EKOLOGIA I OCHRONA PRZYRODY Rok akademicki: Kierunek kształcenia: Grupa przedmiotów: Rok I, semestr I 2006/2007 Ochrona środowiska kierunkowe Kurs: EKOLOGIA I OCHRONA PRZYRODY (45W, 60C) Rok akademicki: Kierunek kształcenia: Grupa przedmiotów: Rok I, semestr I 2006/2007 Ochrona środowiska kierunkowe Kurs: EKOLOGIA I OCHRONA PRZYRODY http://www.mnii.gov.pl/mein/_gAllery/16/20/16206/ochrona_srodowiska.pdf Cele kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienie procesów ekologicznych i ewolucyjnych warunkujących różnorodność biologiczną; umiejętność: identyfikacji zagrożeń ekologicznych, posługiwania się skutecznymi instrumentami ochrony przyrody, stosowania zdobytej wiedzy w podejmowaniu decyzji politycznych i gospodarczych. Prowadzący kurs: prof. dr hab. inż. Joanna Kośmider (dziedzina: nauki techniczne, dyscyplina: inżynieria środowiska) INSTYTUT INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESÓW OCHRONY ŚRODOWISKA Zakład Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska (www.jakos.ps.pl) Kontakt: „NOWA CHEMIA” III piętro, p. 324-326, 344 (tablica ogłoszeń obok p.344) EKOLOGIA (I): Ekologia (30W, 30C) Prowadzący: prof. dr hab. inż. Joanna Kośmider (W) mgr inż. Joanna Rudnicka (C) INSTYTUT INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESÓW OCHRONY Środowiska Zakład Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska „NOWA CHEMIA” III piętro, p. 324-326, 344 (tablica ogłoszeń obok p. 344) EKOLOGIA (II): Ochrona przyrody (15W, 30C) Prowadzący: dr inż. Elżbieta Huzar (W, C) dr inż. Alicja Wodnicka (C) INSTYTUT TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ORGANICZNEJ Zakład Syntezy Organicznej i Technologii Leków „NOWA CHEMIA” IV piętro, p. 439 (tablica ogłoszeń obok p. 344) EKOLOGIA (I) Ekologia Prowadzący: (30W, 30C) prof. dr hab. inż. Joanna Kośmider (W) mgr inż. Joanna Rudnicka (C) Zakres i podstawowe zasady ekologii. Metodologia badań ekologicznych. Rozmieszczenie organizmów (poziom populacji i biocenozy) oraz czynniki ograniczające. Genetyka populacji. Geografia roślin i zoogeografia. Struktura, funkcje i dynamika ekosystemów (składniki, produkcja pierwotna i wtórna, łańcuchy i sieci troficzne, obieg materii, przepływ energii, budżet energetyczny). Główne biomy świata. Ekologia stosowana (eksploatacja populacji, przyjazne środowisku zintegrowane metody walki ze szkodnikami i pasożytami). EKOLOGIA (II): Ochrona przyrody (15W, 30C) Prowadzący: dr inż. Elżbieta Huzar (W, C) dr inż. Alicja Wodnicka (C) Przyroda jako zbiór różnorodnych wartości: ekonomicznych, poznawczych (naukowych), edukacyjnych, estetycznych. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa jako główny cel ochrony przyrody. Metody oceny oraz ochrony żywych zasobów przyrody. Ochrona przyrody w Polsce (zagrożenia różnorodności biologicznej, organizacja, akty prawne). Konwencje międzynarodowe i deklaracje w sprawie ochrony bioróżnorodności. Strategia ochrony przyrody Unii Europejskiej. System Natura 2000. ZALICZENIA I EGZAMINY Ocena końcowa za kurs „Ekologia i ochrona przyrody” jest obliczana jako średnia ważona na podstawie czterech ocen cząstkowych, : zaliczenie ćwiczeń EKOLOGIA I zaliczenie ćwiczeń EKOLOGIA II ocena C1 ocena C2 egzamin EKOLOGIA I egzamin EKOLOGIA II ocena E1 ocena E2 Oceny końcowe: Ćwiczenia (ocena C): Egzamin (ocena E): C = C1 * 1/2 + C2 * 1/2 E = E1*2/3 + E2 * 1/3 Kurs (ocena K): K = (C * 0,7 + E) / 1,7 EKOLOGIA Harmonogram wykładów 1 2 Wprowadzenie (film „GENESIS”) 3 Powstanie materii sprzyjającej życiu 4 GENESIS 2 i 9 października 2006 (16.10.2006) Galaktyki sprzyjające życiu; ekostrefa galaktyczna i ekostrefa Układu Słonecznego; cechy Ziemi sprzyjające powstaniu życia (23.10.2006) 5 Próby definicji życia; cząsteczki życia; mechanizmy ewolucji 6 Historia życia na Ziemi 7 8 9 Sprawdzian 1 (6.11.2006) 13 listopada 2006 PODSTAWY EKOLOGII Zakres badań ekologicznych, dyscypliny ekologii, podstawowe definicje, sztuczne ekosystemy (20.11.2006) POPULACJOLOGIA Struktura i dynamika populacji (27.11.2005) Składniki ekosystemów, produkcja pierwotna i wtórna, łańcuchy i sieci troficzne, przepływ energii i budżet energetyczny (4.12.2006) 10 