opcje na akcje zasady rozliczania i zabezpieczania ryzyka_

opcje na akcje
zasady rozliczania i zabezpieczania ryzyka_
opracował:
Łukasz Janus
Paweł Popławski
opcje na akcje:
funkcje KDPW_
• rozliczanie transakcji
• organizowanie i prowadzenie systemu zabezpieczania ryzyka rozliczeń
opcje na akcje:
rozliczenia_
W ramach rozliczeń KDPW wykonuje następujące czynności:
• rejestruje transakcje zawarte na Giełdzie
• oblicza stan należności i zobowiązań na poszczególne konta indywidualne z
tytułu:
– premii
– rozliczenia wykonania opcji
– właściwych depozytów zabezpieczających
• oblicza stan należności i zobowiązań poszczególnych uczestników rozliczających
opcje na akcje:
zabezpieczanie ryzyka rozliczeń_
W ramach systemu zabezpieczenia ryzyka rozliczeń KDPW:
– oblicza i określa zasady obliczeń wymaganego poziomu właściwych
depozytów zabezpieczających
– ogłasza parametry ryzyka wykorzystywane w procesie obliczania wartości
wymaganych zabezpieczeń
– w sposób ciągły monitoruje limity transakcyjne uczestników rozliczających
– oblicza należności i zobowiązania z tytułu wpłat do Funduszu
Rozliczeniowego
opcje na akcje:
depozyty zabezpieczające w KDPW_
Rodzaje depozytów zabezpieczających
• wstępne depozyty zabezpieczające (WDZ)
są wnoszone przez klientów biur maklerskich do tychże biur
• właściwe depozyty zabezpieczające (WłDZ)
są wnoszone przez uczestników rozliczających (odpowiedzialnych przed KDPW za rozliczenie
transakcji na instrumentach pochodnych)
opcje na akcje:
wstępny depozyt zabezpieczający (WDZ)_
•
•
jest wnoszony w relacji klient – biuro maklerskie
wymagane jest, aby min 40% naliczonych na konto indywidualne WłDZ zostało
wniesione w środkach pieniężnych, pozostała część może zostać wniesiona w
akceptowanych papierach wartościowych
Zadaniem WDZ jest umożliwienie biuru maklerskiemu pokrycia potencjalnych
strat związanych z zamykaniem pozycji klienta nie wywiązującego się z regulacji
zobowiązań związanych z zawartą transakcją (np. nie wniesienie dodatkowych
środków na depozyty zabezpieczające, brak regulacji z tytułu codziennych
rozrachunków rynkowych w przypadku kontraktów futures).
opcje na akcje:
regulowanie zobowiązań z tytułu depozytów zabezpieczających przez
klienta biura maklerskiego_
• biuro maklerskie przy przyjmowaniu od klienta zlecenia zawarcia transakcji na
instrumentach pochodnych (kontrakty terminowe futures, opcje, jednostki
indeksowe) wymaga wniesienia wstępnego depozytu zabezpieczającego (WDZ).
• w przypadku, gdy zlecenie zawarcia transakcji dotyczy opcji lub jednostek
indeksowych, WDZ obliczany jest tylko dla zleceń otwierających pozycje krótkie
(transakcje sprzedaży). Na pozycje długie w opcjach po opłaceniu wartości premii
nie jest wymagany żaden depozyt. Pozycje te pomniejszają wartość wymaganych
depozytów na portfel, o ile znajdują się w cenie.
• WDZ jest obliczany w oparciu o ceny pochodzące z notowań GPW oraz zestaw
parametrów ryzyka określany przez KDPW.
opcje na akcje:
regulowanie zobowiązań z tytułu depozytów zabezpieczających przez klienta
biura maklerskiego c.d._
• Przy składaniu zlecenia otwarcia pozycji krótkiej klient jest zobowiązany wnieść
jedynie depozyt zabezpieczający zmianę ceny opcji
• Począwszy od następnego dnia biuro maklerskie wymaga pełnego depozytu
zabezpieczającego wykonanie opcji.
