UNICEF (ang

Materiały do konkursu „Dzieci Zamojszczyzny”
Konwencja o Prawach Dziecka zawiera wszystkie prawa dziecka. Ta
międzynarodowa konwencja została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ
20 listopada 1989 r. Jest to dokument obowiązujący w niemal wszystkich państwach świata
( dokładnie 193 – bez stanów zjednoczonych). Konwencja jest jednym z najważniejszych
osiągnięć Polski. W roku 1978 Polska zaproponowała Komisji Praw Człowieka ONZ jej
uchwalenie i przedstawiła projekt. Na podstawie Konwencji powołano Komitet Praw
Dziecka, organ nadzorujący jej realizację przez państwa, które ją ratyfikowały.
Konwencja składa się z preambuły i 54 artykułów. Zawiera ona następujące zasady:
-
-
dobra dziecka,
równości (wszystkie dzieci są równe wobec prawa bez względu na pochodzenie, płeć,
narodowość, itd.),
poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców (państwo respektuje
autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach według
określonych procedur),
pomocy państwa (państwo zobowiązane jest do podejmowania wszelkich działań
ustawodawczo-administracyjnych dla realizacji praw uznanych w konwencji).
Konwencja ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:
-
dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość
psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i
prywatności,
rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.
Katalog praw i wolności obejmuje prawa cywilne, socjalne, kulturalne, polityczne i z
założenia w niewielkim zakresie uwzględnia prawa ekonomiczne (dziecko winno się uczyć, a
nie pracować). W skład tego wchodzą:
A. Prawa osobiste:
-
prawo do życia i rozwoju,
prawo do tożsamości (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o
własnym pochodzeniu),
prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej,
prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka
dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym,
prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku
rozłączenia z nimi,
prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej,
prawo nie rekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia.
B. Prawa socjalne
1
-
prawo do odpowiedniego standardu życia,
prawo do ochrony zdrowia,
prawo do zabezpieczenia socjalnego,
prawo do wypoczynku i czasu wolnego.
C. Prawa kulturalne
-
prawo do nauki (bezpłatnej i obowiązkowej w zakresie szkoły podstawowej),
prawo do korzystania z dóbr kultury,
prawo do informacji,
prawo do znajomości swoich praw.
D. Prawa polityczne
-
prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.
Polska ratyfikowała Konwencję 7 lipca 1991 r., jednak z pewnymi zastrzeżeniami oraz
własną interpretacją niektórych przepisów. Zgodnie z pierwszym zastrzeżeniem, a wbrew
tekstowi konwencji, dziecko adoptowane nie ma prawa poznać danych swoich rodziców
naturalnych. Drugie zastrzeżenie dotyczy zapisu o wieku, w którym istnieje możliwość
powołania do służby wojskowej lub podobnej i uczestnictwa w działaniach wojennych, a
które będzie regulowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce (ale nie niższym niż
15 lat). W następujących po tych zastrzeżeniach deklaracjach strona polska stwierdza, że
prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania oraz wyrażania własnych poglądów przez
dziecko i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym
i sądowym jest obwarowane poszanowaniem władzy rodzicielskiej i musi być zgodne z
polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną. W
drugiej deklaracji strona polska stwierdza, że poradnictwo dla rodziców oraz wychowanie w
zakresie planowania rodziny powinno pozostawać w zgodzie z normami moralności.
Rzecznik Praw Dziecka
– konstytucyjny organ władzy powołany w Polsce w 2000 roku.
Rzecznik stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem
odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod
uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina.
Kadencja Rzecznika trwa 5 lat, licząc od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem, a wygasa
w razie jego śmierci lub odwołania w wypadkach przewidzianych w ustawie. Ta sama osoba
nie może być Rzecznikiem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Rzecznik powoływany
jest uchwałą Sejmu, zatwierdzaną uchwałą Senatu.
Obecnie Rzecznikiem Praw Dziecka jest Marek Michalak od 25 lipca 2008 (kadencja
upłynie 25 lipca 2013 r.)
UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci)
– organizacja będąca częścią systemu ONZ, swoim zasięgiem obejmująca cały świat.
Powstała z inicjatywy Polaka dr Ludwika Rajchmana 11 grudnia 1946 w wyniku uchwały
Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Głównym celem UNICEF jest
2
pomoc dzieciom w zakresie wyżywienia, ochrony zdrowia, ochrony przed przemocą i
wykorzystywaniem oraz edukacji.
UNICEF poszerzył swoje działania po tym jak stał się częścią ONZ ( po 1954 r.). UNICEF
zajął się dodatkowo zapewnieniem wykształcenia wszystkim dzieciom w krajach
rozwijających się. Jego działania spotkały się z uznaniem na całym świecie, a w 1965 r.
otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. UNICEF miał ogromny wpływ na uchwalenie Konwencji
o Prawach Dziecka.
Główna siedziba UNICEF znajduje się w Nowym Jorku. Polski Komitet Narodowy
UNICEF mieści się w Warszawie.
