Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Program Ochrony Środowiska Gminy Dąbrowa został wykonany zgodnie z ustawowymi wymogami (ustawa Prawo ochrony środowiska – art. 17). Przy tworzeniu w/w opracowania kierowano się także wskazaniami Ministerstwa Środowiska w tym zakresie (m. in. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym). Charakterystyka i ocena stanu elementów środowiska przyrodniczego W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa dokonano charakterystyki zasobów i składników środowiska przyrodniczego w zakresie poszczególnych elementów środowiska. Na podstawie szczegółowej analizy scharakteryzowanych elementów sporządzono ocenę zagrożeń i tendencji przeobrażeń środowiska przyrodniczego obszaru gminy. W opracowaniu wskazano również źródła i przyczyny zachodzących przeobrażeń. Stan poszczególnych elementów środowiska na terenie miasta przedstawia się następująco: Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej Do czynników wywołujących zmiany w rzeźbie terenu na obszarze gminy należy głównie intensywne użytkowanie rolnicze oraz lokalne odkrywki surowców naturalnych. Udokumentowane są niewielkie pokłady kruszywa naturalnego w rejonie Słaboszewa, Parlinka oraz Parlina. Pokłady te zalegają głównie w osadach czwartorzędowych, które pod względem płytkości występowania są dość łatwe do eksploatacji na skalę przemysłową. Eksploatacja kruszywa naturalnego na terenie Gminy Dąbrowa może w dość znaczny sposób oddziaływać na ukształtowanie powierzchni ziemi i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej. Intensywna eksploatacja złóż kruszywa naturalnego powoduje zmiany w ukształtowaniu terenu (w postaci pozostawionych dołów wyrobiskowych) w miejscach wydobywania, natomiast w trakcie prowadzonych robót – instalacje służące do wydobywania kruszyw burzą harmonię krajobrazu. Na terenach, w których zostały zakończone prace związane z wydobyciem kruszyw, powinny być prowadzone działania zmierzające do ich rekultywacji. Kolejną formą przekształcenia powierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej są składowiska odpadów. Na terenie Gminy Dąbrowa w miejscowości Sucharzewo zlokalizowane jest składowisko odpadów komunalnych, które posiada uregulowany stan formalno – prawny. VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 149 ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa Wody podziemne Obszar Gminy Dąbrowa położony jest w zasięgu występowania najkorzystniejszych struktur wodonośnych, tj. leży on w obrębie głównego zbiornika wód podziemnych GZWP nr 142 „Zbiornik międzymorenowy Inowrocław-Dąbrowa”. GZWP 142 występuje w utworach czwartorzędowych i ma porowy charakter ośrodka. Rozpoznane czwartorzędowe piętro wodonośne na terenie gminy występuje głównie w utworach przypowierzchniowych i cechuje je brak lub słaba izolacja warstwy wodonośnej od powierzchni terenu. Woda ujmowana jest z jednego piętra wodonośnego: czwartorzędowego (poziom holoceński i plejstoceński). Obszarem zasobowym poziomu holoceńskiego jest dolina Noteci i niewielkie bezodpływowe zaklęsłości terenowe, natomiast poziomu plejstoceńskiego obszarami zasobowymi są piaszczysto-żwirowe utwory pochodzenia wodnolodowcowego oraz piaszczysto – żwirowe i mułkowate utwory rzeczne tarasu akumulacyjnego. Wody podziemne obszaru gminy są głównym źródłem zaopatrzenia mieszkańców w wodę do picia, dlatego jakość tych wód i wpływ czynników zewnętrznych jest istotnym elementem ochrony środowiska. Na terenie Gminy Dąbrowa zlokalizowane są 3 ujęć wód podziemnych. Jakość wód podziemnych badana jest przez Państwowy Instytut Geologiczny w ramach monitoringu krajowego. Na terenie Gminy Dąbrowa monitoring prowadzony jest w miejscowości Szczepanowo, gdzie zlokalizowano punkt pomiarowo-kontrolny jakości wód podziemnych. Punkt pomiarowo-kontrolny nr 1759 Szczepanowo analizuje wody wgłębne, a otwór pomiarowy zlokalizowany jest na głębokości około 90 m.p.p.t. Wody podziemne w Szczepanowie w 2007 roku charakteryzowały się IV klasą czystości tj. wody i niezadowalającej jakości. Głównym wskaźnikiem decydującym o tak niskiej klasie był HCO3. Niska jakość dla wód podziemnych na terenie gminy wynika głównie z braku izolującej pokrywy w stropie warstw wodonośnych, co może być przyczyną niekorzystnych zmian jej jakości. Brak pokrywy izolującej umożliwia łatwe przenikanie do wód zanieczyszczeń z powierzchni. Głównie przez infiltrację wód deszczowych wraz z którymi przedostają się do wód gruntowych środki ochrony roślin oraz zanieczyszczenia pochodzące z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych (szamb). Z tego względu należy zadbać o jak najszybszy rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy. Ograniczy on w dużym stopniu zagrożenie obniżenia jakości wód podziemnych na skutek zanieczyszczeń pochodzących ze ścieków bytowogospodarczych. 