Katalog kursów FILOZOFIA 2016_7

UNIWERSYTE T JAGIELLOŃSKI
FILOZOFIA
KATALOG KURSÓW
NA ROK AKADEMICKI
2016 / 2017
K R A K Ó W 2016
System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przy
wsparciu Komisji Europejskiej UE
w ramach Programu Tempus PHARE
Joint European Project Grant JEP 13253 98
RADA REDAKCYJNA
Komisja Kursów Filozoficznych
REDAKTORZY
Joanna Hańderek
Jakub Szczepański
2
Spis treści
Historia filozofii............................................................................4
Ontologia.....................................................................................30
Epistemologia..............................................................................39
Logika..........................................................................................48
Etyka............................................................................................54
Estetyka.......................................................................................61
Filozofia społeczna i polityczna..................................................78
Różne...........................................................................................83
Kursy poszerzające....................................................................104
Wykłady flagowe i gościnne.....................................................106
3
Historia filozofii
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 36 punktów ECTS za kursy podstawowe
(należące do kanonu) oraz co najmniej 12 punktów za kursy spoza
kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II
stopnia podana jest w tabelach.
Dr Michał Bizoń
HF01pa Filozofia starożytna
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Uczestnicy zdobywają wiedzę za zakresu historii filo zofii
starożytnej oraz dotyczącą głównych zagadnień poruszanych w
starożytnych tekstach filozo ficznych
Materiał z zakresu zagadnień filozofii starożytnej obejmu je:
1. Filozo fia jako nauka. Racjonalność świata. Metody
racjonalnego badania świata: matematyka, dialektyka, logika,
sceptycyzm, irracjonalizm, illumin acja, mistycyzm.
2. Od logiki do semantyki. Rozwój filozo fii języka. Język jako
narzędzie racjonalnego badania świata. Po wstanie logiki jako
dziedziny nauko wej. Powstanie gramatyki i syntaktyki. Zagadnienie
stosunku znaku do przedmiotu oznaczanego. Problem zdań
fałszywych.
3. Pojęcie duszy. Od siły o żywiającej do idei transcendentnej.
4. Alternatywne racjonalizacje etyki. Naturalizm, etyka
transcendentna, etyka immanentna, etyka amo ralna, etyka
sceptycka, ety ka religijna.
5. Podstawowe zagdanienia ontologii starożytnej. Prob lem
przyczynowości; problem jakości powszechnych; problem
uczestnictwa; pojęcie substancji; pojęcie n iebytu. Ontologia
transcendentalna i immanentna.
6. Od filozo fii przyrody do nauk przy rodniczych. Po wstanie
racjonalnego badania zjawisk naturalnych.
7. Wpływ filozofii greckiej na teologię i religię. Teologia
racjonalna.
Materiał z zakresu historii filo zofii starożytnej obejmuje:
1. Powstanie filo zofii w Grecji. Przejście od mythos do logos.
Literackie i mitologiczne korzenie filozofii. Bliskowschodnie źród ła
mysli greckiej (Eg ipt, Babilon, Lewant). Po wstanie koncepcji
racjonalności świata.
2. Filozofia przy rody w Jonii. Tales, Anaksy mander,
Anaksymenes.
3. Filo zofia italska 1: Pitagorejczycy. Powstanie koncepcji
4
matematyczności świata.
4. Filozo fia italska 2: Eleaci. Powstanie filo zofii spekulatywnej.
5. Reakcja na szkołę Eleatów: Anaksagoras, Empedokles,
Atomiści.
6. Szkoła Heraklit a.
7. Schyłek filozofii jońskiej (Archelaos z Aten, Diogenes z
Apolonii).
8. Ruch sofistyczny i krytyka filo zofii przyrody
9. Sokrates. Elenchos jako metoda badania. Zwrot od filozofii
przyrody do etyki.
10. Platon 1: etyka jako punkt wyjścia filozo fii.
11. Platon 2: od etyki do antropologii ontologicznej. Powstanie
filo zofii transcendentalnej.
12. Platon 3: od ontolog ii do filo zofii przyrody.
13. Arystoteles 1: powstanie filozofii systemowej. Logika.
14. Arystoteles 2: ontolog ia i filozo fia przyrody.
15. Arystoteles 3: etyka i filo zofia polityczna.
16. Szko ły tzw. sokratykó w mniejszych: Cyrenaicy, Cynicy,
Megarejczycy.
17. Filo zofia hellen istyczna 1: Stoicy.
18. Filo zofia hellen istyczna 2: Epiku rejczycy.
19. Filo zofia hellen istyczna 3: Sceptycyzm.
20. Początki filozofii w Rzymie. Lu krecjusz, Cyceron.
21. Początki filo zofii chrześcijańskiej 1: pierwsi apologeci
(Justyn, Tacjan, Atenagoras)
22. Początki filo zofii chrześcijańskiej 2: od Tertuliana do
Soboru Nicejs kiego.
23. Mediop latonizm od Filona Aleksandryjskiego do Plutarcha z
Cheronei.
24. Komentatorzy Arystotelesa: od Aleksandra z Afrodyzji do
Jana Filoponosa.
25. Neoplaton izm 1: Plotyn.
26. Neoplaton izm 2: od Porfirius za do Proklosa.
27. Filozo fia schyłku Cesarstwa Rzy mskiego: Bo ecjusz,
Kasjodor.
Dr hab. Jan Kiełbasa
HF02pb Filozofia średniowieczna
Prerekwizyty: HF01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Proponowany kurs pomyślany jest jako podstawowy, a zatem
przezn aczony g łó wnie dla studentów I ro ku. Obejmuje ogólny i
chronologiczny przegląd stanowisk (od patrystyki po wiek XV,
rozpoznanie głównych linii ewolucy jnych myśli średniowiecznej,
jej
pojęć-kluczy ,
podstawowych
założeń,
ośrodkowych
problemów). Ponadto proponuje refleksję historyczną (recepcja,
kontynuacja, modyfikacja filozofii starożytnej w średniowieczu) i
meta- filozoficzną (czy myśl średniowieczna jest w ogóle filozofią?
kwestia lin ii demarkacyjnej między filozo fią i teolog ią, teoria
5
„dwóch prawd”).
Dziedzinową domin antą kursu jest problematy ka metafizyczna i
antropologiczna, wykładana na podstawie tekstów źródło wych z
epoki.
Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
HF03pc Filozofia nowożytna – wiek XVII
Prerekwizyty: HF02p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Celem kursu jest charakterystyka systemów metafizycznych
XVII wieku (Descartes, Hobbes, Maleb ranche, Spinoza, Leibniz),
które poprzedza przegląd najważniejszych stanowisk i koncepcji
renesansowych. Tematem wykładów są także problemy oraz idee
charakterystyczne
dla
filo zofii
nowożytne
(racjonalizm,
sceptycyzm, radykalizm), filozofii religii (Pascal), jak również
ks ztałtowanie się podstaw nowoczesnej teorii politycznej, wraz z
ideałami prawa naturalnego czy umowy społecznej (Grotius,
Hobbes, Locke).
Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
HF04pc Filozofia nowożytna – wiek XVIII
Prerekwizyty: HF03p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Empiryzm brytyjski (Locke - Berkeley - Hume). Szkocka
filo zofia zd rowego ro zsądku. Myśl francuskiego Oświecenia
(Encyklopedyści, Vo ltaire, Montesquieu, J.J. Rousseau), teoria
umowy społecznej. Filo zofia krytyczna, etyka i filo zofia polityczna
Kanta. Idealizm niemiecki (Fichte, Schelling ).
Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska
Dr Izabela Szyroka
HF05pa Historia filozofii współczesnej
Prerekwizyty: HF04p
Semestr: zimowy i letni (60 godz. wykład, 60 godz. ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
12 punktów ECTS
Część pierwsza ku rsu historii filo zofii współczesnej (semestr
zimowy) obejmuje następujące zagadnienia i postaci: okres
idealizmu niemieckiego po Kancie: Fichte, Schelling , Hegel,
Schleiermacher, W. von Humbo ldt, Schopenhauer. Reakcja na
heglizm: historyzm, Feuerbach, Stirn er, Marks, Engels,
Kierkegaard.
Po zytywizm:
Co mte,
empirio krytycyzm,
konceptualizm, utylitaryzm (Bentham, Mill), pragmatyzm: Peirce,
James, Dewey .
6
Część druga kursu historii filozofii współczesnej (semestr letni)
obejmuje: filozo fię życia (Dilt hey, Nietzsche); egzystencjalizm
(Jaspers, Heidegger, Marcel, Sartre); fenomenologię (Husserl,
Scheler, Merleau-Ponty); neopozytywizm; antropologię filo zoficzną
(Scheler, Plessner, Gehlen); filo zofię hermeneutyczną, szkołę z
Frankfu rtu (Adorno, Horkheimer, Habermas).
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
HF11k Zagadnienie dobra w filozofii starożytnej
Prerekwizyty: HF02p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Janusz Mizera
HF14sk Przezwyciężanie transcendentalizmu
Prerekwizyty: HF05p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: dwa protokoły i aktywny udział
w zajęciach
6 punktów ECTS
Kurs „Przezwyciężan ie transcendentalizmu ” ma charakter
seminarium przeznaczonego dla doktorantów oraz studentów
starszych lat. W najbliższym roku zamierzam kontynuować lekturę
i interpretację ks iążki Martina Heideggera pt. "Rozprawa Schellinga
o istocie ludzkiej wolności (1809)", przeł. R. Marszałek,
Wydawnictwo KR, Warszawa 2004. Tekst czytamy równolegle z
rozprawą samego Schelling a (Friedrich Schelling, "Filozoficzne
badania nad istotą lud zkiej wolności i sprawami z ty m
związanymi", przeł. B. Baran, Wydawnictwo Inter Esse, Krakó w
2003)
Prof. dr hab. Jan Skoczyński
HF15p Wybrane zagadnienia z filozofii polskiej
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni, 60 godz. (wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Zagadnienia: Polska filo zofia średniowieczna (Paweł
Włodko wic, Stanis ław ze Skarbimierza); Apologeci i krytycy
liberum veto (Fredro, Opaliński, Starowo lski, Kożuchowski); Myśl
polityczna XVI wieku (Sebastian Petrycy, Andrzej Frycz
Modrzewski); Polskie reformy doby Oświecenia (Kołłątaj i
Staszic); Począt ki filo zofii romantycznej (J. K. Szaniawski, J.
Głu chowski); Filozofia mesjanistyczna (Mickiewicz, Słowacki,
7
Krasiński, No rwid ); Filo zofia narodowa (Cieszkowski, Trentowski,
Libelt); XIX-wieczna filozofia historii (Lelewel, Historyczna
Szko ła Krako wska); Po zytywizm w myś li polskiej; Modernizm
i dwudziesto lecie międ zywo jenne; Współcześni myśliciele polscy
wobec przemian politycznych XX wieku .
Dr hab. Piotr Mróz
HF20 Egzystencjalizm
Prerekwizyty: HF04p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
5 punktów ECTS
Analiza
podstawowych
problemów
filo zofii
egzystencjalistycznej
i fenomenologii bytu ludzkiego. Rys
historyczny od Kierkegaarda po egzystencjalizm amerykański.
Wątki ontologii i konstytucji świata; trwoga istnien ia, podstawowe
projekty egzystencji ludzkiej, absurd istn ien ia. Analiza tekstów
filo zoficznych, lit erackich i dzieł sztuki.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
HF27sk Seminarium z filozofii nowożytnej
Prerekwizyty: HF02p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w seminarium i dwa referaty albo
konspekty pisemne
6 punktów ECTS
W roku 2016/2017seminariu m będzie poświęcone filo zofii
praktycznej Immanuela Kanta; p lanuje się lekturę fragmentów
„Uzasadnienia met afizyki moralności”, „Metafizy ki mo ralności”, a
także nieprzetłu maczonych jeszcze na polski wykładów Kanta z
etyki (dostępnych niemieckim oryginale i w przekład zie
angiels kim). Przedmiotem analizy będzie zwłaszcza Kantowska
teoria obowiązków moralnych i prawnych.
Prof. dr hab. Marcin Karas
HF29sk Filozofia dziejów
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i seminarium)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Problematyka kursu obejmuje przegląd ważn iejs zych stanowisk
z zakresu filozoficznej refleksji nad historią – od starożytności po
współczesność.
Szczegółowy program zajęć:
Zagadnienia terminologiczne i metodologiczne
Linearne i cykliczne filozofie dziejó w
Historiozo fia chrześcijańska
8
Laicy zacja problematyki filozo ficzno-dziejowej w dobie
Odrodzenia
Oś wieceniowa filo zofia historii
Teo ria postępu
Teleologiczna i dialektyczna wizja dziejó w
Mesjanizm, heroizm, słowianofilstwo
Teo rie cywilizacji, filozo fia końca historii
Trwałość i zmiana w historiozofii chrześcijańskiej w XX wieku
Teilhardo wska wizja postępu
Literatura obowiązko wa:
Teksty źródłowe będą podawane bezpośrednio na zajęciach.
Ważną formą pracy będą mo nograficzne referaty uczestnikó w
kursu, dyskutowane podczas zajęć.
Dr hab. Marcin Karas
Dr Andrzej Rygalski
HF40sk Filozofia przyrody Williama Ockham
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład - dr hab. Marcin Karas i
konwersatorium - dr Andrzej Rygalski)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Kurs obejmu je analizę wybranych p is m Ockhama i
rekonstrukcję jego poglądów z zakresu filo zofii przy rody. Ma na
celu zbadanie problematyki recepcji i krytyki metafizyki
Arystotelesa oraz rozważen ie konceptualizmu i nominalizmu w
pis mach angielskiego uczonego
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
HF54sk Seminarium z filozofii starożytnej
Prerekwizyty: HF01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty albo konspekty
pisemne
6 punktów ECTS
Byt i powinność w filozo fii Platona. Celem seminariu m jest
analiza najciekawszych wypowiedzi normaty wnych w dialogach
Platona, uwyraźniająca sposoby ich uzasadniania, a zwłaszcza ich
zało żenia ontologiczne.
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Leszek Augustyn
HF55s Filozofia rosyjska – od Oświecenia do marksizmu i
„Wiechów”
9
Prerekwizyty: HF 04pa, HF 04pc lub HP 05pa; lub inne kursy
z zakresu historii filozofii nowożytnej (XIX i XX w.)
Semestr: zimowy (60 godz.)
Warunki zaliczenia: prezentacja i egzamin ustny
5 punktów ECTS
Kurs dotyczy dziejó w filozo fii rosyjskiej w XIX wieku .
Obejmuje więc początki kształtowania się samodzielnej filo zofii
rosyjskiej od okresu Oświecenia – poprzez myśl XIX wieku – aż po
początko we lata XX wieku . Szczególny nacis k zostanie poło żony
na myśl społeczną i historiozoficzną. Zostaną poddane
baczn iejszemu oglądowi procesy kształtowania się i warunko wania
się teorii filo zoficzny ch i ideologii. Zaprezento wane zostaną główne
stanowiska omawianego okresu:
• filo zofia oświeceniowa,
• słowianofilst wo,
• okcydentalizm,
• oświecicielst wo,
• poczwiennictwo,
• narodnictwo,
• konserwatyzm,
• panslawizm,
• anarchizm,
• nihilizm,
• marksizm rosyjski.
W ramach zaś proponowanych o mówień zostaną przedstawione
idee i koncepcje najwybitn iejszych przedstawicieli filozoficznej i
społecznej myśli rosyjskiej o mawianego okresu: P. Czaadajew, I.
Kiriejewski, A. Cho miakow, A. Hercen , W. Bieliński, M.
Czernyszewski, M. Michajłowski, P. Ławrow, F. Dostojewski, L.
To łstoj, M. Danielewski, K. Leont jew, J. Plechanow, W. Lenin.
Zwieńczenie kursu stanowi propozycja spojrzenia na rosyjską
myśl filozoficzną XIX w. oczami „wiechowców” – autorów
przeło mowego almanachu „Drogo wskazy” (Wiechi, 1909), m.in.
M. Bierdiajewa, S. Franka, S. Bułgakowa.
W ramach przepro wadzanych analiz akcent zostanie położony
na „wymiary” rosyjskości i europejskości filozo fii rosyjskiej
(zagadnienie „Rosja a Europa”).
Literatura podstawowa:
Berlin I., Rosyjscy myśliciele, przeł. S. Kowalski, Warszawa
2003.
Bierdiajew M., Rosy jska idea, przeł. J.C. – S.W., Warszawa
1999.
Przebinda G., Od Czaad ajewa do Bierdiajewa, Kraków 1998.
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od Oświecenia do Renesansu
relig ijno - filo zoficzn ego, Kraków 2005.
Literatura u zupełniająca (wybór):
Bakunin M., Pisma wybrane, przeł. B. Wścieklica i Z.
Krzy żanowska, t. 1-2, Warszawa 1965.
Bohun M., Kontrrewolucja i pesy mizm. Filozofia społeczna K.
Leontjewa, Krakó w 2000.
Billington J.H., Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej, przeł.
J. Hun ia, Krakó w 2008.
Czaadajew P., „Listy”, przeł. M. Leśniewska i L. Suchanek,
10
Krakó w 1992.
Dobieszewski J., Włodzimierz Sołowjow. Studium osobowości
filo zoficzn ej, Warszawa 2003.
Dostojewski F., Bracia Karamazow, przeł. A. Pomo rski,
Krakó w 2004.
Dostojewski F., Dziennik pisarza, przeł. M. Leśniewska, t. 1-3,
Warszawa
Drogowskazy. Zbió r ro zpraw o inteligencji rosyjskiej, przeł.
PAJCAW,Warszawa 1986.
Filo zofia społeczna narodnict wa rosyjskiego, pod red. A.
Walickiego, t. 1-2, Warszawa 1965.
Hercen A., Pisma filozoficzne, t. 1-2, przeł. J. Walicka i E.
Bień kowska, Warszawa 1965-1966.
Idee w Rosji. Idiei w Rosii. Ideas in Russia, Leksykon polskorosyjsko-angielski pod red. A. de Lazari, t. 1 (Warszawa 1999), t. 26 (Łódź 1999- 2008).
Kucharzewski J., Od białego do czerwonego caratu, t. 1-7,
Warszawa 1998Lazari de A., W kręgu idei Fiodora Dostojews kiego.
Poczwiennictwo , Łódź
Łosski M., Historia filo zofii rosyjskiej, przeł. H. Paprocki, Kęty
2000.
Przybylski R., Dostojewski i „przeklęte problemy ”, Warszawa
2010.
Rydzewski W., Kropotkin, Warszawa 1979.
Szkłows ki W., Lew Tołstoj, przel. R. Gran as, Wars zawa 2008.
Sołowjo w W., Rosyjs ka idea, przeł. L. Kiejzik, Zielona Góra
2004.
Śliwowscy W. i R., Aleksander Hercen, Wars zawa 1973.
Walicki A., Filozo fia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa
1995.
Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii, Wars zawa 2002.
Wokół słowianofilstwa, pod red. J. Dobieszewskiego, Warszawa
1998.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Michał Bohun
Dr hab. Leszek Augustyn
HF56sk Wątki filozoficzne w literaturze rosyjskiej
Prerekwizyty: HF05 lub HF55
Semestr: zimowy i letni (60 godz., konwersatorium)
Warunki zaliczenia: dwa referaty lub jeden referat i jeden esej
związany z aktualną problematyką seminarium
6 punktów ECTS
Zajęcia w formie konwersatorium mają być kontynuacją
seminariów prowadzonych przez pro f. W. Rydzewskiego od
początku lat 90. Chcemy skupić się na poszukiwaniu i analizie
wątków filozo ficznych w wielkiej literaturze rosyjskiej XIX i XX
w. Celem jest ukazan ie kontekstów filozoficznych dzieł literackich ,
wpływu idei filozo ficznych na literaturę oraz samoistnej wartości
11
filo zoficzn ej wielkich d zieł literatury rosyjskiej.
W każdym ro ku akademickim seminarium dotyczy innych
aspektów rosyjskiej myśli filozo ficznej w jej lit erackich
kontekstach. W ostatnich latach prob lematyka seminariów
obejmowała następujące zagadnienia: Turgieniew i kategorie
rosyjskiej samowiedzy (nihilizm, zbędny człowiek, Hamlet i Don
Kichot); Tołstoj przed i po przeło mie światopoglądo wy m;
Tanatologia i agatologia w literaturze rosyjskiej; Rewo lucje i
rewolucjoniści w literackich obrazowaniach.
Dr hab. Michał Bohun
Dr hab. Leszek Augustyn
HF57 Historia marksizmu: filozofia i utopia
Prerekwizyty: HF04p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
5 punktów ECTS
Kurs przedstawia historię ks ztałtowania się doktryny Marksa
i jej ró żne formy w myśli XIX i XX-wiecznej. Nacisk poło żony
zostanie na filozoficzne źród ła i konteksty marks izmu oraz jego
utopijne paradoksy.
Dr hab. Jan Kiełbasa
HF58 Człowiek jako mikrokosmos, imago Dei, osoba. Zarys
średniowiecznej antropologii.
Prerekwizyty: HF 01p, HF 02p
Semestr: letni i zimowy (60 godz., wykład i konwersatorium)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
5 punktów ECTS
Rekonstrukcja i badanie trzech wizji człowieka w myśli
patrystycznej (Orygenes, Nemezjus z, Grzegorz z Nyssy, Augustyn,
Boecjusz) i scholastycznej (Abelard, wikto ryni, Albert Wielki,
To masz z Akwinu , Bonawentura) na podstawie analizy tekstów
źródło wych. Ro zpoznanie historycznych (filozoficznych i
biblijnych) inspiracji, ontologicznych, kosmolog icznych i
teologicznych założeń i różnych szczegółowych wariantów motywu
mikro kosmicznego, ikonicznego i personalistycznego. Badanie
faktycznych (historycznych) i możliwych relacji międ zy trzema
koncepcjami: sprawdzanie hipotezy koncyliacy jnej (pola zgodności
bądź ko mplemen tarności) i hipotezy konfrontacyjnej (pola logicznej
sprzeczności bądź faktycznej rywalizacji); próby porównywania i
hierarchizowan ia trzech koncepcji. Nurt „godnościowy” i nurt
„marnościowy” w średniowiecznej refleksji o człowieku.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Steffen Huber
HF62
Polnische Philosophiegeschichte. Deutschsprachiges
12
Konversatorium für Erasmus-Teilnehmer
Prerekwizyty: HF01p, wymagana znajomość j. niemieckiego,
mile widziana znajomość j. polskiego / Vorkenntnisse:
deutsche Sprachkenntnisse sind erforderlich, polnische
Sprachkenntnisse vorteilhaft.
Semestr: zimowy (30 godz.) / Wintersemester (30 Std.)
Warunki zaliczenia: Referat i aktywny udział w zajęciach / Referat und
aktive Teilnahme an den Lehrveranstaltungen.
3 punkty ECTS
Der Ku rs richtet sich an deutschsprachige Studierende aller
Studienrichtungen, insbesondere an Eras mus-Teilnehmer, die sich
für die philosophische Kultur Polens und ihre geschichtlichen
Hintergründe (1350 - 1700) interessieren. Abwechselnd werden in
Vorlesungen Abschnitte der Philosophiegeschichte vorgestellt und
in Semin aren Texte gemeinsam interpretiert.
Im Mittelpunkt stehen fo lgende Fragen:
- In welche europäischen Tradit ionen schrieben sich polnische
Intellektuelle und Politiker ein?
- Mit welchen Argumenten leg itimierte man das litauischpolnische Gemein wesen auf europäischer Ebene?
- Was interessierte die zeit genössische westeuropäische
Öffentlichkeit am poln ischen Beitrag zu Hu manis mus, Refo rmation
und Geg enreformation?
- Welche Vorstellungen von Modernisierung entwickelten sich
in der Zeit der „uneuropäischen“ Systemlösungen ab 1573 (freie
Königswah l,
parlamentarische
Abstimmu ngen
virit im,
Einstimmig keit, Widerstandsrecht)?
- Welche Bedeutung hat die jahrhundertelange Kultu r- und
Religionsvielfalt für die En twicklung der polnischen Philosophie?
Ein zelthemen :
(1) Intellekt uelle Zentren im spätmittelalterlichen und
frühneu zeitlichen Polen
(2) Pacta sunt servanda: Die Begründung des Rechts auf
Selbstbestimmung fü r die mit Polen verbundene litauische Nation
(1400-1450)
(3) Hu man ist ische Modern isierungsprojekte (1470- 1570)
(4) Republikan ische Traditionen des mittleren und niederen
Adels (1550- 1650)
(5) Gleichberecht igung, Toleranz, Assimilation und Exil
(6) Po lnische Philosophen in europäischen Net zwerken
(7) Altpolnische Kultur aus der Sicht späterer Generationen
Zu diesen Themen werden wir je nach den sprachlichen
Möglichkeiten der Teilnehmer Quellen und Bearbeitungen lesen.
Polnisch- und Lateinkenntnisse werden nicht vorausgesetzt, können
aber bei erweiterter Lektüre eingebracht werden. Hintergrundwissen
aus verschiedenen Studienrichtungen ist sehr willkommen.
Dr hab. Jan Kiełbasa
13
HF64 Transcendentalia. Pojęcia transcendentalne w myśli
scholastycznej.
Prerekwizyty: HF 01p, HF 02p
Semestr: zimowy (16 godz. wykład, 14 godz. konwersatorium)
Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach,
napisanie pozytywnie ocenionej pracy semestralnej, ostatecznie zaś
pozytywnie zdany egzamin ustny.
3 punktów ECTS
Tematyka:
1. Konfrontacja różnych sensów transcendentalności:
transcendentalność w myśli średniowiecznej a transcendentalizm
filo zofii Kanta i XX-wiecznej fenomeno logii. Podstawowy dylemat
w rozumien iu średnio wiecznych teorii transcendentaliów:
transcendentalia jako modi essendi czy mod i significandi.
2. Starożytne źródła problematyki transcendentaliów: tzw.
prototranscendentalia. Rekonstru kcja I interpretacja poglądów
Platona, Arystotelesa, Plotyna, Proklosa, św. Augustyna i
Boecjusza.
3. Pierwsze sformu łowania problematyki transcendentaliów w
XIII wieku: Su mma de bono Filipa Kanclerza i Su mma fratris
Alexandri.
Historyczny
I
teologiczny
kontekst
teorii
transcendentaliów (koncepcja „imion Bożych” – atrybutów
przypisywanych Bogu w jego istocie lub poszczególny m osobom
Trójcy świętej). Modelowy zestaw pojęć transcendentalnych (byt –
jedność – prawda – dobro) – ich analityczne wyprowad zenie I
podstawowa charakterystyka jako pierwszych I najogólniejszych
właściwości i znaczeń bytu (co mmunissima et prima – primae
intentiones, primae determinationes entis, primae impressiones apud
intellectu m). Ró żnice miedzy koncepcją Filipa Kanclerza i
koncepcją wyłożoną w Su mma fratris Alexandri: czysto negatywna
charakterystyka
transcendentaliów
jako
różnych
postaci
niepodzielen ia ontologicznego, tj. bytu niepod zielonego, a
charakterystyka relacyjna, odnoszącą poszczególne transcendentalia
do podmiotu nieskończonego, tj. Boga, lub podmiotu skończonego,
tj. ro zumnej duszy. Pytanie o konkurencyjny bądź komplementarny
charakter obu koncepcji.
4. Dojrzała postać teorii transcendentaliów - koncepcja To masza
z Akwinu. Kanon iczna lista transcendentalió w i kontrowersje z nią
związane: spór o transcendentalny status piękna, o możliwość
redu kcji n iektórych transcendentaliów do czterech modelowych, o
prawomocność utożsamien ia transcendentale aliquid z różnicą i
wielością.
Próba
uniwersalnego,
czysto
ontologicznego
konstruowania systemu transcendentaliów (poza kontekstem
teologicznym): wyprowadzenie z analizy samego bytu pozostałych
pojęć transcendentalnych.
5. Warunki transcendentalności na gruncie koncepcji To masza z
Akwinu. Konwertybilność i analogiczność transcendentaliów – ich
przedmiotowa tożsamość (secundum suppositum) przy zachowaniu
pojęciowej różnicy , tj. nietożsamości znaczenia. Różn e sensy
dodawania czegoś do bytu: negacja i pojęciowa relacja jako formy
„dodawania” właściwe pojęciom transcendentalnym. Negatywny
sens jedności, relacyjny sens prawdy i dobra. Właściwe ro zumienie
negatywności jedności jako bytu wewnętrznie niepodzielonego,
14
konstytuowanego przez jedną formę i jeden akt istnienia. Właściwe
rozumien ie prawdy jako relacji adekwacyjnej między rzeczą a
umysłem.
6. Różne wersje koncepcji transcendentaliów Alberta Wielkiego.
Rekonstrukcja, porównanie i interpretacja na podstawie
oryginalnych tekstów źródłowych (komentarz do Sentencji Piotra
Lomb arda, ko mentarz do De divinis nominibus Pseudo-Dionizego,
oraz De bono i Su mma theologiae). Trzy typy kon wertybilności i
aporie przez nie generowane. Albertyński „formalizm”. Piękno
transcendentalne a piękno estetyczne.
7.Koncepcja transcendentalió w Bonawentury. Rekonstrukcja i
interpretacja na podstawie oryginalnych tekstów źródłowych
(komentarz do Sentencji Piot ra Lombarda, Brev iloquiu m,
Itinerarium mentis in Deum). Transcendentalia jako doskonałości
(perfectiones). Dylemat do rozważen ia: czy transcendentalia to
ogólne właściwości i znaczen iowe odniesienia bytu, czy raczej
terminy o sensie wyraźnie teologicznym, tj. appropriata –
partykularne atrybuty przypisywane osobom Trójcy świętej.
8. Dwie koncepcje transcendentaliów Dunsa Szkota: tradycyjna
(transcendentalia jako ogólne passiones entis – jedność, prawda,
dobro z osobna równozakresowe z bytem) i alternatywna,
oryginalna koncepcja Dunsa (transcendentalia dysjunktywne,
dopiero w opozycyjnych parach, nie z osobna, równozakresowe z
bytem). Rekonstrukcja i interpretacja na podstawie oryginalnych
tekstów źró dłowych (Quaestiones in Metaphysicam, w
szczególności prolog do komentarza do Metafizyki Arystotelesa,
Ordinatio , Lectura oxoniensis). Związek oryginalnej koncepcji
Dunsa z koncepcją jednoznaczności pojęcia bytu. Kwestia do
dyskusji: czy Duns Szkot inauguruje dzieje metafizyki jako scientia
transcendens?
9.Transcendentalne a nietranscendentalne rozu mienie pojęć
„jedność”, „prawda”, „dobro” – próba uchwycenia i
uporząd kowania różn ic. Dyskusja nad prawo mocnością i precyzją
powyżs zego rozróżnienia. Aporie generowane przez wspomniane
pojęcia w ich transcendentalnym rozu mieniu. Ogólna ocena
scholastycznych koncepcji transcendentaliów.
Literatura podstawowa (teksty źródłowe):
1. Tomas z z A kwinu, Kwestie dyskutowane o prawdzie (De
Veritate):
a. kw. 1, a. 1-8 (polskie wydanie: t. 1)
b. kw. 21, a. 1-6 (po ls kie wydanie: t. 2)
2. Tomasz z Akwinu, Traktat o Bogu: Suma teologii, I, kwestie
1-26
a. cz. I, kw. 5, a. 1-6; kw. 6, a. 1-4
b. cz. I, kw. 11, a. 1-4
c. cz. I, kw. 16, a. 1-7
3. Tomasz z A kwinu, Summa contra Gentiles. Prawda wiary
chrześcijańskiej I, r. 59-62 (polskie wydanie: t. 1)
4. Albert Wielki, Ko mentarz do czwartego rozd ziału „O
imionach Bożych” Dionizego Areopagity (w:) K. KrauzeBłacho wicz (red.) Wszystko to ze zd ziwienia. Antologia tekstów
filo zoficzn ych z XIII wieku .
5. Boecjusz, W jaki sposób substancje mogą być dobre w tym,
15
że są, chociaż nie są dobrami substancjalny mi (De hebdomad ibus)
w: Boecjusz, Traktaty teologiczne (dwujęzyczna seria Ad Fontes)
6. Bonawentura, Breviloquium I, r. 6 (w:) Z filozofii św.
Augustyna i św. Bonawentury (Opera Philosophorum Medii Aevi.
Textus et studia , t. 3)
Literatura u zupełniająca:
1.Aertsen Ian, Medieval Ph ilosophy and the Transcendentals.
The Case of Thomas Aquinas.
2. Aertsen Ian , Die Frage nach dem Ersten und Grundlegenden.
Albert der Große und die Lehre von der Transzendentalien (w:)
Albertus Magnus. Zum Gedanken nach 800 Jahren: Neue Zugänge,
Aspekte und Perspektiven
3. Aertsen Ian, Medieval Philosophy as Transcendental Thought.
From Philip the Chancellor (ca 1225) to Francisco Suarez
4. Aertsen Ian, Good as Transcendental and the Transcendence
of the Good (w:) MacDonald Scott (ed.) Being and Goodness
5. Gracia J.J.E. (ed.) Transcendentals in the Middle Ages, Topoi
11 (1992)
6. Honnefelder Ludger, Metaphysik als Scient ia transcendens:
Johannes Duns Scotus und der zweite Anfang der Metaphysik (w:)
Hofmeister Pich R. (ed.) New Essays on Metaphysics as Scientia
transcendens
7. Kiełbasa Jan, Transcendentalny i nietranscendentalny sens
jedności w myś li XIII wieku na tle filozo ficznej tradycji
8. Kiełbasa Jan, Pierwsze i najpowszechniejsze: jedność,
prawda, dobro i inne transcendentalia w metafizyce św. Tomasza z
Akwinu, Przegląd Tomistyczny, tom XIX (2013)
9. Ko łodziejczyk Sebastian, Teoria teanscendentalió w (w:)
tenże, Gran ice pojęciowe met afizyki
10. Pouillon Henri, Le premier traité des propriétés
transcendentales. La „Summa de bono” du Chancelier Ph ilippe,
Revue néoscolastique de ph ilosophie 42 (1939)
11. Stróżewski Władysław, Transcendentalia i wartości (w:)
tenże, istnienie i wartość
12. Stróżewski W., Trzy wy miary prawdy (w:) tamże
13. Stróżewski W., O po jęciach piękna (w:) tamże
14. Woleński Jan, Dwie koncepcje transcendentaliów (w:) tenże,
W stronę log iki
11. Wolter A.B., The Transcendentals and their Function in the
Metaphysics of Duns Scotus
Dr Steffen Huber
Traktaty polityczne polskiego renesansu
Prerekwizyty:
Semestr: zimowy (30 godz., wykład)
Warunki zaliczenia: praca pisemna, omówienie pracy
3 punkty ECTS
HF65
Kurs porusza się wo kół trzech autorów i ich głównych traktatów
filo zoficzn o-politycznych :
- Andrzej Frycz-Modrzewski (1503- 1572) O poprawie
Rzeczypospolitej;
- Stanisław Orzechowski (1513- 1566), Quincunx;
16
- Wawrzyniec Goś licki (1538- 1607), O doskonałym senatorze.
Każdy z tych traktatów aspiruje do pewnego uniwersalizmu,
jednocześnie reprezentując party kularny punkt wid zenia grup
społecznych, ośrodków władzy i opcji światopoglądowych.
Najbard ziej filo zoficzn ie wydajny z nich, Modrzewskiego
pro jekt Poprawy Rzeczypospolitej, opiera się na bogatych
instrumentach, doświadczen iach i wizjach rozwoju res publica.
Przy jaciel i późniejszy wróg Modrzewskiego, Stan is ław
Orzechowski, operuje piękny m pod względem literackim
i retorycznym, acz filozo ficznie mało zaawansowanym
platonizmem, kładąc podwaliny pod pisarstwo pó źniejszych
sarmatów.
Młodszy o pokolenie Wawrzyniec Goślicki jest także
platonikiem, ale - dysponując więks zą filozo ficzną swobodą pro wadzi d ialog z różnymi starożytny mi i renesansowymi nurtami
myślowy mi.
UWAGA: W roku akademi ckim 2016/2017 kurs zawieszony.
Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska
HF68s Seminarium z filozofii współczesnej: esej filozoficzny
Prerekwizyty: Semestr: zimowy (30 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: jeden protokół, jedna praca pisemna na
zakończenie seminarium
6 punktów ECTS
Celem seminarium jest zapoznanie się z tekstami z zakresu
filo zofii wspó łczesnej, które wyróżniają się walorami estetycznymi
bądź podkreślają aspekt retoryczny w pisarstwie filo zoficzny m,
uzasadniając jego niezbędność, a mo że nawet nieuniknioność
(pochwała retoryki). Seminarium opiera się na założeniu, że
filo zofo wanie łączy się z pewnymi wymogami stylistyczny mi, że
świat jawi się nam w sposób, w jaki filozof stawia nam go przed
oczyma za po mocą środków stylistycznych. Lista lektur podana w
sylabusie zostanie uzupełn iona. Do treści seminarium należy
między innymi:
Przedstawien ie sylwetki G. Simmela jako estetyzującego
filo zofa życia, „wędro wcy pomiędzy światami sztu ki, filozo fii i
nauk” (M. Sch mid ). Jego koncepcja życia ludzkiego i ku ltury, w
ty m pojęcie tragedii ku ltury, przykłady jego myś lenia o
poszczególnych zmysło wych zjawiskach kultury, o formach życia
społecznego. Dla uwypuklenia swoich tez Simmel powoływał się na
przykłady z codzienności i posługiwał się formą eseju. „G. Simmel
(…) dokonał jako p ierwszy zwrotu filo zofii do konkretnych
przedmiotów, który pozostał kanoniczny dla każdego, komu nie
dogadzało paplanie o krytyce poznania czy historii ducha” (Th.W.
Adorno).
Drugim ważnym dla seminariu m autorem jest H. Blumenberg.
Jego zdaniem retoryka niesłusznie została skazana na „filo zoficzną
banicję” przez Platona. Odgrywa ona niezastępowalną rolę w
17
samoo kreśleniu czło wieka, któ ry jest tym, czym nie jest, jest istotą
pośrednią, określającą się za pomocą tego, czym nie jest. W ten
sposób
odniesienie
czło wieka
do
rzeczywistości
jest
„zmet afory zowane”. Droga metaforyczna jest sposobem określania
samego sieb ie w sytuacji nie-bezpośredniego obcowania z
rzeczywistością. I tak na przykład tematem antropologii jest „natura
ludzka”, która nigdy naturą nie była, dlatego występuje w
„przebraniu” alegorycznym jako zwierzę, maszyna, strumień
świadomości. Człowiek jest istotą sy mbo liczną, ponieważ wyb iera
metaforyczną drogę pośrednią. Konstytucja czło wieka jest
potencjalnie metaforyczna, co oznacza, że człowiek znajduje swoją
rzeczywistość nie w wewnętrzności, lecz jedynie na drodze poprzez
to, czym nie jest. Podstawowy zasób języka filo zoficznego stanowią
metafory , dla których nie istnieją żadne czysto pojęciowe
ekwiwalenty (np. światło jako metafora dla prawdy). Język filo zofii
znamionuje „kontrolo wana wielo znaczność”. Dlatego też uwaga
zwró cona na retoryczność języka filo zoficzn ego daje wgląd w
warsztat pracy filozofa i pozwala lepiej zro zumieć jej rezultaty.
Teksty H. Plessnera zostają wprowadzone do seminarium z
uwagi na ukazy wanie „zapośredniczonej” obecności człowieka
wobec innych, spełniającej się w ceremoniale i dyplo macji, w
przyjmowaniu ról społecznych w ogóle. Dlaczego bronimy
ceremoniału, mimo że kolejne rewolu cje odrzuciły wszystko to, co
nieracjonalne jako przeżytek ? Dlatego, że „dusza nie mogłaby
oddychać bez zimnego powietrza dyplo macji”. Zostaną
wprowadzone pojęcia dystansu człowieka do samego siebie
(„ekscentryczna po zycjonalność”), ro li i gry, właściwe antropologii
Plessnera.
Lektu ra tekstu G. Manna na temat B. Russella ma stanowić
przykład eseistycznego sportretowania wybitnego filozofa w sposób
literacko i rzeczowo nie związany konwencjami empiryzmu
logicznego i innych nurtów myślowych z ducha neopozytywizmu.
Esej R. Rorty’ego pozwo li odpowied zieć na pytanie, czy i w
jakim sensie filozofia jest rod zajem p isarstwa.
Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska
HF74s Kategorie antropologiczne w pismach klasyków
współczesności
Prerekwizyty: Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: w każdym semestrze jeden protokół, jedna praca
pisemna na zakończenie seminarium
6 punktów ECTS
Na podstawie klasycznych tekstów współczesnej antropologii
objaśnimy kategorie służące filozo ficznemu ujmowaniu człowieka.
Oś tematyczną stanowią następujące ujęcia:
Zasady metodyczne antropologii filozo ficznej: zasada
relatywizacji ponadczasowych sfer sensu do czło wieka jako ich
twórcy w horyzoncie h istorii (H. Plessner). Zasada „organonu”.
Rola dyscyplin humanistycznych jako narzędzia poznania
antropologicznego. Zasada feno menologicznego op isu i interpretacji
18
poszczególnych zjawisk ludzkiego życia (O.F. Bo llno w). Zasada
„pytania otwartego” (H. Plessner).
Okoliczności powstania antropologii filozoficznej w wieku XX.
Ojcowie-założyciele i ich dzieła: M. Scheler, H. Plessner, A.
Gehlen. Antropolog ia filozo ficzna jako pogłębienie i poszerzenie
filo zofii transcendentalnej (E. Cassirer).
Koncepcja antropologiczna M. Schelera: Metafizyczny schemat
warstw świata. Ustopniowanie bytu: pęd wzrostu i krzewienie się,
życie popędowe, instynkt, pamięć asocjacyjna, inteligencja
praktyczna składają się na „zasadę życia”. O szczególności
stanowiska czło wieka w kosmosie decyduje przeciwstawny
zasad zie życia – „duch”. Charakterystyka ducha. Otwartość wobec
świata. Rzeczowość. Poznanie ejdetyczne. Samoświado mość. Opór
wobec popędu. Zdolność uprzedmiotowiania. Osoba. Struktura
ludzkiego bytu pozwala objaśnić kategorie rzeczy i substancji.
Człowiek jako „asceta” i „wieczny protestant”. Skąd pochod zi
energia ducha, skoro wy ższe warstwy bytu są słabsze a duch nie
posiada własnej energii ? Wzajemne przen ikanie się bezsilnego
ducha i pędu życiowego: uduchowien ie pędu i ożywienie ducha
czyli stawanie się człowiekiem.
Krytyka kartezjańskiej
dualistycznej nauki o czło wieku. Ro związanie problemu
psychofizycznego: jedność życia
w miejsce dualizmu.
Współtworzenie stającego się Boga jako przenikanie się zasady
życia i zasady ducha. Krytyka koncepcji naturalistycznych.
Antropologiczne warunki możliwości filozofii. Pytanie o stosunek
do „zasady wszechrzeczy ” i odkrycie możliwości „nicości
absolutnej”.
Kategorie antropologiczne H. Plessnera: Pozycjonalność
centryczna zwierząt. Ekscentryczna pozycjonalność człowieka.
Zapośredniczona bezpośredniość ludzkiego życia i jego naturalna
sztuczność. Konstytutywna nierównowaga czło wieka jako źródło
kultury. Homo absconditus: ukrycie człowieka jako odwrotna strona
jego otwartości. Dziejo wość człowieka:indywiduacja i ucieleśnianie
się w roli. Spór z Heid eggerem: egzystować może jedyn ie ktoś, kto
żyje i ma ciało. Człowiek jako istota kulturowa: niezb ędność normy
i formy (obyczaju, mas ki, ceremon iału, kon wencji). Polityka jako
konieczność antropologiczna.
Kategorie antropologiczne A. Gehlena. Pojecie kategorii
antropologicznych
pochodzi od Gehlena i oznacza istotne,
niesprowadzalne do niczego innego, właściwości człowieka
rozważanego w aspekcie kulturowy m, społeczny m, historycznym.
My stosujemy to pojęcie szerzej: odnosimy je równ ież do człowieka
w aspekcie bio logiczny m. Uprawn ia do tego „empiryczna filo zofia”
Gehlena, która jest rezu ltatem odrzucenia idealizmu
i
Fichteańskiego pojęcia „czynu”. Czło wiek jako istota naznaczona
brakiem (Protagoras, Pliniusz, Herder). Morfologiczne niedobory.
Retardacja. Bio logiczna/egzystencjalna konieczność działania.
Odwartościowanie świadomości i dowartościowanie instynktu
życia. Działanie: zajmowanie stanowis ka na zewnątrz (duch
rzeczywisty). Zasada „odciążenia”. Język. Pochodzenie instytucji
(„systemó w kierowniczych”) i ich ro la w stabilizacji istoty pełnej
niedoborów. Człowiek jako istota podlegająca wychowaniu
i dyscyplinie (por. Kant). Uroki i n iebezpieczeństwa autorytaryzmu.
19
Liberalna a konserwaty wna krytyka kultury. Kultura jako ochrona
człowieka przed n im samy m. Słabość instytucji źródłem
nadpobudliwości i agresji. Krytyka „człowieka kontemplacy jnego”.
Portret człowieka współczesnego („dusza w epoce techniki”).
Cassirerowska koncepcja człowieka jako resumacja jego
„Filozofii form symboliczn ych”. Ob jaśn ien ie zjawiska wielości
poglądów na człowieka. Nie introspekcja, lecz refleksja nad
kulturą /droga pośrednia/ poucza człowieka o tym, kim jest.
Antropologia to nie problem teoretyczny, lecz sprawa przeznaczen ia
człowieka. Człowiek nie ma natury, lecz jest „mies zaniną bycia i
niebycia”, jego znakiem rozpoznawczy m jest praca, a nie
metafizy czna „natura”. Sy mbol – klucz do zrozu mienia człowieka.
Uniwersum symboliczn e języ ka, mit u, sztuki, religii i historii
wkracza między przy rodę a człowieka. Autobiografia: prawda
własnego życia do maga się kształtu symbolicznego. Utopia:
wyobrażona mo żliwość jako krytyka istniejącego faktu.
Przestrzenny, czasowy i języko wy charakter ludzkiego życia
według O.F. Bollnowa. Człowiek wykorzeniony i zadomowiony.
Rola nastrojów w przeżywan iu czasu.
Rezu ltatem seminarium ma być nabycie umiejętności
operowania klasyczny mi kategoriami filozoficznego myślenia o
człowieku i zrozu mienie na tej podstawie zmian zachodzących w
kulturze współczesnej.
Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ
HF79sk Seminarium z filozofii średniowiecznej
Prerekwizyty: HF01p, HF02p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat lub praca
pisemna
6 punktów ECTS
Seminarium z dziejów filozo fii średnio wiecznej będ zie
poświęcone analizie wybranych zagadnień z metafizyki i
kos mologii średniowiecza. Do kładny przebieg zajęć będzie
uzależniony od zainteresowań i badań prowad zonych przez
uczestnikó w. Często będą się także pojawiać odniesienia do
filo zofii starożytnej (g ł. Arystotelesa). Obok tekstu wiodącego,
którego lektura będzie dominować na zajęciach, sporo czasu
zostanie również poświęcone na indy widualne zagadnienia
rozważane przez studentów. Kurs przezn aczony jest zarówno dla
osób zainteresowanych od niedawna filo zofią średniowieczną, jak
również dla studentów starszych lat, znających język łaciński.
Literatura: Wybrane p is ma autorów średniowiecznych, przede
ws zystkim św. To masza z Akwinu, a także klasyczne opracowan ia
historii filo zofii i lit eratura monograficzna.
Dr hab. Michał Bohun
HF81sk Filozofia rosyjska i zmierzch Zachodu
Prerekwizyty: HF04 lub FS01 lub FS02
20
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: dwa referaty wprowadzające do dyskusji lub jeden
referat i jedna praca pisemna (esej)
6 punktów ECTS
Celem seminariu m jest analiza najważn iejs zych koncepcji i idei
antyokcydentalistycznego katastrofizmu w filozofii rosyjskiej XIX i
XX wieku. Warto zadać pytanie, czy d iagnozy i prognozy
formu łowane przez rosyjskich myślicieli są w jakiejś mierze
przydatne dla zrozumien ia dokonujących się obecnie procesów
i wzmagającej się świado mości kryzysu (gospodarczego,
społecznego, politycznego i kulturalnego) świata zachodniego.
Pun ktem wyjścia do dyskusji w ramach semin ariu m będą klasyczne
teksty rosyjskich krytykó w kultury europejskiej, szczególnie tych,
którzy by li przekonani, że skutkiem kry zysu mo że być zagłada
Zachodu. Czytać będziemy między innymi pis ma sło wianofilów,
Aleksandra Hercena, Fiodora Dostojewskiego, Konstantego
Leontjewa, Lwa Tołstoja, Włodzimierza Erna, Mikołaja
Bierdiajewa i ideologów ruchu euroazjatyckiego. Zadaniem
seminarium będzie odniesienie rosyjskich koncepcji i poglądów do
stanowisk myś li zachodniej, podkreślającej kryzys i schyłek Starego
Świata.
Dr hab. Leszek Augustyn
Problem religii w filozofii rosyjskiej (religia, irreligia,
ateizm)
Prerekwizyty: HF04pa lub HF04pb
Semestr: zimowy (60 godz. wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
HF82
Kurs obejmu je prezentację i analizę zagadnienia religii w XIX i
XX-wiecznej filo zofii rosyjskiej. Poruszana w nim problematyka
dotyczy następujących kwest ii: filozo fia i/a religia, rosyjska filozo fia
relig ijna, filo zofia ateizmu , filozofia irrelig ii, filo zofia sekularyzmu,
problem „religii ateistycznej”, religijność/areligijność myślenia
filo zoficzn ego, miejsce religii w kwestii społecznej, krytyka
społecznej funkcji religii, konserwatywna i rewolucyjna funkcja
relig ii. W ramach kursu zostanie podjęta próba przezwyciężenia
uproszczonych schemató w, podziałów i przyporządkowań w
percepcji i historiografii filo zofii rosyjskiej. Po jawią się klasycy i
mniej znani myśliciele. Rozważan e stanowiska filo zofii rosyjskiej
zostaną także skonfrontowane z odpowiadającymi im zagadnieniami
(u jęciami i rozstrzygnięciami) z obszaru klasycznej i współczesnej
zachodnioeuropejskiej filozofii religii. Zakres kursu obejmuje m.in.
następujących myślicieli i nurty filozoficzne: P. Czaadajew,
słowianofile i okcydentaliści, M. Bakunin, K. Leontjew, M.
Fiodorow, pisarze-myśliciele: M. Go gol, F. Dostojewski i L. Tołstoj,
nurt nowej świadomości religijnej, krąg bogostroitielst wa, myśl
marksistowska,
renesans
relig ijno -filozoficzny,
filo zofia
emig racyjna.
Literatura podstawo wa:
Go erdt W., Historia filo zofii rosyjskiej, Kraków 2012.
21
Kołakowski L., Jeśli Boga nie ma…, wyd . różne.
Stołowicz L., Historia filozo fii rosyjskiej. Podręczn ik,
Warszawa 2008.
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od oświecen ia do renesansu
relig ijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Literatura uzupełniająca:
Ateizm oraz irrelig ia i sekularyzacja, (red .) F. Adamski, Kraków
2011.
Augustyn L., Myślenie z wnętrza objawien ia. Studiu m filozofii
Siemiona L. Franka, Krakó w 2003.
Bakunin M., Bóg i państwo, Pozn ań 2012.
Bakunin M., Pisma wybrane, t. 1-2, Wars zawa 1965.
Bierdiajew M., Rosyjska idea, Warszawa 1999.
Bierdiajew M., Światopogląd Dostojewskiego , Kęty 2004.
Bohun M., Kontrrewolucja i pesymizm. Filozofia społeczna
Konstantina Leontjewa, Kraków 2000.
Czaadajew P., „Listy”, Kraków 1992.
Dobieszewski J., Włodzimierz Sołowjow. Studium osobowości
filo zoficzn ej, Warszawa 2003.
Dostojewski F., Bracia Karamazow, przeł. A. Po morski, Kraków
2004.
Dupré L., Inny wymiar. Filozofia relig ii, Kraków 2003.
Evdokimov P., Gogol i Dostojewski, czyli zstąpienie do
otchłani, Bydgoszcz 2002.
Fran k S., Niepojęte. Ontologiczny wstęp do filozo fii religii,
Tarnów 2007.
Hercen A., Pisma filo zoficzn e, t. 1-2, Warszawa 1965- 1966.
Kiejzik L., Sergiusza Bułgakowa filo zofia wszechjedności,
Warszawa 2010.
Kline G.S., Relig ious and Anti-Religious Thought in Russia,
Chicago-London 1968.
Mazurek S., Rosyjski renesans religijno-filo zoficzny. Próba
syntezy, Warszawa 2008.
Niedokończona dyskusja… Dziewiętnastowieczna polemika
katolicko-prawos ławna między Iwanem Gagarinem SJ i A leksym S.
Chomiako wem, Krakó w 2008.
Przebinda G., Od Czaadajewa do Bierdiajewa, Krakó w 1998.
Przybylski R., Dostojewski i „przeklęte problemy”, Warszawa
1964 (wyd. 2: Warszawa 2010).
Ricken F., Filo zofia religii, Kęty 2007.
Ro zanow W., Ciemne oblicze. Metafizy ka chrześcijaństwa,
Warszawa 2006.
Soło wjow W., Wybór pis m, t. 1-3, Poznań 1988.
Szestow L., Dobro w nauczaniu hr. Tołstoja i F. Niet zschego,
Warszawa 2006.
Szestow L., Dostojewski i Nietzsche. Filo zofia tragedii,
Warszawa 1997.
Szestow L., Na szalach Hioba, Wars zawa 2003.
Tołstoj L., Spowiedź, Warszawa 2011.
Wokół słowianofilstwa, (red.) J. Dobies zewski, Wars zawa 1998.
Wokół Szestowa i Fiodorowa, (red.) J. Dobieszewski, Wars zawa
2007.
(Wybór oraz inne pozycje bibliograficzne zostaną podane w
22
trakcie kursu.)
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
HF83sk Seminarium z filozofii moralnej Tomasza z Akwinu
Prerekwizyty: HF02
Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach,
wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów
6 punktów ECTS
W roku 2014/2015 seminarium będzie poświęcone To maszowej
teorii sprawiedliwości. Przewiduję się analizę odpowiednich partii
Summy
teo logicznej,
źród łowych
fragmentów z Etyki
nikomachejskiej Arystotelesa oraz wybranych tekstów ze
współczesnej lit eratury przedmiotu.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Joanna Hańderek
Filozofia na przełomie XX/XXI wieku
Prerekwizyty: Semestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach
i egzamin ustny
6 punktów ECTS
HF86
Porus zane będą następujące zagadnienia:
1. Filozo fia postkolonialna (drugiej fali)
- postkolonializm drugiej fali (R. Young, A. Loo mba)
- krytyka postkolonializmy/postko lon ializm krytyczny (G.Ch .
Spivak)
2. Filozo fia emocji (K. Oatley, R. C. Solo mon)
3. Współczesne problemy globalizacji
- krytyka globalizacji
- nowe ruchy globalizacy jne
- problem tożsamości czło wieka
- kwestia ruchów społecznych
4. Filozo fia transkulturowa
5. Filozo fia wobec popkultury
6. Współczesne problemy i aspekty ko munikacji
- przemieszczan ia informacji
- źródła informacji
- post macluhanowskie koncepcje med iów
7. Różno rodność współczesnych środowisk kulturowych
człowieka
- problemy tak zwanej rzeczywistości wirtualnej i realnej
- status ontologiczny i egzystencjalny wielości środowisk
8. Współczesne aspekty relatywizmu i fundamentalizmu
- stanowiska po Rortym i szkoła Geertza
9. Multiku lturowość
23
Dr hab. Janusz Mizera
HF87sk Granice fenomenologii transcendentalnej
Prerekwizyty: HF03, HF04, HF05pa, ON01, EP01
Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: przygotowywanie protokołów, praca pisemna
6 punktów ECTS
Seminarium przeznaczone jest dla doktorantów i studentów
ostatnich lat. Wymagana znajomość podstaw fenomenologii (na
poziomie np. „Fenomenologii Husserla” D. Zahaviego lub
„Wprowadzen ia do fenomenologii” R. Sokolowskiego).
W najb liżs zym roku zamierzam kontynuować lekturę i
interpretację „Medytacji kartezjańskich” Ed munda Husserla.
Dr Jakub Szczepański
Filozofia polityczna Immanuela Kanta
Prerekwizyty: FS02p, HF04pc
Semestr: zimowy (30 godz.)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
5 punktów ECTS
HF88
Celem wykładu jest przedstawienie tzw. Filo zofii politycznej
Kanta, w ty m: sporu o istnienie takiego działu w systemie filo zofa z
Królewca oraz jego podstawowych zało żeń. W tematyce wy kładu
uwzględn ione zostaną także współczesne interpretacje myśli
politycznej Kanta.
Tematyka wykładu obejmie kolejno następujące zagadnienia:
1. Filozo fia polityczna Kanta – spór o istnienie
2. Polit yka a natura ludzka
3. Aspołeczna towarzyskość
4. Natura i wolność – problem dychotomii
5. Polit yczna władza sądzenia
6. Filozo fia historii
7. Metafizy ka prawa
8. Polit yka prowizoryczna
9. Ustrój republikański
10. Filo zofia pokoju
11. Kos mopolityzm
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ
HF92sk Seminarium - poglądy filozoficzne Mikołaja Kopernika
Prerekwizyty: HF01p, HF02p
Semestry: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat lub praca
pisemna
6 punktów ECTS
Seminarium źródłowe będzie poświęcone analizie poglądów
24
filo zoficzn ych polskiego uczonego, Mikołaja Kopernika na tle
epoki. System heliocentryczny to n ie tylko jedno z największy ch
osiągnięć polskiej nauki, ale również niezwykle ciekawe
zagadnienie naukowe i filozoficzne. Analiza poglądów
filo zoficzn ych
po lskiego
astronoma
wy maga
refleksji
interdyscyplinarnej, a prowadzi do postawienia szeregu ważnych
pytań badawczych: o inspiracje i wyniki kosmo logiczn e,
filo zoficzn e i astronomiczne w dziele Kopernika. Podczas zajęć
zapoznamy się z podstawową wiedzą astronomiczną, prześ ledzimy
metodologię badań toruńskiego uczonego i zbadamy rożne wątki
sporów o arystotelizm i filo zofię nowożytną. Na zajęciach
dyskutowane będą też ideowe, propagandowe i międ zynarodowe
aspekty rewolucji w kosmologii na przełomie średniowiecza i
czasów nowożytnych.
Literatura: Wybrane frag menty z pism Mikołaja Kopernika (O
obrotach, i in.), literatura z filo zofii średniowiecznej, nowożytnej i z
filo zofii nauki (Arystoteles, św. Tomas z z Akwinu , kosmologia i
metodologia nauk).
dr hab. Steffen Huber
HF93 Filozofia polityczna dawnej Polski
Prerekwizyty: HF01p, HF02p
Semestr: letni (30 godz.)
Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny
3 punkty ECTS
Wykaz zagadnień:
I. Początki
1. Tło historyczne: refo rmy Kazimierza Wielkiego, schizma
zachodnia, spór z Zakonem Niemieckim, husytyzm.
2. Mateusz z Krako wa: etyka władzy i pieniądza. Pierwsze
pokolen ie
uczonych
krakowskich
w
Pradze.
Modele
autono micznych uniwersytetów: Neapol, Padwa, Kraków.
3. Stan isław ze Skarbimierza i Paweł Włod kowic: normatywne
podstawy polityki, spór z Zakonem Niemieckim.
II. Scholastyka krakowska
4. Tło historyczne: dynastia jagiellońska, Polacy na soborze
bazylejskim, stosunki z Czechami.
5.
Benedykt Hesse: dysputa z husytami, naukowe i społeczne
aspekty sporu o uniwersalia, via commun is cracoviensis.
III. Human izm renesansowy
6. Tło historyczne: ruchy human istyczne i reformy prawne w w
Europie, projekty kodyfikacyjne i ruch eg zekucyjny w Polsce i na
Lit wie.
7. Luter, Erazm i Polacy: spór o wolną wolę człowieka.
8. Frycz Modrzewski: filozo fia praktyczna w Mowach o
mężobójstwie i w Poprawie Rzeczypospolitej.
9. Frycz Modrzewski: myś l teoretyczna.
10. Stanisław Orzechowski: Policyja jako proto-sarmacka
25
's uma polityki'.
IV. Rzeczpospolita wolnej elekcji
11. Tło historyczne: Ustrój Rzeczypospolitej od elekcji kró la
viritim do liberum veto.
12. Andrzej Wolan i Piotr Skarga: republika szlachecka czy
monarchiczna?
13. Sebastian Petrycy i inni ko mentatorzy: początki filo zofii w
języku polskim.
14. Rakowianie i konfesjonaliści: spór o to lerancję.
15. Polacy i Europejczycy: sieci ko respondencyjne (Ko meński,
Keckermann , Jabłoński).
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
dr hab. Steffen Huber
Żródła filozofii staropolskiej
Prerekwizyty: HF01p, HF02p
Semestr: letni (30 godz. seminarium)
Kryteria zaliczenia kursu: referat i aktywny udział w zajęciach
3 punkty ECTS
HF94
Tematyka zajęć:
Analiza tekstów źródłowy ch w kontekście historycznym. Pisma
zało życielskie polskiej szkoły prawa narodów powstały w ramach
procesu doktrynalnego na soborze w Konstancji (1414- 1418).
Prawnicy Paweł Włodkowic z Krakowa i Francesco Zabarella z
Padwy swoimi ekspertyzami pomog li w umocnien iu Jagiełły na
polskim tron ie i w politycznym utrwaleniu zwycięstwa pod
Grun waldem. Pisma te zawierają analizę fundamentów wspó lnoty
politycznej, jej legity mności i europejskich powiązań, zatem
filo zoficzn ą teorię władzy in nauce. Były cenione przez uczonych
za harmonijne połączenie tych tradycji, na których opierał się nowo
zało żony Uniwersytet Krako wski: bolońsko-padewskiej szkoły
praw rzyms kiego , koncyliaryzmu paryskiego, nominalizmu
heidelberskiego,
a
także
nurtó w
scholastycznych
i
wczesnohu manistycznych.
Do dyspozycji uczestników będą współczesne pols kie
tłumaczenia tekstów źródło wych. W miarę mo żliwości będziemy
śledzić oryginalną łacińs ką terminologię. Choć przydatna, nie jest
wymagana zdolność do swobodnej lektury po łacin ie. Potrzebna jest
natomiast gotowość do pracy nad terminolog ią polską i łacińską i
do szczegółowych poszukiwań w źródłach wy korzystanych przez
Włodko wica i Zabarellę. Seminarium powinno przygotować i
zachęcić uczestników do prowadzenia w przyszłości własnych
badań nad tekstami źród łowymi
dr Przemysław Spryszak
Brytyjska filozofia nowożytna
Prerekwizyty: HF01p, HF02p
Semestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia)
Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny
HF95
26
6 punkty ECTS
Tematem ku rsu będą rzadziej omawiane podczas standardowych
wykładó w koncepcje "platoników z Cambrid ge" (zwłaszcza R.
Cudwortha i B. Whichcote'a), mn iej znane elementy filozo fii J.
Locke'a (jego obszerne i nie przetłu maczone na język polski "The
Reasonableness of Christianity" oraz historycznie ważna polemika z
bis kupem Stillin gfleetem), jak ró wnież koncepcje takich filozofó w
jak lord Shaftesbury, B. Mandeville, J. Butler, Fr. Hutcheson.
Przedmiotem zajęć byłby także przynależny do tej tematyki (i
epoki) "Alkifron" G. Berkeleya, chyba też rzadziej czytany,
zawierający krytykę koncepcji Shaftesbury'ego i Mandeville'a.
dr hab. Joanna Hańderek
Kultura współczesności
Prerekwizyty: Semestr: letni (30 godz.)
Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny
3 punkty ECTS
HF96
Tematyka zajęć:
1.
Wykład wprowadzający zagrożeniom XXI wieku ,
rozumien iu i niero zumieniu kulturowych wzorców, zmianom
zachodzącym w pojmo waniu rzeczywistości. Wykład będ zie też
skupiał się na dynamice rzeczywistości i pluralizmie kulturo wych
form
2.
Wykład drugi poświęcony będ zie współczesnemu
postko lonializmowi – Skupiając się na takich myś licielach jak R.
Younga, A. Loomba, L. Gandh i będzie pokazane, czy m jest
myślenie o człowieku wobec tradycji, w spotkaniu z inny mi
przedstawicielami kultur, wobec przewartościowania pojęcia kultur
i ich tradycji, oraz wzajemnych zależności.
3.
Wykład trzeci poświęcony będzie H. Bhabhie i R.
Youngowi.
G.
Ch.
Sp ivak
wskazujący m
konieczność
antystereotypowego myślenia o człowieku . W wykładzie tym
będzie poruszony problem poszukiwania własnej tożsamości,
stereotypów i uwarunkowań kultur wpły wających na jednostkę.
4.
Wykład czwarty poświęcony będzie strategii ro zumienia
człowieka w zmieniający m się świecie tożsamości współczesnych.
Odwołanie do takich filo zofó w jak S. Zizek, czy W. Kymlicka
będzie mieć na celu pokazanie budowania się tożsamości wobec
konfliktów społecznych i napięć współczesnego świata
5.
Wykład
piąty
będ zie
pokazy wać
kwestię
od metafizyczn ienia myślenia o człowieku na przy kład zie
rozwijających się scjentystycznych wykładn i. Zostanie też
pokazany, na przykładzie takich myślicieli jak M. Onfray czy S.
Harris program budowan ia pojęcia czło wiek poza doświadczeniem
metafizy czny m, w odwołaniu do świeckich wartości i znaczeń.
6.
Wykład szósty poświęcony będzie takim filozo fom jak
Bruno Latur, a więc biopolityce, przewartościowu jącej nasze
myślenie o naturze, ale równ ież o naszym miejscu w przyrod zie.
Wykład ten będzie miał na celu pokazanie, w jaki sposób rozwój
świadomości
ekolog icznej,
oraz
świado mości
zmian
27
środowiskowych, jakie dokonuje czło wiek zmienia się nasze
rozumien ie samego człowieka. W wykład zie będzie postawiony
problem miejsca człowieka w świecie przy rody.
7.
Wykład
siódmy
zajmie
się
transhumanizmem,
rozumiany m, jako stosunek człowieka wobec techniki i
współczesnych możliwości. W ten sposób wy kład szósty pokaże
relację czło wieka do środowiska naturalnego, a wykład siód my do
techniki i technologii budując pełne spektru m napięć zachodzących
we współczesnym świecie. W wykładzie tym będzie poruszony
problem technologii jej oddziaływania na naszą świadomość,
skupiając się na takich myślicielach jak Ray Kurtzweil zostanie
pokazane główne zało żenie transhumanizmu.
8.
Wykład ósmy poruszy problem śmierci i cielesności w
ujęciu zarówno trans human izmu jak i biopo lityki. W wy kład zie
ty m – prezentując poglądy takich myś licieli jak Max More –
zostanie pokazane nowe podejście do ciała, cielesności, narodzin i
śmierci, a więc tym samym do tego, co było postrzegane, jako
naturalne a współcześnie przesuwa się coraz mocn iej w kulturowe
rozumien ie problemu.
9.
Wykład dziewiąty będzie poświęcony problemo wi
tożsamości sieciowych i rozumien iu czło wieka w sieci. Zostanie
postawiony problem ro zumienia rzeczy wistości elektron icznej dla
świadomości człowieka: czy naprawdę mamy do czynienia z
rzeczywistością wirtualną, czy mo że z rzeczywistością siecio wą?
10. Wykład
dziesiąty
będzie
poświęcony koncepcją
postludzkim, posthumanistycznym. Prezentowana będzie międ zy
inny mi filo zofia R. Braidotti wskazującej na nowe znaczen ie
pojęcia człowiek, oraz na rozu mienie człowieka wobec zło żonych
stanowisk współczesnej nauki, ale ró wnież mentalności związanej z
nowy mi zadaniami, jakie jawią się przed czło wiekiem.
11. Wykład jedenasty będzie swoistą kontynuacją problemów
postczłowieka związanych z pojmo waniem cielesności i
świadomości współczesnego czło wieka, oraz możliwości
budowania tożsamości w oparciu o rozu mienie techniki, cywilizacji
jak i tego, co zwiemy naturalny m. Wykład ten będzie się
koncentrował na poglądach takich myślicieli i myślicielek jak: C.
Colebrook czy N.K. Hay les.
12. Wykład dwunasty będzie zajmował się analizą mo żliwości
budowania relacji międ zylud zkich w zmieniającym się
współczesnym świecie. Odwołując się do K. A. Appiaha i jego
etyki zostanie pokazane między innymi nowe ro zumienie
kos mopolityzmu, otwarcia i relacji etycznej. W wykładzie ty m
zostanie poruszony problem, kim jest człowiek wobec drugiego.
13. Wykład trzynasty skoncentruje się na postulowanej przez
współczesnych filo zofów takich jak: J. Cusuradi, czy P. Singer
myślenia zaangażowanego. W wykładzie tym zostanie poruszony
problem mo żliwości rozu mienia człowieka z perspektywy teorii
naukowych (takich jak filo zofia) wobec praktyki dnia codziennego,
oraz zostanie postawione pytanie o praktyczne możliwości, jakie
daje teoria.
14. Wykład czternasty będzie poświęcony człowieko wi wobec
współczesnych politycznych i społecznych zmian.
15. Wykład piętnasty – zamiast podsumowania – postawi
28
proste pytanie czy mają racje ci, któ rzy paczą wstecz i płaczą nad
spłyceniem natury ludzkiej czy mo że ci, którzy paczą w przyszłość i
wieszczą nowy wspaniały świat? Zostanie postawione pytanie jak
możn a zrozumieć te dwie postawy i do czego one dążą? Wykład ten
będzie również próbą przyjrzen ia się czło wiekowi, jako homo
viator, a więc istocie cały czas w drodze do poszukiwania siebie,
nieustannej zmianie prowad zącej do próby zrozumien ia, kim się jest
i gdzie tak naprawdę leży nasze człowieczeńst wo (o ile można o
takim konstrukcje w ogóle mówić)
Dr hab. Piotr Bartula
HF97s Filozofia polskiego romantyzmu
Prerekwizyty: HF15p lub zgoda Prowadzących
Semestr: letni (30 godz., seminaruim)
Warunki zaliczenia: Egzamin ustny lub praca pisemna
6 punktów ECTS
Prowadzone zajęcia będą się koncentrowały
wokó ł
romantycznej h istoriozo fii, filo zofii polityki i społeczeństwa w
kontekście problemowym sporów swego czasów oraz ich związku z
praktyką społeczną. Idee filozoficzne najwybitniejszych myślicieli
epoki ro mantyzmu – m.in. Trentowskiego, Cieszkowskiego,
Kamieńskiego – będą prezentowane jako realne siły fo rmu jące
rod zime Polis w wymiarze: gospodarczy m, prawnym, obyczajo wym
i polityczny m. Krytycznie rozważona zostanie opinia, że Polska
była klasycznym krajem mesjanizmu w takim sensie, w jakim
Francja była klasycznym krajem Oś wiecenia, a Niemcy krajem
romantycznego konserwaty zmu . Zajęcia będą również służyły
przedstawieniu
idei
ro mantycznych
w
konfrontacji
z
nowoczesnością.
HF99
Wykład monograficzny z historii filozofii
Prerekwizyty: ON01p lub ON02p
Semestr:
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów
filo zofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na
KARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH.
HF00
Wykład pozainstytutowy z historii filozofii
Prerekwizyty: HF01p
Semestr: _
Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
29
Ontologia
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Dr hab. Sebastian Tomasz Kołodziejczyk
ON01p.b Ontologia I : Przegląd podstawowych stanowisk
Prerekwizyty: RO01p, LO01
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: Kolokwium z tekstów, konspekty, praca
zaliczeniowa, egzamin pisemny.
6 punktów ECTS
Celem kursu jest zapoznanie słuchaczy z podstawowy mi
pojęciami i tezami ontologii (metafizyki) dotyczącymi takich
zagadnień, jak istnienie, istota, przedmiot, ogólność i
partykularność. Program kursu będzie obejmował:
Wykład 1. Filo zofia pierws za, metafizyka, ontologia.
Wykład 2. St rategie kryty ki dyskursu metafizycznego.
Wykład 3. Metodologia uprawiania metafizy ki (ontologii).
Wykład 4: Byt, istnienie, rzeczy wistość. Podejście historycznoanalityczne.
Wykład 5. Istnieć a być. M iędzy podejściem analityczny m a
feno menologicznym.
Wykład 6. Ogó lność vs. jednostko wość. Spór o uniwersalia I
Wykład 7. Abstrakcyjność vs.Konkretność. Spór o uniwersalia II
Wykład 8. Zagadnienie istoty: podejście tradycyjne.
Wykład 9. Zagadnienie istoty: podejście współczesne.
Wykład 10. Problem identyczności (osobowej).
Wykład 11. Czym jest umysł?
Wykład 12. Spór o realizm.
Wykład 13. Problem przyczynowości.
Wykład 14. Czy Bóg istnieje?
Szczegóły dotyczące literatury obowiązu jącej w ramach kursu
zostaną podane na pierwszych zajęciach.
Dr hab. Sebastian Tomasz Kołodziejczyk
ON02p.b Ontologia II : Istnienie i identyczność i uniwersalia
Prerekwizyty: RO01p, LO01, ON01
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: Kolokwium z tekstów, konspekty, praca
zaliczeniowa, egzamin pisemny.
6 punktów ECTS
Celem kursu jest pogłębienie znajomości podstawowych
30
zagadnień z zakresu ontologii (met afizyki), takich jak problem
istnienia, identyczności i uniwersaliów. Program kursu będzie
obejmował realizację następujących tematów: 1. Metafizy czny
status istnienia; 2. Ontologiczne dociekan ia nad problemem
istnienia i sposobów istnienia; 3. Lingwistyczne własności
wypowiedzi egzystencjalnych, 4. Semantyka i syntaksa sądów
eg zystencjalnych; 5. Identyczność a tożsamość; 6. Identyczność w
czasie; 7. Identyczność osobowa; 8. Esencjalizm; 9. Rodzaje
naturalne; 10. Kategorie, uniwersalia, transcendentalia; 11.
Uniwersalia i własności; 12. Realizm w sporze o uniwersalia; 13.
Nominalizm w sporze o uniwersalia.
Szczegóły dotyczące literatury obowiązującej w ramach kursu
zostaną podane na pierwszych zajęciach.
Dr hab. Jerzy Gołosz
ON19 Filozofia czasu i przestrzeni
Prerekwizyty: RO01p lub zgoda wykładowcy
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny i pisemna praca
6 punktów ECTS
Celem kursu jest zaznajomien ie uczestników z podstawo wy mi
zagadnieniami z zakresu filozo fii czasu i przestrzeni, takimi jak:
czas i przestrzeń a czasoprzestrzeń , problem konwencjonalności
geometrii czasoprzestrzen i, spór pomięd zy absolutystyczną i
relacjon istyczną koncepcją ruchu, ontologiczny status czasu i
przestrzeni oraz problem relacji pomiędzy czasem, przestrzenią i
światem fizycznym, problem istnienia przeszłości, teraźniejszości i
przyszłości, prob lemy anizotropii oraz upływu czasu jak równ ież
spór o sposób trwania rzeczy w czasie.
Kurs oparty jest na trzech podstawowych zało żeniach : realizm
ontologiczny i naukowy oraz obiektywne istnienie czasu
i przestrzeni.
Dr hab. Jan Czerniawski
ON21 Czas, przestrzeń, ruch
Prerekwizyty: LO01p,ON01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Celem kursu jest zapoznanie uczestników z problematyką natury
czasu i przestrzeni oraz względności ruchu, zwłas zcza w kontekście
szczególnej i ogólnej teorii względności, lecz ró wnież w nawiązaniu
do ujęć historycznych.
Tematyka:
Paradoksy ruchu – rozróżnienie antyno mii i paradoksu,
rozwiązanie klasycznych paradoksów, dyskusja wyciąganych z nich
wniosków
Upływ czasu a relacje czasowe – odrzucenie błędnych
interpretacji upływu czasu, stawanie się zdarzeń jako sens upływu,
31
transjentyzm, równoczesność ontologiczna
Spó r o naturę przestrzeni – substancjalizm, absolutyzm,
atrybutywizmu, relacjonizm, eter a relacjonizm, problem pró żni
Zasada względności – układ odniesienia a układ współrzędnych,
symetrie kinematyczne, bezwładność a ograniczen ie fizycznej
względności ruchu, zasada względności Galileusza
Dynamiczna interpretacja teorii wzg lędności – eter a postać
przekształceń kinematycznych, wzg lędność równoczesności i jej
skutki, efekty wizualne, sens zasady względności Einsteina
Geo metry czna interpretacja teorii wzg lędności – geometria
przestrzeni i czasu a geo metria czasoprzestrzeni, czasoprzestrzen ie
Newtona, Leibniza, Galileusza i Minkowskiego, przekształcenia
Lorentza jako pseudoobroty, geometria M inkowskiego a
równoczesność ontolog iczna, blokowy model świata
Paradoksy upływu czasu – paradoks McTaggarta, paradoks
Putnama, paradoks prędkości upływu czasu
Epistemo logiczny status geomet rii – geomet rie nieeuklidesowe,
aksjomaty jako definicje uwikłane, geometria czysta i stosowana,
problem kongruencji, konwencjonalizm a względność geomet rii
Zasada Macha – relacjonizm a zasada bezwładności, grawit acja
a bezwładność, teoria względności a zasada Macha
Teo ria względności a względność ruchu – absolutność
przyśpieszen ia w szczególnej teorii względności, lokalne układy
inercjalne, geo metria tła a względność ruchu
Literatura podstawowa:
Arystoteles, Fizyka – wybrane fragmenty
Św. Augustyn, Wyznan ia, ks. 11, przekł. Z. Kubiak
R. Descartes, Zasady filo zofii, cz. II
M, Heller, „Czas i historia”, Zagadnienia Filozo ficzne w
Nauce XXIII, 1998, przedruk w: tenże, Filozofia i Wszechświat
I. Kant, „Estetyka transcendentalna”, w: tenże, Krytyka czystego
rozumu , przekł. R. Ingarden
I. Kant, Prolegomena §§1-13,18,51- 52
G.W . Leibn iz, „Po lemika z Clarke’iem”, w: tenże, Wyznanie
wiary filozofa
P. Loren zen, Myślenie metodyczne
I. Newton „Scholium”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce VIII,
1986
Platon, Timaios, przekł. W. Witwicki
H. Poincaré, „M iara czasu”, w: tenże, Wartość nauki
H. Poincaré, Nauka i hipoteza cz. 2
H. Reichenbach, „Natura geometrii” i „Czym jest czas?”, w:
tenże, Powstanie filo zofii nauko wej
Literatura u zupełniająca:
R. Carnap, „Przestrzeń w teorii względności” i „Zalety
nieeuklid esowej geomet rii fizycznej”, w: tenże, Wprowadzenie do
filo zofii nau ki
J. Czerniaws ki, Ruch, przestrzeń, czas
J. Czerniaws ki, Zrozu mieć teorię względności
A. Einstein , Et er a teoria wzg lędności
A. Einstein , Geometria a doświadczenie
J. Gołosz, Spór o naturę czasu i przestrzeni
J. Golosz, Upływ czasu i ontologia
32
W. Kopczyński i A. Traut man, Czasoprzestrzeń i grawitacja
Dr Krzysztof Posłajko
ON50k Metafizyka w filozofii analitycznej
Prerekwizyty: ON01p, Wymagana znajomość języka
angielskiego.
Semestr: zimowy (60 godz., konwersatorium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat, egzamin
ustny.
6 punktów ECTS
Kurs będzie miał charakter konwersatoryjny. Jego celem jest
zapoznanie
uczestników
z
wyb rany mi
zagadnieniami
metafizy czny mi poruszany mi na gruncie filozo fii analitycznej w
ostatnim półwieczu, ze szczególnym uwzględnien iem sporu
realizm- antyrealizm w jego ro zmaity ch aspektach. Przyjrzy my się
również metodom uprawiania metafizyki w duchu analitycznym.
W roku akademickim 2016/2017 zajmiemy się zagadnieniem
tzw. rodzajów naturalnych oraz terminów naturalno rodzajowych.
Naszą szczegó lną uwagę będzie zajmować kwestia mo żliwości
aplikacji tej koncepcji poza dzied ziną nauk przyrodniczy ch, a
zwłaszcza w takich dziedzinach jak psychologia, psychiatria i
nauki społeczne. Zajmiemy się również kwestią tzw. rodzajó w
społecznych, takich jak rasa czy gender.
Przedmiotem analizy będą teksty J. S. Milla, H. Putnama, J.
Dupre, P. Zachara, S. Hasslanger oraz innych. Szczegółowa
literatura będzie ustalana w miarę postępu zajęć
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
Środowisko elektroniczne jako rzeczywistość człowieka
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy (30 godz., seminarium w sieci)
Warunki zaliczenia: Podstawą oceny z egzaminu jest końcowa praca
pisemna, dotycząca wybranego pojęcia z zakresu ontologii sieci. Praca
składa się z tekstu o objętości minimum 5 stron (1800 znaków na
stronie) oraz bibliografii z książek/czasopism, jak i z Sieci. W pracy
pisemnej oceniana jest samodzielność prowadzenia analizy, zdolność
wyciągania wniosków, które wykraczają poza tezy zawarte w materiałach bibliograficznych, także wnikliwość i oryginalność przedstawienia
tematyki. Na ocenę ma również wpływ samodzielne zaprezentowanie,
podczas wykładu, wybranego zagadnienia lub przygotowanie
wprowadzenia do wykładu oraz aktywność na zajęciach, co ma
charakter oceny ciągłej. Egzamin ustny oraz opcjonalnie test.
6 punktów ECTS
ON54
Kurs dotyczy zagadnienia środowis ka elekt ronicznego,
potraktowanego jako rzeczywistość czło wieka. Zaprezentowane
są zjawiska zachodzące w tym środowisku: np. immersyjność,
interaktywność, teleobecność, telematyczność, elektron iczna
inteligencja, hybrydyzacja, alinearność, pojęcie interfejsu lub
33
tożsamości sieciowej. Podczas wy kładu nawiązuje się do znaczenia
rozwo ju technologii, jako tworzącej lub przekształcającej kulturę
i świat człowieka.
Zagadnienia poruszane są głównie z perspektywy filo zoficznej,
w nawiązan iu do takich pojęć, jak np. rzeczywistość, realność,
istnienie, wartości, materia lub symulacja. Uwzględnia się ró wnież
rod zajowość relacji międ zylud zkich oraz zakres ludzkiego
zaangażowania w elektroniczną rzeczywistość.
Celem kursu jest także praktyczne zastosowanie edukacji
zdalnej, prowadzonej w środowisku
graficznym 3d, w
wykreo wanej graficznie sali wy kładowej w Academia Elcetronica
w Second Life oraz uczestnictwo osób pod postacią awatara.
Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i
drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak równ ież d la wszystkich
zainteresowanych przedstawianą problematyką. Fo rma zajęć
pozwala, by w kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramach
jednej uczelni, mog li uczestniczyć studenci z różnych ośrodków
naukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiach
zagranicznych. Uczestnictwo w zajęciach łączy się z posiadaniem
awatara w Second Life.
Zg łoszen ia proszę kiero wać na adres: [email protected]
Dr hab. Sebastian Tomasz Kołodziejczyk
ON58s Spór o naturę metafizyki
Prerekwizyty: RO01, LO01, ON01.
Semestr: zimowy i letni (seminarium, 60 godz.)
Warunki zaliczenia: Konspekty, prezentacja wyników pracy nad
zadanym tematem, praca zaliczeniowa, rozmowa na temat pracy.
6 punktów ECTS
Celem kursu jest zapoznanie Słuchaczy z korpusem tekstów na
temat statusu i roli metafizyki we współczesnej filozofii
kontynentalnej i angloamerykańskiej. W roku akademickim
2015/2016 przedmiotem dyskusji będą teksty z zakresu metodologii
uprawiania met afizyki ze szczególnym uwzględnien iem takich
zagadnień, jak intuicja potoczna vs. intu icja filo zoficzna, raporty ze
stanów fenomenalnych, fenomenologia opisowa vs. feno menologia
transcendentalna, fenomenologia ling wistyczna, analiza pojęcio wa,
analiza logiczna, eksperymenty myślowe.
Szczegóły dotyczące literatury obowiązu jącej w ramach kursu
zostaną podane na pierwszych zajęciach.
Dr Andrzej Rygalski
Filozoficzne koncepcje języka
Prerekwizyty: Wstęp do filozofii, Filozofia starożytna.
Semestr zimowy i letni (30 godzin wykładu i 30 godzin
konwersatorium)
Warunki zaliczenia: napisanie pracy zaliczeniowej oraz egzamin ustny.
6 punktów ECTS
ON59
Celem kursu jest zapoznanie studentów z poglądami na języ k z
34
punktu widzenia ontologii, jakie reprezentowali ró żni myśliciele w
dziejach filo zofii:
1.
Parmenides jako twórca języka ro zważań filozoficznych.
2.
Reakcja Go rgiasa na koncepcję Parmen idesa i wkład
Sofistów w rozważania nad językiem.
3.
Platon jako kontynuator tradycji Parmen idesa.
4.
Naturalistyczna a konwencjonalistyczna teoria języka.
5.
Koncepcje prawdy.
6.
Tarskiego semantyczna definicja prawdy.
7.
Semiotyka św. Augustyna.
8.
Spór o uniwersalia z punktu widzenia języka.
9.
Leibniza projekt języ ka uniwersalnego.
10. Semantyka Milla.
11. Koncepcja Fregego jako realizacja projektu Leibn iza.
12. Propozycje Russella.
13. Wczesna i późna koncepcja Wittgensteina.
14. Koncepcja Kripkego .
15. Panorama propozycji współczesnych.
Dr hab. Jan Czerniawski
ON60s Reizm
Prerekwizyty: ON01p, LO01p
Semestr zimowy i letni, seminarium 60 g.
Warunki zaliczenia: Systematyczne uczęszczanie
pozytywne oceny z referatu i pracy pisemnej
6 punktów ECTS
na
zajęcia,
Kurs poświęcony jest zapoznaniu studentów z doktryną reizmu
jako stanowiska ontologicznego, jej stosunkiem do nominalizmu,
obiekcjami w stosunku do niej, logicznymi podstawami
najważn iejs zej z nich, środkami do ich przezwyciężenia, powiązaną
z nią epistemo logiczną doktryną realizmu radykalnego i
zastosowaniami
reizmu
do
rozwiązywan ia
problemów
interpretacy jnych teorii naukowych.
Tematyka:
Reizm Kotarbińskiego – jako doktryna ontologiczna i
semantyczna,
wzajemne
odniesienia
międ zy
reizmem
ontologicznym a semantycznym, reizm fenomenologiczny,
ontologiczny i metafizy czny, reizm a no minalizm, słabości
semantycznego uzasadnienia reizmu
Obiekcje wobec reizmu – doniosłość zarzutów Ajdukiewicza,
inne zarzuty, ewolucja stanowiska Kotarbińskiego
Logiczne problemy reizmu – Onto logia Leśniewskiego jako
logiczne ramy dla reizmu, ontologiczne zaangażowanie języka a
trudności reizmu , założenia Wolnej Ontologii
Reizm a teoria mnogości – problem ze zbio rami w sensie
dystrybutywnym i konstruktami teorio mnogościowy mi, „teoria
względu” jako środek zaradczy, nowe spojrzen ie na stosunek
reizmu do no minalizmu
Realizm radykalny – odrzucenie istnienia „obrazó w
immanentnych”, realistyczny prezentacjon izm, interpretacja zdań
percepcyjnych
35
Zastosowania reizmu
–
problemy:
istnienia bytów
matematycznych i „mat emat yczności przy rody”, realności taksonów
w biologii, istnienia: pól fizycznych, przestrzen i, czasu,
czasoprzestrzeni, procesów i zdarzeń oraz rzeczy i ich części, jak
również bytów potencjalnych
Literatura podstawowa:
K. Ajdukiewicz, „Elementy teorii poznania, logiki formalnej i
metodologii nauk T. Kotarbińskiego”, Przegląd Filozoficzny 1930
Arystoteles, Metafizy ka – wybrane fragmenty
G. Berkeley, Traktat o zasadach poznania ludzkiego – wybrane
fragmenty
J. Czerniaws ki, „Wolna Ontologia”, w: J. Perzanowski i A.
Pietruszczak (red.), Logika & Filozo fia Log iczna. FLFL 19961998, Toruń 2000
J. Czerniawski, „Radykalny arystotelizm”, w: J. Malinowski i A.
Pietruszczak (red.), Wokół filozo fii logicznej, Toruń 2004
R. Descartes, Zasady filo zofii, cz. I
L. Koj, „Reizm”, w: tenże, Analizy i przeglądy semiotyczne,
Warszawa 1990
T. Kotarb iński, Elementy teorii poznania, logiki fo rmalnej i
metodologii nauk, też jako: tenże, Dzieła ws zystkie, t. 1 – wybrane
fragmenty
T. Kotarb iński, „Realizm radykalny”, Przegląd Filozo ficzny
1930
T. Kotarb iński, „Zasadnicze myśli panso maty zmu”, Przegląd
Filo zoficzn y 1935
T. Kotarbiński, „Fazy rozwo jowe konkrety zmu”, Studia
Filo zoficzn e 1958
T. Kotarbiński, „Reizm: problemy i perspektywy rozwoju”, w:
tenże, Dzieła ws zystkie t. 2
G.W . Leibniz, Nowe ro zważania dotyczące ro zumu ludzkiego –
wybrane fragmenty
C. Lejewski, „O dramatycznej fazie rozwo jowej pansomatyzmu
Kotarbińskiego”, Filo zofia Nauki 1994
J. Woleński, „Próba interpretacji reizmu”, Humanitas 1989
Literatura u zupełniająca:
E. Bencivenga, „Free logics”, w: D. Gabbay i F. Guenthner
(red.), Handbook of Philosophical Logic, t. 3
J. Czerniaws ki, Ruch, przestrzeń, czas
J. Czerniawski, „Jakiego reizmu Po lacy potrzebują?”,
Kwartalnik Filozo ficzny 1997
K. Kuratowski i A. Mostowski, Teoria mnogości
G. Küng, „Systemy Leśniewskiego”, w: W. Marcis zewski (red.),
Logika formalna: zarys encyklopedyczny
J. Słupecki, „S. Leśniewski’s calculus of names”, Studia Lo gica
1955
J. Woleński, Filozoficzna szko ła lwowsko -wars zawska
J. Woleński, Kotarbiński
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
36
ON61s Filozofia sieci
Prerekwizyty: Semestr letni, seminarium 30 g. prowadzone w Academia ElectronicaInstytut Filozofii UJ, w Second Life. Seminarium ma charakter
ogólnopolski.
Warunki zaliczenia: praca pisemna, egzamin ustny, opcjonalnie test
i/lub referat, aktywność na zajęciach. Podstawą oceny z egzaminu jest
końcowa praca pisemna, dotycząca wybranego zjawiska związanego z
tematyką seminarium. Praca składa się z tekstu o objętości minimum 5
stron (1800 znaków na stronie) oraz bibliografii z książek/czasopism,
jak i z sieci. W pracy pisemnej oceniana jest samodzielność
prowadzenia analizy, zdolność wyciągania wniosków, które wykraczają
poza tezy zawarte w materiałach bibliograficznych, także wnikliwość i
oryginalność przedstawienia tematyki. Aktywność na zajęciach ma
charakter oceny ciągłej.
6 punktów ECTS
Celem ku rsu jest przedstawienie i omó wien ie z perspektywy
filo zoficzn ej zjawisk powstających na tle rozwijającej się
technolog ii, takich jak wirtualizacja, sztuczna inteligencja i
robotyka oraz bion ika. Tematyka wyrasta z kognitywistyki,
nawiązu je do ontologii i antropologii, co wyraża się w analizie
powiązań człowieka i technologii. Zwraca się uwagę na np.
znaczenie działan ia programów ekspertowych, powstawania
samouczących się robotów, stosowania implantów. Metodologią
jest teoria systemów.
Wykład przebiega w Academia Elect ronica-Instytut Filozofii UJ,
w Second Life, co sprawia, że pewna część materiałów jest
prezentowana na slajdach, na istniejący m ekranie, w wykreo wanej
w grafice 3d, sali wykładowej. Część materiałów jest prezentowana
poprzez linki w Sieci. Wykład jest pro wadzony g łosem.
Równolegle, na ogólnym czacie pisanym, prowadzona jest wspólna
dyskusja odnośnie poruszanych treści. Kurs jest otwarty dla
studentów z innych Uczelni, stąd ma charakter ogólnopolski.
Uczestnictwo w kursie jest możliwe dzięki posiadaniu awatara w
Second Life.
Składowe kursu :
1. Wykład wygłaszany w systemie synchronicznym
2. Egzamin pisemny
3. Egzamin ustny
4. Test
5. Prezentacja w Power Pont
6. Referat lub wprowadzen i do wy kładu przygotowane przez
studentkę/studenta (opcjonalnie)
7. Bibliografia tradycyjna i z sieci (strony www, filmy , jpegi)
8. Dodatko wy dyżur, w poniedziałki, 20.00-21.00, w
Academia Electronica-Instytut Filozofii UJ
ON99
Wykład monograficzny z ontologii
Prerekwizyty: ON01p
37
Semestr: _
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazo wo dla studentów
filo zofii w siedzibie Instytutu; wy maga zadeklarowania na KARCIE
ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH.
ON00
Wykład pozainstytutowy z ontologii
Prerekwizyty: ON01p lub ON02p
Semestr: _
Tematyka wg merytoryczn ie u motywowanego zg łoszenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
38
Epistemologia
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Prof. dr hab. Tomasz Placek
EP01.1pa Epistemologia I
(dla studentów trzyletnich studiów licencjackich)
Prerekwizyty: HF01,
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin
6 punktów ECTS
Zajęcia te poświęcone są następującym zagadnieniom:
(1) koncepcje wied zy, (2) teorie prawdy, (3) problem sceptyczny,
(4) kwestie znaczenia języ kowego i (5) problematyka denotacji – od
Milla do Russella.
Literatura:
Około 15 artykułó w, głównie z anglosaskiej epistemolog ii XX
wieku - lista zostanie podana na pierwszych ćwiczeniach .
Dr Leszek Wroński
EP01.2pa Epistemologia II
(dla studentów dwuletnich studiów magisterskich)
Prerekwizyty: EP01.pa, bierna znajomość j. angielskiego
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: testy sprawdzające na ćwiczeniach i egzamin
pisemny
6 punktów ECTS
Opis kursu zostanie
akademickiego 2016/2017.
udostępniony
na
początku
roku
Dr hab. Jerzy Gołosz
EP06sk Filozofia nauki
Prerekwizyty: RO01p, LO01p, EP01 (lub zgoda
prowadzącego)
Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat i praca
pisemna
6 punktów ECTS
Pierwsza część semestru zimo wego poświęcona będzie analizie
39
filo zofii fizyki Einsteina, Earmana oraz Fried mana - problem relacji
po między filozo fią i fizyką, filozoficzne zagadnienia teorii
względności oraz wybrane zagadnienia filozofii czasu i przestrzeni.
W drugiej części semestru zimo wego oraz w semestrze letnim
na podstawie tekstów m. in. Wignera, Boyda, Okashy, Psillosa,
Ladyman a, Chalmersa i Laudana omawiane będą z kolei
podstawowe problemy filozo fii nauki:
1. Zagadnienie matematyczności przyrody (skuteczności
matematyki w naukach przyrodniczy ch ).
2. Spór realizm - antyrealizm w filozofii nauki.
3. Problem istnienia rodzajó w naturalnych.
4. Status poznawczy teorii naukowych.
5. Problem metody naukowej: indu kcjonizm, falsyfikacjonizm,
metodologia naukowych programów badawczych.
6. Wyjaśnianie w nauce.
7. Problem racjonalności nau ki.
Dr Marek Suwara
Filozofia informacji
Prerekwizyty: EP01pa
Semestr: zimowy i letni, (60 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egz. ustny
6 punktów ECTS
EP07s
Celem kursu jest zapoznanie studentów problematyką informacji
zarówno od strony pojęciowej jak też z podstawowymi problemami
filo zoficzn ymi,
jakie
legły
u
podstaw
współczesnych
kogn ity wistycznych badań nad informacją.
Tematyka kursu obejmie zagadnienia: ró żnych sposobów
rozumien ia info rmacji (inżynierskie, potoczne, filozo ficzne),
Shannonowska teoria info rmacji jako miary transferu danych i jej
zastosowanie w filo zoficzn ym problemie wied zy, elementy
sztucznej inteligencji, elementy filo zofii lingwistycznej ze
szczególnym uwzg lędnieniem konsekwencji roli języka jako
narzędzia komun ikacji, informatyczne podejście do zagadnień
filo zoficzn ych (symulacje jako narzędzie po znan ia), logicystyczne
podejście do języka i jego odbicie w językach programowan ia.
Wśród zalecanej literatury znajdą się: Penrose „Nowy umysł
cesarza”, Floridi „Introduction to Philosophy of In formation”,
Searle „Język, umysł, społeczeństwo”, Mitterer, Grice, Davidson,
Principia Cybernetica Web.
Dr Jan Kajetan Młynarski
Teoria ewolucji. Zagadnienia metodologiczne
Prerekwizyty: EP01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
EP35
Celem kursu jest zapoznanie uczestników z:
1) Współczesnymi u jęciami (sformu łowaniami) teorii ewolucji.
2) Metodologią stosowaną w naukach przyrodniczych ze
40
szczególnym u względn ieniem metodologicznych podstaw badań
ewolucjonistycznych.
3) Elementami epistemo logii ewolucyjnej.
Dr Przemysław Spryszak
EP41sk Natura doświadczenia
Prerekwizyty: HF04p
Semestr zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, sporządzanie
wprowadzeń i protokołów.
6 punktów ECTS
Przedmiotem zajęć będzie lektura i krytyczna analiza
następujących prac:
Sellars W.: “Empiricism and the Philosophy of M ind” [w:]
Sellars W.: Science, Percept ion and Reality, Ridgeview Publishing
Company , Atascadero 1991, §§ 1-31.
Sellars W.: “Emp iricis m and the Philosophy of Mind”, §§32-62.
Grice H. P.: “Some Remarks about the Senses” [w:] ButlerR. J.
(ed.): Analyt ical Ph ilosophy, First Series, Basil Blackwell, Oxford
1962, s. 133-153,
Ansco mbe G. E. M.: “The Intentionality of Sensation: A
Grammatical Feature” [w:] Anscombe G. E. M.: The Collected
Philosophical Papers, Basil Blackwell, Oxford 1981, t. II, s. 3-20.
Evans G.: The Varieties of Reference, Oxfo rd University Press,
Oxford 1982, ro zdz. 4 i 5 (“Russell’s Principle”, “Informat ion,
Belief, and Thought”).
Evans G.: The Varieties …, ro zdz. 6 (“Demonstrative
Identification”),“Molyneu x’s Question” [w:] Evans G.: Co llected
Papers, Clarendon Press, Oxford 1985, s. 364-399.
McDowell J.: M ind and the World, Harvard University Press,
London 1994, ro zdz. I i II (“Concepts and Intuit ions”, “The
Unboundedness of the Conceptual”).
McDowell J.: Mind and the World , ro zdz. III (“Non conceptual
Content”),
“Experiencing the World” [w:] McDo well J.: The En gagedm
Intellect, Harvard University Press, Camb ridge 2009, s. 243- 256.
Dretske F.: “Simple Seeing” [w:]: Dretske F.: Perception,
Knowledge and Belief. Selected Essays, Cambridge Univers ity
Press, Camb ridge 2000, s. 110- 125,
“Conscious Exp erience”, "Mind", vol. 102, 1993, s. 263-283,
“What We See. The Texture of Conscious Experience” [w:] Nanay
B. (ed.): Perceiv ing the World, Oxfo rd University Press, Oxfo rd
2010, s. 54- 64.
Dretske F.: “Pheno menal Ext ernalism or If Mean ings Ain’tin the
Head, Where Are Qualia?”, “Philosophical Issues”, 7, Perception,
1995, s. 143-158,
Robinson W.: “Experience and Representation” [w:] Wright E.
(ed.): The Case for Qualia, A Bradford Book, The MIT Press,
London 2008, s. 73-87.
Tye M.: “Visual Qualia and Visual Content” [w:] Crane T. (ed.):
The contents of experience. Essays on perception, Cambridge
41
University Press, Cambridge 1992, s. 157-176,
“A Representational Theory of Pains and Their Phenomenal
Character” [w:] Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual
Content, A Bradford Book, The MIT Press, London, 2003, s. 263277.
Graham G., Horgan T.: “Qualia Realis m: Its Phenomenal
Contents and Discontents” [w:] Wright E. (ed.): The Case
for Qualia, s. 89-107,
Howell R.: “Subjective Physicalism” [w:] Wright E. (ed.):The
Case for Qualia, s. 125-139.
Peacocke Ch.: Sense and Content, Oxford , Oxford University
Press, rozd z. I (“Sensation and the Content of Experience: A
distinction”),
Scenarios, Concepts and Perception” [w:] Gunther Y. H. (ed.):
Essays on Nonconceptual Content, s. 107-132.
Bermúdez
J.
L:
“Nonconceptual
Content:
From
PerceptualExperience to Subpersonal Computational States” [w:]
Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual Content, s. 183- 216.
Robinson H.: “The Irrelevance of Intentionality toPerception”,
“The Philosophical Quarterly”, 1974, vol. 24, no. 97, s. 300- 315,
Searle J. R.: Intentionality: An Essay in the Philosophy of
Mind, Cambridge University Press, Camb ridg e 1983, rozdz. II
(“The Intentionality of perception”).
Lewis D.: “Veridical Hallucination and Prosthetic Vis ion”
[w:] Noë A., Thompson E. (eds.): Vision and Mind. Selected
Readings in the Philosophy of Percept ion, A Brad ford Book, The
MIT Press, Camb ridg e, London 2003, s. 135- 150,Noë A.:
“Causation and Perception: The puzzle unraveled”, “Analysis”, vol.
63, 2, 2003, s. 93-100.
Dr hab. Andrzej J. Nowak
EP44s Kontrowersje wokół fallibilizmu
Prerekwizyty: _
Semestr: letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywność podczas zajęć, praca pisemna
egzamin
6 punktów ECTS
i
Nazwy „fallibilizm” uży ł jako pierws zy Charles Sanders Peirce
dla oznaczenia własnego stanowiska teoriopoznawczego,
głoszącego zawodność ws zelkiego poznania. By ło to zarazem
stanowisko pomyślane jako rozstrzygające uderzenie w sceptycyzm
zarówno dogmatyczny jak i metodyczny. W filozo fii XX wieku
pojawiły się inne koncepcje, które także kwalifiku je się dzisiaj jako
fallibilistyczne. Niektóre z n ich jawnie reprezentują radykalne
skrzydło sceptycyzmu. Pierwszym celem seminarium jest
uporząd kowanie tego obszaru i oddzielenie od siebie według
jasnych kryterió w tych fallibilizmów, które zwalczają sceptycyzm
od tych, które go wzmacniają. Cel drugi to analiza i aplikacja
fallibilistycznych
argumentów
przeciwko
sceptycyzmo wi
metodologicznemu
oraz
tak
zwanemu
sceptycyzmo wi
semantycznemu. W tym ostatnim przypadku będzie się uzasadniać
pogląd, że «aporia Krip kensteina» nie posiada sensownej ekspresji
42
na gruncie pragmatycystycznej teorii zn aczenia, uprzednio
wykazawszy jej stosowalność do stanowiska Kripkego.
Dr Przemysław Spryszak
Argumentacja transcendentalna
Prerekwizyty: Zaliczony kurs z historii filozofii XVIII wieku.
Wymagana bierna znajomość języka angielskiego, wskazana
bierna znajomość języka niemieckiego.
Semestr: letni (60 godzin, semestr zimowy)
Warunki zaliczenia: Ocena końcowa będzie średnią arytmetyczną
oceny z aktywności oraz oceny z pracy zaliczeniowej (pozytywna
ocena końcowa wymaga pozytywnych ocen szczegółowych).
6 punkty ECTS
EP45s
Przedmiotem zajęć będzie krytyczna analiza ró żnych postaci
argu mentacji transcendentalnych w epistemo logii i filo zofii umysłu,
oraz ro zważenie krytyki tego rodzaju argumentów. Lista lektu r –
poniżej.
1. I. Kant: Krytyka czystego rozumu, t. I-II, PWN, Warszawa
1956.
2. P. F. Strawson: Individuals: An essay in descriptive
metaphysics, Methuen, London 1959.
3. P. F. Strawson: The bounds of sense: An essay on Kant's
‘Critique of pure reason’, Methuen, London 1966.
4. J. Hintikka: Transcendental arguments: genuine and
spurious“,“Noûs”, vol. 6, 1972, s. 274-281.
5. B. St roud: “Transcendental arguments”. “The of Philosophy”.
vol. 65, 1968, s. 241– 256.
6. B. Stroud: “Kantian argu ments, conceptual capacities, and
invu lnerability” [w:] P. Parrin i (ed.): Kant and contemporary
epistemo logy, Kluwer, Dordrecht 1994.
7. H. Putnam: Reason, truth and history, Un iversity Press,
Camb ridg e 1981.
8. A. Brueckner: “Brains in a vat”, “The of Philosophy”, vol.
83, 1986, s. 148–167.
9. A. Brueckner: “Modest transcendental arguments.
“Philosophical Perspectives”, vol. 10, 1996, s. 265– 280.
10. Q. Cassam: “Transcendental argu ments, transcendental
synthesis and transcendental idealism”, “The Philosophical
Quarterly”, vol. 37, 1987, s. 355-378.
11. Ch . Peacocke: Transcendental arguments in the theory of
content, Oxford Un iversity Press, Oxfo rd 1989.
12. R. Stern (ed.): Transcendental argu ments: Prob lems and
prospects, Oxford Un iversity Press, Oxfo rd 1999.
13. R. Stern: Transcendental arguments: Answering the question
of justificat ion, Oxford University Press, Oxford 2000.
14. A. Bardon: “Performative transcendental argu ments”, “”,
vol. 33, 2005, s. 69–95.
Lista lektur mo że ulec rozszerzen iu na ży czenie uczestników.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
43
Dr Leszek Wroński
EP47k Filozofia i prawdopodobieństwo – współczesne teksty
Prerekwizyty: Znajomość języka angielskiego w stopniu
umożliwiającym czytanie tekstów naukowych
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: Koniecznym warunkiem zaliczenia jest
zreferowanie na zajęciach jednego tekstu (samodzielnego artykułu lub
rozdziału czytanej na zajęciach książki).
6 punktów ECTS
Kurs pomyślany jest jako przegląd współczesnej literatury z
zakresu formalnej epistemolog ii; ma być “kroczący”, czyli za
każdy m razem dotyczyć innych tekstów. W nadchodzący m roku
chciałbym rozpocząć od tematyki związanej z pojęciem
racjonalności i teorią decyzji. W trakcie ku rsu chciałbym też
omawiać nowe artykuły; otwarty jestem równ ież na propozycje
uczestnikó w.
Wyjściowa literatura:
Bermudez, J. L. (2009), Decision Theory and Rat ionality, Oxfo rd
University Press.
Pett igrew, R. (2016), Accuracy and the Laws of Credence, Oxford
University Press. (fragmenty).
Prof. dr. hab. Tomasz Placek
Dr Leszek Wroński
EP48s Możliwe historie
Prerekwizyty: Znajomość języka angielskiego (bierna),
umiejętność logicznego myślenia
Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: pozytywna ocena prezentowanych referatów,
pozytywna ocena protokołów, obecność na zajęciach.
6 punktów ECTS
Celem kursu jest zapoznanie się z formaln ymi teoriami
rozgałęziających się mo żliwych historii (teorii typu branching).
Teo rie te chcą opisać jak realne występują w czasowym lub czasoprzestrzennym świecie. Dają analizę indeterministycznych zjawisk,
w tym również eksperymentów dotyczących nielokalności
kwantowej.
Dostarczają
precyzyjnej
interpretacji
prawdopodobieństwa rozu mianego jako miara obiektywnych
skłonności. Słu żą również do badania logiki dyskursu o lud zkiej
sprawczości. Praca na seminarium będzie polegać na analizie
dowodów przedstawianych w o mawianych tekstach.
Wykaz tekstów:
Belnap, N., (1992), “Branch ingspacetime”, Synthese 92
Belnap, N., (2005), “A theory of causation: causae causantes
(originat ing causes) .., “British Journal for the Ph ilosophy of
Science, 56
Belnap, N., (2005), “Agents and agency in branching space times”,
w: “Logic, Thought, and Action”, ed. D. Vanderveken, Springer.
W zależności od rozwoju dyskusji, będziemy też dyskutowali inne
44
teksty.
Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek
Filozofia języka I
Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomość
języka angielskiego.
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie co
najmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej) oraz
konspektów z czytanych tekstów.
6 punktów ECTS
EP50s
Język naturalny jest podstawowym narzędziem poznawczy m
człowieka i dlatego wyjaśnienie, w jaki sposób za pomocą języka
odnosimy się do świata oraz ten świat zmien iamy jest kluczo we w
procesie poznania zarówno otaczającej nas rzeczywistości, jak i
naszego życia wewnętrznego.
Seminarium to ma charakter wstępny i obejmuje lekturę
podstawowych pozycji z dziedziny filo zofii języka, ze szczególnym
uwzględn ieniem zagadnień związanych ze znaczeniem i
odniesieniem wyrażeń jednostkowych, takich jak nazwy własne,
deskrypcje określone i wyrażenia okazjonalne.
Wstępna lista lektur:
Mill, J.S. (1843) A System of Lo gic, Lo ndon: Parker; $ 5; w
polskim wydaniu, 49-63.
Frege, G. (1892a): Sens i znaczen ie, w Pisma semantyczne,
PWN Warszawa, 1977, 60-88.
Frege, G. (1918a): Myśl, w Pisma semantyczne, PWN
Warszawa,
1977, 101- 129.
Russell, B.A.W . (1905) ‘On Denoting’, Mind 14: 479-93; w
Pelc: Logika i języ k, 253- 275.
Russell, B.A.W. (1911) ‘Knowledge by Acquaintance and
Knowledge by Description’, w Mysticism and Logic, London:
Routledge, 1986.
Strawson, P.F. (1950) ‘On Referring’, Mind 59: 320-44; w Pelc:
Logika i języ k, 377- 413.
Searle, J. (1958) ‘Proper Names’, M ind 67: 166- 73; w Pelc:
Logika i języ k, 523- 535.
Donnellan, K. (1966) ‘Reference and Definite Descriptions’,
Philosophical Review 77: 281-304.
Krip ke, S.A. (1979) ‘Speaker Reference and Semantic
Reference’, w: P.A. French, T.E. Uehling and H.K. Wettstein
(red.) Contemporary Perspectives in the Philosophy of Language,
Minneapolis, MN: Un iversity of M innesota Press, 6-27.
Krip ke, S.A. (1972) ‘Naming and Necessity’, in D. Dav idson
and G. Harman (red .) Semantics of Natural Language, Dordrecht:
Reidel, 252-355.
Donnellan, K.S. (1972) ‘Proper Names and Identifying
Descriptions’, w D. Davidson and G. Harman (red.) The Semantics
of Natural Language, Dordrecht: Reidel; w Filo zofia języka 203225.
45
Evans, G. (1973) ‘The Causal Theory of Names’, Proceedings of
the Aristotelian Society, supplementary vol. 47: 187-208; w
Filo zofia języka 226- 245.
Grice, P. (1975) Logic and conversation; w P. Cole, J. Morgan
(red.): Syntax and Semantics, tom 3., Academic Press, Nowy
Jo rk, 41-58.
Neale, S. (1990) Context and communicat ion, ro zdział III z
Descriptions, Cambrid ge, MA: MIT Press.
Kaplan, D. (1989) Demonstratives; w Themes from Kaplan,
Oxford University Press (fragmenty).
Recanati, F. (1993) Direct Reference, Blackwell. (fragmenty)
Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek
EP60sk Filozofia języka II
Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomość
języka angielskiego. Pierwszeństwo w przyjęciu na
seminarium mają osoby, które zaliczyły już seminarium lub
wykład z filozofii języka.
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie co
najmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej).
6 punktów ECTS
Problematyka tegorocznego kursu obejmie zagadnienia
semantyki nazw własnych oraz nazw przedmiotów fikcyjnych.
Skupimy się na analizie współczesnych, głównie nieklasycznych
teorii nazw własnych, takich jak teorie predykatywne (Burge, Fara,
Matushansky), a także poznamy teorie nazw deskryptywnych
(takich nazw jak Kuba Ro zpruwacz; por. Recanati, Dickie) i
omówimy deskryptywne użycia nazw własnych (jak w zdan iu:
Mickiewicz Szekspirem Po laków).
Ze względu na zaawansowany charakter seminariu m,
zastrzegam sobie prawo zmienien ia zakresu tematycznego w
przypadku, gdyby taka była wola więks zości uczestników, a w
szczególności ograniczenia jego zakresu.
EP99
Wykład monograficzny z epistemologii
Prerekwizyty : EP01p
Semestr: _
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów
filo zofii w siedzibie Instytutu; wy maga zadeklarowania na KARCIE
ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH
46
Logika
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Prof. dr hab. Wojciech Suchoń
LO01pb Wstęp do logiki: przegląd rachunków logicznych
Prerekwizyty:
Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład)
Warunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny
12 punktów ECTS
UWAGA: zaliczenie ćwiczeń jest udzielane z oceną.
Kurs kanoniczny mający za zadanie wprowadzić słuchacza
w elementarne zagadnien ia współczesnej logiki formalnej,
z naciskiem na związki międ zy rachunkami log icznymi, a językiem
naturalnym. Przywołanie prob lemów do rozwiązan ia których
konstruowano poszczególne rachunki oraz wskazanie jednolitej
strategii ich rozwiązywan ia (stanowiącej aktualny standard
metodologiczny budowy teorii logicznych) powinno uczynić
obecność logiki pośród podstawowych gałęzi filo zofii rzeczą
intu icyjnie oczy wistą, a także przybliżyć rolę, jaką logika ma do
odegrania w dalszy m rozwoju innych dyscyplin filozo ficznych.
W toku kursu kolejno omawianych jest p ięć znaczących
rachunków logicznych: traktowanych jako ilustracja ró żnych
sposobów rozu mienia prawdy: klasyczny rachunek zdań i
intu icjonistyczny rachunek zdań, potem będące wyrazem prób
owładnięcia intensjonalnością (na przykładzie modalności
aletycznych)
modalne
rachunki
zdań:
trójwartościowy
Łu kasiewicza i S4 Lewisa, w końcu uwzględniający struktury
wewnątrzzdan iowe klasyczny węższy rachunek predykatów.
Na zakończenie omówione zostaną – jako ilustracja aplikacji
KWRP, a zarazem, jako podstawowe narzędzie rozwijania
zaawansowanych teorii logicznych i ontologicznych – elementy
teorii mnogości Zermelo-Fraenkla.
Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć
możn a w sylabusie na stronie www Instytutu Filozo fii.
Dr hab. Marcin Mostowski
LO01pc Wprowadzenie do logiki
Prerekwizyty: brak
Semestr: zimowy i letni 120 godzin (60 wykład + 60 ćwiczenia)
Warunki zaliczenie: Zaliczenie ćwiczeń na podstawie kolokwiów
semestralnych, zaliczenie całego kursu na podstawie końcowego
47
egzaminu ustnego.
… punktów ECTS
Pierwszy semestr poświęcony będzie tak zwanej naiwnej teorii
mnogości i rachunkowi zdań. Omówione zostanie też pojęcie formy
logicznej zdań języka naturalnego oraz wprowad zone zostanie
intu icyjne posługiwanie się kwantyfikatorami.
W szczególności omó wione zostaną zb iory, relacje i funkcje na
zadanym uniwersum. Przedstawione zostaną podstawowe
konstrukcje teorio-mnogościowe. Ta część wy kładu teorii mnogości
jest zgodna zarówno z teorią ZF jak i prostą teorią typów drugiego
rzędu.
Rachunek zdań przedstawiony zostanie jednocześnie w dwóch
różnych ujęciach . Po pierws ze w powiązaniu z językiem
naturalnym, po drugie, w matematycznym ujęciu, jako
interpretowany w algebrze wartości logicznych. Przy okazji
omówione zostaną najważn iejsze tak zwane logiki nieklasyczne:
tró jwartościowa logika Łu kasiewicza i logika intuicjonistyczna.
Drugi semestr poświęcony będzie prezentacji praktycznego
pojęcia dowodu matematyczn ego. Faktyczn ie, konstrukcje te
pojawią się w pierwszy m semestrze, ale ich szczegółowe
omówienie otworzy semestr drugi. Wprowad zone zostaną exp licite
metody posługiwan ia się kwanty fikatorami – ogólnym i
eg zystencjalnym. Kluczo wą o mawianą techniką dowodzenia będzie
dowód indu kcyjny. Faktycznie prezentowaną teorią będ zie
aryt metyka pierws zego rzędu, PA. Wykład zakończy się dyskusją
aksjomatycznej prezentacji klasycznego rachunku zdań.
Ważną rolę będą odgry wały ćwiczenia, których zadaniem będzie
nauczenie studentów umiejętności matematyzowania praktycznych
problemów oraz pisan ia i rozu mienia prostych dowodów.
Literatura podstawowa:
1. Aleksander Rutko ws ki: O logice matematycznej.
2. Kazimierz Ku ratowski: Wstęp do teorii mnogości i topologii
(część pierwsza poświęcona teorii mnogości).
3.
Barbara Stanosz: Ćwiczenia z logiki.
Prof. dr hab. Wojciech Suchoń
LO02p Wybrane problemy logiki współczesnej
Prerekwizyty:
Semestr: letni (60 godz. konwersatorium)
Kurs przeznaczony wyłącznie dla studentów I roku studiów II stopnia
Warunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny
6 punktów ECTS
Wykład
dla
słuchaczy
studiów
drugiego
stopnia
(po licencjackich), którzy podejmu ją studia magisterskie z filo zofii
po ukończeniu studiów pierwszego stopnia innych niż filozofia!
Kurs – będący skrócony m odpowiednikiem kanonicznego kursu
LO01pb – koncentruje się na podstawach współczesnej logiki
formalnej. Ro zpocznie go refleksja nad języ kiem stanowiąca
warunek uprawiania filozofii (Organon) i nad związkiem międ zy
formą wyrażenia a jego oceną logiczną. Następnie omó wione
zostaną standardy budowy teorii logicznych: konstrukcja języ ka
48
symbolicznego, ujęcie semantyczne i ujęcie syntaktyczne. Jako
eg zemp lifikacja posłużą kolejno omawiane znaczące rachunki
logiczne: najpierw najprostsze rachunki zdaniowe, traktowane jako
ilustracja różnych sposobów rozu mienie prawdy (KRZ i INT),
potem rachun ki zdaniowe o rozszerzony m języ ku – owładnięcie
intensjonalnością na przykład zie modalności aletycznych, a w
końcu
rachunki
korzystające
z
analizy
struktur
wewnątrzzdan iowych – rachunek predykatów (KW RP) i sylogistyka
Arystotelesa.
Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć
możn a w syllabusie na stronie www Instytutu Filo zofii.
Dr Leszek Wroński
Wprowadzenie do logiki modalnej dla filozofów
Prerekwizyty: LO01pa lub LO01pb
Semestr: zimowy (60 godz. , wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, praca pisemna (na zaliczenie
ćwiczeń), obecność na ćwiczeniach
6 punktów ECTS
LO04
O wielu filozoficznych problemach możemy na serio
dyskutować dopiero wtedy, gdy wydobędziemy na światło dzienne
przyświecające im intuicje modaln e. Dzięki ró żnego typu logikom
modalny m mo żemy precy zyjnie ustalić, jakie wnioski wynikają
z naszych intuicji, a w szczególności, czy wyn ikają te, na których
nam zależy. Kurs stanowi proste wprowadzen ie do podstawowych
typów logik modalnych. Omówimy m.in . problemy związan e z
zaangażowaniem ontolog icznym, tzw. „sztywnymi desygnatorami”,
tożsamością indywiduów w ró żnych możliwy ch światach,
deskrypcjami określonymi oraz mod alnościami de dicto i de re.
Posługiwać będ ziemy się intuicyjną metodą tzw. dedukcji
naturalnej.
UWAGA: W roku ak ademicki m 2016/2017 kurs zawi eszony.
Prof. dr hab. Wojciech Suchoń
Historia logiki dawniejszej (od Zenona z Elei do J.S. Milla)
Prerekwizyty: LO01
Semestr: zimowy (30 godz., konwersatorium)
Warunki zaliczenia: referat, egzamin pisemny
Inne: Limit uczestników – 15 osób.
6 punktów ECTS
LO06
Kurs poświęcony jest ukazaniu korzeni logiki współczesnej,
z której rudy mentami zetknął się słuchacz na kursie kanonicznym
(prerekwizyt). Ukazuje sukcesywne narastanie wątków aktualnie
obecnych w logice, pozwalając zro zumieć jej współczesny ks ztałt
i jego zakotwiczenie w tradycji filo zoficzn ej.
Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć
możn a w syllabusie na stronie www Instytutu Filo zofii.
49
Prof. dr hab. Wojciech Suchoń
Sylogistyka jako rachunek zdań zakresowych
Prerekwizyty: LO01
Semestr: zimowy (30 godz., konwersatorium)
Warunki zaliczenia: egzamin pisemny
4 punktów ECTS
Inne: limit uczestników – 20 osób.
LO12
Wprowadzona u schyłku XIX w. semantyka zakresowa dla zdań
kategorycznych pozwala na uogólnienie pojmo wania sylogistyki,
umożliwiając w szczególności prześledzenie zależności pomięd zy
formalnymi własnościami przes łanek a ważnością trybów i rzucając
nowe światło na rolę tzw. praw sylogizmu.
Rodzin a sylogistyk klasycznych zostanie przedstawiona
zarówno od strony rachunkó w standardowych (sylogistyki
Arystotelesa, Kraszewskiego i Czeżowskiego), jaki i niestandardowych (sylogistyki Wasiljewa i różn e rachunki osobliwe). Na tym
tle omawiane będą sylogistyki o semantyce uwzględniającej nazwy
puste i uniwersalne (Sles zyńskiego, Słupeckiego , Jaśkowskiego),
a także sylogistyka modalna i sylogistyka uwzględniająca terminy
jednostkowe.
Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć
możn a w sylabusie na stronie www Instytutu Filozo fii.
Prof. dr hab. Wojciech Suchoń
Wybrane problemy logiki praktycznej
Prerekwizyty: LO01
Semestr: zimowy (30 godz. konwersatorium)
Warunki zaliczenia: egzamin pisemny
4 punktów ECTS
Inne: limit uczestników –20 osób
LO16
Kurs służy refleksji nad ro lą logiki w analizie poprawności
argu mentacji z którą spotykamy się potocznie. Bezp ośrednie
zastosowanie wiado mości z logiki wynoszonych z elementarnych
wykładó w i podręczników okazu je się w praktyce zaskakująco
trudne. Jakie są źród ła trudności oraz jak je możn a przezwy ciężać –
oto podstawowe pytania, na które odpowiedzi próbuje się udzielić.
Orientację w zagadnieniach uwzg lędnionych w kursie daje
sylabus na stronie www Instytutu Filozo fii; ponieważ problematyka
kursu jest przed mio tem bieżącej pracy naukowej prowadzących,
należy się liczyć z pojawianiem się nowych (lub znaczący mi
przesunięciami akcentów w prezentacji zastanych) zagadnień
względem podanych w sylabusie.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
LO17
Dr Jerzy Hanusek
Wstęp do algebry uniwersalnej
Prerekwizyty: LO01p
50
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
6 punktów ECTS
Przedmiotem wykładu są wyb rane pojęcia i twierdzenia z
algebry uniwersalnej, która jest ważnym narzęd ziem we
współczesnej logice. Przedstawione zostaną informacje o grupach,
kratach, algebrach Boole'a, półkratach Brou wera, algebrach
Heytinga. Omówione będą najważn iejs ze konstrukcje i pojęcia
algebraiczn e: kraty podalgebr i kongruencji, algebry ilorazowe i
produktowe, algebry prosto i podprosto nierozkładalne, rozmaitości,
algebry wolne, własności Malcewa. Wykład obejmie dowody
ważnych twierdzeń związanych z tymi pojęciami.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Jerzy Hanusek
LO19
Arytmetyka
Prerekwizyty: LO01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
6 punktów ECTS
Od dobrze znajomych liczb naturalnych do najistotniejszych
twierd zeń dotyczących teorii formalnych. Omówione zostaną:
standardowy i niestandardowe modele aryt metyki (konstrukcje),
teoria aksjomatyczna Peano, arytmetyka Robinsona, definio walność
relacji i funkcji, funkcje rekurencyjne, reprezentowalność relacji
i funkcji, arytmetyzacja składni, predykaty prawdy i dowiedlności,
pojęcia ro zstrzygalności,
zupełności, aksjo matyzo walności,
niesprzeczności. Przedstawione zostaną dowody ważnych
metateoretycznych twierdzeń
dotyczących arytmety ki, jej
fragmentów oraz teorii bogatszych (Gödel, Church, Tarski).
Dr hab. Marcin Mostowski
LO27s
Logika i poznanie
Prerekwizyty: LO01pa, LO01pb
Semestr: zimowy i letni (30 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: referat lub praca zaliczeniowa
6 punktów ECTS
Seminarium
poświęcone będzie
dyskusji
problemów
badawczy ch , w szczególności poświęconych filozo fii matematyki i
badaniom nad obliczeniowy m ograniczeniom mo żliwości
poznawczych czło wieka. Seminarium będzie dostępne dla
zaawansowanych studentów i doktorantów.
Wykaz literatury zostanie podany na początku zajęć,
seminarium ma charakter ciągły w cyklu mn iej - więcej trzyletnim.
LO99
Wykład monograficzny z logiki
51
Prerekwizyty: EP01p
Semestr: _
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów
filo zofii w sied zibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KA RCIE
ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH.
52
Etyka
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 6 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
Dr Olga Dryla
ET01pb Systematyczne wprowadzenie do etyki
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny
egzamin z treści wykładów
6 punktów ECTS
W roku 2016/2017 ku rs wp rowadzający do etyki zostanie
poprowadzony ponown ie w porządku systematyczny m. Będzie on
dawał przeg ląd g łównych normatywnych teorii etycznych, tj. teorii
dobra i teorii powinności, ilustrowany przykładami z zakresu
współczesnej etyki praktycznej.
Prof. dr hab. Marek Drwięga
Dr Radosław Strzelecki
ET01pc Wprowadzenie do etyki
Prerekwizyty: RO01p lub HF01p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Jeśli „prawdziwa etyka zaczyna się tam, gdzie milkną słowa”
(A. Schweitzer) i jeśli „świat nie jest spragniony traktató w etycznych, a tym, czego naprawdę potrzebuje to rzetelna praktyka”
(Gandhi), to czym jest ety ka i jej uprawianie? Jeśli „jest jasne, że
etyki nie da się wypowiedzieć” (L. Wittgenstein ) i jeśli „etyka, na
tyle, na ile wypływa z pragnienia, by powied zieć coś o ostatecznym
sensie życia, o absolutnym dobru, o tym co ma wartość absolutną,
nie może być nauką” (tenże) - to o czy m traktu ją uniwersyteckie
wykłady z etyki? Jeśli „filo zofia heideggerowska znosi nowo żytne
odróżn ienie etyki i ontologii, które wyrządziło tak wiele zła”
(J. Patočka), jeśli „etyka nie jest bynajmn iej warstwą przy krywającą
ontologię, ale tym, co jest w pewnym sensie bardziej ontologiczne
niż ontologia” (E. Lév inas), - to jakie jest miejsce etyki w obszarze
filo zofii? Jeśli „istn ieje - na drodze mądrości - poznanie etyczne
całkowicie przewyżs zające samą etykę, bez którego całe
bezpośrednie poznanie etyczne wartości ogólnie ważnych jest
z istoty niedoskonałe” (M. Scheler), to jak taka mądrość mo że stać
53
się przed miotem nauczania, szczególnie jeśli pamiętać, iż „nie mo że
być w ogóle żadnego nauczyciela dla sztuki egzystowania”
(S. Kierkegaard)? „Nie byłem nigdy niczy im nauczycielem” wyznał nasz nauczyciel Sokrates. Czy jednak etyka, jak to nam
ukazał, może rzeczywiście mieć charakter troski o duszę, o
„własną” duszę? Czy etyką może być owa Arystotelesowska nauka
o szczęściu, jeśli „człowiek n i e dąży do szczęścia, jak mn iemają
Anglicy” (F. Nietzsche)? A jeśli „wo lność i prawo moralne odsyłają
wzajemnie do sieb ie” (Kant), to czym jest wolność i czy w ogóle
jest, szczególn ie kiedy pamiętać, iż „wo lność nie jest przed miot em”
i że „poszu kiwanie odpowied zi na to pytanie na drodze
przedmiotowego badania pro wadziłoby wp rost do zanegowania
wolności” (K. Jaspers)?
W jakim sensie problem etyczności człowieka wyrasta z naszej
skończoności? Czy jesteśmy nieuchronn ie „źli” i na czym polega
„złośliwość zła” i „ro zpaczliwość dobra”? Omawiany materiał
historyczny rozciąga się od So kratesa do Lévinasa.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
ET04sk Seminarium z etyki współczesnej
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: Regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach,
wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów.
6 punktów ECTS
W roku 2016/2017seminarium będzie poświęcone tematowi:
pluralizm wartości a praktyczna racjonalność.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
Współczesne teorie etyczne
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny
egzamin z treści wykładów
6 punktów ECTS
ET13
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Prof. dr hab. Marek Drwięga
Zło - wyzwanie dla filozofii
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: zimowy (45 godz., konwensatorium)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
4 punkty ECTS
Inne: limit uczestników – 20 osób.
ET17
Celem kursu jest analiza wybranych tekstów autorów, któ rzy
usiłowali ro zwikłać zagadkę zła. Całość zagadnienia rozpatrywać
możn a w różnych p łaszczyznach : ontologicznej - czy m jest zło?
54
oraz historycznej - w jaki sposób się przejawia? Dotyka ono także
bezpośrednio
kwestii
antropologicznych,
bowiem
zło
„urzeczy wistnia się” poprzez czło wieka i jest ściśle związane
z wolnością. Wśród rozważanych autorów będą między innymi:
trag icy greccy, św. Augustyn, Leibn iz, Kant, Dostojewski,
Nietzsche, Arendt, Nabert, Ricoeur, Tischner.
Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz
ET20k Argumenty bioetyki
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny
egzamin z treści wykładów
6 punktów ECTS
Celem kursu jest analityczny przegląd głównych sposobów
argu mentacji, stosowanych w dyskusjach toczących się wokó ł
najbard ziej kontrowersyjnych problemów bioetyki.
W ro ku 2016/ 2017 kurs będzie poświęcony tematowi: cele
medycyny w systemie wartości życio wych.
Prof. dr hab. Marek Drwięga
Współczesna etyka filozoficzna
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
ET23
Kurs obejmuje swo im zakresem wiek XX oraz pierwsze
dziesięciolecie XXI. Jest próbą wyodrębnienia najciekawszy ch
stanowisk i sporów toczonych w obrębie współczesnej ety ki. Etyka
ta z jednej strony stanowi t wó rcze podjęcie i historyczną
modyfikację wcześniejszych stanowisk (np. neoarystotelizm, nowa
postać kantyzmu , itd.), z drugiej strony wpro wadza nowe
zagadnienia
(aksjo logia,
filo zofia
egzystencji,
d ialogicy,
postmoderniści, itd.)
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Tomasz Żuradzki
Etyka a niepewność
Prerekwizyty: ET01p, EP01.1pa, znajomość angielskiego w
stopniu umożliwiającym czytanie tekstów naukowych
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo, znajomość lektur, referat,
praca pisemna, egzamin
6 punktów ECTS
ET25
Kurs poświęcony będ zie analizie następującego problemu : w
jaki sposób teorie metaetyczne lub normatywne radzą sobie
z niepewnością. Niepewność będzie analizowana na kilku
55
poziomach: niepewne są nie tylko konsekwencje naszych d ziałań,
ale także to, która z doktryn mo ralnych lub skal wartości jest
właściwa; a wres zcie to, jakie preferencje będ ziemy mieć w
przyszłości.
Pierwsza część kursu poświęcona zostanie umiejscowieniu
omawianych problemów w historii filo zofii, w szczególności
omówione zostaną dwa problemy: 1) zakład Pascala, jego
współczesne interpretacje oraz inne typy tzw. argu mentów
prag matycznych; 2) kryteria podejmowania decy zji w sytuacji
niepewności na temat treści norm moralnych, wypracowane w
siedemnasto- i osiemnastowiecznej teologii moralnej (probabilizm,
probabilioryzm, tutioryzm) oraz mo żliwe implikacje tych kwestii
dla współczesnej etyki. Głó wna część kursu poświęcona będzie
analizie współczesnych dyskusji z zakresu metaetyki i etyki
normatywnej: 3) możliwości i ograniczen ia zastosowania osiągnięć
teorii decyzji w etyce; 4) zależność powinności mo ralnych danego
podmiotu
od
stanu jego
wiedzy
na temat świata
(ob iektywizm/subiekty wizm/ perspektywizm)
oraz właściwego
rozpoznania własnych stanów mentalnych w przyszłości
(aktualizm/posybilizm); 5) prob lem niepewności normatywnej,
czyli kryteria działania w sytuacjach niepewności na temat
właściwej doktryny normatywnej, skali wartości lub statusu
moralnego danego rodzaju bytów; 6) teorie nonkognitywistyczne a
problem niepewności osądów normatywnych; 7) teorie
konsekwencjalistyczne wobec problemu niepewności dotyczącej
konsekwencji d ziałań; 8) teorie deontologiczne stosujące absolutne
zakazy i nakazy a niepewność.
Ostatnia część kursu będzie dotyczyła zastosowań omawianych
wcześniej typów argumentacji filozo ficznej we współczesnej etyce
praktycznej: 9) ro la n iepewności normatywnej na temat statusu
embrionu ludzkiego we współczesnych argumentach bioetycznych
na temat aborcji oraz badań naukowych na wczesnych embrionach;
10) ro la rozróżn ienia na ofiarę „zidentyfikowaną”
i
„statystyczną” a decy zje dotyczące dystrybucji różnego rod zaju
dóbr i usług, np. świadczeń zdrowotnych; 11) dopuszczalność
zabijania podczas konflikt ów zb rojnych w różnego rod zaju
sytuacjach niepewności; 12) zastosowanie teorii gier do rozwiązan ia
dylematów
związanych
z
przeciwdziałan iem
zmianom
klimatyczny m.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Tomasz Żuradzki
Etyka wojny
Prerekwizyty:
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: Udział w zajęciach, aktywność, znajomość lektur,
praca pisemna, konsultacje, egzamin.
6 punktów ECTS
ET24
Celem kursu będzie zarówno omó wien ie klasycznych zagadnień
związanych z tzw. doktryną wojny sprawiedliwej, jak i analiza
56
problemów
etycznych, które są charakterystyczne dla
współczesnych konfliktów zbrojnych. Po ruszane będą m.in.
następujące kwestie: pacyfizm, obrona własna, wojna sprawiedliwa,
odstraszanie
nuklearne,
terroryzm,
tortury,
interwencja
hu manitarna, polityka namierzania i zabijania (ang. targeted
killing), wy korzystywanie w walce urządzeń automatycznych (np.
dronów), zjawisko najemników, a także zagadn ienia z historii etyki
wojny. Problemy będą omawian e w kontekście realnych konfliktó w
zbrojnych z ostatnich lat, np. w Iraku, Afganistanie, Strefie Gazy,
Somalii, Kosowie, Osetii Płd. Kurs będzie prowadzony z punktu
widzenia etyki i filo zofii, ale przewiduje się także analizę
niektórych regulacji z zakresu prawa międzynarodowego.
Literatura podstawowa:
T. Żuradzki, T. Kuniński (red.), Ety ka wojny. Antologia,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009: M. Walzer, Wojny
sprawied liwe i niesprawied liwe, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2010.
Dr Adriana Warmbier
Filozofia podmiotowości: samowiedza i zobowiązanie
Prerekwizyty: zaliczony I rok studiów filozofii
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
ET26
Celem ku rsu jest prezentacja oraz analiza krytyczna
współczesnych
ujęć
podmiotowości
ze
szczególnym
uwzględn ieniem takich zagadnień, jak: refleksja, samowiedza,
powinność, normatywność, tożsamość, intersubiektywność,
kompetencja moralna. Dyskusji poddane zostaną przede ws zystkim
prawomocność oraz siła argu mentacji na rzecz obrony kategorii
podmiotu jak ró wnież kluczowe mo menty kontrargumentacji na
rzecz jego substytuowania lub całkowitego usunięcia. Omawiając
współczesne konteksty, w jakich pojawia się pojęcie
podmiotowości,
będziemy
nawiązywać
do
starożytnych,
średniowiecznych oraz nowożytnych modeli wied zy o samym
sobie. Refleksji poddane zostaną następujące zagadnienia: czym jest
samo wied za, jaki jest jej związek z tożsamością, czy granice
samopoznania są raz na zaws ze ustalone. Co jest przyczyną
niepowodzenia racjonalnego namysłu. Czy woln a wola naprawdę
jest wolna? W jaki sposób świadome uczestniczenie w kulturze
pozwala na rozszerzan ie granic mo żliwo ści samookreślenia. Co
znaczy świadome kształtowan ie zdolności refleksji oraz jakie
znaczenie ma samoro zumienie w sporze o genetyczne ulepszanie
moralności. Czy w transhuman izmie jest miejsce na podmioto wość?
Wykaz zagadnień:
1. Prezentacja głównych stanowis k w sporze o podmiotowość.
2. Dwa różne ujęcia subiektywności w filozo fii starożytnej.
Paradygmat „substancjalny” oraz ideał troski o duszę .
3. Arystotelesowski model samo wiedzy.
4. Kartezjańskie rozumien ie subiektywności: dwie formuły –
dwie interpretacje, ego cogito, ergo su m oraz ego sum, ego existo.
57
5. Kantowska etyka powinności.
6. Świadomość siebie i poznanie siebie.
7. Wiązkowe teorie podmiotu . Podmiotowość bez podmiotu,
podmiot bez podmiotowości (D. Parfit ).
8. Język jako przestrzeń intersubiektywn ie komuniko walnej
samo wied zy (J. Habermas).
9. Czy
działamy autono micznie? Wolność woli i
odpowiedzialność mo ralna.
10. Jak możliwa jest „słabość wo li”? (D. Davidson).
11. Pod mioto wość, wola i emocje (L.A. Blu m).
12. Refleks ja i ko mpetencja mo ralna. Między Arystotelesem i
Kantem (Ch. Korsgaard).
13. Granice naturalizmu i podmiot działania moralnego (Ch .
Tay lor).
14. Co neuronauka mó wi o mo ralności? Czy możliwe jest
biomedyczne „uleps zenie” moralne?
15. Transhumanizm - założenia i krytyka.
Literatura obowiązko wa:
(1) Platon, Charmides, Protagoras; (2) Arystoteles, Ety ka
Niko machejska; (3) Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filo zofii; (4)
I. Kant, Uzasadnien ie metafizyki moralności; (5) M. Frank,
Świado mość sieb ie i po znanie siebie, tłu m. Z. Zwoliński, Oficyna
Naukowa, Warszawa 2002; (6) D. Parfit , Tożsamość osobowa,
tłum. R. Wieczo rek, w: Filozo fia podmiotu, pod red. J. GórnickiejKalin owskiej, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001, s.65-91; (7) J.
Habermas , Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja
rozumu , tłum. W. Lipnik, Oficyna Nauko wa, Warszawa 2004; (8)
H. G. Frankfurt, Alternatywne możliwości i odpowied zialność
moralna, tłum. J. Nowotniak, w: Filozofia moralności.
Postanowienie i odpowiedzialność moraln a, pod red. J. Hołówki,
Fundacja Aletheia, Warszawa 1997, s. 163- 174. (9) D. Davidson,
Jak mo żliwa jest słabość woli?, w: J. Hołówka (red.), Filozofia
moralności, Aletheia, Warszawa 1997; (10) L. A. Blum, Wola,
uczucia i podmio t, tłum. A. Siers zulska, w: Filo zofia podmiotu , pod
red. J. Górn ickiej-Kalinowskiej, Fundacja Aletheia, Warszawa
2001, s. 463- 504; (11) Ch. Korsgaard, The Authority of Reflection,
w: The Sources of Normativity, Camb ridge University Press,
Camb ridg e 1996, s. 90-130; (12) Ch. Taylo r, What is Hu man
Agency, w: Human Agency and Language. Ph ilosophical Papers I,
Camb ridg e University Press, Camb ridg e 1985, s. 15-44; (13) P.
Churchland, Moralność mózgu . Co neuronauka mó wi o moralności,
tłum. M. Hohol, N. Marek, Copern icus Center Press, Krakó w 2013.
(14) T. Douglas, Moral Enhancement, „Journal of Applied
Philosophy”, Vo l. 25, No. 3, s. 228-245.
Literatura u zupełniająca:
(1) R. Audi, Moral Knowledge and Ethical Character, Oxfo rd
University Press, New York 1997; (2) Filo zofia mo ralności, red. J.
Hołówka, Aletheia, Wars zawa 1997; (3) Ch . Korsgaard, The
Constitution of Agency. Essays on Practical Reason and Moral
Psychology, Oxford Univers ity Press, Oxford 2012; (4) R. Piłat,
Aporie samo wiedzy, Wydawn ictwo IFiS PA N, Warszawa 2013; (5)
58
Self-Kno wledge, red. Q. Cassam, Oxford Un iversity Press, New
York 1994; (6) R. Spaemann, R. Lo w, Cele naturalne, tłu m. A.
Półtawski, Oficyna Nau kowa, Warszawa 2008; (7) D.P. Verene,
Philosophy and the Return to Self-Knowledge, Yale Univ ersity
Press, New Haven 1997; (8) Agency and Self-Awareness. Issues in
Philosophy and Psychology, red. J. Roessler, N. Eilan , Oxfo rd
2003; (9) J. Habermas, Przyszłość natury lud zkiej. Czy zmierzamy
do eugeniki liberalnej, tłu m. M. Łukasiewicz, Warszawa 2003; (10)
M. Sandel, Przeciwko udoskonalaniu czło wieka. Etyka w czasach
inżynierii genetycznej, tłum. O. Siara, 2014; (11) J Savulescu, I.
Persson, Moral Enhancement, Freedo m and the Go d Machine, “The
Monist” 95 (3) 2012, 399-421.
ET00
Wykład pozainstytutowy z etyki
Prerekwizyty: ET01p
Semestr: _
Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
59
Estetyka
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 6 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska
ES01pa Estetyka kurs podstawowy
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Kurs o charakterze podstawowy m dla studentów młodszych lat,
obejmuje systematyczną prezentację problematy ki estetycznej,
uzupełnionej elementami historii estetyki. Pojęciem organizu jącym
zajęcia jest pojęcie „sytuacji estetycznej” jako przedmiotu estetyki.
Prześ ledzone zostaną zagadnienia procesu twórczego, dzieła sztuki,
przeży cia estetycznego, wartości estetycznej. W prezentowaniu
zagadnień dominuje opcja fenomenologiczna (R. Ingarden),
niemn iej uwzględnione zostaną także estetyka analityczna i estetyka
hermeneutyczna. Droga rozwo ju estetyki ukazana będzie poprzez
przejścia: od estetyki mimetycznej do estetyki opartej o pojęcia
kreacji i ekspresji, następnie do estetyki awangardowej i obecnie do estetyki post modernistycznej.
Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska
ES07sk Przemiany w sztuce i estetyce XX wieku
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: zimowy (60 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna
5 punktów ECTS
Radykalne zmiany w sztuce XX wieku - odejście od kategorii
takich jak mimes is, ekspresja czy piękno - analizo wane są w
kontekście przemian natury filo zoficzno -społecznej i estetycznej.
Szczegółowej analizie poddane zostają procesy intelektualizacji
i instytucjonalizacji sztuki - z jednej strony oraz estetyzacji
rzeczywistości - z drugiej.
Filo zoficzn ą refleks ją zostają objęte także zjawiska najnowsze:
sztuka postmodernistyczna, ekologiczna, mu ltimed ialn a oraz
estetyki innych kręgó w ku lturowych.
60
Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska
Postmodernizm w filozofii i estetyce
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: zimowy (60 godz. wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
ES08
Przedmiotem kursu jest filozo ficzny i estetyczny postmodernizm, którego główne tendencje prześledzone zostaną w pracach:
J.F. Ly otarda, J. Derridy , J. Baudrillarda, G. Deleuze'a, F. Guat
tariego, P. Virilio , G. Vattimo, R. Rorty'ego, F. Jamesona i innych.
Dyskusji poddana zostanie estetyczna postmoderna w architekturze
(Jencks), lit eraturze (Eco), mu zyce i filmie.
Dr hab. Krzysztof Guczalski
Filozofia muzyki
Prerekwizyty: ES01p i przynajmniej dwa z pięciu kursów
historii filozofii: HF01p-HF05p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
ES12
Celem kursu jest przeg ląd refleksji nad mu zyką począws zy od
Pitagorejczyków, Platona i Arystotelesa. Istotnym punktem tego
zarysu historycznego będzie wiek XIX, w czasie którego nastąpiło
wyraźne
ożywien ie i intensyfikacja filozoficznego
nią
zainteresowania. W tym właśnie okresie szereg zasadniczych
problemów filozo fii muzyki znalazło swe klasyczne sformu łowania,
najp ierw w filo zofii romantycznej (szczególnie w dziele Artura
Schopenhauera), a potem w słynnym sporze fo rmalisty, Eduarda
Hanslicka ze zwolennikami muzyki programo wej. Ten i inne spory
będą ilustrowane przy kładami muzycznymi, mający mi pokazać, na
ile przemiany poglądów estetycznych wynikają z trendów
rozwo jowych w ramach samej muzy ki i na ile z kolei - niejako
w sprzężeniu zwrotny m - poglądy estetyczne oddziałują na jej
rozwó j.
W oparciu o bardziej współczesne, XX wieczne koncepcje i
lekturę wybranych tekstów o mawiane będą klasyczne zagadnienia
filo zofii muzy ki, takie jak problem znaczenia w muzy ce i jej
językowości, symbolu w mu zyce, ekspresji i emocji, treści i formy,
muzy ki absolutnej, ontologii dzieła muzycznego, stosunku muzy ki
do innych sztuk, przedstawienia w mu zyce i inne.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
ES14
Estetyka epoki elektroniki
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: zimowy i letni (30 godz. wykład+ 30 godz. ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca
pisemna
61
6 punktów ECTS
Problematyka kursu dotyczy estetyki odnoszącej się do sztuki
elektronicznej. Sztu ka ta, powiązana z przemianami w
rzeczywistości wynikającymi z rozwoju technologii, do pewnego
stopnia kształtuje sztukę współczesną, również włącza się w proces
tworzenia kultury. Estetyka nawiązująca do sztuki elektron icznej
dotyczy m. in. opisu jej właściwości, np. zjawiska interaktywności,
immersji lub hipertekstualności, jak również uwzględn ia kierunki
jej rozwo ju, np. sztukę wideo, rzeczywistości wirtualnej,
monitoringu, robotyki, bioartu lub animacji komputerowej a także
zjawiska immaterializacji.
Teo ria sztu ki elekt ronicznej nawiązuje także do szerszej
perspektywy filozo ficznej, dotyczy problematyki wynikającej
z rozwo ju elektroniki, np. próby odniesienia się do pojęć
rzeczywistości elektronicznej, sposobu jej wartościo wania lub
zakresu powiązania i możliwości zaistn ienia człowieka w relacji do
technolog ii.
Tematyka kursu jest wciąż poszerzana, w miarę pojawiających
się nowych rodzajó w dzieł sztuki i zjawisk zawiązanych
z cyberkulturą.
Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i
drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak równ ież d la wszystkich
zainteresowanych przedstawianą problematyką.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
Teoria versus praktyka w sztuce XX wieku
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: letni (30 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca
pisemna
4 punkty ECTS
ES19s
Tematyka kursu związana jest z filozoficzno-estetycznymi
poglądami na sztukę XX i XXI wieku z uwzględnien iem
przykładów i opisu wyb ranych dzieł sztuki. Poruszane zagadnienia
prezentowane są z perspektywy przeks ztałcan ia się struktury i
zmiany elementów sytuacji estetycznej oraz w nawiązaniu do takich
pojęć, jak np. konceptualizm, nowość, oryginalność, plu ralizm lub
krytycyzm. Pod uwagę bierze się kształtowanie się sztuki na tle
kolejnych nurtów artystycznych, np. futuryzmu, dadaizmu , popartu, min imal artu, konceptualizmu , industrializmu lub sztuki
krytycznej oraz wpły wu na sztukę, np. techniki, kultury masowej
lub med iów. Nawiązuje się również do wartościowania i definicji
dzieła sztuki, znaczenia twórcy i odbiorcy lub odnoszenia się sztuki
do wybranych zjawis k pozaartystycznych.
Treść zajęć ma służyć przygotowaniu uczestnikó w ku rsu do
spotkania ze sztuką współczesną, jej różnorodnymi formami, w tym
sensie świadomego uczestnict wa w świecie sztu ki. Słuchacze są
przygotowywan i również do przepro wadzenia krytyki i oceny
zjawisk artystycznych z wy korzystaniem pojęć i omawianych teorii.
62
Kurs jest skierowany do studentów studiów pierws zego
i drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkich
zainteresowanych przedstawianą problematyką.
Kurs wsparty jest prezentacją multimedialną, materiałami z sieci
oraz wspólną dyskusją.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Lilianna Bieszczad
Estetyka wobec awangardy
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
6 punktów ECTS
ES21
Celem kursu jest prezentacja filozoficzno-estetycznych
rozważań na temat pojęcia sztuki „po” przeło mie awangardo wy m.
Analizowane będą: spór o estetyczną naturę sztuki, autonomizm i
kontekstualizm w ujęciu sztuki, relacja pojęć: awangarda i
neoawangarda, sztuka modernistyczna i postmodern istyczna,
klasyczna koncepcja sztuki. Ponadto zaprezento wane zostaną
problemy związane z ujmowan iem sztuki na przykład ach koncepcji
formu łowanych w różnych perspektywach badawczych (Szkoła
Frankfu rcka, estetyka analityczna, hermeneutyka). W tym celu
przeanalizowane zostaną m. in.: teoria awangardy Th.W. Adorno,
antyesencjalizm M. Weitza, pojęcie „The Artworld” w ujęciu A. C.
Danto i G. Dickiego, ujęcie sztuki jako gry H.G. Gadamera,
relatywistyczna definicja sztuki J. Margolisa, estetyka
performatywności E. Fischer-Lichte, zwrot somatyczny R.
Shustermana.
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
ES22
Art and Aesthetics in 20th and 21st century
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: letni (30 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca
pisemna
6 punktów ECTS
The course focuses on the evolution and changes of art and
aesthetics categories from the beginning of XX century to
contemporary interactive, electronic art. The aim of the course is to
describe the difference between historical and contemporary art. We
will focus on the values we invest and find in works of art, the
status of the object in art, art’s conceptual dimension, changes
between the world of art and other human spheres, the phenomena
of interactiv ity, and the electronic med ia, treated as a med ium of
artistic creat ion. The course encourages students to engage critically
in the interpretation of works of art. During the course we are
present wo rks of art, which are discussed.
The theory of a contemporary art imp licates a spreader
63
philosophical perspective, i.e. problematic co mes fro m development
of aesthetics, what gives an attempt for description of notions
characterized valuat ion of contemporary art. The subject of the
course is widen with the appearance of a new kinds of work of art,
and phenomena connected with cyberculture.
Dr hab. Leszek Sosnowski
Filozofia piękna i sztuki: starożytność – wiek XVIII
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: zimowy i letni (120 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
12 punktów ECTS
ES26
Wykład: stawia sobie za cel pogłębione przedstawienie
zasadniczych problemó w starożytnej filozo fii sztuki, znajdującej
istotowe ugruntowanie w ontologii i/lub epistemologii. Problemy te
tworzą okreś lone linie rozwo jowe, zapoczątkowane
w
starożytności i z różny m natężeniem oraz w różny m charakterze
trwające do współczesności. Jednak wyraźną cezu rę tworzy przeło m
filo zoficzn y, wyznaczany psychologizacją zagadnień estetycznych
dokonaną przez Kartezjus za. Od tego momentu, jednorodny w
swy m zasadniczy m biegu, nurt estetyki obiektywistycznej rozp ada
się na d wa nurty w XVIII w.: angielski (empiryzm) oraz niemiecki
(krytycyzm). Ich ogólna charakterystyka będzie okazją do
ws kazania pewnych dróg, którymi podąży estetyka współczesna,
rozwijając właściwe dla siebie aspekty.
W zasadniczych przypadkach filo zofia sztuki zostaje osadzona
w kontekście poglądów ogólno-filozo ficznych danego myśliciela,
co – w planie ogólnym – ma służyć pokazaniu wzajemnych relacji
obu dzied zin, ale także – w plan ie szczegóło wym – być ilustracją
konsekwencji estetycznych przy jętych rozwiązań ontologicznoepistemo logicznych. Dlatego też, szczegó lna uwaga zostanie
poświęcona filo zofii sztuki Platona („Technç demiourgós – od
metafizy ki piękna do polityki wobec piękna”), ponadto Arystotelesa
(„Technç antropos – Idea autonomii sztuki”). Ponadto, g łębsza niż
zazwyczaj uwagę zyska, po mijany na ogóů ruch sofistyczny, co w
niniejszych wy kładach jest wyrazem jego pozytywnej waloryzacji i
dostrzeżenia historycznej ważności („Peithóus demiourgós –
ekspresja zestetyzowana”). W podobny sposób przeb iegać będzie
refleksja w kolejnych epokach.
Zasadnicze ontologiczno-estetyczne problemy szczegółowe to
zagadnienia:
harmonii,
reprezentacji,
światła,
oraz
epistemo logiczno -estetyczne kwestie artysty-filo zofa, twórczościkonceptualizacji i odbioru-kontemplacji, oraz psychologicznoestetyczne problemy ekspresji, przeżycia, „krytyki artystycznej”.
Całość
zostanie
poprzed zona
metodolog icznym
wprowadzen iem, którego celem będzie wstępne przybliżenie
zasadniczych kategorii prowadzonego kursu.
Jakkolwiek zakres historyczny wykładu zostaje wyraźnie
zakreślony niewykluczone są „wycieczki” do współczesności.
Literatura zostanie podana na zajęciach.
64
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Anna Wójcik
Filozofia sztuki i estetyka chińska
Prerekwizyty: Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności,
przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach
· egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją
egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej
6 punktów ECTS
ES28
Program szczegółowy :
Sześć sztuk i mist rzowie ceremonii w naukach Konfucjusza
Spó r pomiędzy Mozi a Xunzi i Mencjuszem o charakter mu zyki
Kalig rafia: style, zasady estetyczne, techniki jej wykonywan ia
Poezja klasyczna
Tuszowego malarstwa potrójnej kompozycji
Sztuka „krajobrazó w na tacy”(penjing) i jej kontynuacja w
Japonii (bonsai oraz suiseki)
Sztuka herbaty i artystycznego picia wina oraz Ru ch Czystych
Rozmów
Buddy jska ceremo nia herbaty w Japonii
Sztuka artystycznego czytania traktatów filozo ficznych
Malarze mglistych pejzaży
Pustka jako kategoria estetyczna
Miejskie ogrody uczonych konfucjańskich
Ogrody japońskie
Literatura obowiązko wa:
Anna I. Wójcik Filozoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej.
Estetyka chińska. Antologia , red. Adina Zemanek, w serii
Estetyki świata, pod red. Krystyny Wilkoszews kiej – wybrane
teksty analizo wane na ćwiczeniach
Estetyka japońska. Antologia , tom I i III w serii Estetyki świata,
pod red. Krystyny Wilkoszewskiej; wyb rane teksty analizo wane na
ćwiczeniach
Laozi Księga dao i de z ko mentarzami Wang Bi
Zhuangzi Prawdziwa księga Południowego Kwiatu
Okakura Kaku zō Ksiăga herbaty
Soshitsu Sen XV Smak herbaty, smak zen
Literatura u zupełniająca:
F. Ju llien Drogą okrężna i wp rost do celu – strategie sensu w
Chinach i Grecji, F.
Ju llien Pochwała nieokreśloności. Zapiski o myśli i estetyce
Chin,
Sakuteiki , Wydawnictwo UJ,
Filo zofia Wschodu , tom 1, red. Beata Szy mańska, tom 2 red.
Marta Kudelska
Beata Kubiak Ho-Chi Estetyka i sztuka japońska
65
Dr hab. Leszek Sosnowski
ES29sk Kryzys czy przemiana? Postacie „końca sztuki” we
współczesnej filozofii sztuki XX wieku.
Prerekwizyty: ES01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: referat i trzy (3) prace pisemne: esej, interpretacja
zadanego tekstu, recenzja/sprawozdanie
6 punktów ECTS
W roku akademickim 2014/ 2015 przed mio tem seminariu m jest
w. XX.
Celem badawczy m seminariu m jest prześledzenie problemu ,
powracającego w różnych nurtach filozo fii sztuki, wyrażanego
zwro tem „koniec/ zmierzch/śmierć sztuki”. Trudno przyjąć, że
głoszenie tego hasła jest wyrazem intelektualnej mody, ale ró wnie
trudno zaakceptować pogląd, że w ostatnim czasie, a zwłaszcza w
wieku XX, nastąpił stan kryzysu lub wręcz upadku różnych
dziedzin współczesnej filo zofii bądź sztuki. Niewy kluczone, że
przekonania takie wyrastają z sytuacji kon fliktu tworzonego przez
opozycję tradycji i nowatorstwa. Konflikt ten przyb iera nierzadko
dramatyczną postać, gdy nowatorstwo – trakto wane jako nadrzędna
wartość współczesnych d ziałań artystycznych – wkracza w sferę
etyki. Chodzi w takim razie o aktualny obecnie problem, dotyczący
różnych nurtów sztuki, ale – co warto zau ważyć – odnotowywany
również w innych obszarach filozo fii oraz innych dyscyplinach
hu manistycznych.
W trakcie trwan ia seminariu m problematy ka końca sztu ki stanie
się przedmiotem rozważań w kontekście zasadniczych nurtów
filo zoficzn ych ostatniego wieku, łączonych z takimi nazwis kami
jak: Z. Freud, W. Benjamin, T.W. Adorno, M. Heidegger, H.G.
Gadamer, ale także krytykó w sztu ki, jak: Greenberg, D. Kuspit.
Ostatnie nazwiska sugerują, że zostanie również uwzg lędniony
szeroki kontekst działań artystycznych, łączonych z „upadkiem”
sztuki współczesnej.
To pokazuje, że zamierzon e analizy powy żs zego problemu
wykraczają poza wąsko ro zumianą estetykę, przy wołując filo zofię
współczesną, która dostarcza poręczniejszych narzędzi do analizy
tego zagadnienia.
Literatura oraz szczegółowe tematy zostaną podane na
zajęciach.
Dr hab. Anna I. Wójcik
Filozofia i estetyka ogrodu
Prerekwizyty: _
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności,
przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach
· egzamin ustny, w terminie „0” w ostatnim tygodniu przed sesją
ES30
66
egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej
6 punktów ECTS
Ogrody, jako jedna z najstarszych form kultury, były tworzone
przez lud zi od zarania d ziejó w. Są wpisane w ludzką egzystencję w
sposób równ ie fundamentalny i wielowy miarowy jak język, sztuka
czy religia. Dlatego filozo ficzny, systematyczny namysł nad ich
feno menem jest kwestią nie tylko wąsko pojmowanej filo zofii
kultury.
Stosowanie metod filo zoficznych w odniesien iu do fenomenu
ogrodu w istotny sposób poszerza wiedzę o nas samych, o kondycji
ludzkiej w szczegó lnej relacji zarówno do przyrody, jak i ku ltury.
Każdy z proponowanych w trakcie trwania kursu temató w będzie
analizo wany w kontekście wybranych kierun ków filozofii Wschodu
i Zachodu. Przyjrzy my się ogrodom i myśleniu o nich, z jakim
mamy do czynienia główn ie w dwu kręgach ku lturowych:
europejskim wraz z kontynuacją idei w t zw. Nowy m Świecie oraz
konfucjańskim, czy li Chiny wraz z japońską recepcją koncepcji
filo zoficzn ych i artystycznych stworzonych pierwotnie w Kraju
Środka.
Tematy zajęć.
1. Definicja i zakres problemowy filozo fii ogrodów.
2. Mit p ierwszego ogrodu w wybranych kulturach – toposy i
kulturowe a prio ri.
3. Ogrody filozo fów i dla uprawiania filo zofii. Ogrody i
samopoznanie, dojrzewanie do mądrości i samodoskonalenie.
4. Ogrody i religie.
5. Na granicy przy rody i kultury. Co oznacza „natura” i
„naturalność” w ogrodzie. Opo zycja kultura-natura w refleksji
filo zoficzn ej najbardziej wpływo wych myślicieli Wschodu i
Zachodu.
6. „Ob razy przyrody” - wybrane zachodnie i wschodnie
koncepcje filozo fii natury (przyrody) oraz inspirowane nimi
pro jekty ogrodów w Europie, obu Amerykach, Ch inach i Japonii
7. Ogród jako dzieło sztuki i miejsce odpowiednie dla jej
uprawiania. Problematyka wartości w kontekście projektowania
ogrodów.
8. Wybrane zagadnienia z filo zofii krajob razu. Krajobraz i
uczucia.
9. Zagadnienia o charakterze ontologiczny m – Jak istnieje
ogród? Czas i przestrzeń jako specyficzne formy istn ien ia ogrodu;
ogród jako przedmiot intencjonalny; jako byt świadomościowy i
jako forma inteligibilna; itd.
10. Słowa i ogrody: Semantyka ogrodów. Ogrody i formy
symboliczne. Nazwy w ogrodzie i języ k ogrodów. Ogrody jak sutry,
traktaty i koany.
11. Ogród jako szczególne med ium poznawcze.
12. Ogrody i miasta - filo zoficzne idee historyczne i współczesne
w ujęciu Zachodu, Wschodu i g lobalizacyjnym. Problemy
wykluczenia z naturalnego krajobrazu. Ruchy miejskie: miejscy
ogrodnicy i farmerzy, „zielona partyzantka”, itd.
Literatura obowiązkowa:
Ogrody – zwierciadła ku ltury, to m I (Wschód), to m II (Zachód),
Wydawnictwo UJ
67
Literatura n ieobowiązko wa:
Böhme, Gernot, Filo zofia i estetyka przyrody,
Cooper, David E. A Philosophy of Gardens
Frydryczak, Beata Krajob raz. Od estetyki picturesque do
doświadczenia topograficznego,
Harrison, Robert Pogue Gardens. An Essay on the Human
Condition,
Korusiewicz, Maria Cień wiśni. Natura w kulturze japońskiej –
Doi, Saito, Kagawa-Fo x, Wyd. Un iversitas
Macnaghten, Ph., Urry, J. Alternatywne przyrody. Nowe
myślenie o przy rodzie i społeczeństwie
Sakuteiki. Zap is ki o zakładaniu ogrodów,
Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)
ES31
Sztuka elektroniczna
Prerekwizyty: Semestr: letni (30 godz., seminarium w sieci)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach, praca
pisemna, egzamin ustny oraz opcjonalnie test
6 punktów ECTS
Celem kursu jest przedstawienie i omówienie przykładów sztuki
elektronicznej, głównie z wykorzystaniem ich doku mentacji w sieci.
Podczas wykładu ma miejsce swoista „podróż” po sieci, w celu
odwiedzania autorskich stron artystów lub grup artystycznych, stron
z doku mentacjami dzieł sztuki lub całych pro jektów artystycznych,
filmó w doku mentujących prace lub wypo wiedzi artystów,
komentarzy odnoszących się do współczesnych zjawisk
artystycznych oraz portali gromad zących dzieła elektroniczne.
Zap rezentowane zostają główn ie elektroniczne, wspó łczesne prace
interaktywne, również dzieła sieciowe lub z zakresu bioartu.
Podczas wykładu przeprowadza się interpretację prezentowanych
dzieł sztuki, co dokonuje się we wspólnym dyskursie ze
słuchaczami. Dodatkowo, wskazu je się na zjawis ka sieciowe, które
są możliwe do wyinterpretowania z prezentowanych d zieł, takie jak
np. siecio wa społeczność, alinearna komu nikacja, telematyczność
lub sztuczna inteligencja.
Wykład przeb iega w Academia Electronica w Second Life, co
sprawia, że pewna część materiałów jest prezentowana na slajdach,
na istniejącym ekranie w sali wykładowej w Academia Elect ronica,
a część jest prezentowana, poprzez linki w sieci. Wykład jest
pro wadzony głosem. Równolegle, na ogólny m czacie pisanym,
pro wadzona jest wspólna dyskusja odnośnie poruszanych treści.
Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni, stąd ma charakter
ogólnopolski. Uczestnictwo w kursie jest możliwe dzięki posiadan iu
awatara w Second Life. W celu uzyskania dalszych info rmacji,
związanych
z organizacją
kursu,
proszę o
kontakt :
[email protected] j.edu.pl
Dr hab. Krzysztof Guczalski
ES34sk Seminarium ze współczesnej filozofii muzyki
68
Prerekwizyty: Alternatywnie: 1. ES12 (Kurs „Filozofia
muzyki”) lub 2. uczestnictwo w studiach II lub III stopnia
(tzn. studenci studiów magisterskich i doktoranci są
zwolnieni z warunku 1.) lub 3. zgoda prowadzącego.
Semestr: letni (30 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusja na
temat zadanych lektur), referat oraz praca pisemna.
3 punkty ECTS
Do XIX wieku filozofia mu zyki uprawiana była jedynie
sporadycznie, niejako przy okazji i na marg inesie rozważań
filo zoficzn ych na inne tematy. W wieku XIX nastąpiło oży wienie
refleksji nad muzy ką, między innymi na skutek daleko idących
przemian w jej rozu mieniu (po wstanie muzyki absolutnej), ciągle
jednak była ona częściej udziałem filozofujących kryty ków
muzy cznych (np. Eduard Hanslick) niż filozofó w. Sytuacja ta uległa
zmian ie w drugiej połowie XX wieku. Nastąpiła wtedy daleko idąca
pro fesjonalizacja i specjalizacja tej dzied ziny, zwłas zcza w ramach
filo zofii anglo-amerykańskiej. Szereg estetyków – takich jak np.
Peter Kivy, Jerrold Levinson, Stephen Davies, Malcolm Budd czy
Aaron Ridley – uczyn iło muzykę dziedziną swojej głó wnej
specjalizacji, a niektóre ich publikacje – jak np. The Corded Shell.
Reflections on Musical Expression Petera Kivy’ego (1980) –
uzyskało ju ż w między czasie status pozycji klasycznych.
Do typowych zagadnień filo zofii muzyki (por. opis kursu ES12),
które nadal są dyskutowane, dołączyło szereg bard ziej
szczegółowych, jak np. spór na temat emotywistycznej versus
kogn ity wistycznej percepcji znaczeń emocjonalnych mu zyki,
pytanie, czy opisy mu zyki w termin ach emocjonalnych są
wyłączn ie metaforyczn e, czy też mo że odnoszą się do pewnych
istotnie przysługujących mu zyce własności, kwestia, czy po
odrzuceniu klasycznej teorii ekspresji z przełomu XIX i XX wieku
możn a interpretować ekspresywność muzy ki jako ekspresję
fikcyjnego pod miotu i wiele innych.
Celem seminarium jest wpro wadzenie uczestników w tę
współczesną, żywioło wo się rozwijającą dyskusję nad szereg iem
zagadnień filozofii muzyki. Będzie ono mogło stanowić podstawę i
zachętę dla wyboru filozofii mu zyki jako tematu pracy
magisterskiej. Seminarium będzie opierać się na lekturze i wspólnej
dyskusji na temat wybranych tekstów spośród tych podanych w
spisie literatu ry . W każdy m roku akademickim podstawą
seminarium będzie lektura innych tekstów, zgodnie z zasadą kursu,
który mo że być kontynuowany.
Uczestnicy muszą dysponować przynajmn iej średnią, bierną
znajomością języka angielskiego, bo przedmiotem lektury będą
również teksty nieprzełożone na język polski.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
ES35
Dr Jakub Petri
Estetyka per formatywna przestrzeni miejskiej
Prerekwizyty: _
69
Semestr: letni (60 godz., wykład z elementami konwersatorium)
Warunki zaliczenia : Egzamin pisemny, egzamin ustny,
aktywność na zajęciach i/lub referat
6 punktów ECTS
Kurs poświęcony jest estetycznym aspektom d ziałań o
charakterze performatywnym, które podejmowane są w obrębie
współczesnej kultury miejskiej. Studenci otrzy mują wied zę na temat
teoretycznych propo zycji dających podstawy do rekonstytucji
doświadczenia estetycznego w przestrzen i miejs kiej, autorstwa min .
Johna Deweya, Arnolda Berleanta, Richarda Shustermana i Ery ki
Fischer – Lichte. Zapoznają się z dyscyplinami o charakterze
performatywnym uprawianymi w przestrzeni miejs kiej, zarówno
będącymi już przedmiotem namysłu estetycznego takimi jak graffit i
a także stosunkowo nowymi lub nie objętymi do tej pory estetyczną
refleksją
jak
urban
explorations,
architektura
mobilna/prowizoryczna czy parkour. Zapoznają się z towarzyszącą
owym zjawisko m sferą działań medialn ych, znajdu jącą swój wyraz
w dokumentalnych produkcjach filmo wych, fotografii i
blogosferze.
Kurs prowadzony jest w sieci, w środowisku otwartym,
w Academia Electron ica, w Second Life. Forma zajęć pozwala, by
w kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramach jednej
uczelni, mogli uczestniczyć studenci z różnych ośrodków
naukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiach
zagranicznych. Ku rs jest skiero wany do studentów studiów
pierwszego i drug iego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla
ws zystkich zainteresowanych przedstawianą problematy ką. Zajęcia
zostają przen iesione do sieci, do elektron icznej, graficznie
wykreo wanej sali wykładowej w Second Life, stąd uczestnictwo w
zajęciach łączy się z posiadaniem awatara w Second Life.
Zg łoszen ia proszę kiero wać na adres: [email protected]
Wykład jest prowad zony głosem, w systemie synchroniczny m, z
udziałem słuchaczy na czacie pisany m. Wsparty jest prezentacją
mult imedialną pokazywaną na ekranie wykreowanym w Academia
Electronica, a także materiałami z sieci. Po wykładzie prowadzona
jest dyskusja. Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni,
stąd ma charakter ogólnopolski.
Konsultacje odbywają się w środy, w Academia Electronica
Zajęcia podzielone zostaną na dwie części. W ramach pierws zej
z nich nacisk położony zostanie na wprowadzenie kategorii
performatywności w kontekst estetyki współczesnego miasta. W
drugiej części zajęć przedmiotem analiz będą konkretne typy
działań oraz dyscyplin perfo rmaty wnych cechujących wspó łczesną
przestrzeń miejską.
Ku performatywnej estetyce miasta:
1. Doświadczenie estetyczne w przestrzen i miejs kiej, tradycja i
współczesność. Czy(m) jest filo zofia miasta?
2. O potrzebie rekonstytucji. Teoretyczne podstawy
przewartościo wania stosunku człowieka do przestrzeni miejskiej
3. Somatyka miasta. Ciało-u mys ł w przestrzeni miasta
4. Czy m jest działalność performatywna? Permo rmatywność
poza performansem
5. Kategoria gry w kontekście performatywności
70
6. Czy estetyka codzienności może mieć charakter
performatywny?
7. Self Fashioning – estetyka codzienności czy estetyka czego
bądź? Dyskusje wokół koncepcji estetycznej autokreacji
Performatyka miasta:
8. U podstaw współczesnej kultury ulicy : graffit i
9. U podstaw współczesnej kultury ulicy : hip-hop
10. Architektura mobilna i pro wizo ryczna. Tymczasowość
zamieszkiwan ia
11. Urban Exp lorations. Kontemplując tkankę miasta
12. Gry uliczne. Pamięć historii.
13. Le parkour
14. Skateboarding
15. Jibbing
Literatura:
Berleant Arnold, Prze-myśleć estetykę, 2008 ( frag m )
Fisher Lichte Erika, Estetyka perfo rmaty wności, 2008 (fragm)
Kerouac Jack, W drodze, 1993
Kolankiewicz Leszek red. Antropologia Widowisk, 2008
(frag m)
Petri Jakub, Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej,
w: Studia z Architektury No woczesnej 4, 2011
Rewers Ewa, Post – Polis. Wstęp do filo zofii ponowoczesniego
miasta, 2005 ( fragm )
Saito Yuriko, Everyday Aesthetics, 2007, ( fragm )
Schechner Richard , Perofrmatyka (fragm), 2006
Shusterman Richard , Estetyka Pragmatyczna i doświadczenie
nieobecności miejskiej, w: Kultura Współczesna, 2004, nr 1
Shusterman Richard, Performing Life. Aesthetics Alternatives
for the Ends of Art, 2000 ( fragm )
Sinclair Brian , Urban Japan, Considering Homelessness,
Categorizing Shelter and Contemplat ing Culture, w: www.aia.org
Szarecki Artur, So matyka Miasta, w Kultura Miasta 2008, nr 1
Vit ale Francesco, Jacques Derrida an the Polit ics of
Arch itecture, 2009 / w: nictoglobe.com / Frict ion Research 3
Wilkoszewska Krystyna, Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja
filo zofii sztuki Johna Deweya, 2003 ( fragm )
Przy kłado we media:
Pub lic Blue, Anke Haarman, film dok,
Dogtown & Z-Boys, Stacy Peralta, film dok
Wholetrain, Florian Gaag, film dok
Corey Smith, Gut Shot, film dok
Dr hab. Andrzej J. Nowak
ES36s Mona Lisa a matematyka – związki sztuki z nauką i techniką
Prerekwizyty: brak
Semestr: letni (60 godz. seminarium)
Warunki zaliczenia: Warunkiem zaliczenia jest przedstawienie
71
końcowego eseju o objętości ca 10 stron znormalizowanego
maszynopisu. Przy ocenie brana jest pod uwagę aktywność podczas
seminarium. Z pisania eseju zwalnia przygotowanie i poprowadzenie
jednego spotkania – rzecz jasna przy pomocy i pod kontrolą głównego
prowadzącego
6 punkty ECTS
Celem kursu jest przedstawienie w oparciu o materiał
historyczny argu mentów na rzecz tezy Ch arlesa S. Peirce’a, w myśl
której zasady tworzenia fikcji artystycznej nie sytuują sztuki na
antypodach nauki.
W wyn iku zajęć student powin ien:
● poznać podstawowe wiadomości z zakresu h istorii sztuki i
teorii sztuki
● poznać
podstawowe
konstrukcje
matematyczne
wykorzystywane efektywnie w konstrukcjach artystycznych
(współczynnik Fi, krzywa logarytmiczna, fraktale itp.
● poznać podstawowe teorie filo zoficzne, kładące nacis k na
racjonalne podstawy twórczości artystycznej.
Dr Jakub Petri
Estetyka Transkulturowa Dalekiego Wschodu
Prerekwizyty: brak
Semestr: letni (30 godz. wykład z elementami konwersatorium)
Warunki zaliczenia: Egzamin ustny, referat / praca pisemna prezentacja
multimedialna
Ćwiczenia zakończone są zaliczeniem z oceną opartą na aktywności i
przyswojonej wiedzy oraz ocenie pracy semestralnej lub prezentacji
multimedialnej. Całość kursu zwieńczona jest egzaminem ustnym.
Egzamin poprawkowy również w formie ustnej.
3 punkty ECTS
ES37
W ramach wykładów omówione zostaną trzy grupy zagadn ień:
1. Zarysowanie tła dyskusji oraz wprowad zenie w zagadnienia
związane z tzw. transkulturową koncepcją kultury. Omówiona
zostanie min , klasyczna definicja kultury J.G Herdera, ujęcie S.
Hunt ingtona, propozycje definicji interkulturo wych oraz koncepcja
transkulturowa autorstwa Wolfganga Welscha.
Część druga i trzecia poświęcone zostaną badaniom
transkulturowym dotyczącym estetyki Chin i Japonii.
2. Wykłady w tej części koncentrować się będą wokó ł
estetycznej kategorii „doświadczeniah. Wątki, charakterystyczne
dla chińskiej myśli filozoficznej, omówione zostaną przede
ws zystkim w kontekście nawiązań ze strony pragmatyzmu
amery kańskiego. (Roger Ames, Richard Shusterman). Perspektywa
prag matyczna (Satoshi Higuchi, Richard Shusterman ), towarzyszyć
będzie również omówieniu japońskich teorii, podkreś lających
istotną rolę somatycznego aspektu w dziedzinie doświadczenia
(tzw. koncepcje body-mind), (min. Nishida Kitaro , Yuasa Yasuo).
3. Ostatnia, trzecia część kursu, poświęcona będzie
transkulturowym badaniom odnoszący m się do materii chińskiej i
japońskiej sztuki. Wykłady koncentrować się będą główn ie wokó ł
72
sztuk przestrzennych: zwłaszcza arch itektury, w ty m sztu ki
ogrodów (Charles Jencks, Ching – Yu Chang, Okakura Kauzo,
Wolfgang Welsch)
W ramach towarzyszących wykładowi ćwiczeń, omawiane będą
teksty analizu jące zagadnienia szczegółowe z zakresu ku rsu.
Analizie tekstów towarzyszyć będą referaty studentów i prezentacje
mult imedialne.
Lektu ry obowiązkowe:
Kubiak Ho-Chi Beata, Estetyka i sztuka japońska, Kraków, 2010
Keene Donald , Estetyka japońska, w: Estetyka japońska.
Antologia. T.1, Kraków, 2001
Lektu ry uzupełniające:
Ames Roger, Con fucianism and Deweyan Pragmat ism: A
Dialogue, (fragm),
Journal of Chinese Philosophy, vol.30, issue 3-4, 2003
Ching-Yu Chang, Japońskie pojęcie przestrzeni, w : Estetyka
japońska. Antologia. T.1, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków,
2001
Gawryszewska J. Beata, Estetyka przestrzeni wejscio wej do mu i
ogrodu, na przy kład zie przestrzeni eg zystencjalnej w Eu ropie i w
Azji, w: Estetyka transkulturowa, red. Krystyna Wilkoszews ka,
Krakó w, 2004
Jencks Charles, Znaczenie chińskiego ogrodu, w: Estetyka
chińska. Antologia, red.Adina Zemanek, Krakó w, 2007
Kozyra Agnieszka, Filo zofia nicości Nishidy Kitaro, (fragm),
Warszawa, 2007
Kubiak Ho -Ch i, Beata, Mishima Yukio. Estetyka klasyczna w
pro zie i dramacie 1941- 1960, (fragm), Kraków, 2004
Ku ki Shuzo, Stru ktura Iki, Estetyka japońska. Antologia. To m
3. Estetyka życia i piękno umierania, red Krystyna Wilkoszewska,
Krakó w. 2005
Okakura Kaku zo, Księga herbaty, (fragm),Warszawa, 1986
Shusterman Richard , Estetyka pragmatyczna oraz myśl
azjatycka, w: Estetyka transkulturowa, Kraków, 2004
Tan izaki Jun'Ichiro, Pochwała cienia, w: Estetyka japońska.
Antologia. Tom 3. Estetyka życia i piękno umieran ia, red. Krystyna
Wilkoszewska, Kraków 2005
Welsch Wolfgang, To żsamość w epoce globalizacji –
perspektywa transkulturowa, w: Estetyka transkulturowa, red.
Krystyna Wilkos zewska, Kraków, 2004
Welsch Wolfgang, Sztu ka wykraczająca poza gran ice ludzkie.
(część 2: Sztuka Azjatycka) w: Welsch Wolfgang, Estetyka poza
estetyką, Kraków, 2005
Prof. Dr hab. Krystyna Wilkoszewska
Dr Jakub Petri
ES38
Estetyka urbanistyczna
Prerekwizyty: Estetyka – kurs podstawowy
Semestr: zimowy (30 godz., Wykład elementami konwersatorium i
73
warsztatów)
Warunki zaliczenia: Egzamin ustny / uczestnictwo w cyklu
warsztatów / ocena pracy końcowej
3 punktów ECTS
Zajęcia podzielone są na dwie części. W ramach pierwszej z
nich studenci uczestniczą w wykładach i ćwiczeniach w Instytucie
Filo zofii. W części drugiej studenci, wraz ze studentami ASP,
architektury oraz socjologii uczestniczą w interdyscyplinarnych
warsztatach, któ rych celem jest stworzenie konkretnego projektu
architektonicznego lub urbanistycznego.
Tematy, które będą przed mio tem wykładów i ćwiczeń w ramach
części p ierwszej:
1. Wprowadzenie w zagadnienia związane z estetyką
urbanistyczną
2. Teoretyczne podstawy doświadczenia estetycznego w
przestrzeni miejskiej
3. Inter / Transkulturowe relacje kulturo we w kontekście
przestrzeni miejs kiej. Omówienie transkulturowego kontekstu
doświadczenia estetycznego w przestrzeni miejskiej
4. Architektura transhumanistyczna
5. Perfo rmatywność a współczesna przestrzeń miejska
6. Architektura temporalna.
W części drugiej studenci realizują zadany projekt badawczy razem
ze studentami innych kierunków. Warsztaty odbywają się w
pracown iach Wydziału Wnętrz krakowskiej ASP.
Literatura:
Welsch Wolfgang, Architektura transhumanistyczna,
Fisher Lichte Erika, Estetyka perfo rmaty wności, 2008 (fragm)
Petri Jakub , Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej,
w: Studia z Architektury No woczesnej 4, 2011
Rewers Ewa, Miasto – Twó rczość, Wykłady Krakows kie,
Krakó w, 2010
Sinclair Brian, Urban Japan, Considering Homelessness,
Categorizing Shelter and Contemplat ing Culture, w: www.aia.org
Przy kłado we media:
Brasil. No Longer a Dream. Film dok
Kowloon. Film dok
Dr hab. Krzysztof Guczalski
ES39 Philosophy of Music
Summer semester (60 teaching hours: lecture and discussion classes)
Grading format: 1. Alternatively written essay or a test of the
knowledge of musical compositions presented in the course, 2. written
exam.
12 points (ECTS)
The course is devoted to the overview of the philosophical
reflect ion on music, starting with Pythagoras, Plato and Aristotle.
The imp ortant point in this historical survey will be the 19th century
when the philosophical discussion about music has been intensified,
first in the ro mantic philosophy (especially in the work of Arthur
74
Schopenhauer) and then in the famous d ispute between the
formalist , Eduard Hanslick and the advocates of program music.
On the basis of more recent theories of the 20th century some
classical problems of music philosophy will be discussed, as e.g. the
notion of musical mean ing, the relationship between mus ic and
language, expression and emotion, form and content in music,
ontology of music and the like.
In add it ion, a part of the course will be devoted to the overview
of the basic canon of musical lit erature in the European tradition:
from Palestrina, through Bach, Mozart and Beethoven, to Debussy
and Strav insky. This will be achieved by listening to the chosen,
representative examp les of musical co mpositions.
Literature:
Fub ini, Enrico, The History of Music Aesthetics (chosen
chapters, to be given in class).
Plato, The Republic, book III, VII (especially 529-531).
The Laws, book II, III.
Aristotle, The Politics, book VIII.
Schopenhauer, Arthur, The World as Will and Idea, vol. I: § 52,
vol. II: chapter 39.
Hanslick, Eduard, 1903, On the Musically Beautiful (especially
chapters I – III).
Langer, Susanne K., Philosophy in a New Key, chapter VIII: On
Significance in Music.
Dr hab. Michał Ostrowicki
Sztuka i estetyka XX wieku
Prerekwizyty: Semestr letni, seminarium 30 g. kurs zdalny na platformie UJ, „Pegaz”.
Warunki zaliczenia: esej egzamin ustny, test.
6 punktów ECTS
ES40s
Celem kursu jest przedstawien ie i o mówienie z perspektywy
filo zoficzn ej sztuki nowoczesnej, powstającej od począt ku XX
wieku. Studentki/studenci zapo znają się z teoriami estetycznymi i
przykładami dzieł sztuki XX wieku oraz zyskują wiedzę w jaki
sposób teorie estetyczne mogą posłużyć przy opisie, ocenie lub
krytyce sztuki. Po ruszane zagadnienia prezentowane są w
nawiązan iu do takich pojęć jak konceptualizm, nowość,
oryginalność, krytycy zm. Pod u wagę bierze się kształtowanie
sztuki na tle kolejnych nurtów artystycznych, takich jak futuryzm,
dadaizm, abstrakcjonizm, surrealizm, pop-art, konceptualizm,
body art, industrializm, sztuka krytyczna, jak równ ież wpły wu na
sztukę zjawisk pozaartystycznych, np. techniki, kultury masowej
lub med iów. Uwzg lędnia się znaczenie procesu twórczego i
odbioru oraz mo żliwość wartościowania dzieł sztu ki
współczesnej.
ES99
Wykład monograficzny z estetyki
Prerekwizyty: ES01p
75
Semestr: _
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów
filo zofii w siedzibie Instytutu; wy maga zadeklarowania na KARCIE
ZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRA FICZNYCH.
ES00
Wykład pozainstytutowy z estetyki
Prerekwizyty: ES01p
Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
76
Filozofia społeczna i polityczna
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 6 punktów ECTS za kurs podstawowy
(należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.
Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia
podana jest w tabelach.
Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
Dr Jakub Szczepański
FS02p Historia filozofii politycznej
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna, egzamin pisemny
6 punktów ECTS
Kurs poświęcony prezentacji oraz analizie głównych stanowisk
z zakresu filozofii politycznej. W toku kursu przedstawione zostaną
koncepcje polityczne filozo fów starożytnych jako stanowiące punkt
wyjścia dla późniejszych stanowisk, problemy nowożytnej filo zofii
politycznej oraz problematyka współczesnych kierun ków filo zofii
politycznej w tym filozofii najnowszej.
Szczegółowy wykaz zagadnień:
1. Przegląd głównych stanowisk i metod filozofii politycznej.
2. Platon i Arystoteles - początki filo zofii politycznej
3. Chrześcijańska filozo fia polityczna: św. Augustyn, św.
To masz z Akwinu
4. Renesansowe utopie (T. More, F. Bacon, T. Campanella);
reformacja; realizm polityczny (N. Machiavelli)
5. Nowożytna szkoła praw natury: T. Hobbes, H. Gro cjusz, J.
Locke
6. Filozo fia polityczna Oświecenia: teoria umo wy społecznej
(Rousseau); liberalizm A. Smit ha;
7. Filozo fia polityczna I. Kanta
8. Historio zofia Hegla i jej kontynuacje (K. Marks i socjalizm).
9. Liberalizm i konserwaty zm (E. Burke, A. de Tocqueville, J.
S. Mill)
10. Koncepcje wspó łczesnego lib eralizmu ( I. Berlin , K. Popper,
F.A. Hayek),
11. Niemiecka myśl polityczna (C. Schmitt, H. Arendt, J.
Habermas )
12. J. Rawls – teoria sprawiedliwości społecznej
13. Libertarian izm i ko munitary zm
14. Kos mopolityzm i sprawiedliwość globalna
15. Współczesne teorie demokracji: teoria wyboru publicznego,
demokracja deliberatywna, demo kracja i prawa czło wieka.
77
Dr hab. Piotr Bartula
Anatomia społeczeństwa politycznego i konsumpcyjnego
Prerekwizyty: FS01p
Semestr: zimowy i letni (90 godz. – 60 godz. wykład+ 30 godz.
ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: esej i egzamin ustny
6 punktów ECTS
FS18
Wykład koncentruje się wokół polskiej i zachodniej filozo fii
polityki i społeczeństwa w kontekście jej znaczen ia dla zrozu mienia
sporów ideowych czasów obecnych w ich związku z szeroko
rozumianą praktyką społeczną. Idee filozoficzne są przedstawiane
jako realne siły tkwiące we wnętrzu społecznego Polis,
uruchamiające przemiany w gospodarce, prawie i realnej polityce.
Na wy kład zie omawiane będą następujące zagadnienia:
1. Filozo fia pieniądza
2. Etyka i ekonomia – wzajemn e relacje
3. Rządy prawa w gospodarce
4. Zagadnienie sprawiedliwości społecznej
5. Handel i walka
6. Wolność gospodarcza i prawo
7. Własność jako prawo i jako funkcja społeczna
8. Spory wokó ł kapitalizmu , „człowieka ekonomicznego”
i „niewid zialnej ręki”
9. Pojęcia wroga i sojusznika
10. Utop ia, polityka i ekono mia
11. Ekono miczna teoria winy i kary
12. Kto jest suwerenem?
13. Dylematy wokół liberalizmu i socjalizmu
14. Wolny rynek a dostęp do dóbr o wysokim stopniu ryzyka:
hazard, broń, narkotyki, usługi medyczne.
Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
FS27sk Współczesne teorie sprawiedliwości
Prerekwizyty: FS01p lub FS02p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: Obecność na zajęciach, aktywny udział w
dyskusjach, wygłoszenie przynajmniej 1 referatu i praca pisemna
o objętości 5 - 10 stron znormalizowanego tekstu. Treść, termin i
wymagana literatura uzgadniane są indywidualnie z
prowadzącym
6 punktów ECTS
W ramach seminarium w 2015/ 16 roku dyskutowany będzie
problem: Demo kracja a religia; przy czy m demokracja ujęta
zostanie jako typ ustro ju polityczn ego i mo del ku ltury, w związku z
koncepcjami
sprawiedliwości społecznej głoszonymi
we
współczesnej filo zofii politycznej. Ro zważana będzie rola relig ii
oraz wartości kulturowych w formowan iu sprawied liwego państwa
78
liberalno-demokratycznego w koncepcjach Johna Rawlsa, Amarty i
Sena i Marthy Nussbaum. Omawiane będą następnie polemiczn e
wobec tych teorii koncepcje Charlesa Taylora i Richarda Rorty’ego.
Dyskutowane będą też problemy religii i tradycji jako czynników
politycznej stabilizacji lub modern izacji istniejących instytucji
politycznych oraz ich ro la w kształtowaniu światowego pokoju, w
ujęciu Samu ela Huntingtona. Analizowane będą frag menty dzieł: J.
Rawls a (Liberalizm polityczny), A. Sena (Identity and Vio lence),
M. Nussbaum (The New Relig ious Intolerance) , S. Huntingtona
(Zderzen ie cywilizacji), Ch . Taylora (Nowoczesne imaginaria
społeczne), R. Rorty’ego i G. Vattima (Przyszłość relig ii).
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Michał Bohun
Anarchia, państwo, teokracja. Z dziejów myśli rosyjskiej
Prerekwizyty: HF55 lub FS01p lub FS02p
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
FS28
Kurs poświęcony jest prezentacji wybranych wątków sporu
o państwo i z państwem w przedrewolucyjnej Rosji. Rozważane
będą stanowiska obrońców różnych form życia państwowego, jak
też anarchistycznych wrogów państwa jako takiego.
Wykłady i ćwiczenia obejmo wać będą międ zy inny mi
następujące zagadn ienia: Rewolu cyjny etatyzm dekabrystów.
Słowianofilstwo rosyjskie: od relig ijnego anarchizmu do
imperializmu państwo wego. Państwo w rosyjskiej myśli lib eralnej
XIX wieku . Rewolucy jny anarchizm Michała Bakun ina.
Narodnictwo rewolucyjne, legalne, relig ijn e. Anarchizm etyczny
Lwa Tołstoja. Kontrrewolucyjni apologeci państwa: Konstanty
Pob iedonoscew,
Konstanty
Leontjew, Lew
Tichomirow.
Włod zimierz Soło wjow: od liberalnej teokracji do liberalnego
państwa prawa. Anarchoko munizm Piotra Kropotkina. Rosyjscy
filo zofo wie relig ijn i w sporze z Tołstojem i samod zierżawiem.
Marksizm, anarchizm, leninizm.
Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
FS29
Etyka wolnego rynku
Prerekwizyty: pomocne, chociaż nieobowiązkowe byłoby
zaliczenie podstawowego kursu z etyki, jak również
podstawowa wiedza z zakresu filozofii politycznej
i społecznej
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, aktywny udział w zajęciach
(referat lub prezentacja, praca pisemna) udział w forum dyskusyjnym
na Pegazie
6 punktów ECTS
Tematem kursu jest zarysowan ie podstaw filo zoficzny ch
79
gospodarki rynko wej, ze szczególny m uwzględnieniem problemów
etycznych związanych z funkcjonowaniem współczesnego b iznesu.
Omawiane są zagadnienia teoretyczne: etyka a problem
konkurencji, etyczne koncepcje własności, jak również kwestie
polityki bieżącej: społeczna odpowied zialność korporacji, ko rupcja,
etyka zawodowa, a także współczesny kryzys ekonomiczny i
problem sprawiedliwości globalnej.
Zajęcia prowadzone są w formie wykładó w oraz dyskusji nad
wybrany mi przykładami z elementami zdalnego nauczania poprzez
platformę Pegaz.
Dr Jakub Szczepański
FS31sk Konwersatoriom z myśli politycznej Immanuela Kanta
Prerekwizyty: FS02p, HF04pc, bierna znajomość
angielskiego
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: jeden referat na semestr, aktywny udział w
zajęciach
6 punktów ECTS
j.
Tegoroczne konwersatorium będzie kontynuacją zeszłoroczn ego,
poświęconego koncepcji „po lityki prowizorycznej”. Efektem
przeprowad zonych analiz jest zmiana głównego zagadnienia, jakim
stanie się „teoria zmiany politycznej”. W ramach prowadzonych
dyskusji, podjęta zostanie tematyka dotycząca dwóch głównych
zagadnień w ramach wspomnianej teorii. Po pierwsze: Kantowskiej
teleo logii jako teorii dotyczącej świata istot żywy ch . Zagadnienie to
jest kontynuacją teorii metamorphosis H. Williamsa. Z drug iej
strony, kontuzjowany będzie namysł nad prawem prowizoryczny m i
przyzwalający m, jako mod elem przemiany politycznej w sensie
zasady. Obydwa te zagadnienie dają w efekcie całość teorii Kanta,
która jako taka, będzie wy magała jeszcze połączenia na podstawie
zasad o kreślających jej ogólne warunki.
Literatura:
1.
Kant Dzieła zeb rane t. IV, V, VI
2.
Ellis
Elisabeth,
(ed.)
Kant's
Polit ical
Theory,
Interpretations and Applications, Pennsylvania 2012
3.
Ellis Elisabeth, Kant's Po litics , Provisional Theory for an
Uncertain World, New Haven, London, 2005
4.
Ellis Elisabeth, Provisional Po litics , Kantian Arguments in
Policy Context , 2008
5.
Heather Roff, Global Justice, Kanta and the Responsib ility
to Protect, Routledge 2013
FS99
Wykład monograficzny z filozofii społecznej
Prerekwizyty: FS01p lub FS02p
Semestr: _
Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów
filo zofii w siedzibie Instytutu; wy maga zadeklarowania na KARCIE
ZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRA FICZNYCH.
80
FS00
Wykład pozainstytutowy z filozofii społecznej
Prerekwizyty: FS01p lub FS02p
Semestr: _
Tematyka wg merytoryczn ie u motywowanego zg łoszenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
81
Różne
W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich
należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kursy podstawowe
(należące do kanonu). Liczba punktów za kursy na studiach
stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.
Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek
RO01pb Wstęp do filozofii
Prerekwizyty: _
Semestr: zimowy (60 godz.)
Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin pisemny
6 punktów ECTS
Obok wstępnego omó wien ia podstawowych działów filo zofii
i najważniejszy ch pytań na jakie filozo fia stara się znaleźć
odpowiedź, głównym zadaniem kursu jest wyjaśnienie
podstawowych narzędzi semiotycznych i met odologicznych
warsztatu pracy filo zofa. Nacisk położony zostanie na typy
rozumo wań przeprowad zanych w języ ku naturalnym jak i na ich
poprawność, rodzaje defin icji
stosowanych w
pracach
filo zoficzn ych i kryteria ich poprawności, krytyczną analizę tekstów
filo zoficzn ych.
Narzędzia
semiotyczno-logiczne
zostaną
przedstawione na przykładach ich faktycznych zastosowań w
rozumo waniach filozo ficznych.
Prof. dr hab. Jacek Filek
RO04sk Seminarium etyczno-antropologiczne
Prerekwizyty: ON01p lub HF04p
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: dwa referaty
6 punktów ECTS
Seminarium poświęcone jest analizie najbardziej znaczących
tekstów filozofii XIX i XX wieku, sytuujących się w po lu
wyznaczony m przez takie dyscypliny filozo ficzne jak ontologia
człowieka, filozofia egzystencji, etyka filo zoficzna, aksjologia.
Dr hab. Anna Wójcik
Filozofia chińska
Prerekwizyty: brak
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności,
przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach
· egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją
egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej
6 punktów ECTS
RO17
82
Program kursu:
-podstawowy obraz świata Księga przemian (Yijing)
- klasyczny konfucjanizm obejmu jący filozo fie Czteroks ięgu
konfucjańskiego (Sishu): Dialogi konfucjańskie (Lunyu), Wielka
Nauka (Daxue), Doktryna Środka (Zhongyong), Księga Mencjusza
(Meng zi)
- klasyczny taoizm obejmujący naukę Laozi i Zhuangzi
- szkoła altruistów (Mo jia),
- szkoła prawników (Fajia),
- buddyzm chiński szkó ł: tiantai, huayan, weishi i chan
- neokonfucjanizm: kos mologia Zhou Dunyi, filo zofia braci
Cheng, racjonalna synteza nauk filozo ficznych Zhuxi i filozofia
umysłu Wang Yangminga
Literatura obowiązko wa:
M.Carrithers, Budda
F. Jullien , Drogą okrężn ą i wprost do celu – strategie sensu w
Chinach i Grecji,
JeeLoo Liu, Wprowadzenie do filo zofii chińskiej
A.I.Wójcik, Filo zoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej. Źródła
przedhano wskie.; rozdział 1, 2
Literatura u zupełniająca:
Filo zofia Wschodu, tom 1 (red. Beata Szymańska), to m 2 (red.
Marta Kudelska),
Feng Youlan, Krótka historia filozofii chińskiej,
Xingzhong Yao, Konfucjanizm. Wprowadzenie
Laozi, Ks ięga dao i de z komentarzami Wang Bi,
Zhuangzi, Prawd ziwa Księga Południowego kwiatu,
Dialogi konfucjańskie
G.C.Chang , Buddyjska nauka o całości istnienia,
Stęp ień Mateusz, Spór konfucjan istów z legistami,
Prof. dr hab. Józef Lipiec
Aksjologia
Prerekwizyty: HF02p
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
RO23
Kurs realizo wany w ramach e-learningu
Pojęcie wartości. Historyczny przegląd teorii wart ości: myśl
grecka,
średniowiecze,
pozytywizm,
transcendentalizm,
feno menologia i in. Tradycyjna filo zofia wartości (jako suma etyki,
estetyki i teorii prawdy) a zint eg ro wana, autonomiczna aksjologia
nowoczesna. Ontolog ia i epistemologia wartości. Problem istnienia
wartości. Spór między subiektywizmem, obiektywizmem i
absolutyzmem. Lo kalizacja i sposób istnienia (realizm, idealizm,
intencjonalizm). Relacjonizm aksjologiczny. Istota wartości a sens
dziedzin wartości i waloró w poszczególnych. St ruktura aksjosfery
i hierarchia wartości. Wartości dodatnie i ujemne (antywartości).
Wartości egzystencjalne, esencjalne i ornamentalne. Czło wiek jako
podmiot wartości. Wartości konstruktywne i destruktywne. Po zna-
83
nie, odbiór, wybór i poszukiwanie wartości. Tworzenie wartości.
Współczesne dylematy aksjologiczne w świetle analizy wybranych
wartości (życia, piękna, sprawiedliwości, wo lności, sprawności,
prawdy, szczęścia, miłości i in.)
Prof. dr hab. Marek Drwięga
RO27
Wprowadzenie do filozofii człowieka
Prerekwizyt: zaliczenie I roku studiów
Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia), kurs odbywa się co 2 lata
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Celem kursu jest analiza wyb ranych autorów poruszających
problemy filozofii człowieka. Do takich zagadnień należą międ zy
inny mi pytania: o bytową strukturę czło wieka, o jego miejsce
w świecie, o to, co wyróżnia go jako osobę. Pojawiają się także
kwestie dotyczące relacji jaka istnieje między świadomością
a ciałem, zagadnien ie cielesności, problem tożsamości osobowej,
relacji intersubiektywnej, podmiotowości, wo lności, śmierci, itd.
Wśród rozważanych autorów pojawią się m. in. Platon, Arystoteles,
św. Augustyn, To masz z Akwinu, Kartezjusz, Lo cke, Kant,
Kierkegaard, Nietzsche, Freud, Heidegger, Scheler, Jaspers,
Merleau-Ponty, Ricoeur, Foucault, Levinas, Ch . Tay lor.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ
RO32sk Trwałość i zmiana - starcie historiozofii chrześcijańskiej
i oświeceniowej w XIX i XX wieku.
Prerekwizyty: RO01
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Seminarium z zakresu historii idei będzie obejmowało wybrane
zagadnienia trwałości i zmiany w kulturze w oparciu o refleksję
filo zofii, historii i filo zofii dziejó w. Badane będą problemy kry zysu
cywilizacji i przemian religijnych w XIX i XX wieku w Eu ropie
Zachodniej. Dyskutowane będą teksty źródłowe, w tym
niepublikowan e mat eriały dotyczące problematyki historio zoficznej.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Maciej Smolak
RO39 Teoria przyjaźni u Arystotelesa
Prerekwizyty: brak
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
84
Celem ku rsu jest prezentacja Arystotelesowskiej koncepcji
przyjaźni. Głó wne zagadnien ia: definicja przyjaźn i – różne
stanowiska, warunki przyjaźn i, typy przyjaźni, cechy przyjaźni
utylitarnej, hedonicznej, wartościo wej mo raln ie, przyjaciel jako
drugie „ja”, prawdziwy i fałszywy „samolub”, egoizm a przyjaźń
(różne typy egoizmu), szczęście a przy jaźń .
Tematyka:
Znaczenie terminów philein, eran, stergein, agapan.
Przedstawien ie problemów związanych z zagadnien iem
przyjaźni w oparciu o 8.1 Etyki niko machejs kiej
Zagadnienie homonimiczności – różne typy ho monimó w,
wyróżnienie trzech typów przyjaźni – utylitarnej, hedonicznej,
wartościo wej mo raln ie i przedstawienie różnych typów związków
po między nimi, zagadn ienie ży czliwości, definicja przyjaźni w
Etyce eudemejs kiej i Etyce nikomachejskiej.
Prezentacja różnych poglądów n/t definicji przy jaźn i:
Fortenbaugh, Walker, Cooper, Irwin, Broadie, Price, Pakaluk,
Owen.
Opis przyjaźni i jej okreś lenie na podstawie cech
charakteryzujących sposób odnoszenia się do samego siebie – w
oparciu o 9.4 Etyki niko machejskiej
Charakterystyka działan ia dobroczynnego – w oparciu o 9.7
Etyki nikomachejskiej
Prawd ziwy i fałs zywy samolub (philautos) – w oparciu o 9.8
Etyki nikomachejskiej
Koncepcja przyjaciela rozumian ego jako inny ja (allos autos)
Czy człowiek szczęśliwy potrzebuje przyjació ł – rekonstru kcja
trzech argu mentów w oparciu o 9.9 Etyki niko machejs kiej.
Przedstawien ie argumentów na rzecz bezinteresowności i
egoistyczności przyjaźni wartościowej moralnie
Literatura podstawowa:
Arystoteles , Et yka nikomachejska, Etyka eudemejska
Arystoteles, wybrane fragmenty: Metafizy ka, Fizy ka,
Kategorie, Topiki, O duszy, Retoryka
Literatura u zupełniająca:
Adkins A.W.H. (1963), ‘Friendship’ and ‘Self-Sufficien cy ’ in
Homer and Aristotle, The Classical Quarterly, vol. 13, 30- 45.
Bostock D. (2000), Aristotle’s Ethics, Oxford University Press.
Cooper J.M. (1977), Aristotle on the Forms of Friendship,
Review of Metaphysics, vol. 30, 619-648
Fraisse J.C. (1974), Ph ilia : La Notion d’Amitié dans la
Philosophie Ancienne, Paris, Vrin .
Gauthier R.A. et Jolif J.Y. (1958), L’ Éthique à Nico maque,
To me I: Introduction et Traduction, Louvain , Pub lications
Universitaires
Gauthier R.A. et Jolif J.Y. (1959), L’ Éthique à Nico maque,
To me II: Commentaire, part. 1 et 2, Louvain, Publications
Universitaires
Gosling J.C.B. and Taylor C.C.W. (1982), The Greeks on
Pleasure, Oxford , Clarendon Press
Irwin T.H. (1981), Homonymy in Aristotle, Rev iew of
Metaphysics 34, 523- 544.
Konstant D. (1997), Friendship in the Classical World,
85
Camb ridg e
Konstant D. (1996), Greek Friendship, A merican Journal of
Philology 117, 71-94.
Owen G.E.L. (1965), Aristotle on the Snares of Ontology, in
New Essays on Plato and Aristotle, ed.,
Bamb rough R., London: Routledge & Kegan, 69-95.
Owens J. (1951), The Doctrine of Being in the Aristotelian
Metaphysics. A study in the Greek
Background of Medieval Thought,
Prof. dr hab. Marek Drwięga, prof. UJ
RO41sk Seminarium z filozofii człowieka
Prerekwizyty: HF04p i RO27
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty
6 punktów ECTS
Seminarium poświęcone będzie sporowi o podmiotowość we
współczesnej filozo fii.
Dr Maciej Smolak
Dydaktyka filozofii
Prerekwizyty: brak
Semestr: zimowy (90 godz.: 30 godz. wykł. i 60 godz. ćw.)
Warunki zaliczenia: opracowanie jednego scenariusza lekcyjnego i
egzamin pisemny
6 punktów ECTS
RO44
Celem kursu jest przedstawien ie celów kształcenia
filo zoficzn ego, form i metod nauczania filozofii, technik przekazu
wiedzy i kontrolo wania wyn ików kształcen ia, zasad budowania
testów.
Dydaktyka filozofii: dlaczego nauczać filozo fii, czego nauczać
na lekcjach filo zofii – podstawa programowa z filozofii, jak nauczać
filo zofii
Heurystyki jako techniki sty mulacji twórczego myślenia, zasady
heurystyczne, ćwiczen ia i techniki rozwijające u miejętności
interpersonalne, motywacyjne i intelektualne.
Gry dydaktyczne: statyczna, bibliograficzn a, symu lacyjna
Drama
Program „Filo zofia dla dzieci”
Pomiar – konstruowanie testu i zadań testowych: zadania
otwarte i zamkn ięte
Co to znaczy być dobry m nauczycielem, typy nauczycieli:
Wykładowca, Mentor, Promotor, Trener, Dydaktyk
TA O motywacji
Problemy wychowawcze w szkole
Literatura:
Ajdukiewicz K. (1964), Propedeutyka filozofii, Wars zawa,
Analiza i Egzystencja (2009), nr 10,
Dydaktyka filozofii u progu XXI wieku: problemy ogólne i
perspektywy (2002), red. Ewa Piotrowska, Janusz Wiśniewski,
86
Fundacji Human iora, Pozn ań ,
Dewey J. (1972) Demokracja i wycho wan ie. Wprowad zenie do
filo zofii wychowania, tłum. Z. Doroszowa, Wrocław.
Elwich B., Łagodzka A., Piłat R. (1996), Filo zofia dla dzieci.
Informacja o programie, Warszawa,
Filo zofia. Edukacja interaktywna, metody, środki, scenariusze,
(2012), red. A. Pobojewska, Warszawa,
Filo zofia w szkole, Materiały pokonferencyjne (2003), praca
zbioro wa, Kielce,
Jezio rska J. (2004), Wybrane metody nauczania i uczenia się,
Joyce B., Calhoun D., Hopkins D. (1999), Przykłady mo deli
uczenia się i nauczan ia, Warszawa.
Kostera M., Rosiak A. (2005), Zajęcia dydaktyczne, Gdańsk.
Lip man M., Sharp A.M., Oscanyana F. (1980),
Philosophy in the Classroom, Philadelphia; wyd. polskie:
Lip man M., Sharp A.M., Oscanyana F. Filozo fia w szkole, CODN,
1997,
Meirieu P. (2003), Moralne wybory nauczycieli. Etyka i
pedagogika, tłum. T. Grzego rczy k, Warszawa.
Metoda
wars ztatowa
w
kształtowaniu
u miejętności
interpersonalnych (1996), praca zbio rowa, Warszawa,
Nęcka E. (1999) [różne wydania], Trening twórczości,
Warszawa,
Nęcka E. (1996) TroP. Twó rcze ro związy wanie problemów,
Warszawa,
Niemierko B. (1999), Pomiar wyników ks ztałcenia, Warszawa,
Osborn A.F. (1959), Applied Imagination, New York:
Scribners’.
Piotrowska E., Wiśniewski J. (2002), Dydaktyka filozo fii,
Poznań,
Probucka D., Olech A., Woźniczka M. (2001), Filozofowan ie –
nowy wymiar edukacji, Czestochowa,
Śleziński K. (2000), Zarys dydaktyki filo zofii, Kraków,
Szeja J.Z. (2001), Gry fabularne – nowe zjawisko kultury
współczesnej, Warszawa
Szewczy k K. (1998), Wychowywać człowieka mądrego. Zarys
etyki nauczycielskiej, Wydawnictwo PW N, Wars zawa.
Dr Steffen Huber
Translatorium grecko-polskie
Prerekwizyty: RO01p, znajomość greki
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, pisemne tłumaczenie
6 punkty ECTS
RO46
Wprowadzenie do lektury tekstów greckich na podstawie mn iej
sko mplikowanych tekstów młodego i średniego Platona. Problemy
językowe będą omawiane, jednak głównym celem jest bliskie
zapoznanie się z treścią filo zoficzną.
Prof. dr hab. Jacek Filek
87
RO47sk Seminarium z filozofii dialogu
Prerekwizyty: ON01p lub HF04p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: 1 referat
5 punktów ECTS
Analiza źródłowych tekstów z szeroko rozu mianej filo zofii
dialogu oraz tropien ie wątków dialogicznych w myśleniu filozofów,
którzy nie są postrzegani jako filozofowie dialogu.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Joanna Hańderek
RO49s Filozofia kultury
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
5 punktów ECTS
Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącej
podstawowych zagadnień filozo fii kultury : głównych stanowisk i
koncepcji, prezentacja najważn iejszych przedstawicieli filo zofii
kultury, oraz pokazanie rozwoju koncepcji jak i samej filo zofii
kultury na przestrzeni dziejów myśli filo zoficznej.
Student zapozna się z:
- Rozwojem historycznym filozofii kultu ry, z jej szerokim jak
i właściwym ujęciem,
- Główny mi koncepcjami filozofii kultury, ich ro zwojem oraz
pojawianiem się nowych aspektów w myśli poszczególnych
filo zofó w,
- Głó wnymi nurtami współczesnej filozo fii kultury,
- Znaczącymi filo zofami zajmującymi się ku lturą, jako jednym z
problemów w ich filozoficzny m myśleniu,
- Znaczącymi filozofami filo zofii kultury (uprawiający mi
filo zofię ku ltury ze świadomością jej wag i i odrębności, szukający
dla niej jako d ziedziny filozofii osobnej metodo log ii i pola
badawczego),
- Możliwościami zastosowania filo zofii kultury (jako nauki
opisującej świat człowieka, jego warunki bycia w świecie, oraz
nauki zajmującej się problemami współczesnego świata),
- Praktycznym nastawieniem filozo fii kultu ry (rozu mianej jako
dziedzina filo zofii nie tylko opisująca rzeczy wistość czło wieka ale
często angażująca się w kulturowe spory, jak choćby
postko lonializm).
Podczas wykładó w zostaną omówione następujące zagadnienia
dotyczące filozofii kultury:
1.
Wprowadzenie:
przedstawienie
pojęcia
kultura,
rozró żnienie filo zofii kultury w sensie właściwy m od filozofii
zajmującej się kulturą,
2.
Wprowadzenie do historycznego ujęcia filozofii kultury,
Georg Simmel i ujęcie interdyscyplinarne kultury,
88
3.
Szko ła Fran kfurcka, analiza poglądów T. Adorno i M.
Horkheimera,
4.
Herbert Marcuse i spojrzenie na represję kulturową,
5.
Freudowskie wątki w filozofii kultury,
6.
Marksistowskie odniesienia w filo zofii kultury,
7.
Filo zofia kultury wobec totalitaryzmów,
8.
Walter Benjamin i problem zaangażowania jednostki w
doświadczenie ku lturowe,
9.
Symboliczn a kultura w ujęciu filo zofii kultury,
10. Hybrydalność kondycji człowieka w kulturze na podstawie
filo zofii Plessnera,
11. Instytucja i tradycja jako nośnik kulturo wych działań w
koncepcjach antropologii kulturo wej,
12. Hermeneutyczne rozumienie kultury,
13. Kultura a sztuka,
14. Kultura a języ k,
15. Kultura a med ia,
16. Kultura a technika i cywilizacja,
17. Szero kie pojmowanie kultu ry w ujęciu szkoły z
Brimn igham,
18. Postmodernistyczne pojmowanie kultury,
19. Pragmatyczne ujęcie i etyka na gruncie filozo fii ku ltury,
20. Chaos i ró żnorodność kulturo wa na podstawie koncepcji
Marquarda,
21. Pragmatyczne i liberalne stanowisko R. Ro rtyego,
22. Poststrukturalne ujęcia kultury w filo zofii,
23. Wy miary naturalizmu w badaniu kultury,
24. Problem Gender i feminizmu w filozofii kultury
25. Postkolonializm wobec prob lemów rozumien ia kultury ,
26. Clifforda Geertza i Jamesa Cliffo rda ro zumienie ku ltury w
perspektywie filozo fii i antropologii,
27. Habermas
i
poszukiwanie
konstrukcji
nowej
rzeczywistości,
28. Mult ikultu ralizm: mo żliwości i braki ro zumienia innych
kultur,
29. Problemy globalizacji.
Dr Marek Suwara
RO50s Filozofia złożoności
Prerekwizyty: EP01p, EP23
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
6 punktów ECTS
Teo ria zło żoności jest jednym z najbardziej współczesnych
paradygmatów
rozwoju
nauki.
W
przeciwieństwie
do
obowiązującego paradygmatu fizy ki zakłada ona systemowe
podejście, które jest nieodzo wne przy badaniu obiektów
współczesnej wied zy naukowej. Jest to nie tylko problem nauk
przyrodniczy ch , lecz posiada również znaczenie dla nowego
spojrzen ia na relacje pomiędzy przy rodo znawstwem i humanistyką,
szczególnie z uwzględnien iem roli wartości w obydwu kierun kach.
89
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Małgorzata Ruchel
Indyjska filozofia słowa
Prerekwizyty: RO07
Semestr: letni (60 godzin: 30w +30ćw)
Warunki zaliczenia: praca pisemna + aktywność na zajęciach
5 punktów ECTS
RO52
Kurs obejmuje wybrane zagadnienia z myśli indyjskiej
(wedyjskiej i klasycznej), skupione wokół mistyki dźwięku,
metafizy ki słowa i filo zofii języka. Celem jest zestawienie
i porównanie pokrewnych lub konku rencyjnych teorii dotyczących
słowa i mowy , oraz znalezien ie linii powiązania pomiędzy nimi.
Centralnym punktem dla porównań będ zie filozo fia Bh artrihariego,
explicite wyrażająca metafizy kę słowa. W ramach ćwiczeń - analiza
tekstów źródłowych.
Dr Izabela Szyroka
RO56sk Autobiografia jako „filozofia praktyczna”.
Znaczenie autobiografii dla filozoficznej antropologii
Prerekwizyty: HF05
Semestr: letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna
6 punktów ECTS
Celem zajęć jest ukazan ie filozoficznego zn aczenia autobiografii
– lit erackiego „gatunku”, który pojawia się jako kulturowy
wynalazek, uznający indywidualne życie za warte osobnej refleks ji.
Zakładamy, że choć bezpośredn ią pobudką dla powstania
pewnej autobiografii mogą stać się takie motywy, jak: próżność czy
pragnienie sławy, potrzeba usprawiedliwienia siebie lub uczynienia
wyznania, tym, o co naprawdę tu chodzi, jest filozo ficzna „radość
rozmawiania z sobą samym”. Za Georgiem Mischem twierdzimy,
że historia autobiografii to dzieje mediu m, za po mocą którego
umysł staje się siebie świadomy lub inaczej: dzieje lud zkiej
samo wied zy. W tej swojej funkcji autobiografia staje się dla nas
interesująca filozoficznie. Tylko na pozór przedstawia ona pewną
eg zystencję, „jaką ona była”.
W autobiografii jako „medytacji nad jaźnią” życie umysłu
wyzwala się i pogłębia. Pop rzez akt autobiograficzny porusza się on
ku swoim mo żliwościom. Nie próbuje odzyskać na własność tego,
co przeszłe, lecz chodzi mu o jego życie teraz i w przyszłości.
Zakładamy tu, że czynność autobiograficzna wyrasta z tego samego
poziomu , który odsłaniać chciała feno menologia. Zakładamy też, że
czynność autobiograficzna ma konsekwencje poznawcze oraz
etyczne.
Założenia powyższe i przedmiotowe cele zostaną w czas ie zajęć
przedyskutowane w oparciu o teksty teoretyków autobiografii
(Coleridge, Dilt hey, Misch, Gusdorf, Croce, Starob insky, De Man,
Olney, Weintraub, Renza, Ankersmit, Foucault i.in), częściowo
90
referowane przez prowadzącą, oraz zilustrowane analizą
klasycznych dzieł autobiograficznych. W ro ku akademickim
2010/2011 były to: „List siódmy” Platona, „Ro zmyślania” Marka
Aureliusza, „Wyznania” św. Augustyna. W roku 2011/2012:
„Wyznania” oraz „Marzenia samotnego wędrowca” Rousseau.
A także: Go ethego „Z mo jego życia. Zmyślenie i prawda” oraz
fikcyjna biografia: Carly le, „Sarto r Resartus. The Life and Op inions
of Herr Teufelsdrockh.”
Dla prezentowanego w czasie zajęć antropologicznego podejścia
do autobiografii ukazany zostanie – metodą przedstawienia pisarzy ,
myślicieli i stanowisk - kontekst historyczny.
Lektu ry: m.in.
G. Gusdorf, Condit ions and Limits of Autobiography,
J. Olney, Some Versions of Memory/ Some Versions of Bios:
The Onto logy of Autobiography,
J. Starob inski, The Style of Autobiography,
J. Varner Gunn, Autobiography. Towards a Poetics of
Experience,
K. J. Weintraub, The Value of Individual: Self and Circu mstance
in Autobiography,
G. Misch, A History of Autobiography in Antiquity.
Dr Steffen Huber
Translatorium niemiecko - polskie
Prerekwizyty: RO01p, znajomość j. niemieckiego
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: Przekład fragmentu tekstu oryginalnego,
omówienie zawartych w nim terminów filozoficznych.
6 punktów ECTS
RO58
W semestrze zimowym czytamy głośną, dotychczas niedostępną
w jęz. polskim, książkę Jürgena Habermasa Między religią
a naturalizmem (Zwischen Religion und Naturalismus, 2005).
W semestrze letnim zajmiemy się zbiorem jego szkiców
politycznych (Kleine politische Schriften, 2004 i 2008).
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Joanna Hańderek
Problemy i podstawowe pojęcia filozofii kultury
Prerekwizyty: RO01pb
Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
6 punktów ECTS
RO60
Kurs ma na celu prezentację dwóch blokó w tematycznych; na
pierwszy m z nich zostaną zaprezentowane podstawowe po jęcia
filo zofii kultury (czas, przestrzeń kulturowa, jednostka ,instytucja,
symbol, mit, języ k). Drugi blok tematyczny będzie miał na celu
przedstawienie kluczo wych dla współczesności problemów filo zofii
kultury (problem tożsamości kulturowej czło wieka, zmian y kulturo-
91
we, kultura a globalizacja, mult iku lturowość i multietnczność).
Podczas kursu omawiane powy żej kwestie będą analizo wane
w oparciu o koncepcje następujących myślicieli: Gernot Böhme,
Richard Rorty, Herbert Marcuse, Teodor Adorno, Cliffo rd Geertz,
James Clifford, Judith Butler, Rene Girard , Gayatri Chakravorty
Spivak, Andre Malrau x, Edward Said, Ruth Benedict, Claude LeviStrauss, Roland Barthes, Raymond W illiams, Andrzej Flis, Leszek
Kołako wski, Wojciech Burs zta, Anthony Gid dens, Zofia Rosińska.
Dr hab. Krzysztof Guczalski
RO66k Translatorium z jęz. angielskiego
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy (30 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna
3 punkty ECTS
Limit uczestników: 20 osób
Lektu ra, przekład na język polski i dyskusja na temat
angiels kich tekstów filo zoficznych. Zasadą translatorium będzie
wykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane po
angiels ku (a nie są przekładami z innych językó w) i których
przekłady na języ k polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegó łowe
propozycje tekstów przedstawione zostaną na p ierwszych zajęciach
kursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspóln ie na
pierwszych zajęciach przy udziale uczestników ku rsu.
Dr hab. Krzysztof Guczalski
RO67k Translatorium z jęz. angielskiego
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni (30 godz.)
Warunki zaliczenia: praca pisemna
3 punkty ECTS
Limit uczestników: 20 osób
Lektu ra, przekład na język polski i dyskusja na temat
angiels kich tekstów filo zoficznych. Zasadą translatorium będzie
wykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane po
angiels ku (a nie są przekładami z innych językó w) i których
przekłady na języ k polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegó łowe
propozycje tekstów przedstawione zostaną na p ierwszych zajęciach
kursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspóln ie na
pierwszych zajęciach przy udziale uczestników ku rsu.
UWAGA: W roku akademicki m 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Krzysztof Guczalski
RO81s Two semiotic theories of 20th century: Susanne Langer and
Nelson Goodman
Prerekwizyty: RO01p, znajomość języka angielskiego
przynajmniej na poziomie średniozaawansowanym.
92
Semestr: zimowy (30 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: 1. Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusja
na temat czytanych tekstów), 2. praca semestralna lub egzamin
pisemny.
6 punktów ECTS
Celem seminariu m jest zapoznan ie uczestników z dwiema XXwiecznymi teoriami znaków i symboli autorstwa Susanne Langer
i Nelsona Goodman a. Podczas gdy Langer stanowiła niemal
obowiązko wą lekturę w latach 50-tych i 60-tych, teoria Goodmana
jest dyskutowana i analizowan a od czasu jej przedstawienia w roku
1968 praktyczn ie do dziś – nadal jest traktowana jako istotny punkt
odniesienia w dyskusjach na temat znaków i sy mboli, rozró żnienia
po między opisem a przedstawieniem wizualnym, denotacją
a egzemp lifikacją itp.
Jako wprowadzenie do seminarium przypomniane zostaną
klasyczne kategorie sy mbo lu, wskaźnika (indeksu) i zn aku
ikonicznego Charlesa S. Peirce’a (m. in. na podstawie podręcznika
Williama P. Alstona Philosophy of Language), które służyć będą
jako punkt odniesienia i porównania z późniejszymi propozycjami
Langer i Good mana. Zasadnicza część seminariu m polegać będzie
na analizie tekstów Langer i Goodmana i dyskusji na ich temat .
Wreszcie rozważone zostaną niektóre krytyczne oceny obu teorii,
przedstawione w pozycjach wy mienionych w spisie literatury.
Prerequisites: RO01p
Winter semester (30 teaching hours)
Grading format: 1. attendance and participation 2. written exam or
term paper
6 points (ECTS)
The seminar will be devoted to two 20th century’s theories of
signs and symbols: of Susanne Langer and Nelson Go odman.
Whereas Langer was almost a mandatory reading in the 1950s and
1960s, Goodman’s theory have been discussed and analysed since
its publicat ion in 1968 until the present day. It still remains an
impo rtant point of reference in the discussions of signs and
symbols, of the distinction between description and pictorial
representation, between denotation and exemp lification etc.
As an introduction, the classic categories of symbol, index and
iconic sign of Charles S. Peirce will be recalled (on the basis of
William P. Alston’s Philosophy of Language). They will serve as a
reference po int for comparisons with later notions of Langer and
Goodman. The main part of the seminar will consist in the analysis
and discussion of the texts of Langer and Goodman . Finally, some
critical appraisals of both theories will be considered.
Basic texts:
Susanne Langer,
- Philosophy in a New Key. A Study in the Sy mbolism of
Reason,
Rite, and Art, Harvard University Press: Cambridge,
Mass. 1942, especially chapter III and IV.
- Problems of Art, Routledge and Kegan Paul: London 1957,
especially appendix "Abstraction in Science and Abstraction in
Art", p. 163-180.
93
Nelson Goodman, Languages of Art. An Approach to a Theory
of Symb ols, Oxford University Press: London 1969.
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr hab. Jan Kiełbasa
RO84s Antropologiczne podstawy etyki Tomasza z Akwinu.
Prerekwizyty: HF 01p, HF 02p
Semestr: zimowy (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest
regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, potwierdzenie
znajomości literatury przedmiotowej w trakcie seminaryjnych dyskusji,
opracowanie problematyki i osobiste poprowadzenie przynajmniej
jednego seminarium lub współudział w przygotowaniu i prowadzeniu
dwóch seminariów, ostatecznie zaś pozytywnie zdany egzamin ustny.
6 punktów ECTS
Tematyka:
I. Wprowad zenie
1.Biblijne inspiracje teoantropologii Tomas za z Akwinu.
Aksjo maty genezyjskie: bytowa pochodność i zależność człowieka,
ikoniczność, antropocentryczny finalizm, dramatyczny zwrot w
poło żeniu człowieka („upadek”). Wątki soteriologiczne i
eschatologiczne w Tomaszowy m myś leniu o człowieku : trzy
warianty kondycji ludzkiej i trzy sensy ikon iczności.
2. Filozoficzne i patrystyczne tło antropologicznej refleksji
To masza z Akwinu – wybrane wątki (Platon, Plotyn, Orygenes, św.
Augustyn, Ojcowie Kapadoccy).
3. Fundamentalne znaczenie metafizy ki i „psychologii”:
Arystotelesa. Pytanie o spójność źródeł antropologii To masza:
konfrontacja biblijnej i arystotelesowskiej narracji o człowieku.
II. Integralność ludzkiego bytu: sens i uzasadnienie
psychofizycznej jedności czło wieka. Dusza jako forma i akt ciała.
Substancjalny i egzystencjalny (a nie tylko przypadłościowy i
fun kcjonalny) związane duszy z ciałem. Kontrowersja wokó ł
statusu duszy jako bytu samo istnego (hoc aliquid), a zarazem – z
racji bycia formą ciała – substancji gatunkowo niezupełnej.
Dyskusja z alternatywnymi sposobami rozwiązan ia problemu
psychofizycznego.
Zakwestionowanie
spirytualistycznego
i
materialistycznego redukcjonizmu oraz radykalnego dualizmu w
antropologii.
III. Dusza rozumna jako jedyna i wystarczająca fo rma
substancjalna w czło wieku. Jedyność duszy jako zasady ożywiającej
i organizu jącej ciało oraz jej funkcjonalna wystarczalność
warunkiem jedności i spójności lud zkiego bytu. Spór międ zy
zwolennikami i przeciwnikami Tomasza w kwestii jedyności formy
bądź wielości form w człowieku. Konfrontacja filozoficznych i
teologicznych argumentów obu stron sporu.
IV. Struktura duszy – jej władze, ich dyspozycje, czynności i
przedmioty. Antropologiczne wykorzystanie metafizyczn ych
kategorii aktu
i możności: znaczenie dyspozycji dla
urzeczy wistnienia władz ludzkiej duszy i ukierunkowania ich
94
czynności. Kwestia podmiotowości władz. Sposób obecności duszy
w lud zkim ciele. Hierarchiczne i fun kcjonalne relacje i zależności
między władzami duszy.
V. Dzied zin a pożądania: trzy typy pożądań – naturalne,
zmys łowe i umysłowe; kryteria ich rozróżn iania. Charakterystyka
pożądania zmysłowego (uczucio wości) i pożądania umysło wego
(woli). „Polityczna”, a nie despotyczna władza rozu mu i wo li nad
uczuciami i pożądan iem zmysłowy m. Zakres autonomii i
współzależności po znawczych i pożadawczych wład z umysło wych
w zakresie ich funkcji, czynności i przed mio tów. Współdziałan ie
rozumu i woli w aktywności czło wieka: od intencji do wykonania
działania. Szczególny, graniczny przypadek wo lnego wyboru.
VI. Wolność a kon ieczność w zakresie woli. Możliwość
determinowania woli a dobrowolność ludzkiego działania:
znaczenie
„wewnątrzsterowności”,
czyli
bezpośredniej
autodeterminacji wo li. Kryteria dobrowolności bądź mimowo lności
czynu. Warunki zniesienia dobro wo lności d ziałania i uchylenia za
nie odpowied zialności: bezpośredni przymus i niewiedza. Kwestia
tzw. niewied zy zawinionej. Dlaczego emocje (strach, gniew,
pożądanie zmysłowe) nie uchylają dobrowolności d ziałania?
VII. Umysłowe podstawy etyczności człowieka: dyspozycja
prasumienia (synderesis) i jej akt, czyli sumienie (conscientia).
Istotowa charakterystyka i funkcje prasumienia i sumien ia.
Powszechna, intuicy jna zn ajomość pierws zych, ogólnych zasad
postępowania jako świadectwo naturalności, nieusuwalności i
nieomylności prasumienia. Kontrowersje wokół sumienia: czy może
błądzić? Czy jego wskazania obowiązują nawet wtedy, gdy błądzi?
Czy sumienie błądzące to tyle, co brak sumien ia?
I. Lit eratura podstawowa (teksty źródłowe dostępne po polsku)
1.Tomasz z Akwinu, Summa contra Gentiles . Prawda wiary
chrześcijańskiej, t. 1, ks. 2, rozd z. 56-58, 65, 68-72
2. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku (Summa teologii I,
75-89), kw. 75- 83
3. Tomasz z Akwinu, Traktat o ludzkim działaniu (Su mma
teologii I-II, q. 6-21), kw. 6-17; kw. 19, a. 5-6
4. Tomasz z Akwinu, Traktat o cnotach (Summa teologii I-II,
49-67), kw. 49, a. 3-4; kw. 50, a. 1-5
5. To masz z Akwinu, Kwest ie dyskutowane o prawd zie, t. 1,
kw. 16-17
6. To masz z Akwinu, Kwest ie dyskutowane o prawd zie, t. 2,
kw. 22; kw. 24, a. 1-6; kw. 25, a. 1-4
7. Tomasz z Akwinu , Kwestia o duszy, a. 1; a. 8-13
Inne teksty źródłowe (dostępne po łacinie)
1.Thomas de Aquino, De malo, q. 6
2. Thomas de Aquino, De spiritualibus creaturis, a. 2-4; a. 11
3. Thomas de Aquino, Sententia libri Et hicorum, lib I, lect. 1-3
4. Thomas de Aquino, Quaestiones quodlibetales, quodlibet III,
q. 12, a. 1-2
II. Opracowania
1.Bartoś Tadeusz, Metafizyczny pejzaż. Świat według
To masza z Akwinu
2. Gilson Etienne, Tomizm. Wprowadzen ie do filozofii św.
To masza z Akwinu, cz. 2, rozdz. 4-8; cz. 3, rozdz. 1
95
3. Hause Jeffrey, Thomas Aquinasand the Voluntarists,
Medieval Philosophy and Theology, 6/1997
4. Hoffmann Tobias, Conscience and Synderesis (w:) Davies B.,
Stu mp E. (eds.) The Oxfo rd Handbook of Aquinas
5. Kenny Anthony, Tomas z z Akwinu
6. Kenny Anthony, Aquinas on Mind
7. King Peter, Aquinas on the Passions (w:) MacDonald S.,
Stu mp E. (eds.) Aquinas’s Moral Theory
8. Krąp iec M ieczysław A., Ja – człowiek
9. Kret zmann N., Stump E., The Cambridge Compan ion to
Aquinas
10. Lottin Odon, Psychologie et mo rale au x XII e et XIII e siec
les, t. 1-4
11. McInerny Ralph, Aquinas on Hu man Act ion. A Theory of
Practice
12. McInerny Ralph, Ethica thomist ica. The Moral Philosophy
13. Pasnau Robert, Thomas Aquinas on Human Nature: A
Philosophical Study of Su mma Theologiae Ia 75-89
14. Stu mp Eleonore, Aquinas, part 2
15. Swieżawski Stefan, Święty Tomasz na nowo odczytany,
rozdz. 13- 16; 21-22
16.Torrell Jean-Pierre, Święty Tomas z z Akwinu – mistrz
duchowy, cz. 2, rozd z. 11-14
17. Zimmerman n A lbert , Czytanie Tomasza
Dr hab. Leszek Augustyn
RO86 Filozofia religii – wybrane aspekty
Prerekwizyty: pb
Semestr: letni, 60 godz. (30 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń)
Warunki zaliczenia: Egzamin ustny; ćwiczenia zaliczane są na
podstawie 1 prezentacji uprzednio uzgodnionej problematyki i
aktywnego uczestnictwa popartego znajomością analizowanych
tekstów.
6 punktów ECTS
W trakcie kursu zostaną podjęte podstawowe problemy
wchod zące w zakres filo zofii religii:
1. Swoistość doświadczenia religijnego.
2. Historia i teoria religii.
3. Filo zoficzn e genealogie religii. Relig ia naturalna a religia
objawiona.
4. Morfologia sacru m (dialektyka sacru m i profanum).
5. Mit a logos (nieusuwalność myś lenia mitycznego ), mit a ratio
(wiara i rozu m).
6. Religia i ethos (relig ia i etyka).
7. Język relig ii (język relig ijny i mówien ie o religii).
8. Filozo fia religii i filo zofia Boga.
9. Antropologia religijna.
10. Alienacja religijna i jej przezwyciężenie (religia a ateizm).
11. Problem zbawienia relig ijnego (sen istnienia, sens śmierci).
12. Protologia i eschatologia.
96
13. Mistycyzm a filozofia (mistyka filo zoficzna).
14. Filo zofia a teologia.
15. Teodycea.
Tematy zostaną podjęte w formie wykładu oraz wspólnej pracy
ćwiczeniowej nad wybranymi tekstami i poszczególny mi
zagadnieniami.
Literatura podstawowa:
Dupré L., Inny wy miar. Filo zofia religii, Krakó w 2003.
Eliade M., Sacrum i profanum, Warszawa 1999 (lub inne wyd.).
Eliade M., Traktat o historii relig ii, Warszawa 1993 (lub inne
wyd.).
Kołako wski L., Jeśli Boga nie ma…, Krakó w 1998 (lub inne
wyd.).
Literatura u zupełniająca (wybór):
Davies B., Wprowad zenie do filo zofii religii, Warszawa b.d.
Dumery H., Prob lem Boga w filozo fii relig ii. Krytyczny rozbió r
kategorii Absolutu i schematu transcendencji, Kraków 1994.
Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1-3, Warszawa
1994- 1997¹;
Warszawa 2007- 2008².
Eliade M., W poszukiwaniu historii i znaczenia religii,
Warszawa 1994.
Filo zofia religii, (red.) B. Chwedeńczu k, Warszawa 1997.
Gilson E., Bóg i filozofia, Warszawa 1961.
Jaeger W., Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia,
Bydgoszcz 1997¹; Kraków 2002².
James W., Doświadczenia religijne, wyd. różne.
Kłoczowski J.A., Międ zy samotnością i wspólnotą. Wstęp do
filo zofii religii, Tarnów 1994.
Mackie J.L., Cud teizmu . Argu menty za istnieniem Boga i
przeciw istnieniu Boga, Warszawa 1997.
Otto R., Świętość, Wrocław 1993.
Ricken F., Filozo fia relig ii, Kęty 2007.
Rorty R., Vattimo G., Przys złość religii, Krakó w 2010.
Tay lor Ch., Oblicza religii dzis iaj, Kraków 2002.
Tilgh man B.R., Wprowad zenie w filozofię relig ii, Warszawa
1998.
Welte B., Filo zofia religii, Krakó w 1996.
Zag zebski L.T., Wprowadzenie historyczne do filozo fii religii,
Krakó w 2012.
Dr Maciej Smolak
RO89 Filozofia człowieka u Romana Ingardena
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: letni (30 godz., wykład)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
3 punktów ECTS
Celem kursu jest prezentacja filozofii czło wieka w ujęciu
Romana Ingardena. Nicią przewodn ią ro zważań jest przekonan ie, że
u podstawy refleksji antropologicznej Ingardena leży idea
odpowiedzialności rozumiana jako fundamentalna struktura
97
podmiotowości.
Tematyka:
Charakterystyka fenomeno logii – redukcja transcendentalna i
eidetyczna
Spó r Ingardena i Husserla o istnien ie świata, zarys problemu
Onto log ia formalna, egzystencjalna, materialna-charakterystyka
Onto log iczne podstawy teorii człowieka – forma czło wieka,
natura konstytutywna czło wieka, istota człowieka, sposób istnienia
człowieka;
Budowa człowieka – świadomość, dusza, ciało, podstawowa
struktura podmio to wości, centrum osoby;
To żsamość człowieka – tożsamość statyczna, tożsamość
dynamiczna, to żsamość a doświadczen ie czasu;
Wolność człowieka – wolność realna, feno men wolności,
wolność negatywna i pozytywna, wolność jako wiążąca więź;
Budowa wartości – forma wartości, materia wartości,
wartościo wość wartości, sposób istnienia wartości;
Rola wartości w urzeczy wistnianiu pełni człowieczeństwa
Jakości metafizyczne.
Literatura podstawowa:
R. Ingarden, Spór o istnienie świata – różne wydania,
Ks iążeczka o czło wieku – różne wydan ia,
Wykłady z etyki,
Wykłady i dyskusje z estetyki,
Wstęp do fenomenologii Husserla
Literatura u zupełniająca:
Feno menologia Romana Ingardena. Wydanie specjalne
„Studiów Filozoficznych”, Wars zawa 1972
Roman Ingarden a filozofia naszego czasu, A. Węgrzecki (red.),
Krakó w 1995
Czarnik T., Czy wolność jest możliwa?, Kraków 1999
Galarowicz J., Ukryty blask dobra. Antropologicznoaksjologiczne podstawy etyki Romana Ingardena, Kraków 1998
Hartman J., Sposób istnienia rzeczy materialnej według „Sporu
o istnienie świata”, Lublin 1993
Majewska Z., Książeczka o Ingardenie, Lublin 1995
Makota J., W kręgu wartości. Zagadnienia z estetyki, etyki i
filo zofii czło wieka, Krakó w 1999
Węgrzecki A., O poznawaniu drugiego czło wieka, Krakó w 1992
Dr Radosław Strzelecki
RO91k Filozofia Heideggera i jej współczesna recepcja
Prerekwizyty: HF05p lub zgoda wykładowcy
Semestr: letni, 60 godzin (30 wykład, 30 ćwiczenia), kurs prowadzony
częściowo w formule e-learningu
Warunki zaliczenia: Egzamin, praca pisemna, aktywność na
ćwiczeniach
6 punktów ECTS
Wiodący temat modu łu kształcenia w roku akademickim
2016/2017: przemiany w rozu mieniu relacji człowieka i bycia w
myśli Heideggera.
98
Tematyka:
1. Rekap itulacja treści będących przed miotem ku rsu w roku
akademickim 2015/2016: czasowość – troska – bycie-ku- śmierci.
Czas jako jedność ekstaz. Właściwa czasowość i właściwa
dziejowość. Etyczny sens Heideggerowskiej koncepcji czasowości
pierwotnej.
2. Recepcja wczesnej myśli Heideggera w egzystencjalizmie
Sartre’a i w szeroko rozu mianej filozofii d ialogu.
3. Dasein jako depozytariusz bycia.
4. Istota zwrotu (Kehre) w myśli Heid eggera.
5. Relacja aletheicznej prawdy i wolności.
6. Współprzynależność czło wieka i bycia w wydarzaniu
(Ereignis). Bycie polegające na odpowiadaniu.
7. Recepcja myśli Heideggera w późnej feno menologii –
wybrane aspekty.
8. Recepcja myśli Heideggera w strukturalizmie i
poststrukturalizmie – wybrane aspekty.
Literatura podstawowa:
M. Heidegger, „Bycie i czas”
M. Heidegger, „Podstawowe problemy feno menologii”,
M. Heidegger, „Przyczy nki do filozofii”
Literatura u zupełniająca, zalecana:
B. Baran, „Saga Heideggera”
Karolina M. Cern, “Koncepcja czasu wczesnego Heideggera”,
Poznań 2007
E. Kettering, “Nähe: das Denken Martin Heideggers”,
Pfüllingen 1987;
D. F. Krell, “Intimat ions of Mortality : Time, Truth, and Finitude
in Heidegger's Thin king of Being”, Ph iladelph ia, 1991;
D. F. Krell, “Daimon Life: Heidegger and Life Philosophy”,
Bloo mington, 1992
W. Marx, “Gibt es auf Erden ein Mass? Grundbestimmungen
einer nicht metaphysischen Ethik”, Hamburg, 1983;
W. Marx, “Heidegger und d ie Tradit ion”, Stuttgart, 1961;
J. Mizera, “W stronę filozo fii niemetafizycznej. Martina
Heideggera droga do innego myślenia”, Kraków 2006
O. Pöggeler, “Neue Wege mit Heidegger”, Freiburg / München,
1984;
C. Wodziński, “Heidegger i problem zła”,
C. Wodziński, “Kairos”
C. Woźniak, „Okamgnienie”
Dr Anna Tomaszewska
RO103 Treść percepcji - konwersatorium
Prerekwiyty: HF04p, EP01p, bierna znajomość języka
angielskiego.
Semestr zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo w zajęciach, 2 konspekty z
lektur i praca pisemna.
6 punktów ECTS
Czy
pojęcia kształtują
strukturę
percepcji?
Czy
istnieją
99
niepojęciowe treści spostrzeżenia? Jakie zależności zachodzą
między treścią percepcji a ciałem podmiotu doświadczenia? Czy
treść doświadczen ia spostrzeżenio wego daje się wyczerpująco
opisać w kategoriach nauk poznawczych? Próbując odpowiadać na
te pytania, będziemy krytycznie analizować teksty zarówno
klasyków h istorii filozo fii (m. in. empirystów brytyjskich, Kanta,
Hegla i fenomenologów), jak i autorów współczesnych(m. in. J.
McDowella, F. Dretskego, C. Peacocke'a). Kurs dzieli się na trzy
części (ogólną, historyczną i systematyczną), a proponowana lista
lektur obejmu je następujące pozycje:
A. W części ogólnej (6 spotkań):
1. K. Twardowski, „O treści i przedmiocie przedstawień” [w:]
tenże, Wybrane pis ma filozoficzne, PWN, Warszawa 1965.
2. R. Piłat, Doświadczenie i pojęcie, Wyd. IFiS PAN, Warszawa
2006, rozdz. 1.
3. J. W. Yo lton, Percept ion and Reality: A History fro m
Descartes to Kant, Cornell UP, Ithaca 1996, wstęp, rozd z. 5-6.
B. W części historycznej (9 spotkań):
1. J. Locke, Rozważania dotyczące rozu mu ludzkiego, PWN,
Warszawa 1955, ks. II, rozdz. 1-3, 5-9, 11.
2. T. Reid, Ro zważania o władzach poznawczych człowieka,
PWN, Warszawa 1975, ks. II, rozd z. 4-8.
3. I. Kant, Krytyka czystego rozumu, PWN, Warszawa 1957:
„Estetyka
transcendentalna”
(frag menty),
„Lo gika
transcendentalna” (fragmenty „Analityki pojęć”).
4. G. W. F. Hegel, Fenomenologia ducha, Aletheia, Warszawa
2010: „Pewność zmysłowa”, „Postrzeżenie”.
5. M. Merleau-Ponty, Feno menologia percepcji, Aletheia,
Warszawa 2001, cz. II.
C. W części systematycznej (14 spotkań):
1. J. McDowell, Mind and World, Harvard UP, Cambridge MA
1996, rozdz. 3.
2. R. Stalnaker, „What Might Nonconceptual Content Be?” [w:]
Y. Gunther (red.), Essays on Nonconceptual Content, The MIT
Press, Camb ridge MA 2003.
3. B. Brewer, „Percept ion and Content”, European Journal of
Philosophy 14 (2), 2006.
4. M. Tye, „Nonconceptual Content, Richness, and Fineness of
Grain” [w:] T. Gendler, J. Hawthorne (red.), Perceptual Experience,
OUP, Oxfo rd & New Yo rk 2005.
5. P. Chuard, „The Riches of Experience”, Journal of
Consciousness Studies 14 (9-10), 2007.
6. M. Luntley, „Non-Conceptual Content and the Sound of
Music”, M ind and Language 18 (4), 2003.
7. F. Dretske, Naturalizowanie umysłu, Wyd. IFiS PAN,
Warszawa 2004, cz. 1.
8. F. Dretske, „What We See. The Texture of Conscious
Experience” [w:] B. Nanay (red.), Perceiving the World , OUP,
Oxford & New York 2010.
9. J. L. Bermúdez, „Nonconceptual Content: Fro m Perceptual
Experience to Subpersonal Computational States”, Mind and
Language 10 (4), 1995.
100
10. C. Peacocke, „Scenarios, Concepts, and Perception” [w:] T.
Crane (red.), The Contents of Experien ce, CUP, Cambridge 1992.
11. A. Cussins, „Content, Embodiment and Object ivity: The
Theory of Cognitive Trails”, M ind 101 (404), 1992.
Dr Maciej Kałuża
RO105 Bunt i rewolucja: Camus, Arendt, Aron
Semestr: letni (30 godz. kurs typu e-learning, platforma Pegaz)
Sposób zaliczenia: egzamin ustny
Celem konwersatorium będzie dyskusja nad trzema odsłonami
podejmujący mi problematy kę buntu i rewolucji, bazująca w głównej
mierze na lekturze fragmentów esejó w: Człowiek zbuntowany A.
Camusa, O rewolucji H. Arendt, Opiu m intelektualistów R. Arona.
Konwersatorium rozpoczn iemy od pogłębionej analizy dialektyki
buntu i rewolucji, zaprezentowanej przez Camusa w eseju z 1951
roku, u zupełnionej o niepublikowane wnioski autora z eseju W
obronie człowieka zbuntowanego (1952). Podejście Camusa
skonfrontujemy z polemikami J.P. Sartre'a oraz krytyczną pracą
Arona z 1956, zajmującego się zagadnien iem mitologizacji
rewolucji w kręgach intelektualnych powojennej Francji. Następnie
analizo wać będziemy relacje pomiędzy buntem, rewo lucją a
wolnością w opracowaniu Arendt z 1963 oraz jej diagnozami
dotyczącymi genezy przemocy rewo lucyjnej. Na ostatnim etapie
konwersatorium dyskutować będziemy różnice w poznanych
stanowiskach a także możliwe odniesienia poznanych opracowań
teoretycznych do ro zumienia dynamiki współczesnych zjawis k
społecznych i politycznych.
Prof. dr hab. Jan Woleński
RO106 Relativism
Semestr: letni (30 godz.)
Sposób zaliczenia: obecność, praca semestralna
1. Gen eral description of relativis m and absolutis m;
2. Selected chapters fro m the History of relativism and his crit icism
(a) The ophists and their critique by Socrates, Plato and Aristotle;
(b) Scepticism;
(c) Descartes and methodological sceptucusm;
(d) Hu me and naturalism;
(e) Naturalis m in the 19th century (utilitarinism, posiivism,Marx,
Nietzsche);
(f) pragmatims;
(g) Husserl's crit icis m of relativis m;
(h) Twardowski and so called relative trurhs;
(i) So me relativistic tendencies in present philosophy (linguistic
relativity, post modernis m, sociological programm in the philosophy
of science);
3, Relativis m in logic;
4. Relativis m in ontology;
5. Relativis m in epistemo logy
6. Relativis m in philosophy of science;
101
7. Relativis m in axiology
Dr hab. Leszek Sosnowski
SF-dr-01 Seminarium doktoranckie : Modele interpretacji
Prerekwizyty: _
Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)
Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach,
wygłoszenie dwóch referatów, napisanie protokołu, i polemiki/recenzji.
6 punktów ECTS
Kurs Modele interp retacji ma charakter seminarium
przezn aczonego dla doktorantów przede wszystkim, choć możliwe
są wyjąt ki dla studentów drugiego stopnia (studia magisterskie).
Seminarium ma charakter „kroczący”, co oznacza, że jest
zamierzeniem ro zpisanym na kilka najbliżs zych lat. W jego
pierwszy m roku przed miotem będzie ogólne rozpoznanie
problematyki interpretacji w humanistyce współczesnej, a więc jej
rod zajów, znaczenia, i miejs ca w naukach humanistycznych.
Pojęcie interpretacji jest tu traktowane szeroko, oznaczając metodę
ujęcia przed miotu interp retacji, sposób weryfikacji formuło wanych
twierd zeń, świado mość założeń bazowych jako niejawnych
punktów wy jściowych. Szczególnie ważne są tu więc filo zoficzn e
stanowiska, leżące u podstaw interpretacji, i one w pierwszej
kolejności staną się przedmiotem pracy seminary jnej. Ich
przeglądnięcie pozwoli przejść do zastosowań artystycznokrytycznych, wyko rzystujących poszczególne metody.
Tytułowy prob lem zostanie prześledzony głównie, choć nie
tylko, na przy kład zie myśli Kierkegaarda, Nietzschego oraz
Heideggera. W najbliższy m roku zamierzam kontynuować analizę i
interpretację rozp rawy Mart ina Heideggera pt. „Kant a prob lem
metafizy ki”.
RO00
Kurs filozoficzny nie objęty przez katalog kursów studiów
filozoficznych; spoza wyróżnionych grup tematycznych
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: _
Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
102
Kursy poszerzające
Dr Izabela Trzcińska
Elementy religioznawstwa
Prerekwizyty: _
Semestr: letni (60 godz., wykład)
Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny
4 punkty ECTS
PO11
Głó wne
założen ia
i metody religio znawstwa. Metody
feno menologii religii. Definicje relig ii. Geneza relig ii. Szamanizm i
kulty neolityczne. Mit i jego znaczenia w religiach. Judaizm,
chrześcijaństwo, islam, hinduizm, konfucjanizm, buddyzm. Sztuka
sakralna.
Dr Adam Chuderski
PO12 Podstawy psychologii dla filozofów
Prerekwizyty: _
Semestr: letni (30 godz. wykład)
Warunki zaliczenia: egzamin pisemny
2 punkty ECTS
UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.
Dr Małgorzata Ruchel
PO23
Sanskryt - lektorat
Prerekwizyty: RO01p
Semestr: zimowy i letni, kurs trwa dwa lata (120 godz.)
Warunki zaliczenia: zaliczenie na podstawie samodzielnego
tłumaczenia,
12 punktów ECTS (lektorat zakończony egzaminem)
Lektorat sanskrytu przezn aczony dla studentów filozofii,
zainteresowanych myślą indyjską. Obejmuje naukę pisania
i czytania sanskryckiej grafii, gramatykę, podstawowe słownictwo
oraz elementy termino logii filozoficznej. Przygotowu je do
samodzieln ego czytania tekstów źródłowych filo zofii indyjskiej
oraz prawidłowego wykorzystania cytatów, terminów i pojęć
sanskryckich w pracy naukowej.
Dr Steffen Huber
PO16e Lektorat greki
Semestr: zimowy i letni (60 godz.)
Warunki zaliczenia: udział w zajęciach, kolokwium.
103
6 punkty ECTS
Lekto rat jest przewidziany na 4 semestry (łącznie 12 pkt ECTS),
po których uczestnicy będą w stanie czytać teksty klasyczne z
po mocą słownika. W pierws zych dwóch semestrach ku rs obejmuje
podstawy gramaty ki i słownictwa. Na zajęciach akcent będzie
poło żony na zro zumien ie struktur języko wych. Będziemy także
wspólnie ćwiczyć, jednak niezbędna będzie samodzielna nauka
form i słownictwa.
PO00
Kurs pozafilozoficzny nie objęty przez katalog kursów
studiów filozoficznych
Prerekwizyty: R01p
Semestr: _
Tematyka wg merytorycznie umotywowanego zg łoszenia
studenta. Podjęcie takiego kursu wy maga akceptacji dyrektora ds.
dydaktycznych IF. Kurs mo że być wysłuchany na innym kierunku
Wydziału Filo zoficznego, dowolny m inny m wydziale UJ, a nawet
na innej uczelni.
UWAGA!
W ramach kursów poszerzających studenci filozofii mogą
wybierać również odpowiednie kursy oferowane w katalogu
Kognitywistyki i Etyki na rok 2016/2017.
104
Wykłady flagowe i gościnne
105