Od 2006 ich reklama jest na koszulkach siatkarek i piłkarzy FC Barcelona.
UNICEF bierze aktywny udział w działalności charytatywnej, np. co roku na Boże
Narodzenie UNICEF wydaje specjalne kartki pocztowe, z których dochód przeznacza na
swoją działalność.
Dzieckiem-żołnierzem jest każda osoba poniżej 18. roku życia,
która jest członkiem rządowych lub wspieranych przez rząd sił zbrojnych oraz innych
regularnych bądź nieregularnych sił albo grup zbrojnych.
Współcześnie nieletni żołnierze trafiają w szeregi bojówek i wojsk pod przymusem.
Porywane są z własnych domów, szkół, ulic. Wojny w krajach biednych doprowadzają często
do katastrofy gospodarczej i społecznej, przez co małoletni cierpią głód i pozbawieni są
opieki dorosłych. Czasami dzieci zgłaszają się jako ochotnicy, gdyż wstąpienie w szeregi
ugrupowań militarnych często daje im jedyną możliwość przeżycia - wśród uzbrojonych ludzi
czują się bezpieczniej, mają zapewniony posiłek i ubranie.
Znane są również dość liczne historyczne przypadki dobrowolnego udziału dzieci w walce
zbrojnej. Najczęściej dotyczyły one szczególnie ważnych dla danego narodu czy państwa
konfliktów, w których ceną była niepodległość czy narodowa egzystencja. Małoletni
podejmujący świadomą, choć często emocjonalną decyzję o czynnej walce z bronią w ręku
wywodzili się często ze środowisk kładących duży nacisk na wychowanie w duchu honoru
i miłości ojczyzny, z harcerstwa i skautingu lub rodzin patriotycznych.
Patriotyczne wychowanie, w rodzinach, szkole i harcerstwie było przyczyną masowego
udziału dzieci w walce zbrojnej w czasie wojny obronnej w1939, okupacji hitlerowskiej,
szczególnie zaś powstania warszawskiego. Ich bohaterska walka i często kaźń zostały
upamiętnione m.in. pomnikiem pod wieżą spadochronową w Katowicach i pomnikiem
Małego Powstańca w Warszawie. Mali żołnierze Polski Podziemnej najczęściej wykonywali
funkcje łączników, kurierów, wywiadowców, sanitariuszy, uczestników małego sabotażu,
ale niejednokrotnie również walczyli z bronią w ręku. Kilkunastoletni żołnierze brali udział
w II wojnie światowej także po stronie niemieckiej. Szczególnie w ostatnich miesiącach
III Rzeszy częste były przypadki tworzenia pododdziałów przeciwpancernych złożonych
z małoletnich członków Hitlerjugend. Część dzieci i młodzieży wychowanej
w duchu nazistowskiego fanatyzmu zgłaszała się do tych formacji ochotniczo.
3
Współcześnie większość nieletnich żołnierzy werbowana jest pod przymusem. Grupom
militarnym zależy na rekrutowaniu jak największej liczby dzieci, ponieważ przestraszonymi
nieletnimi łatwo jest manipulować, a ich utrzymanie jest dużo tańsze niż dorosłych.
Dzieci-żołnierze wykorzystywane są jako żywe tarcze, szpiedzy, kurierzy i zwiadowcy.
Często zmuszane są do zabijania. Często praktykuje się podawanie im narkotyków, które
mają za zadanie zwiększyć ich posłuszeństwo, oraz uśmierzyć strach i ból. Dziewczynki
stanowią 40% dzieci-żołnierzy.
Mimo silnego zaangażowania w walkę z problemem nieletnich żołnierzy prowadzoną m.in.
przez UNICEF i Amnesty International nadal ponad 300 tys. dzieci wykorzystywanych jest
w konfliktach zbrojnych. Niektóre z nich w chwili rekrutacji nie mają ukończonych nawet 10
lat. Według najnowszych danych przedstawionych na konferencji międzynarodowej
zorganizowanej przez Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom 6 lutego 2007 r.
w Paryżu, od 1998 r. udało się osiągnąć demobilizację i reintegrację ponad 100 tysięcy dzieci:
27 346 w Demokratycznej Republice Konga, 20 tys. Ugandzie, 16 400 w Sudanie, 11 780
w Libanie, 8 334 w Sierra Leone, 5 900 w Sri Lance, 4 tys. w Afganistanie, po 3 tys.
w Angoli, Burundi i Kolumbii.
Jednak rozmiar zjawiska nadal jest ogromny. W samej Birmie władza oficjalnie wciela dzieci
do armii. Ich liczba szacowana jest na ok. 70 tys. Podobna liczba dzieci walczy w Somalii.
W Demokratycznej Republice Konga żołnierzami nadal jest ok. 40 tys. dzieci,
w Ugandzie i Kolumbii po 10 tys.
Szacuje się, że od 1990 roku na całym świecie ponad 1,6 mln dzieci zginęło w konfliktach
zbrojnych1.
1
Oficjalne dane UNICEF.
4