XII - bip.ug
advertisement
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa na lata 2004 –2007 z perspektywą na lata 2008 - 2011 został wykonany zgodnie z ustawowymi wymogami (ustawa Prawo ochrony środowiska – art. 17). Przy tworzeniu w/w opracowania kierowano się także wskazaniami Ministerstwa Środowiska w tym zakresie (m. in. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym). Charakterystyka i ocena stanu elementów środowiska przyrodniczego W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa dokonano charakterystyki zasobów i składników poszczególnych środowiska elementów przyrodniczego środowiska. Na terenu podstawie gminy w zakresie szczegółowej analizy scharakteryzowanych elementów sporządzono ocenę zagrożeń i tendencji przeobrażeń środowiska przyrodniczego obszaru gminy. W opracowaniu wskazano również źródła i przyczyny zachodzących przeobrażeń. Stan poszczególnych elementów środowiska na terenie gminy przedstawia się następująco: Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej Na terenie Gminy Dąbrowa do działalności przeobrażających teren, należą przede wszystkim intensywne użytkowanie rolnicze oraz lokalne odkrywki surowców naturalnych. Udokumentowane są niewielkie pokłady kruszywa naturalnego w rejonie Słaboszewa, Parlinka i Parlina. Zalegają one głównie w osadach czwartorzędowych, które ze względu na płytkość zalegania są łatwe do eksploatacji na skalę przemysłową. Eksploatacja kruszywa naturalnego prowadzona na terenie gminy powoduje znaczne zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, między innymi w postaci obszarów wyłączonych z użytkowania, hałd oraz wyrobisk. Kolejną formą przekształcenia przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej są istniejące składowiska. Na terenie Gminy Dąbrowa w miejscowości Sucharzewo zlokalizowane jest składowisko odpadów komunalnych, które posiada uregulowany stan formalno – prawny. 147 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Wody podziemne Obszar Gminy Dąbrowa leży w zasięgu występowania najkorzystniejszych struktur wodonośnych, tj. Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 142 InowrocławDąbrowa. Jest to zbiornik międzymorenowy, występujący w utworach czwartorzędowych, o porowym charakterze ośrodka. Rozpoznane czwartorzędowe piętro wodonośne na terenie gminy występuje głównie w utworach przypowierzchniowych i cechuje je brak lub słaba izolacja warstwy wodonośnej od powierzchni terenu. Woda ujmowana jest z jednego piętra wodonośnego: czwartorzędowego (poziom holoceński i plejstoceński). Obszarem zasobowym poziomu holoceńskiego jest dolina Noteci i niewielkie bezodpływowe zaklęsłości terenowe, natomiast poziomu plejstoceńskiego obszarami zasobowymi są piaszczysto-żwirowe utwory pochodzenia wodnolodowcowego oraz piaszczysto – żwirowe i mułkowate utwory rzeczne tarasu akumulacyjnego. Wody podziemne obszaru gminy są głównym źródłem zaopatrzenia mieszkańców w wodę do picia, dlatego jakość tych wód i wpływ czynników zewnętrznych jest istotnym elementem ochrony środowiska. Okresowo niska jakość wód podziemnych GZWP nr 142 na terenie gminy (badania monitoringowe przeprowadzone przez WIOS Bydgoszcz w 2002 roku zakwalifikowały wody do II i III klasy czystości), wynika z braku izolującej pokrywy w stropie warstw wodonośnych, co może być przyczyną niekorzystnych zmian jej jakości. Brak pokrywy izolującej umożliwia łatwe przenikanie do wód zanieczyszczeń z powierzchni. Głównie przez infiltrację wód deszczowych wraz z którymi przedostają się do wód gruntowych środki ochrony roślin oraz zanieczyszczenia pochodzące z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych (szamb). Z tego względu należy zadbać o jak najszybszy rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy. Ograniczy on w dużym stopniu zagrożenie obniżenia jakości wód podziemnych na skutek zanieczyszczeń pochodzących ze ścieków bytowo-gospodarczych. Wody powierzchniowe Pod względem występowania wód powierzchniowych Gmina Dąbrowa należy do obszarów o niskiej zasobności. Spowodowane jest to przede wszystkim niskimi sumami opadów atmosferycznych. Udział wód powierzchniowych (jezior i cieków) w ogólnej powierzchni gminy wynosi 0,4 %. 