150 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Wody powierzchniowe Na terenie Gminy Dąbrowa zasoby wód powierzchniowych są ubogie, spowodowane to jest głównie niskimi sumami opadów atmosferycznych. Udział wód powierzchniowych (jezior oraz cieków) na terenie gminy wynosi 0,4%. Głównymi ciekami przepływającymi przez teren gminy jest rzeka Panna i Kanał Mokre. Dodatkowo, na terenie tym istnieją dwa jeziora: Parlińskie (typ rynnowy) i Mokre (typ morenowy), których łączna powierzchnia wynosi 20,7 ha. • Stan czystości rzek Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność samooczyszczania oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Według badań WIOŚ istotną część zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych stanowią zanieczyszczenia obszarowe. Źródłem tych zanieczyszczeń jest: - rolnictwo – co wynika przede wszystkim z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych, a także środków ochrony roślin, - hodowla zwierząt poprzez niewłaściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich niewłaściwe, zbyt duże lub zbyt częste stosowanie na polach, - niedostateczna infrastruktura odprowadzająca ścieki bytowo – gospodarcze, zwłaszcza w miejscowościach korzystających z wodociągów. Ostatnie badania cieku zostały przeprowadzone w 2003 roku, na stanowisku pomiarowo-kontrolnym w Parlin w km 20,0 wykazały one, że wody rzeki zaliczane są do III klasy czystości. Jakość wód rzeki nie odpowiadała normom pod względem bakteriologicznym oraz zawartości Mn i azotu. Z uwagi na zły stan wód cieków w gminie, wymaga się podjęcia zdecydowanych działań w kierunku uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej z naciskiem na rozbudowę kanalizacji sanitarnej. VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 151 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. • Stan czystości zbiorników wodnych Zbiorniki wodne są bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze względu na położenie w zagłębieniach terenu. Podlegają one wpływom otaczającego obszaru związanym ze spływem wód powierzchniowych zawierających związki biogenne, a substancje zanieczyszczające mogą być trwale kumulowane w osadach dennych. Na terenie Gminy Dąbrowa występują dwa jeziora. Badaniami kontrolnymi, które prowadza WIOŚ Bydgoszcz nie zostało objęte żadne z jezior. W takiej sytuacji niepokojący jest stan czystości jezior na terenie gminy, które są zazwyczaj stosunkowo płytkie o dużej podatności na degradację i ograniczonych możliwościach samooczyszczania wód. Bezpośredni wpływ na jakość wód wszystkich zbiorników mają cieki je zasilające. Wieloletni dopływ słabo lub w ogóle nieoczyszczonych ścieków do zbiorników wodnych przyczynia się do obniżenia jakości wód jezior dużych i głębokich, a także do przyspieszenia eutrofizacji lub degradacji jezior małych i płytkich. Do nadmiernego obciążenia wód związkami azotu i fosforu przyczynia się również intensywne rolnictwo oraz nieuregulowana gospodarka wodno-ściekowa na terenie zlewni tych rzek. Poważnym problemem niosącym zagrożenie jakości wód w jeziorach na terenie gminy, jest niekontrolowany rozwój osiedli letniskowych nad ich brzegami. Powstają one bez zachowania stref ochronnych i nie posiadają często odpowiedniej infrastruktury technicznej. Degradacja gleb Degradację gleb możemy podzielić na chemiczną i naturalną. Na naturalną degradację gleb składają się czynniki środowiskowe takie jak klimat czy ukształtowanie terenu oraz dobór roślin uprawnych i ich usytuowanie do spadku terenu. Na terenie gminy gleby są narażone na degradację naturalną związaną przede wszystkim z intensywnym użytkowaniem rolniczym, a ze względu na położenie gminy w rejonie Pojezierza Gnieźnieńskiego gleby w znacznym stopniu narażone są również na erozję