Na poczet tego depozytu zaliczana jest wartość otrzymanej od drugiej strony
transakcji premii z tytułu wystawienia opcji.
opcje na akcje:
regulowanie zobowiązań z tytułu depozytów zabezpieczających przez klienta
biura maklerskiego c.d._
• biuro maklerskie może zażądać wyższego WDZ niż to wynika z regulacji KDPW
oraz ogłoszonych parametrów ryzyka i cen rynkowych
• w przypadku, gdy wartość środków wniesionych na WDZ na skutek zmiany cen
rynkowych, parametrów ryzyka lub zmian w składzie portfela spadnie poniżej
wartości tzw. właściwego depozytu zabezpieczającego (WłDZ – depozytu
utrzymania), biuro maklerskie ma obowiązek wezwać klienta, aby uzupełnił środki
do wysokości wstępnego depozytu zabezpieczającego dla tego portfela
• biuro maklerskie może nie pobierać depozytów zabezpieczających od zleceń
zamykających otwarte pozycje pod warunkiem, że zamknięcie nie powoduje
otwarcia pozycji skorelowanej
opcje na akcje:
zasady wyznaczanie depozytów zabezpieczających_
•
•
•
•
zabezpieczają jednodniową zmianę wartości portfela w normalnych warunkach rynkowych.
uwzględniają korelację w ramach tej samy klasy instrumentów wyróżnionej przez ten sam
instrument bazowy. Oznacza to, że łączny depozyt na 2 przeciwstawne pozycje w różnych seriach
instrumentów może być niższy niż w wypadku prostej sumy depozytów od tych instrumentów
uwzględnionych osobno.
są wyznaczane w oparciu o analizę 16 możliwych scenariuszy zmian ceny i zmienności
instrumentu bazowego. Każdy scenariusz zakłada, że cena instrumentu zmieni się w górę lub w dół
o pewien zakres poziomu właściwego depozytu zabezpieczającego (parametr KDPW) przy
równoczesnym założeniu, że zmienność zmieni się w górę lub w dół o wartość parametru
modyfikującego zmienność (parametr KDPW).
wymagany depozyt określony jest przez scenariusz zakładający największy spadek wartości
portfela w danej klasie.
opcje na akcje:
wybór scenariusza określającego wymagany depozyt_
nr
scenariusza
zmiana
ceny
prawdo
podobieństwo
zmienność
FPKNH5
OPKNF
5026
FPKNM5
OPKNR
5026
2
-4
2
-5
KLASA
1
0,00
1
0
0
0
2 000
-383
1 618
2
0,00
1
0
0
0
2 000
-383
1 618
3
0,33
1
1
749
-1 503
2 509
-358
1 398
4
0,33
1
-1
749
-1 503
2 438
-101
1 583
5
-0,33
1
1
-749
1 503
1 635
-920
1 469
6
-0,33
1
-1
-749
1 503
1 499
-433
1 819
7
0,67
1
1
1 498
-3 006
2 985
-212
1 265
8
0,67
1
-1
1 498
-3 006
2 938
-44
1 386
9
-0,67
1
1
-1 498
3 006
1 253
-1 398
1 363
10
-0,67
1
-1
-1 498
3 006
1 087
-805
1 790
11
1,00
1
1
2 246
-4 508
3 475
-122
1 092
12
1,00
1
-1
2 246
-4 508
3 446
-18
1 166
13
-1,00
1
1
-2 246
4 508
919
-2 051
1 131
14
-1,00
1
-1
-2 246
4 508
735
-1 391
1 606
15
2,00
0,5
0
2 246
-4 508
2 495
-3
231
16
-2,00
0,5
0
-2 246
4 508
95
-2 486
-129
opcje na akcje:
zasady wykonania opcji_
• W dniu wygaśnięcia opcji automatycznie wykonywane są wszystkie opcje
znajdujące się „w cenie”
• Klientowi biura maklerskiego przysługuje prawo do rezygnacji z wykonania opcji
„w cenie” (pod warunkiem jego terminowego zgłoszenia)
• Strony transakcji dobierane są w sposób losowy z uwzględnieniem zasady
ograniczanie liczby kont uczestniczących w realizacji pojedynczego zlecenia
wykonania oraz zasady, że w pierwszej kolejności dobierane są strony u tego
samego uczestnika rozliczającego
opcje na akcje:
zasady rozliczenia wykonania opcji_
• Ustalenie kwoty świadczenia dla opcji podlegających automatycznemu
wykonaniu
– Opcja call
• (S-X)
– Opcja put
• (X-S)
• Uznanie strony rachunku z pozycją długą
• Obciążenie strony z pozycją krótką
opcje na akcje:
pliki udostępniane przez KDPW w związku z rozliczaniem opcji na akcje_
• plik z wartościami parametrów ryzyka dla poszczególnych klas instrumentów
• plik (arkusz Excel) służący do wyznaczania minimalnej wysokości wstępnych
depozytów zabezpieczających.