148 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Sieć wód powierzchniowych na terenie gminy jest dobrze rozwinięta. Głównymi ciekami przepływającymi przez teren gminy jest rzeka Panna i Kanał Mokre. Dodatkowo, na terenie tym istnieją dwa jeziora: Parlińskie (typ rynnowy) i Mokre (typ morenowy), których łączna powierzchnia wynosi 20,7 ha. Stan czystości rzek Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność samooczyszczania oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Według badań WIOŚ istotną część zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych stanowią zanieczyszczenia obszarowe. Źródłem tych zanieczyszczeń jest: - rolnictwo – co wynika przede wszystkim z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych, a także środków ochrony roślin, - hodowla zwierząt poprzez niewłaściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich niewłaściwe, zbyt duże lub zbyt częste stosowanie na polach, - niedostateczna infrastruktura odprowadzająca ścieki bytowo – gospodarcze, zwłaszcza w miejscowościach korzystających z wodociągów. Stan czystości cieków na terenie gminy jest niezadowalający – jakość wód cieków nie odpowiadała normom pod względem bakteriologicznym jak i fizykochemicznym obowiązującym dla wód powierzchniowych (ponadnormatywne stężenia azotu i fosforu oraz materii organicznej). Z uwagi na zły stan wód cieków w gminie, wymaga się podjęcia zdecydowanych działań w kierunku uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej z naciskiem na rozbudowę kanalizacji sanitarnej. Stan czystości zbiorników wodnych Zbiorniki wodne są bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze względu na położenie w zagłębieniach terenu. Podlegają one wpływom otaczającego obszaru związanym ze spływem wód powierzchniowych zawierających związki biogenne, a substancje zanieczyszczające mogą być trwale kumulowane w osadach dennych. Na terenie Gminy Dąbrowa występują 2 jeziora. Badaniami kontrolnymi, które prowadza WIOŚ Bydgoszcz nie zostało objęte żadne z jezior. W takiej sytuacji niepokojący jest stan czystości jezior na terenie gminy, które są zazwyczaj stosunkowo 149 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. płytkie o dużej podatności na degradację i ograniczonych możliwościach samooczyszczania wód. Bezpośredni wpływ na jakość wód wszystkich zbiorników mają cieki je zasilające. Wieloletni dopływ słabo lub w ogóle nieoczyszczonych ścieków do zbiorników wodnych przyczynia się do obniżenia jakości wód jezior dużych i głębokich, a także do przyspieszenia eutrofizacji lub degradacji jezior małych i płytkich. Do nadmiernego obciążenia wód związkami azotu i fosforu przyczynia się również intensywne rolnictwo oraz nieuregulowana gospodarka wodno-ściekowa na terenie zlewni tych rzek. Poważnym problemem niosącym zagrożenie jakości wód w jeziorach na terenie gminy, jest niekontrolowany rozwój osiedli letniskowych nad ich brzegami. Powstają one bez zachowania stref ochronnych i nie posiadają często odpowiedniej infrastruktury technicznej. Degradacja gleb Degradację gleb możemy podzielić na chemiczną i naturalną. Na naturalną degradację gleb składają się czynniki środowiskowe takie jak klimat czy ukształtowanie terenu oraz dobór roślin uprawnych i ich usytuowanie do spadku terenu. Na terenie Gminy Dąbrowa gleby są narażone na degradację naturalną związaną przede wszystkim z intensywnym użytkowaniem rolniczym, a ze względu na położenie gminy w rejonie Pojezierza Gnieźnieńskiego gleby w znacznym stopniu narażane są również na erozję wietrzną i wodną powierzchniową. Badania zanieczyszczenia gleb pod względem zawartości metali ciężkich na terenie Gminy Dąbrowa wskazują na brak występowania przekroczeń naturalnej zawartości metali ciężkich, oraz stwierdzono najmniejsze w województwie zanieczyszczenie gleb siarką. Degradacja chemiczna gleb w gminie objawia się natomiast w postaci podwyższonej kwasowości. Jest ona ważnym wskaźnikiem degradacji gleb uprawnych. Nadmierna kwasowość najczęściej jest powodowana przez naturalne czynniki klimatyczno – glebowe, w mniejszym stopniu przez zanieczyszczenia kwasotwórcze powstające przez zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne lub przez niektóre nawozy. Jednym z kierunków działań mogących przyczynić się do poprawy wydajności i jakości produkcji rolnej na omawianym terenie jest wapnowanie gleb. 150 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Powietrze atmosferyczne Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych na terenie Gminy Dąbrowa jest droga wojewódzka nr 254 oraz drogi powiatowe. Do zanieczyszczenia powietrza przyczynia się również emisja niska, czyli zanieczyszczenia pochodzące z sektora komunalnego, zakładów usługowych, indywidualnych gospodarstw. Na terenie gminy występują 2 zakłady przemysłowe posiadające pozwolenie na emisję do powietrza atmosferycznego. Poważnym problemem występującym na terenie gminy jest tzw. niska emisja, będąca głównie efektem spalania paliw o niskiej jakości w paleniskach domowych oraz związana z działalnością małych zakładów, niepodlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza. Jednak ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń. W myśl nowych przepisów wynikających z ustawy Prawo ochrony środowiska, w 2002 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy przeprowadził inwentaryzację emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, celem, której było uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń. Wynikiem przeprowadzonej oceny rocznej jest zaliczenie Powiatu Mogileńskiego (a tym samym Gminy Dąbrowa) do klasy A dla kryterium określonego w celu ochrona zdrowia oraz do klasy A według kryteriów dla „ochrony roślin”. Klasa A przypisywana jest strefie, na obszarze której poziomy stężeń substancji nie przekraczają wartości dopuszczalnej. Oceniając ogólny stan jakości powietrza na terenie Gminy Dąbrowa, można uznać go za zadowalający. Największa koncentracja zanieczyszczeń występuje w rejonie Dąbrowy i Parlinka, gdzie zlokalizowane są największe emitory zanieczyszczeń oraz liniowo wzdłuż ciągów komunikacyjnych o największym natężeniu ruchu (droga wojewódzka). Lokalne zanieczyszczenie powietrza wynika również z obecności znacznej ilości źródeł niskiej emisji. Ich stopniowa likwidacja, poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej lub zmianę nośnika energetycznego (np. węgla słabej jakości na węgiel o lepszych parametrach jakościowych albo gaz), powinna przyczynić się do poprawy jakości powietrza. W znacznym stopniu na stan powietrza atmosferycznego omawianego terenu przyczyniają się zanieczyszczenia transgeniczne pochodzące z niedalekiego Mogilna, Inowrocławia oraz Bielaw i Janikowa. 151 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Środowisko akustyczne Nadmierny hałas jest uciążliwością postrzeganą częściej niż degradacja innych elementów środowiska. Jego oddziaływanie nie powoduje nieodwracalnych zmian w środowisku, lecz jego ograniczanie napotyka wiele trudności i pociąga za sobą znaczące koszty (szczególnie hałasów komunikacyjnych). Badania prowadzone w kraju i za granicą potwierdzają szkodliwy wpływ hałasu na środowisko przyrodnicze i osiedla ludzkie. Hałas komunikacyjny Na hałas komunikacyjny na terenie gminy składać się będzie hałas związany z ruchem samochodowym. Zagrożenie dla środowiska akustycznego wynikającego z ruchu samochodowego na terenie gminy, dotyczy zwiększonego poziomu hałasu komunikacyjnego głównie wzdłuż drogi wojewódzkiej przechodzącej przez tereny zwartej zabudowy oraz w znacznym natężeniu wzdłuż dróg powiatowych. Hałas przemysłowy Źródłem hałasu przemysłowego są zakłady przemysłowe i odbywające się w nich procesy technologiczne. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla każdego obiektu i zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych oraz od funkcji urbanistycznej sąsiadujących z nimi terenów. Specyfiką hałasu przemysłowego jest jego długotrwałość występowania (zmianowy charakter pracy), a także czasowe krótkotrwałe duże natężenia. Lokalizacja przedsiębiorstw w obrębie zabudowy mieszkaniowej, wymaga jednak szczególnej dbałości o wyeliminowanie nadmiernego hałasu. Ze względu na brak aktualnych badań emisji hałasu z podmiotów o potencjalnej emisji hałasu, nie jest możliwa faktyczna ocena środowiska akustycznego wokół nich. 152 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Przyroda ożywiona Szata roślinna Szata roślinna analizowanego obszaru jest jego cennym walorem. Znaczna część gminy objęta jest różnymi formami ochrony. Na obszarze gminy znajduje się „Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich” oraz 1 rezerwat przyrody „Mierucinek”. Szczególną ochroną objęte zostały pojedyncze okazy w ilości 4 obiektów, które otrzymały statut pomników przyrody. Ważną rolę w systemie ekologicznym gminy oprócz dość wysokiej lesistości, spełnia roślinność nieleśna, czyli zieleń śródpolna, zieleń parkowa oraz zieleń cmentarna. Obszary te, jak również uprawy rolne na terenie gminy poddawane są nadzwyczajnym zagrożeniom i degradacji. Najczęstszymi ich formami są: - zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emitorów przemysłowych; - zanieczyszczenia związane z ruchem komunikacyjnym; - zanieczyszczenia wód powierzchniowych; - presja turystyczna; - zanieczyszczenia liniowe związane z promieniowaniem elektromagnetycznym (linie wysokiego napięcia). Lasy Lasy Gminy Dąbrowa położone są na terenach objętych zarządem Nadleśnictwa Gołąbki i zajmują powierzchnię 2 272,48 ha (stan na 31.12.2003 rok). Gmina posiada znaczną lesistość wynoszącą 20,6 % co jest bardzo pozytywnym zjawiskiem, wynikającym między innymi także z zalesiania gruntów porolnych, które należą do VIz, VI i V klasy bonitacyjnej. Jest to istotne, z uwagi na funkcję