wietrzną i wodną powierzchniową. Badania zanieczyszczenia gleb pod względem zawartości metali ciężkich na terenie Gminy Dąbrowa wskazują na brak występowania przekroczeń naturalnej zawartości metali ciężkich, oraz stwierdzono najmniejsze w województwie zanieczyszczenie gleb siarką. Degradacja chemiczna gleb objawia się w postaci podwyższonej kwasowości. Jest ona ważnym wskaźnikiem degradacji gleb uprawnych. Nadmierna kwasowość najczęściej jest powodowana przez naturalne czynniki klimatyczno – glebowe, w mniejszym stopniu przez zanieczyszczenia kwasotwórcze powstające przez zanieczyszczenia przemysłowe 152 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. i komunikacyjne lub przez niektóre nawozy. Zgodnie z danymi ze Stacji Chemiczno – Rolniczej, Oddział w Bydgoszczy, można wywnioskować iż gleby Gminy Dąbrowa charakteryzują się dość niską kwasowością w porównaniu do odczynu gleb na terenie całego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jednym z kierunków działań mogących przyczynić się do poprawy wydajności i jakości produkcji rolnej na omawianym terenie jest wapnowanie gleb. Powietrze atmosferyczne Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych na terenie Gminy Dąbrowa jest droga wojewódzka nr 254. Do zanieczyszczenia powietrza przyczynia się również emisja niska, czyli zanieczyszczenia pochodzące z sektora komunalnego, zakładów usługowych, indywidualnych gospodarstw. Na terenie gminy występują dwa zakłady przemysłowe wymagające pozwoleń na emisję do powietrza atmosferycznego. Ocena jakości powietrza na terenie Województwa Kujawsko - Pomorskiego została dokonana w odniesieniu do stref, w tym aglomeracji, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. W ocenie pod kątem ochrony zdrowia dla zanieczyszczeń (NO2, SO2, C6H6, Pb, CO, As, Cd, Ni, PM10), zgodnie z oceną jakości powietrza w 2007 roku, Gmina Dąbrowa należąca do strefy mogileńsko – żnińskiej została przypisana klasie A. Stężenia w/w związków nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, docelowych oraz długoterminowych. Wyjątkiem jest stężenie benzo(a)pirenu które w 2007 roku przekroczyło poziom docelowy i zostało przypisane klasie C, jest to równoznaczne z koniecznością opracowania Programu Ochrony Powietrza (POP) dla strefy mogileńsko-żnińskiej. Gmina Dąbrowa pod względem oceny pod kątem ochrony zdrowia, dla określenia zanieczyszczenia ozonem O3, należy do strefy kujawsko-pomorskiej, o kodzie strefy PL.04.00.b.22. Zgodnie z badaniami wykonywanymi przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, pod względem zawartości ozonu na terenie tej strefy, w 2007 roku można ją zaliczyć do klasy A. Stężenie ozonu dla tej klasy nie przekraczają poziomów docelowych oraz długoterminowych. W ocenie pod kątem ochrony roślin uwzględniono zanieczyszczenia: SO2, NOx. Zgodnie z przeprowadzoną oceną zanieczyszczeń z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych, docelowych oraz długoterminowych, dla wszystkich zanieczyszczeń, strefa mogileńsko - żnińska zaliczana jest do klasy A. Natomiast pod względem oceny pod kątem ochrony roślin, dla określenia zanieczyszczenia ozonem O3, gmina należy do strefy kujawsko-pomorskiej. Zgodnie z przeprowadzoną oceną zanieczyszczeń z uwzględnieniem VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 153 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin z uwzględnieniem poziomów docelowych oraz długoterminowych, dla zanieczyszczenia ozonem strefa kujawsko-pomorska zaliczana jest do klasy A. Wyjątkiem jest stężenie ozonu, które w 2007 roku przekroczyło poziom celu długoterminowego. Przekroczenie poziomu celu długoterminowego dla tego zanieczyszczenia nie wymaga przygotowywania Programu Ochrony Powietrza. Oceniając ogólny stan jakości powietrza na terenie Gminy Dąbrowa, można uznać go za zadowalający. Największa koncentracja zanieczyszczeń występuje w rejonie Dąbrowy i Parlinka, gdzie zlokalizowane są największe emitory zanieczyszczeń oraz liniowo wzdłuż ciągów komunikacyjnych o największym natężeniu ruchu (droga wojewódzka). Lokalne zanieczyszczenie powietrza wynika również z obecności znacznej ilości źródeł niskiej emisji. Ich stopniowa likwidacja, poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej lub zmianę nośnika energetycznego (np. węgla słabej jakości na