, szkoły
PROBLEM DYSPROPORCJI ROZWOJOWYCH
 surowcowo- energetyczny  istotą jest rozwój cywilizacyjny ludzkości. Dostęp do surowców mających ,,strategiczne” znaczenie lub
kontrola nad nimi uchodzą za jedno z głównych źródeł siły, pozycji i możliwości przetargowych państw w stosunkach międzynarodowych.
Problem stanowi ich nierównomierne rozmieszczenie na Ziemi, nie pokrywające się z rozkładem zapotrzebowania na nie (dysproporcja
między ,,zasobami” a ,,potrzebami”). Po raz pierwszy problem ten pojawił się za sprawą ropy naftowej. Państwa arabskie zrzeszone w OPEC
stosowały ją jako ,,broń” przeciwko Zachodowi co spowodowało kryzys naftowy (1973-1983). Problemy surowcowe i energetyczne znalazły
się w centrum uwagi na początku lat 70., kiedy to autorzy pierwszego raportu dla Klubu Rzymskiego zatytułowanego “Granice wzrostu”
(1972 r.) dowodzili, że światowe zasoby wielu surowców naturalnych są ograniczone i w ciągu najbliższych 100 lat całkowicie się
wyczerpią. Kiedy zabraknie nieodnawialnych zasobów surowców, wzrost gospodarczy na świecie nie będzie już możliwy.
 żywnościowy  istotą jest biologiczny rozwój ludzkości. Nierównowaga pomiędzy zasobami a potrzebami. Dynamika wzrostu ludności
wyprzedza dynamikę produkcji rolnej. Rozgłos tego problemu pojawił się w latach 70. za sprawą pierwszego przypadku w okresie
powojennym absolutnego spadku produkcji rolniczej w świecie (1972).
problem wyżywienia warunkowany jest geograficznie i politycznie
rozwiązanie zależy od współpracy wielu osób
jak przyrost naturalny jest duży to są też problemy z żywnością
ilu ludzi jest w stanie wyżywić świat?  odpowiedź na to pytanie uwarunkowana jest tym o jaki obszar chodzi, uwarunkowana jest też
technologią produkcji żywności
na początku XX wieku farmer amerykański produkował żywność dla 8 osób, teraz dla 96  mechanizacja, chemizacja, nawadnianie
problem dystrybucji żywności są 3 podstawowe systemy dostarczające żywności: łowiska oceaniczne, pastwiska, ziemia uprawna
alternatywna żywność mórz i oceanów
wzrost produkcji żywności nie zapewnił wszystkim potrzebującym niezbędnego pożywienia
-
do 1 miliarda ludzi głoduje
dzienny limit kalorii  za dużo spożywa się w Europie Zachodniej, USA i Kanadzie, za mało w np. Azji
ogromne dysproporcje pod względem odżywiania się  w USA 55% dorosłych ma nadwagę, w Rosji 57%, w UK 51%, w Brazylii 30%
głodne dzieci Indie 60%, Afryka Subsaharyjska (czarna)30%
 zadłużenia międzynarodowego  pojawił się od czasu kiedy funkcjonuje pieniądz. Jest to pożyczanie kapitałów za granicą w celu
sfinansowania różnych potrzeb wewnętrznych. Zadłużenie staje się problemem, kiedy dłużnicy nie są w stanie realizować terminowo
przyjętych wobec wierzycieli zobowiązań. Granica bezpieczeństwa jest wtedy, gdy obsługa roczna zadłużenia wynosi 25% wartości
rocznego eksportu, a wielkość spłaty rocznych odsetek- 10% tego eksportu.
największy udział w światowym zadłużeniu mają państwa Południa.
rozwiązaniem może być zasada ,,case by case”- indywidualnego traktowania dłużnika
wpływ na dynamikę wzrostu i strukturę zadłużenia miało:
- coraz częstsze zaciąganie coraz większych kredytów, do których dostęp był łatwy, a ich obsługa niezbyt kosztowna- lata 70. Pętla
- coraz częstsze zaciąganie kredytów potrzebnych do obsługi istniejącego już zadłużenia
zadłużenia
PROBLEM EKOLOGICZNY
Z problemem ekologicznym mamy do czynienia wtedy, gdy znaczące grupy społeczne uznają konsekwencje pewnych poczynań za
negatywne dla środowiska. Ruchy ekologiczne to ddolnie inicjowane, spontaniczne i niezależnie podejmowane zbiorowe działania, mające
na celu ochronę i kształtowanie szeroko pojętego środowiska naturalnego. Najważniejsze problemy ekologiczne:
 Zanieczyszczenie środowiska
Obecność toksycznych substancji (metale ciężkie, dioksyny, chlorofluorokarbony – CFC, PCB). Zakwaszenie spowodowane przez
dwutlenek siarki, tlenki azotu i amoniak. Nadmierna żyzność i skażenie wód gruntowych i powierzchniowych.