Pliki udostępniane są na stronie www.kdpw.pl w zakładce IRIP-narzędzia po
zakończeniu sesji giełdowej.
opcje na akcje:
przykładowy plik z parametrami ryzyka_
1. Parametry wspólne dla wszystkich klas
- parametr ograniczający wartość ryzyka
- wysokość stopy procentowej
- parametr zwiększający wysokość depozytu zabezpieczającego
50%
5%
140%
2. Parametry klas
Klasa
spółka ABC
- właściwy depozyt zabezpieczający dla UR
5,6%
- wstępny depozyt zabezpieczający dla inwestora
7,8%
- zmienność
30,00%
- parametr modyfikujący zmienność dla opcji
6,00%
- współczynnik kredytowy
70,0%
- wartości rat dywidendy
5
- data ex-dividend
30-cze-05
-daty wypłat dywidendy
15-lip-05
opcje na akcje:
arkusz pomocniczy do wyznaczania depozytów_
Jednym z plików udostępnianych uczestnikom i aktualizowanym po każdej sesji
giełdowej jest arkusz Excel pomagający wyznaczyć wstępny depozyt
zabezpieczający. Składa się z 3 arkuszy:
 „dane” – informacja o charakterystyce poszczególnych instrumentów i poziomie
parametrów ryzyka
 „depozyt” – arkusz obliczeniowy, w którym następuje wyznaczenie depozytu dla
portfela w oparciu o parametry zapisane w arkuszu „dane”
 „pomoc” – ogólne informacje dotyczące obsługi arkusza
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
•
Arkusz „dane”. W poszczególnych polach danego wiersza zawarte są informacje o instrumencie i
aktualne parametry ryzyka. Dane można samodzielnie modyfikować dla celów testowych.
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
Kolumna „B”
Pole „status rozliczenia”:
•
T – pozycje rozliczone,
przeniesione z
poprzedniego dnia
•
N –pozycje nierozliczone,
z bieżącego dnia
•
Arkusz „depozyt”. Do odpowiednich wierszy w kolumnie „C” wpisujemy liczbę pozycji w
instrumentach pochodnych znajdujących się w portfelu lub na które składane jest zlecenie kupnasprzedaży. Informację o zobowiązaniach odczytujemy z komórek D1-D6.
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
•
•
Uwaga: wymaganie
depozytowe
poprzez konwencję
ma znak ujemny
•
scenariusz „ze
stratą” ma znak
ujemny
•
Scenariusz „z
zyskiem” ma znak
dodatni
Pozycja krótka nierozliczona – depozyt równy jest największej ujemnej różnicy pomiędzy
teoretyczną wartością opcji w danym scenariuszu a rynkową wartością premii.
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
•
Pozycja krótka rozliczona - po rozliczeniu pozycji krótkiej klient otrzymuje premię, jednocześnie
jednak wzrasta depozyt (jest równy największej teoretycznej wartości opcji w 16 scenariuszach).
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
•
Pozycja długa nierozliczona – powstaje zobowiązanie z tytułu premii. Odpowiednie środki są
blokowane na rachunku klienta.
opcje na akcje:
obsługa arkusza do wyznaczania depozytów_
•
Pozycja długa rozliczona - po rozliczeniu pozycja długa może być zabezpieczeniem (o ile opcja jest „w
cenie”) dla innych instrumentów opartych na tym samym instrumencie bazowym, tzn. może
redukować wymagane depozyty zabezpieczające.