węgiel o lepszych parametrach jakościowych albo gaz), powinna przyczynić się do poprawy jakości powietrza. W znacznym stopniu na stan powietrza atmosferycznego omawianego terenu przyczyniają się zanieczyszczenia transgeniczne pochodzące z niedalekiego Mogilna, Inowrocławia oraz Bielaw i Janikowa. Środowisko akustyczne Nadmierny hałas jest uciążliwością postrzeganą częściej niż degradacja innych elementów środowiska. Jego oddziaływanie nie powoduje nieodwracalnych zmian w środowisku, lecz jego ograniczanie napotyka wiele trudności i pociąga za sobą znaczące koszty (szczególnie hałasów komunikacyjnych). Badania prowadzone w kraju i za granicą potwierdzają szkodliwy wpływ hałasu na środowisko przyrodnicze i osiedla ludzkie. • Hałas komunikacyjny Na hałas komunikacyjny na terenie gminy składać się będzie hałas związany z ruchem samochodowym. Zagrożenie dla środowiska akustycznego wynikającego z ruchu samochodowego na terenie gminy, dotyczy zwiększonego poziomu hałasu komunikacyjnego głównie wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 254 przechodzącej przez teren zwartej zabudowy gminy. Duży wpływ na kształtowanie się akustyki na terenie gminy ma także natężenie na drogach powiatowych. 154 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ABRYS Technika Sp. z o.o. • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa Hałas przemysłowy Źródłem hałasu przemysłowego są zakłady przemysłowe i odbywające się w nich procesy technologiczne. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla każdego obiektu i zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych oraz od funkcji urbanistycznej sąsiadujących z nimi terenów. Specyfiką hałasu przemysłowego jest jego długotrwałość występowania (zmianowy charakter pracy), a także czasowe krótkotrwałe duże natężenia. Lokalizacja przedsiębiorstw w obrębie zabudowy mieszkaniowej, wymaga jednak szczególnej dbałości o wyeliminowanie nadmiernego hałasu. W tym celu tworzy się strefy obszaru przemysłowego w celu izolacji rozwoju funkcji mieszkaniowych i bytowych od tego terenu. Ze względu na brak aktualnych badań emisji hałasu z podmiotów o potencjalnej emisji hałasu, nie jest możliwa faktyczna ocena środowiska akustycznego wokół nich. Przyroda ożywiona • Szata roślinna Szata roślinna analizowanego obszaru jest jego cennym walorem. Znaczna część gminy objęta jest różnymi formami ochrony. Na obszarze gminy znajduje się „Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich” oraz 1 rezerwat przyrody „Mierucinek”. Szczególną ochroną objęte zostały pojedyncze okazy w ilości 4 obiektów, które otrzymały statut pomników przyrody. Tereny Gminy Dąbrowa zostały także W odpowiedzi włączone w Europejską Ekologiczną Sieć Natura 2000, są to m.in.: „Jezioro Gopło” (kod obszaru: PLH 040007) – specjalny obszar ochrony (SOO), „Pojezierze Gnieźnieńskie” (kod obszaru: PLH 300026) – specjalny obszar ochrony (SOO), „Ostoja Nadgoplańska” (kod obszaru: PLB 040004) –obszar specjalnej ochrony (OSO). Ważną rolę w systemie ekologicznym gminy oprócz dość wysokiej lesistości, spełnia roślinność nieleśna, czyli zieleń śródpolna, zieleń parkowa oraz zieleń cmentarna. Obszary te, jak również uprawy rolne na terenie gminy poddawane są nadzwyczajnym zagrożeniom i degradacji. Najczęstszymi ich formami są: VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 155 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. • zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emitorów przemysłowych; • zanieczyszczenia związane z ruchem komunikacyjnym; • zanieczyszczenia wód powierzchniowych; • zanieczyszczenia odpadami komunalnymi (dzikie wysypiska śmieci); • zanieczyszczenia liniowe związane z promieniowaniem elektromagnetycznym (linie wysokiego napięcia). Gmina posiada dość znaczną w stosunku do krajowej lesistość wynoszącą 20,6 % jest to bardzo pozytywnym zjawiskiem, wynikającym między innymi także z zalesiania gruntów porolnych. Jest to istotne, z uwagi na funkcję ochronną lasów. • Świat zwierzęcy Zasoby świata zwierzęcego na terenie gminy można uznać za bogate, jednak o dość znacznym zróżnicowaniu gatunkowym, co wynika z występowania ich na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego. Zwarte kompleksy leśne umożliwiają swobodne przemieszczanie się zwierzyny, a łąki znajdujące się w