11 (30.10.2006) BIOCENOLOGIA Cykle biogeochemiczne Dynamika ekosystemów, interakcje międzygatunkowe, równowaga ekologiczna i sukcesja 12 13 Sprawdzian 2 (11.12.2006) (18 grudnia 2006) 8 stycznia 2007 14 Różnorodność i typologia ekosystemów, klasyfikacja fitosocjologiczna … 15 stycznia 2007 15 Główne biomy świata 22 stycznia 2007 EGZAMIN 31 styczna 2007 TEST: 30 pytań, trzy odpowiedzi do wyboru, jedna odpowiedź poprawna 8-9 lutego 2007 USTNY: terminy – zgodnie z listą zgłoszeń, przedstawioną po ogłoszeniu wyników testu Przystąpienie do testu jest obowiązkowe (nieobecność = 2,0 ndst). Przystąpienie do egzaminu ustnego jest obowiązkowe dla tych osób, które nie zaliczyły testu. Mogą do niego przystąpić również te osoby, które chcą poprawić ocenę uzyskaną w wyniku testu. W tym wypadku ocena z egzaminu ustnego jest oceną końcową. Harmonogram ćwiczeń 1 Repetytorum biologi Sztuka notowania i korzystania z notatek (dyskusje o treści prezentowanych filmów przyrodniczych) 2 3 Sprawdzian 1: test dotyczący treści filmu przyrodniczego; repetytorium z podstaw ekologii, ewolucjonizmu, biochemii … 4 5-15 Obliczenia ekologiczne Programy: EXCEL; Statistica; Zadania 1-12 I. Techniki oznaczeń liczebności populacji Zadanie 1. Liczebność populacji (metoda Lincolna) Zadanie 2. Trójkąt złowień i oznakowań II. Podstawy teorii pomiarów 5 - 15 Obliczenia ekologiczne (w tym 2 sprawdziany) Zadanie 3. Średnia, odchylenie standardowe, przedział ufności dla średniej Zadanie 4. Istotność różnic między średnimi III. Dynamika populacji Zadanie 5. Współczynnik rozrostu populacji Zadanie 6. Wzrost populacji w warunkach braku oporu środowiska (model Fibonaciego) Zadanie 8. Wzrost populacji w warunkach oporu środowiska (liniowa zależność b i d od liczebności) Zadanie 8. Wzrost populacji w warunkach oporu środowiska (nieliniowa zależność b od liczebności) IV. Modele interakcji międzygatunkowych Zadanie 9. Układ drapieżnik-ofiara (1) Zadanie 10. Układ drapieżnik-ofiara (2) Zadanie 11. Układ drapieżnik-ofiara (3) V. Elementy energetyki biocenoz Zadanie 12. Energetyczne koszty utrzymania słoni Polecane źródła Powtórzenie gimnazjalnego programu BIOLOGIA http://www2.ydp.com.pl/ydp/multimedia/1038,Biologia.html Pakiet przedmiotowy eduROM multimedialna baza wiedzy Biologia to staranne opracowanie wszystkich zagadnień z biologii objętych programem gimnazjum*. Materiał – zawarty na 6 płytach CD-ROM – odpowiada co najmniej 100 godzinom efektywnej nauki. •ponad 1000 zagadnień •blisko 300 filmów i animacji •281 nagrań •ponad 4500 zdjęć i innych ilustracji •1164 interaktywne ćwiczenia •13 testów sprawdzających •prawie 2500 multimedialnych stron BIOLOGIA G1 BIOLOGIA G2 BIOLOGIA G3 BIOLOGIA G3 Polecane źródła Encyklopedie encyklopedia pwn. pl seria multimedialna natura: 1 - ziemia, 3 - wszechświat, 5 - życie, 7 - człowiek, 9 - środowisko, 11 czas, przestrzeń, materia, 13 - nauki przyrodnicze, 15 - świat przyrody, 17,18 atlas Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001/2002 Życie: Atlas przyrodniczy: … http://ksiegarnia.pwn.pl/2272_pozycja.html http://ksiegarnia.pwn.pl/3056_pozycja.html Encyklopedia PWN FIZYKA Spojrzenie na czas, przestrzeń i materię Encyklopedia PWN GEOGRAFIA Spojrzenie na Ziemię i środowisko Encyklopedia PWN BIOLOGIA Spojrzenie na życie i biosferę Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 Polecane źródła Encyklopedie Polecane źródła http://www.eko.uj.edu.pl/weiner January Weiner Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2006 r. ISBN: 83-01-14174-3 Wydanie: Drugie, poprawione i unowocześnione, dodruk http://ksiegarnia.pwn.pl/4244_pozycja.html Polecane źródła http://www.eko.uj.edu.pl/weiner January Weiner Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2006 r. ISBN: 83-01-14174-3 Wydanie: Drugie, poprawione i unowocześnione, dodruk Nowoczesny podręcznik współczesnej ekologii – rozumianej jako program badawczy biologii – w którym nacisk położono na zagadnienia z zakresu ekologii globalnej i biosystemowej, wraz z historią biosfery i biogeochemią, oraz problemy związane z kształtowaniem różnorodności biotycznej. Poruszono także problemy metodologii nauk przyrodniczych