Prezentacja programu PowerPoint

Monopol oferenta
Założenia modelu:
1. Na rynku działa jeden oferent dobra, które nie ma bliskich
substytutów oraz jest bardzo wielu drobnych nabywców.
2. Rynek jest homogeniczny – nie ma preferencji oferenta w stosunku
do nabywców – to założenie będzie później uchylone.
3. Jest doskonała przejrzystość rynku, co m.in. oznacza, że oferent zna
funkcję popytu na swoje wyroby natomiast nabywcy są doskonale
zorientowani w cenach produktu monopolisty.
4. Funkcja popytu na produkt monopolisty jest prostą o wzorze:
p = a – bx, gdzie a i b – parametry prostej a i b > 0.
Wszystkie omawiane formy rynku poza doskonałą konkurencją
nazywane są rynkami o niedoskonałej konkurencji. Wyróżnia je to,
że pojedynczy oferent czy nabywca ma wpływ na cenę rynkową
swojego produktu. Wśród rynków o niedoskonałej konkurencji
monopol to forma o najmniejszej ilości konkurencji.
Przykłady monopolu oferenta:
Rynek dostaw prądu, wody czy gazu sieciowego dla odbiorców
indywidualnych,
Rynek komunikacji miejskiej we Wrocławiu,
Rynek wywozu śmieci we Wrocławiu dla odbiorców komunalnych.
Koszty i przychody monopolisty
Funkcja kosztów monopolisty przebiega podobnie jak przedsiębiorstwa
w doskonałej konkurencji.
Funkcja cena-zbyt pokazuje ile oferent może sprzedać po określonej
cenie.
To pojęcie występuje dla rynków o niedoskonałej konkurencji.
Jaki jest związek między funkcją cena-zbyt monopolisty oferenta i
funkcją popytu na jego produkt?
Są to pojęcia tożsame.
Tożsamość między tymi pojęciami występuje tylko w monopolu
oferenta.
Tym samym funkcja cena-zbyt monopolisty będzie określona wzorem:
p = a – by, gdzie y wielkość produkcji monopolisty.
Cena zaporowa – cena, przy
której sprzedaż spada do 0.
p
a
Pełne nasycenie rynku –
wielkość sprzedaży, którą
można ulokować na rynku po
najniższej możliwej cenie, w
tym wypadku p = 0.
a/2b
E = py
E = (a – by)y = ay – by2
a/b y
Przychód krańcowy pokazuje o ile zmieni się
przychód, gdy sprzedaż zmieni się o jednostkę.
dE E
E' 

dy y
E’ =(ay-by2)’=a – 2by
E'  p
Wnioski:
1. Przychód krańcowy nie jest już równy cenie, tak jak było w
doskonałej konkurencji.
2. Jeżeli funkcja cena-zbyt jest prostą, to przychód krańcowy też będzie
prostą przecinającą oś ceny w tym samym miejscu jak funkcja cenazbyt ale 2 razy szybciej maleje i tym samym oś wielkości produkcji
przetnie w połowie pełnego nasycenia rynku.
3. Przychód osiąga maksimum przy produkcji, dla której E’ = 0.
Optymalna wielkość produkcji i cena monopolisty
Zysk monopolisty osiąga maksimum przy produkcji, gdzie spełnione są
warunki:
1. Z’ = 0,
2. Z’’ < 0.
Skoro Z = E – K, to Z’ = 0 jeżeli Z’ = E’ – K’ = 0 i tym samym warunek
konieczny możemy zapisać:
E’ = K’
a warunek wystarczający będzie następujący:
E’’ < K’’.
Ten ostatni warunek oznacza, że funkcja E’ musi mieć mniejsze
nachylenie niż K’.
Tym samym monopolista osiągnie maksymalny zysk przy produkcji, dla
której - po pierwsze przychód krańcowy jest równy kosztom
krańcowym - po drugie koszty krańcowe mają większe nachylenie od
przychodu krańcowego, czyli albo wolniej maleją od E’ albo K’
rośnie (E’ jest zawsze funkcją malejącą).
Monopolista osiągnie minimalny zysk (maksymalne straty), gdy
spełnione są warunki:
1. E’ = K’
2. E” > K’’
Z=0