ochronną lasów. Część lasów na terenie gminy została uznana jako lasy ochronne (glebochronne i wodochronne) o łącznej powierzchni 1 660,0 ha. Świat zwierzęcy Zasoby świata zwierzęcego na terenie gminy można uznać za zróżnicowany gatunkowo, co wynika z występowania ich na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego. Zwarte kompleksy leśne umożliwiają swobodne przemieszczanie się zwierzyny, a łąki 153 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. znajdujące się w dolinach rzecznych tworzą doskonale warunki życia dla ptactwa, owadów i drobnych gryzoni. Urozmaiconą i licznie reprezentowaną grupę stanowią ptaki, żerujące i gniazdujące głównie w dolinach rzecznych, przede wszystkim rzeki Panny. Dla licznie reprezentowanej grupy ptaków oraz dla gatunków ssaków, płazów, gadów i ryb, występujących na omawianym obszarze poważnym zagrożeniem są: zanieczyszczenia wód powierzchniowych – niedostateczny stopień skanalizowania i niewystarczająca ilość oczyszczalni ścieków oraz dzikie wysypiska; nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów; rozwój przemysłu – powodującego pogorszenie się ogólnego stanu środowiska; rosnąca liczba inwestycji w miejscach atrakcyjnych krajobrazowo, szczególnie w sąsiedztwie jezior; zmienność i niedobory stanu wód. Walory krajobrazowe Pod względem walorów krajobrazowych teren gminy jest bardzo bogaty i zróżnicowany. Większą część terenu charakteryzuje krajobraz otwarty i leśny z występującymi naturalnymi zbiornikami wodnymi. Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych dużych zakładów przemysłowych naruszających walory krajobrazowe, natomiast istnieje wiele małych i średnich zakładów usługowo – handlowych. Są one zlokalizowane w większości we wsi Dąbrowa i Parlinek, a poprzez powiązanie z siedliskowym charakterem zabudowy nie pogarszają one, mimo swoich rozmiarów, walorów estetyczno – krajobrazowych. W sposób podobny na walory estetyczno - krajobrazowe oddziaływują maszty telefonii komórkowej, rozstawione na terenie gminy. Za naruszenie walorów estetyczno – widokowych można uznać chaotyczną i nieujednoliconą stylowo zabudowę mieszkalną na terenie gminy. Awarie przemysłowe Zdarzające się losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosujących, produkujących lub magazynujących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji, powodować mogą negatywne skutki w środowisku. Skutki te określa się jako "awarie przemysłowe". 154 VIII. STRESZCZENIE Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa ABRYS Technika Sp. z o.o. Do źródeł stwarzających potencjalne awarie przemysłowe należy przebiegający przez południową część gminy rurociąg solankowy oraz linia przesyłowa gazu ziemnego (wysokiego ciśnienia) – północny teren gminy. Zagrożeniem mogącym wystąpić na terenie gminy jest również transport drogowy materiałów niebezpiecznych, stwarzający potencjalną możliwość wystąpienia awarii. Odrębne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi stanowi możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, które w gminie najczęściej mogą być spowodowane pożarami lasów bądź powodzią. Na omawianym terenie zagrożenia powodziowe mogą wystąpić w przypadku niekorzystnych zjawisk hydrologicznych. Cele i zadania realizowane w ramach programu ochrony środowiska Uwzględniając stan poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego na terenie Gminy Dąbrowa, zaproponowano działania zmierzające do poprawy istniejących warunków. W ramach polityki ekologicznej gminy na podstawie ustalonych zasad określono cele ekologiczne i zadania ekologiczne. Polityka ekologiczna Gminy Dąbrowa oparta jest na II Polityce Ekologicznej Państwa, Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Kujawsko - Pomorskiego, Powiatowym Programie Ochrony Środowiska oraz istniejących uwarunkowaniach prawnych z uwzględnieniem dostosowania prawa do prawa wspólnotowego Unii Europejskiej, jak również założeniach rozwoju społeczno - gospodarczego gminy. Wyznaczone cele ekologiczne i zadania, jakie należy podjąć w zakresie ochrony środowiska przedstawione są w harmonogramie będącym odzwierciedleniem polityki ekologicznej gminy. W celu realizacji Polityki ekologicznej na terenie Gminy Dąbrowa ustalono harmonogram prowadzenia zadań ekologicznych z rozbiciem na zadania krótko i długookresowe oraz mechanizmy finansowo – ekonomiczne na lata 2004 – 2007 z perspektywą do roku 2011. Z uwagi na specyfikę ciągłości realizacji niektórych zadań będą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko jak i długoterminowego. D A L E J 155 VIII. STRESZCZENIE ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dąbrowa 156 VIII. STRESZCZENIE