i naukowy krytycyzm – jest to szczególnie ważne w obecnym okresie burzliwego rozwoju ekologii, kiedy to formułuje się więcej pytań niż odpowiedzi, utarte poglądy często stają się nieaktualne, a równocześnie praktyka ochrony przyrody i ochrony środowiska człowieka oczekują na wiarygodne wyniki badań naukowych. Nowatorskie podejście polega na wyjaśnianiu, jak zjawiska obserwowane na poziomie ekosystemów, populacji i poszczególnych organizmów wynikają z wielkoskalowych procesów, przebiegających od miliardów lat w całej biosferze, na skutek działania praw termodynamiki i doboru naturalnego. Autor przedstawił też ekologię w odmienny, niż inni autorzy, sposób - swój wywód rozpoczął od biosfery, a zakończył na osobniku. Nowe, poprawione i unowocześnione wydanie, uzupełniono m.in. o rozdział dotyczący metapopulacji oraz słownik najważniejszych pojęć ekologicznych – zestaw haseł ogólnych, często rozumianych niejednoznacznie. W obecnym wydaniu uaktualnione zostały także rozdziały i przykłady dotyczące ekologii zmian globalnych, ekologii biocenoz i ekosystemów, krajobrazu, oceanu i niektórych aspektów ekologii stosowanej. Uzupełniona również została literatura źródłowa. Podręcznik dopełniają: Indeks rzeczowy oraz Indeks nazw organizmów. Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów biologii i ochrony środowiska wszystkich uczelni w Polsce, na których jest wykładana ekologia, a także dla doktorantów i pracowników naukowych. http://ksiegarnia.pwn.pl/4244_pozycja.html Polecane źródła Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee Tłumaczenie: Michał Kozakiewicz i inni Seria: Krótkie Wykłady Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2005 r. ISBN: 83-01-14464-5 Wydanie: Drugie, zmienione Kolejna książka tej serii zawiera cały podstawowy zasób wiedzy z zakresu ekologii, jaki obowiązuje studentów tzw. małych kursów oraz trzyletnich studiów licencjackich. Oprócz "klasycznej" wiedzy ekologicznej zawiera rozdziały poświęcone tzw. ekologii aplikacyjnej - zasadom racjonalnej eksploatacji populacji, biologicznej walce ze szkodnikami, ochronie różnorodności gatunkowej, jest także rozdział poświęcony ekotoksykologii. Układ książki taki sam, jak wszystkich z tej serii, tzn. hasło kluczowe, definicje, a następnie rozwinięcie tych zagadnień. W obecnym wydaniu uwzględniono bardzo dużo zmian i uzupełnień wynikających z nowych doniesień naukowych. Najwięcej uzupełnień dotyczy roślinności kuli ziemskiej, klimatu, wód słodkich i słonych, gdyż zanieczyszczenie środowiska i ocieplenie klimatu powodują różne zmiany w tych ekosystemach. Jest także rozdział na temat strategii ochrony przyrody. W porównaniu z wydaniem pierwszym książka jest wzbogacona licznymi rysunkami i tabelami. http://ksiegarnia.pwn.pl/4646_pozycja.html Polecane źródła John R. Krebs, Nicholas B. Davies Tłumaczenie: Mikołaj Golachowski Książka uznawana na świecie za najlepszy podręcznik akademicki z ekologii behawioralnej, polecany także studentom na kursach ekologii ewolucyjnej i ekologii ogólnej. Tematem książki jest analiza przystosowawczego znaczenia zachowań, gdyż sposób w jaki zachowania wpływają na przeżywanie i wydawanie potomstwa przez osobniki zależy w dużej mierze od ich ekologii. http://ksiegarnia.pwn.pl/2769_pozycja.html Polecane źródła Polecane źródła – dla zainteresowanych Polecane źródła dla zainteresowanych Krystyna Falińska Wydawnictwo Naukowe PWN 2004 r. ISBN: 83-01-14222-7 Wydanie: Trzecie, poprawione i uzupełnione Trzecie wydanie znanego, nowoczesnego podręcznika ekologii, ukazującego jej interdyscyplinarny charakter – związek z genetyką, paleobotaniką, biochemią, a także filozofią i etyką. Książka prezentuje również możliwości zastosowań wiedzy ekologicznej do ochrony przyrody. Nowe wydanie zostało poszerzone o relacje między ekologią populacji a genetyką; historią roślinności a jej współczesnymi zmianami oraz o naukowe podstawy ochrony przyrody i ochrony środowiska. Pozycja przeznaczona dla studentów biologii i ochrony środowiska, a także dla tych instytucji, które zajmują się kształtowaniem środowiska przyrodniczego. http://ksiegarnia.pwn.pl/4066_pozycja.html NIE POLECAM! NIE POLECAM!