E=K
E = K /:y
Kcp = p
Kcp
p1
p2
p*
p4
A
p3
C
B
1.
Z max
2.
Z min
3.
Z=0
4.
E max
5.
Z/y
6.
Max Z
K’
p
E’
y1 y2
y* y4
Kcp
y3
y
Przypomnienie znaczenia oznaczeń z rysunku.
y * – wielkość produkcji maksymalizująca zysk (optymalna wielkość
produkcji,
p * – optymalna cena monopolowa, czyli maksymalizująca zysk,
y1 – wielkość produkcji, przy której zysk osiąga minimum (maksimum
strat),
p1 – cena, przy której monopolista osiąga minimalny zysk,
y2 , y3 – wielkości produkcji, przy których zysk jest równy 0,
p2 , p3 – ceny, przy których zysk jest równy 0,
y4 – wielkość produkcji, przy której monopolista osiąga maksymalny
przychód,
p4 – cena, przy której monopolista osiąga maksymalny przychód,
odcinek AB – zysk przeciętny dla optymalnej wielkości produkcji,
Pole prostokąta ABCp* - wielkość maksymalnego zysku.
Porównanie doskonałej konkurencji i monopolu oferenta
Aby pokazać jaki wpływ ma forma konkurencji rozpatrzmy hipotetyczny
przypadek, gdy zmienia się tylko forma konkurencji z doskonałej na
monopol oferenta. Wszystkie inne czynniki mające wpływ na cenę
równowagi rynkowej i wielkość produkcji są cały czas bez zmian.
W tym celu wyobraźmy sobie sytuację, kiedy najpierw dany produkt
wytwarzało wielu drobnych oferentów. Dla uproszczenia analizy
wszyscy mieli taką samą funkcję Kc i tym samym K’.
p
Funkcja
podaży
Zagregowana
funkcja K’
wszystkich
oferentów
p*dosk. kon.
Funkcja popytu
y*dosk. kon.
y
Teraz wyobraźmy sobie, że ci liczni oferenci zjednoczyli się i stworzyli
monopol oferenta. Nic się nie zmieniło poza tym, że te firmy przestały ze
sobą konkurować.
Zagregowana funkcja K’ jest teraz funkcją K’ monopolisty.
Funkcja popytu jest teraz funkcją cena-zbyt monopolisty. Tym samym
możemy wyznaczyć E’ monopolisty.
p
E’
Zagregowana funkcja K’
wszystkich oferentów i
tym samym K’
monopolisty
p* monopol
p*dosk. kon.
Funkcja popytu i funkcja
cena-zbyt monopolisty
y* monopol
y*dosk. kon.
y
Wnioski:
Odejście od doskonałej konkurencji do monopolu powoduje, że w tych
samych warunkach cena monopolowa będzie wyższa od ceny z
doskonałej konkurencji. Wzrost ceny zostanie osiągnięty przez
monopolistę dzięki ograniczeniu wielkości produkcji.
Dzięki temu zysk monopolu będzie większy od sumy zysków firm
działających w doskonałej konkurencji.
Firmy dążąc do maksymalizacji zysku w naturalny sposób starają się
osiągnąć pozycję monopolisty.
Większość państw w sposób administracyjny starają się ograniczyć
naturalną tendencję do monopolizacji rynku.
Monopol oferenta nie zawsze musi być dla nabywców niekorzystną
sytuacją.
Wpływ zmian otoczenia na y* i p* monopolisty
Jeżeli np. wzrośnie cena zmiennego czynnika produkcji monopolisty,
K2’
p
K1’
p2*
p1*
E’
y 2 * y1 *
p
y
Jeżeli np. spadnie dochód nabywców
K1’
p
p1*
p2*
E2’ E1’
y2 * y1 *
p2
p1
y