 radiacja- przemysłowa skala wykorzystywania materiałów radioaktywnych
 Zmiany klimatyczne- zmiany temperatury oraz opadów jako skutek efektu cieplarnianego, zmiany opadów jako skutek deforestacji i
pustynnienia
•Zniszczenie ekosystemów
 Zmiany fizjologiczne powstające w organizmie człowieka pod względem hałasu i wibracji
 Zniszczenie różnorodności ekologicznej:
 Biotechnologia – nieprzewidziane skutki wprowadzania do ekosystemów genetycznie przetworzonych gatunków, nigdy wcześniej
występujących
 szkodliwy wpływ pola elektromagnetycznego na organizmy żywe
 Wyczerpanie zapasów
 Tworzenie całkowicie sztucznego środowiska.
Warunkiem wstępnym poprawy stanu środowiska jest powszechne zrozumienie faktu, że w interesie ludzkości leży odejście od
rabunkowych metod eksploatacji przyrody. Łamanie elementarnych praw natury jest dla ludzkości samobójstwem rozciągniętym w czasie.
Najszybciej dostrzeżono degradację środowiska i rozpoczęto przeciwdziałanie w krajach Zachodu, gdzie szkody były największe, ale też
środki na zwalczanie ich – największe.
ZJ AWISKO GLOBALIZACJI- SZANSA CZY ZAGROŻENIE?
Globalizacja jest to postępujący, spontaniczny proces tworzenia jedności technologicznej świata i umacniania się powszechnej więzi
gospodarczej. Proces ten jest związany z postępem naukowo-technicznym, znamionującym wejście ludzkości w epokę cywilizacji
informacyjnej. To proces polegający na rozprzestrzenianiu się podobnych zjawisk i procesów ekonomicznych, politycznych, społecznych i
kulturowych, niezależnie od stopnia cywilizacyjnego zaawansowania czy położenia geograficznego. Globalizacja ma swoich zwolenników
oraz przeciwników. Wynika to z faktu, iż mimo przynoszenia wielu korzyści, posiada też równie znaczące wady. Globalizacja nie jest ani
dobra, ani zła. Jest nieodłączną cechą współczesnego rozwoju cywilizacyjnego.
PLUSY
MINUSY
-Cywilizacyjny rozwój na znacznych obszarach kuli ziemskiej.
-Marginalizacja krajów oraz społeczeństw słabo rozwiniętych.
-Wzrost dobrobytu.
-Otwarcie na ,,import” ze świata tego co niepożądane: narkotyki,
-Znoszenie zbędnych barier w przepływie kapitału, towarów, usług i
terroryzm, niekontrolowana imigracja, choroby.
siły roboczej.
-Obawa o zanik tożsamości narodowej oraz rezygnacja z
-Wymiana doświadczeń, wzajemne uczenie się i inspiracja.
lokalnych zwyczajów i tradycji, na rzecz powstającej kultury
- Następuje wielkie zbliżenie międzynarodowe.
masowej. –Charakterystyczne jest również zjawisko
-Powoduje przyspieszenie liberalizacji gospodarki światowej.
mcdonaldyzacji, polegające między innymi na
-Globalizacja gospodarki oznacza utworzenie gospodarki
rozpowszechnieniu tych samych
światowej, która umożliwia swobodny przepływ dóbr, usług i
produktów i marek na całym świecie. Przyczynia się to także do
czynników wytwórczych. Prowadzi ona do zaniku granic, jeśli chodzi
bardziej konsumpcyjnego stylu życia. Co więcej, powoduje
o działalność gospodarczą. Kapitał można swobodnie przemieszczać, nasilenie konfliktów na tle rasowym, religijnym i ideologicznym,
inwestując tam, gdzie warunki ku temu są najkorzystniejsze (np.
czego następstwem jest np. wzrost zagrożenia terrorystycznego.
niskie podatki, wykwalifikowana siła robocza). Niesie to obopólne
- Globalizacja czyni gospodarki narodowe bardziej wrażliwymi
korzyści – jest pozytywne nie tylko dla inwestora, ale również wiąże na załamania na rynkach światowych, takie jak krach finansowy,
się z powstawaniem nowych miejsc pracy i rozwojem nowoczesnych
recesja czy kryzysy strukturalne.
technologii.
Podsumowując, globalizacja ma swoje zalety i wady. Jest ona następstwem rozwoju cywilizacyjnego. Jedno jest pewne – jest to proces
nieodwracalny i nieunikniony, wpływający na całe społeczeństwa i na każdego z nas z osobna.