dolinach rzecznych tworzą doskonale warunki życia dla ptactwa, owadów i drobnych gryzoni. Urozmaiconą i licznie reprezentowaną grupę stanowią ptaki, żerujące i gniazdujące głównie w dolinach rzecznych, przede wszystkim rzeki Panny. Dla licznie reprezentowanej grupy ptaków oraz dla gatunków ssaków, płazów, gadów i ryb, występujących na omawianym obszarze poważnym zagrożeniem są: • zanieczyszczenia wód powierzchniowych – niedostateczny stopień skanalizowania i niewystarczająca ilość oczyszczalni ścieków oraz dzikie wysypiska; • nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów; • rozwój przemysłu – powodującego pogorszenie się ogólnego stanu środowiska; • rosnąca liczba inwestycji w miejscach atrakcyjnych krajobrazowo, szczególnie w sąsiedztwie jezior; • 156 zmienność i niedobory stanu wód. VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa Walory krajobrazowe Pod względem walorów krajobrazowych teren gminy jest bardzo bogaty i zróżnicowany. Większą część terenu charakteryzuje krajobraz otwarty i leśny z nielicznie występującymi zbiornikami wodnymi. Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych dużych zakładów przemysłowych naruszających walory krajobrazowe, natomiast istnieje wiele małych i średnich zakładów usługowo – handlowych. Są one zlokalizowane w większości we wsi Dąbrowa i Pralinek, a poprzez powiązanie z siedliskowym charakterem zabudowy nie pogarszają one, mimo swoich rozmiarów, walorów estetyczno – krajobrazowych. W sposób podobny na walory estetyczno - krajobrazowe oddziaływają maszty telefonii komórkowej, rozstawione na terenie gminy. Na terenie Gminy Dąbrowa znajduje się jeden tego typu nadajnik, znajduje się w miejscowości Dąbrowa. Za naruszenie walorów estetyczno - widokowych można uznać także chaotyczną i nieujednoliconą stylowo zabudowę mieszkalną na terenie gminy. Awarie przemysłowe Zdarzające się losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosujących, produkujących lub magazynujących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji, powodować mogą negatywne skutki w środowisku. Skutki te określa się jako "awarie przemysłowe". Do źródeł stwarzających potencjalne awarie przemysłowe należy przebiegający przez południową część gminy rurociąg solankowy oraz linia przesyłowa gazu ziemnego (wysokiego ciśnienia) – północny teren gminy. Zagrożeniem mogącym wystąpić na terenie gminy jest również transport drogowy materiałów niebezpiecznych, stwarzający potencjalną możliwość wystąpienia awarii. Odrębne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi stanowi możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, które w gminie najczęściej mogą być spowodowane pożarami lasów bądź powodzią. Na omawianym terenie zagrożenia powodziowe mogą wystąpić w przypadku niekorzystnych zjawisk hydrologicznych. VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 157 ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa Cele i zadania realizowane w ramach Programu Ochrony Środowiska Uwzględniając stan poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego na terenie Gminy Dąbrowa, zaproponowano działania zmierzające do poprawy istniejących warunków. W ramach polityki ekologicznej na podstawie ustalonych zasad określono cele ekologiczne, kierunki działań oraz zadania ekologiczne. Polityka ekologiczna gminy oparta jest na Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014, Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Kujawsko - Pomorskiego, Powiatowym Programie Ochrony Środowiska oraz istniejących uwarunkowaniach prawnych z uwzględnieniem dostosowania prawa do prawa wspólnotowego Unii Europejskiej jak również założeniach rozwoju społeczno - gospodarczego gminy. Wyznaczone cele ekologiczne i kierunki działań, jakie należy podjąć w zakresie ochrony środowiska przedstawione są w harmonogramie będącym odzwierciedleniem polityki ekologicznej gminy. W celu realizacji Polityki ekologicznej na terenie Gminy Dąbrowa ustalono harmonogram prowadzenia zadań ekologicznych z rozbiciem na zadania krótkookresowe oraz długookresowe na lata 2008-2012 z perspektywą do roku 2015. Z uwagi na specyfikę ciągłości realizacji niektórych zadań będą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko jak i długoterminowego. 158 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM