Marketing w bibliotece

J. Miłkowska
Definicja marketingu
 Marketing - to funkcja zarządzania, która polega na organizacji i
kierowaniu wszystkimi działaniami firmy zaangażowanymi w ocenę
potrzeb klienta i zamianę siły nabywczej klienta na efektywne
zapotrzebowanie na określony produkt lub usługę oraz na
przekazywaniu tego produktu lub usługi do końcowego klienta lub
użytkownika, tak aby osiągnąć założone zyski lub inny cel.
 Innymi słowy: marketing jest zyskownym dostarczaniem
zadowolenia klientom. Celem marketingu jest przyciągnięcie nowych
klientów obietnicą dostarczenia najwyższej wartości oraz zatrzymanie
dotychczasowych klientów przez zapewnienie im zadowolenia.
 Marketing biblioteczny- strategia postępowania w bibliotekach,
która pozwala trafnie zaspokajać potrzeby obsługiwanego środowiska.
 Promocja – to podstawowy element w systematycznym informowaniu
otoczenia o działalności i ofercie instytucji, który kształtuje i utrwala
pozytywny jej obraz.
 Promocja biblioteczna – zespół działań i środków, za pomocą
których biblioteka przekazuje otoczeniu informacje charakteryzujące ją, jej
zbiory, usługi, kształtuje potrzeby użytkowników oraz pobudza i
ukierunkowuje popyt.
 Strategia marketingowa – to ogół instrumentów i metod działania,
które służą realizacji celów marketingowych organizacji.
Współczesna biblioteka- bez względu na jej charakter –
chcąc skutecznie funkcjonować w środowisku musi
wypracować własną strategię marketingową.
Proces planowania marketingowego – składa się
następujących elementów:
 analizy możliwości marketingowych biblioteki,
 badania i wyboru docelowych rynków działania,
 opracowanie i wdrożenie programów
marketingowych,
 kontroli i realizacji planu.
ANALIZA MOŻLIWOŚCI MARKETINGOWYCH
BIBLIOTEKI
Analiza dotyczy wszystkich możliwych do ustalenia
prawidłowości, związanych z procesami podaży i
odbioru. Przed planowaniem i realizacją musimy się
dowiedzieć, co komu oferować oraz w jaki sposób.
J. Wojciechowski pisze: „za działania marketingowe w
bibliotekarstwie można uznać te, które wprost lub pośrednio odnoszą
się do sfery usług. Są to zewnętrzne analizy otoczenia biblioteki, jej
środowiska oraz analizy wewnątrzbiblioteczne tych czynników, które
mają na realizację usług wpływ”
BADANIA DOCELOWYCH RYNKÓW
DZIAŁANIA
 Badania zewnętrzne – zmierzają do ustalenia oraz
charakterystyki tych czynników pozabibliotecznych, które
mają lub mogą mieć wpływ na rodzaj, jakość, mnogość
usług bibliotecznych. Są to badania nad opinią publiczną,
realizowane przez analizę zachowań, wypowiedzi.
 Badania środowiskowe – obejmują w przypadku
bibliotek dwa różne rodzaje środowisk: otwarte i
zamknięte. Środowiskiem zamkniętym jest na przykład
zbiorowość nauczycielska i uczniowska. Środowiskiem
otwartym jest społeczność lokalna, dla której funkcjonują
biblioteki publiczne.
Formy analiz otoczenia- wg. Jacka
Wojciechowskiego
 obserwacja,
 wywiady z wykładowcami, nauczycielami,
 sondaże w innych bibliotekach,
 badania własne.
Dogłębna analiza relacji biblioteki z otoczeniem pozwala
określić mocne i słabe strony biblioteki oraz wyprowadza z
nich szanse i zagrożenia dla funkcjonowania biblioteki
(analiza SWOT – opis słabych i mocnych stron otoczenia
wewnętrznego i zewnętrznego)
słabe
mocne
szanse
zagrożenia
- unikanie zagrożeń,
- wykorzystywanie szans,
- wzmacnianie słabych stron,
- opieranie się na mocnych stronach
Działania marketingowe:
 a) wewnątrzbiblioteczne
 b) pozabiblioteczne
Formy działań wewnątrzbibliotecznych:
- bezpośredni kontakt z użytkownikiem ( rozmowy z czytelnikiem,
fachowa obsługa, lekcje biblioteczne, konkursy czytelnicze,
konferencje, szkolenia, spotkania metodyczne, kiermasze książkowe)
- artystyczna ( plakaty informacyjne, wystawki w gablotach, wystawy ,
spotkania autorskie)
- wydawnicza (ulotki informacyjne, informatory, biuletyny, kroniki,
gazetki)
Efekty działań wewnątrzbibliotecznych:
- profesjonalnie zrealizowana usługa biblioteczna i zaangażowany
personel są dobrze postrzegane przez użytkownika,
- biblioteka kojarzona jest z różnymi formami
edukacyjnymi,
- atrakcyjny sposób prezentacji oferty skutecznie
wpływa na jakość świadczonych usług,
- zwiększa się wiedza użytkowników o zasobach
biblioteki,
- bibliotekarze angażują się w
organizowanie działań promocyjnych
zmierzających do zainteresowania otoczenia działalnością biblioteki.
Formy działań pozabibliotecznych:
- lokalna prasa (artykuły do prasy fachowej i lokalnej),
- lokalne media (ogłoszenia, reklama radiowa,
telewizyjna)
- media elektroniczne ( strona internetowa),
- współpraca z instytucjami i organizacjami, firmami,
władzami regionu ( uczestniczenie w realizacji
różnych przedsięwzięciach kulturalnych czy
edukacyjnych, włączanie się w ważne wydarzenia
społeczności lokalnej, pozyskiwanie sponsorów do wspierania
inicjatyw bibliotecznych)
Efekty działań pozabibliotecznych:
- dzielenie się doświadczeniami i wiedzą w prasie fachowej,
- informowanie społeczności lokalnej o najnowszych
działaniach biblioteki,
- dobre powiązania z lokalnymi mediami i lokalną prasą sprzyjają
rozpowszechnieniu dobrej opinii o bibliotece,
- zacieśnienie współpracy, wzajemne wspieranie się bibliotek sprzyja
zauważeniu tych bibliotek przez władze lokalne i podnosi rangę w
środowisku,
- dobra atmosfera wokół biblioteki sprzyja tworzeniu korzystnego
wizerunku biblioteki i przychylnemu nastawieniu osób wpływowych
POMYSŁY ZWIĄZANE Z DZIAŁALNOŚCIĄ
MARKETINGOWĄ:
 wprowadzenie opłat za wypożyczenia międzybiblioteczne,
 racjonalna gospodarka drukami zbędnymi, w tym sprzedaż aukcyjną
lub na kiermaszach materiałów wycofanych z księgozbiorów bibliotek,
 odpłatne wypożyczanie do domu na noc materiałów z czytelni
 modyfikacja i rozszerzenie działalności informacyjnej bibliotek, w tym:
 a) przygotowanie dla zakładów pracy ofert, np.: odpłatnego
opracowania materiałów historycznych lub specjalistycznych, spisów
bibliograficznych
b) odpłatne sporządzanie zestawień bibliograficznych dla pracowników
naukowych i innych osób zgłaszających tego rodzaju zapotrzebowanie
POMYSŁY ZWIĄZANE Z DZIAŁALNOŚCIĄ
MARKETINGOWĄ:
- pobieranie niewielkich opłat za wstęp na wybrane,
szczególnie atrakcyjne imprezy organizowane przez
biblioteki,
np.: spotkania z pisarzami, ciekawymi ludźmi, itd..
- organizowanie przy bibliotekach kół zainteresowań oraz
klubów hobbystów,
- powoływanie zespołów do przeprowadzenia płatnych
skontrum i oferowanie tego typu usług bibliotekom
innych sieci.
- Przygotowanie bibliotekarzy do szerszych działań
organizatorskich i marketingowych,
- Zmiana przepisów prawnych, aby umożliwiały bibliotekom
prowadzenie dochodowej działalności usługowej,
- Przygotowanie atrakcyjnych programów kulturalnooświatowych, dających szansę na ekonomiczne ich
wykorzystanie,
- Podjęcie i systematyczne prowadzenie badań potrzeb
użytkowników,
- Reklama nowych form działalności.
Podsumowanie
Zastosowanie marketingu w
bibliotece jest dzisiaj
koniecznością. Biblioteka
stosująca dobrą strategię
marketingową nie zostaje w
tyle, ale nadąża za
nowoczesnością, a tym
samym, wychodząc
naprzeciw potrzebom i
oczekiwaniom czytelników,
przyciąga i zadowala ich
swoją ofertą.